Moät thôøi ñeå xaây, moät thôøi ñeå phaù
Moät thôøi ñeå xaây, moät thôøi ñeå phaù.
Roma (Vat. 27-12-2016) - Saùch Giaûng Vieân hay saùch Coâheáleït cuûa Thaùnh Kinh Cöïu Öôùc coù nhieàu suy tö raát khoân ngoan saâu saéc. Nhöng coù leõ chöông ba khieán cho nguôøi ñoïc phaûi suy tö hôn caû.
Noù môû ñaàu nhö theá naøy: "ÔÛ döôùi baàu trôøi naøy, moïi söï ñeàu coù luùc, moïi vieäc ñeàu coù thôøi: moät thôøi ñeå chaøo ñôøi, moät thôøi ñeå lìa theá ; moät thôøi ñeå troàng caây, moät thôøi ñeå nhoå caây; moät thôøi ñeå gieát cheát, moät thôøi ñeå chöõa laønh; moät thôøi ñeå phaù ñoå, moät thôøi ñeå xaây döïng; moät thôøi ñeå khoùc loùc, moät thôøi ñeå vui cöôøi; moät thôøi ñeå than van, moät thôøi ñeå muùa nhaûy; moät thôøi ñeå quaêng ñaù, moät thôøi ñeå löôïm ñaù; moät thôøi ñeå oâm hoân, moät thôøi ñeå traùnh hoân; moät thôøi ñeå kieám tìm, moät thôøi ñeå ñaùnh maát; moät thôøi ñeå giöõ laïi, moät thôøi ñeå vaát ñi; moät thôøi ñeå xeù raùch, moät thôøi ñeå vaù khaâu; moät thôøi ñeå laøm thinh, moät thôøi ñeå leân tieáng; moät thôøi ñeå yeâu thöông, moät thôøi ñeå thuø gheùt; moät thôøi ñeå gaây chieán, moät thôøi ñeå laøm hoaø."
Vôùi gioïng vaên "nhaám nhaúng ñoái khaùng" naøy taùc giaû ñaùnh truùng thaùi ñoä soáng daïi doät cuûa sinh vaät thoâng minh nhaát laø con ngöôøi, vaø dieãn taû ñöôïc "beänh ñieân taäp theå" cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi vaên minh: caøng vaên minh caøng ñieân. Taát caû nhöõng gì oâng noùi ñeàu laø nhöõng quan saùt chính xaùc nhöõng ñieàu xaûy ra haèng ngaøy khaép nôi treân traùi ñaát naøy.
"Moät thôøi ñeå gieát cheát, moät thôøi ñeå chöõa laønh; moät thôøi ñeå phaù ñoå, moät thôøi ñeå xaây döïng" laø nhöõng gì ñang xaûy ra töø gaàn 6 naêm nay taïi Iraq, Siria vaø Libia, cuõng nhö taïi moät vaøi nöôùc Phi chaâu khaùc. Cuoäc caùch maïng muøa xuaân A Araâp ñaõ bò sa laày thaát baïi, vaø ñaåy ñöa caùc nöôùc noùi treân vaøo caûnh gieát choùc taøn phaù tan hoang nhö hoài theá chieán thöù hai. Noù cuõng nhaéc laïi caûnh taøn phaù xaûy ra taïi Beiruùt thuû ñoâ Libaêng hoài thaäp nieân 1970. Khoâng coù moät caên nhaø hay dinh thöï naøo laønh laën. Bao nhieâu thaäp nieân xaây döïng chæ trong voøng moät thôøi gian ngaén bieán thaønh caùc ñoáng gaïch vuï, vaø caùc thaønh phoá cheát. Ñaây laø caûnh cuûa nhieàu thaønh phoá Iraq vaø Siria hieän nay, nhaát laø trong thaønh phoá Aleppo nôi coøn coù haøng traêm ngaøn thöôøng daân bò keït trong caùc khu phoá do caùc löïc löôïng hoài cuoàng tín chieám ñoùng. Töø nhieàu thaùng qua hoï ñaõ lieân tuïc söû duïng thöôøng daân nhö thuaãn chaén ñaïn cho hoï, vaø khoâng ngaàn ngaïi taøn saùt nhöõng ai daùm chaïy troán.
Tuy nhieân, ñaây khoâng phaûi chæ laø caûnh xaûy ra taïi caùc nöôùc vuøng Trung Ñoâng hay Baéc Phi, hoaëc ñaâu ñoù beân Phi chaâu, maø cuõng xaûy ra taïi AÂu chaâu nöõa. Chieán tranh Ucraina ngay giöõa loøng AÂu chaâu laø thí duï ñieån hình. Cho tôùi nay noù ñaõ khieán cho haøng chuïc ngaøn ngöôøi cheát, bò thöông vaø haøng trieäu ngöôøi phaûi di cö. Trong caùc naêm qua chieán tranh loaïn laïc, ñoùi keùm maát muøa vaø thieân tai taïi nhieàu nôi treân theá giôùi ñaõ khieán cho haøng chuïc trieäu ngöôøi phaûi di cö. Haøng traêm ngaøn ngöôøi ñaõ tìm caùch vaøo AÂu chaâu qua ngaõ Libia vaø Italia. Chæ noäi trong naêm 2016 naøy Italia ñaõ phaûi tieáp ñoùn gaàn 180,000 ngöôøi di cö tî naïn. Vaø ñaõ coù 6,000 ngöôøi thieät maïng treân bieån caû.
Keå töø ñeä nhò theá chieán tôùi nay chöa töøng coù cuoäc di cö naøo lôùn lao nhö theá. Vaø suoát maáy naêm qua caùc nöôùc thaønh vieân Lieân Hieäp AÂu chaâu ñaõ khoâng giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà. Hôn 740 trieäu daân aâu chaâu ñaõ khoâng thaønh coâng trong vieäc tieáp ñoùn vaøi trieäu ngöôøi di cö tî naïn ñeán töø caùc nöôùc Trung Ñoâng vaø Phi chaâu. Nöôùc naøo cuõng tìm moïi côù ñeå thoaùi thaùc, coù nöôùc coøn döïng haøng raøo caûn, vaø ñeå cho Italia phaûi moät mình gaùnh chòu soá ngöôøi di cö tî naïn lieân tuïc tìm caùch vöôït bieån ñeå ñeán ñaûo Lampedusa mieàn nam Italia.
Thaät ra trong vaø sau thôøi thuoäc ñòa, caùc chính quyeàn AÂu chaâu ñaõ chæ nghó tôùi vieäc khai thaùc toái ña moïi thöù taøi nguyeân phong phuù cuûa caùc nöôùc ngheøo, vaø ñaõ khoâng bao giôø thaät tình trôï giuùp caùc nöôùc chaäm tieán phaùt trieån. Ñaây laø ñöôøng loái chính trò "thöïc daân kinh teá" toàn taïi cho tôùi nay. Moïi hoäi nghò quoác teá hay ñeïp vaø caùc nghò quyeát, caû treân bình dieän Lieân Hieäp Quoác, ñaõ chæ coù tính caùch lyù thuyeát vaø giaáy tôø, maø khoâng thay ñoåi gì nhieàu treân thöïc teá. Moät trong caùc lyù do laø haàu heát caùc quoác gia kyõ ngheä giaàu taây AÂu ñeàu saûn xuaát vaø buoân baùn vuõ khí. Vaø caùc nöôùc ngheøo AÙ chaâu, Phi chaâu vaø chaâu Myõ Latinh laø caùc "chôï trôøi vuõ khí" phoàn thònh nhaát cuûa hoï. Ñaây laø lyù do chính giuùp hieåu taïi sao theá giôùi ñaõ khoâng bao giôø coù hoaø bình, vaø caùc daân toäc Phi chaâu, tuy coù raát nhieàu taøi nguyeân thieân nhieân, nhöng ñaõ khoâng bao giôø thoaùt ra khoûi caûnh chieán tranh loaïn laïc, ngheøo ñoùi vaø chaäm tieán. Quoác gia caøng giaàu taøi nguyeân bao nhieâu - nhö Coäng hoøa daân chuû Congo chaúng haïn - thì laïi caøng coù nguy cô chieán tranh loaïn laïc trieàn mieân baáy nhieâu. Caùc quoác gia saûn xuaát khí giôùi vaø caùc coâng ty khai thaùc quaëng moû ña quoác tìm moïi caùch ñeå gaây ra baát oån taïi nhöõng nôi naøo hoï coù theå boøn ruùt ñöôïc nhieàu lôïi loäc nhaát. Ñaây cuõng laø tröôøng hôïp cuûa Nam Sudan coù moû daàu hoaû raát lôùn.
Trong vuøng Trung Ñoâng haõy laáy Siria laøm thí duï. Cho tôùi naêm 2011 Siria ñaõ laø moät trong caùc nöôùc A Raäp phaùt trieån vaø tieán boä nhaát. Vaø töø bao thaäp nieân qua Nga ñaõ laø ñoàng minh baùn cho Siria nhieàu khí giôùi nhaát, moãi naêm maáy tyû ñoâ la. Vaø theá laø sau khi muøa xuaân A raäp buøng noå, Siria trôû thaønh nôi ñeå thaûi caùc loaïi khi giôùi cuõ vaø thöû nghieäm caùc loaïi khí giôùi môùi, maëc cho daân chuùng bò taøn saùt voâ toäi vaï. Caùi tôûm ôû ñaây ñoù laø chuùng ñeán töø caùc nöôùc taây aâu kyõ ngheä taân tieán, vaø caùc loaïi vuõ khí naøy ñöôïc baùn cho taát caû moïi phe nhoùm tham chieán. Haäu quaû laø giôø ñaây sau 6 naêm chieán tranh caùc thaønh phoá laøng maïc Siria chæ coøn laø caùc ñoáng gaïch vuïn, hôn gaàn 400,000 ngöôøi cheát, hôn 7 trieäu ngöôøi tî naïn beân trong vaø beân ngoaøi nöôùc, phaûi soáng khoán boå, bô vô. Treû em vaø giôùi treû trôû thaønh caùc theá heä khoâng ñöôïc hoïc haønh giaùo duïc vaø chuaån bò laøm ngöôøi. Neàn hoaø bình khoâng naèm trong tay ngöôøi daân Siria, maø do söï ñònh ñoaït cuûa caùc cöôøng quoác vaø caùc nuôùc taây aâu cheá taïo buoân baùn vuõ khí. Chæ noäi chuyeän ngöng chieán ñeå cöùu vôùt caùc ngöôøi bò thöông vaø di taûn thöôøng daân ra khoûi Aleppo, maø cuõng khoâng thaønh coâng, vì khoâng phe naøo muoán chaáp nhaän. Hoï chæ muoán baén gieát vaø taøn phaù cho ñeán caên nhaø vaø dinh thöï cuoái cuøng. Roài neáu coù may maén ñaït ñöôïc hoaø bình, thì cuõng chính caùc haõng xöôûng vaø coâng ty ña quoác cuûa caùc nöôùc taây aâu cheá taïo buoân baùn vuõ khí nhaøo vaøo ñaáu thaàu taùi thieát. Daân chuùng bò loät da hai laàn.
Theá môùi bieát lôøi saùch Giaûng Vieân noùi khoâng sai veà "cung caùch soáng ñieân loaïn taäp theå" cuûa con ngöôøi: "chöõa roài laïi gieát, gieát roài laïi chöõa, xaây roài laïi phaù, phaù roài laïi xaây", bieát bao nhieâu moà hoâi nöôùc maét vaø maùu chaûy ra voâ ích vaø voâ lyù. Cho tôùi bao giôø con ngöôøi môùi bieát soáng khoân ngoan ñaây!
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)