Cuoäc phoûng vaán Ñöùc Thaùnh Cha
daønh cho nhaø baùo Stefania Falasca
Cuoäc phoûng vaán Ñöùc Thaùnh Cha daønh cho nhaø baùo Stefania Falasca.
Roma (Oss. Rom 19-11-2016; Vat. 23-11-2016) - Trong nhöõng ngaøy vöøa qua Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ daønh cho baø Stefania Falasca, nöõ phoùng vieân cuûa nhaät baùo Avvenire cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia moät baøi phoûng vaán daøi, ñöôïc ñaêng treân nhaät baùo Quan Saùt Vieân Roma cuûa Toaø Thaùnh soá ra ngaøy 19 thaùng 11 naêm 2016. Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán naøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt naøy ñaõ coù yù nghóa gì ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha?
Ñaùp: Ai khaùm phaù ra raèng mình raát ñöôïc yeâu thöông, thì baét ñaàu ra khoûi söï coâ ñôn xaáu cuûa mình, ra khoûi söï chia caùch ñöa tôùi choã thuø gheùt ngöôøi khaùc vaø chính mình. Toâi hy voïng coù bieát bao ngöôøi ñaõ khaùm phaù ra raèng hoï ñöôïc Chuùa Gieâsu yeâu thöông bieát bao, vaø ñeå cho mình ñöôïc Chuùa oâm vaøo loøng. Loøng thöông xoùt laø teân goïi cuûa Thieân Chuùa vaø cuõng laø söï yeáu ñuoái cuûa Ngaøi, laø ñieåm yeáu cuûa Ngaøi. Loøng thöông xoùt cuûa Chuùa luoân luoân ñöa Ngaøi tôùi choã tha thöù, vaø queân ñi caùc toäi loãi cuûa chuùng ta. Toâi thích nghó raèng Ñaáng Toaøn Naêng coù kyù öùc "dôû". Moät khi Chuùa ñaõ tha thöù cho baïn, thì Ngaøi queân. Bôûi vì Thieân Chuùa haïnh phuùc tha thöù. Ñoái vôùi toâi thì ñieàu naøy laø ñuû roài. Cuõng nhö ñoái vôùi ngöôøi phuï nöõ ngoaïi tình trong Phuùc AÂm, maø Chuùa ñaõ raát yeâu thöông. "Bôûi vì Ngaøi ñaõ yeâu thöông nhieàu". Taát caû Kitoâ giaùo laø ôû ñoù.
Hoûi: Nhöng ñaây ñaõ laø Naêm Thaùnh ñaëc bieät, vôùi bieát bao nhieâu cöû chæ tieâu bieåu...
Ñaùp: Chuùa Gieâsu khoâng ñoøi caùc cöû chæ to lôùn, maø chæ xin söï tha thöù vaø loøng bieát ôn. Thaùnh nöõ Terexa thaønh Lisieux laø tieán só Giaùo Hoäi, trong "con ñöôøng beù nhoû" cuûa ngöôøi vôùi Thieân Chuùa, chæ cho thaáy söï phoù thaùc cuûa treû thô, khoâng ngaàn ngaïi nguû treân caùnh tay cha mình vaø nhaéc nhôù raèng loøng baùc aùi khoâng theå bò ñoùng kín trong ñaùy. Tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø tình yeâu ñoái vôùi tha nhaân laø hai tình yeâu khoâng theå taùch rôøi nhau.
Hoûi: Caùc yù ñònh cuûa Ñöùc Thaùnh Cha khi coâng boá Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt coù ñöôïc thöïc hieän khoâng?
Ñaùp: Toâi ñaõ khoâng ñöa ra moät chöông trình. Toâi ñaõ chæ laøm ñieàu Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ gôïi höùng cho toâi thoâi. Caùc vöï vieäc ñaõ tôùi. Toâi ñaõ ñeå cho Chuùa Thaùnh Thaàn ñöa toâi ñi. Ñaây chæ laø ngoan ngoaõn ñoái vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, ñeå cho Ngaøi laøm vieäc. Giaùo Hoäi laø Tin Möøng, laø coâng trình cuûa Chuùa Kitoâ. Noù khoâng phaûi laø moät loä trình cuûa caùc tö töôûng, moät duïng cuï giuùp khaúng ñònh chuùng. Vaø trong Giaùo Hoäi caùc söï vieäc böôùc vaøo trong thôøi gian, khi thôøi gian chín muøi, khi ta coáng hieán.
Hoûi: Keå caû moät naêm thaùnh ngoaïi thöôøng...
Ñaùp: Ñoù ñaõ laø moät tieán trình chín muøi vôùi thôøi gian, do coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Tröôùc toâi ñaõ coù thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan 23, vôùi taøi lieäu "Gaudet mater Ecclesia" trong "thuoác cuûa loøng thöông xoùt" ñaõ chæ cho con ñöôøng phaûi theo khi khai môû Coâng Ñoàng chung, roài tôùi chaân phöôùc Phaoloâ VI, ngöôøi ñaõ troâng thaáy maãu möïc nôi ngöôøi Samaritano nhaân laønh. Roài coù giaùo huaán cuûa thaùnh Gioan Phaoloâ II vôùi thoâng ñieäp thöù hai cuûa ngaøi laø "Dives in misericordia", Thieân Chuùa giaàu loøng thöông xoùt, vaø vieäc thaønh laäp leã kính Loøng Thöông Xoùt Chuùa. Ñöùc Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc XVI ñaõ noùi raèng "teân goïi cuûa Thieân Chuùa laø thöông xoùt". Taát caû ñeàu laø caùc coät truï. Nhö theá Chuùa Thaùnh Thaàn ñöa caùc tieán trình cuûa Giaùo Hoäi tieán leân cho tôùi khi hoaøn taát.
Hoûi: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, nhö vaäy Naêm Thaùnh cuõng laø naêm thaùnh cuûa coâng ñoàng, baây giôø vaø ôû ñaây, trong ñoù thôøi gian tieáp nhaän vaø tha thöù giao thoa nhau, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Soáng kinh nghieäm ôn tha thöù oâm troïn toaøn nhaân loaïi laø aân suûng maø söù vuï toâng ñoà loan baùo. Giaùo Hoäi chæ hieän höõu nhö duïng cuï loan baùo cho con ngöôøi chöông trình thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa. Vaøo thôøi Coâng Ñoàng Giaùo Hoäi ñaõ caûm thaáy traùch nhieäm laø daáu chæ soáng ñoäng tình yeâu cuûa Thieân Chuùa Cha trong theá giôùi. Vôùi Hieán cheá Lumen Gentium, AÙnh saùng muoân daân, Giaùo Hoäi ñaõ ñi ngöôïc veà nguoàn baûn chaát cuûa mình, tìm veà Tin Möøng, Ñieàu naøy xeâ dòch truïc cuûa quan nieäm kitoâ, töø moät chuû tröông duy luaät leä naøo ñoù, coù theå laø yù thöùc heä, sang con ngöôøi cuûa Thieân Chuùa ñaõ trôû thaønh loøng thöông xoùt trong vieäc nhaäp theå cuûa Con Ngaøi. Coù vaøi ngöôøi - chò haõy nghó tôùi vaøi traû lôøi cho toâng thö Amoris Leatitiae - tieáp tuïc khoâng hieåu , hoaëc laø traéng hoaëc laø ñen, caû khi noù ôû trong doøng ñôøi soáng, caàn phaân ñònh. Coâng Ñoàng ñaõ noùi cho chuùng ta bieát ñieàu aáy, nhöng caùc söû gia thì noùi raèng ñeå ñöôïc thaáu nhaäp moät coâng ñoàng caàn phaûi coù moät theá kyû... Chuùng ta ñang ñöôïc moät nöûa roài.
Hoûi: Nhöng trong thôøi ñaïi naøy ñaõ coù caùc cuoäc gaëp gôõ, vaø caùc chuyeán coâng du ñaïi keát ñöôïc hoaøn thaønh. Taïi Lesbo vôùi caùc Thöôïng Phuï Bartolomaios I vaø Hieronimos, taïi Cuba vôùi Ñöùc Thöôïng Phuï Kirill cuûa Mastcôva, taïi Lund vôùi vieäc töôûng nieäm chung cuoäc Caûi Caùch Luther. Chính naêm loøng thöông xoùt ñaõ taïo thuaän tieän cho caùc saùng kieán naøy vôùi caùc Giaùo Hoäi Kitoâ khaùc, coù ñuùng theá khoâng thöa Ñöùc Thaùnh Cha?
Ñaùp: Toâi seõ khoâng noùi raèng caùc cuoäc gaëp gôõ naøy laø hoa traùi cuûa Naêm loøng thöông xoùt. Khoâng. Bôûi vì caû nhöõng ñieàu naøy cuõng laø phaàn cuûa moät loä trình ñeán töø xa. Noù khoâng phaûi laø moät ñieàu môùi meû gì. Chuùng chæ laø caùc böôùc daøi hôn theâm vaøo moät loä trình ñaõ baét ñaàu töø laâu tröôùc. Töø khi saéc leänh veà ñaïi keát "Unitatis redintegratio" ñöôïc coâng boá caùch ñaây 50 naêm vaø ngöôøi ta ñaõ taùi khaùm phaù ra tình huynh ñeä, döïa treân bí tích röûa toäi duy nhaát vaø treân chính loøng tin nôi Chuùa Kitoâ, loä trình treân con ñöôøng cuûa vieäc tìm veà hieäp nhaát ñaõ tieán leân vôùi caùc böôùc beù nhoû vaø to lôùn, vaø ñaõ cho caùc hoa traùi. Toâi tieáp tuïc caùc böôùc ñi ñoù.
Hoûi: Caùc böôùc ñaõ ñöôïc caùc Giaùo Hoaøng tieàn nhieäm laøm...
Ñaùp: Vaâng, taát caû nhöõng böôùc ñaõ ñöôïc caùc vò tieàn nhieäm cuûa toâi hoaøn thaønh. Nhö moät böôùc tieán tôùi ñaõ laø cuoäc noùi chuyeän cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Luciani vôùi Ñöùc Toång Giaùm Muïc Nga Nicodim qua ñôøi treân caùnh tay ngaøi, khi oâm hoân ngöôøi anh em giaùm muïc Roma. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Nicodim ñaõ noùi nhöõng ñieàu raát hay ñeïp veà Giaùo Hoäi. Toâi nhôù trong ñaùm taùng thaùnh Gioan Phaoloâ II, ñaõ coù maët taát caû caùc thuû laõnh cuûa Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông: ñoù laø tình huynh ñeä. Caùc cuoäc gaëp gôõ vaø caùc chuyeán ñi trôï giuùp tình huynh ñeä aáy, laøm cho noù lôùn leân.
Hoûi: Tuy nhieân trong khoâng ñaày 4 naêm qua Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ gaëp gôõ taát caû caùc vò ñöùng ñaàu vaø coù traùch nhieäm cuûa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ. Caùc cuoäc gaëp gôõ naøy ñi qua trieàu ñaïi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha. Taïi sao laïi coù söï gia toác naøy thöa Ñöùc Thaùnh Cha?
Ñaùp: Ñoù laø loä trình cuûa Coâng Ñoàng tieáp tuïc tieán tôùi, gia taêng. Nhöng ñoù laø loä trình, chöù khoâng phaûi toâi ñaâu. Loä trình naøy laø loä trình cuûa Giaùo Hoäi. Toâi ñaõ gaëp gôõ caùc vò ñöùng ñaàu vaø coù traùch nhieäm cuûa caùc Giaùo Hoäi kitoâ khaùc, ñieàu naøy ñuùng, nhöng caû caùc vò tieàn nhieäm cuûa toâi cuõng ñaõ coù caùc cuoäc gaëp gôõ vôùi caùc vò naøy hay caùc vò coù traùch nhieäm khaùc. Toâi ñaõ khoâng cho noù gia toác naøo. Trong möùc ñoä trong ñoù chuùng ta tieán tôùi loä trình xem ra ñi nhanh hôn, noù laø söï chuyeån ñoäng tôùi ñích nhanh hôn, "motus in fine velocior", noùi theo kieåu dieãn taû tieán trình naøy trong vaät lyù cuûa Aristote.
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ soáng moät caùch caù nhaân söï aân caàn trong caùc cuoäc gaëp gôõ caùc anh em cuûa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ khaùc nhö theá naøo?
Ñaùp: Toâi soáng noù vôùi nhieàu tình huynh ñeä. Ngöôøi ta caûm thaáy tình huynh ñeä. Coù Chuùa Gieâsu ôû giöõa. Ñoái vôùi toâi hoï taát caû ñeàu laø anh em. Chuùng toâi chuùc laønh cho nhau, moät ngöôøi anh em chuùc laønh cho moät ngöôøi anh em khaùc. Khi cuøng vôùi Ñöùc Thöôïng Phuï Bartolomaios vaø Hieronimos chuùng toâi ñeán Lesbo beân Hy Laïp ñeå gaëp gôõ caùc ngöôøi tî naïn, chuùng toâi ñaõ caûm thaáy laø moät söï duy nhaát. Chuùng toâi ñaõ laø moät. Laø moät. Khi toâi ñeán thaêm Ñöùc Thöông Phuï Bartolomaios taïi Fanar beân Istanbul nhaân leã kính thaùnh Anreâ, ñoái vôùi toâi ñoù ñaõ laø moät leã lôùn. Beân Giorgia toâi ñaõ gaëp gôõ Ñöùc Thöôïng Phuï Ilia, laø vò ñaõ khoâng ñeán ñaûo Creta ñeå tham döï coâng ñoàng chính thoáng. Söï ñoàng ñieäu tinh thaàn maø toâi ñaõ coù vôùi ngaøi ñaõ saâu ñaäm. Toâi ñaõ caûm thaáy mình ñöùng tröôùc moät vò thaùnh, moät ngöôøi cuûa Thieân Chuùa ñaõ caàm laáy toâi vaø noùi vôùi toâi nhöõng lôøi ñeïp bieát bao, vôùi caùc cöû chæ nhieàu hôn laø vôùi caùc lôøi noùi. Caùc Thöôïng Phuï laø caùc ñan só. Baïn troâng thaáy ñaøng sau cuoäc ñaøm ñaïo raèng hoï laø caùc con ngöôøi cuûa ñôøi caàu nguyeän. Ñöùc Kirill laø moät con ngöôøi cuûa caàu nguyeän, caû Ñöùc Thöôïng Phuï Copte Tawadros maø toâi ñaõ gaëp cuõng theá: ngaøi vaøo nhaø nguyeän côûi giaày ra vaø ñi caàu nguyeän. Caùch ñaây moät naêm Ñöùc Thöôïng Phuï Daniele cuûa Rumania ñaõ taëng toâi moät cuoán saùch tieáng Taây Ban Nha veà cuoäc ñôøi thaùnh Silvestro cuûa Nuùi Athos, toâi ñaõ ñoïc cuoäc ñôøi cuûa vò thaùnh lôùn naøy taïi Buenos Aires, trong ñoù coù caâu: "Caàu nguyeän ñoái vôùi con ngöôøi laø ñoå chính maùu mình ra". Caùc thaùnh hieäp nhaát chuùng ta trong Giaùo Hoäi baèng caùch hieän thöïc maàu nhieäm cuûa Giaùo Hoäi. Vôùi caùc anh em chính thoáng chuùng toâi ñang böôùc ñi, hoï laø anh em, chuùng toâi yeâu thöông nhau, chuùng toâi cuøng nhau lo laéng, hoï ñeán hoïc taïi ñaây. Caû Ñöùc Thöông Phuï Bartolomaios cuõng ñaõ hoïc ôû Roma naøy.
Hoûi: Vôùi Ñöùc Thöôïng Phuï Bartolomaios ngöôøi keá vò toâng ñoà Anreâ, caùc ngaøi ñaõ cuøng nhau hoaøn thaønh nhieàu böôùc tieán, trong söï ñoàng ñieäu lieân quan tôùi caùc lôøi tuyeân boá veà nhau. Tình yeâu thöông bieán ñoåi cuoäc soáng cuûa caùc toâng ñoà Pheâroâ vaø Anreâ laø anh em coù naâng ñôõ Ñöùc Thaùnh Cha vaø Ñöùc Thöông Phuï khoâng?
Ñaùp: Taïi Lesbo trong khi chuùng toâi cuøng nhau chaøo taát caû moïi ngöôøi, ñaõ coù moät em beù maø toâi cuùi xuoáng treân em. Nhöng toâi khoâng laøm em beù chuù yù: em nhìn phiaù sau toâi. Toâi quay laïi vaø toâi bieát taïi sao: Ñöùc Thöôïng Phuï Bartolomaios coù caùc tuùi aùo ñaày keïo vaø ngaøi ñang phaùt keïo cho caùc em beù. Ñoù laø Ñöùc Bartolomaios, moät ngöôøi coù khaû naêng laøm cho ñaïi coâng ñoàng chính thoáng tieán tôùi giöõa bao nhieâu khoù khaên, coù khaû naêng noùi veà thaàn hoïc treân möùc ñoä cao xa, vaø ñôn sô ôû giöõa caùc treû em. Khi ngaøi ñaõ ñeán Roma ngaøi ôû trong nhaø troï Thaùnh Marta, trong caên phoøng maø toâi ñang ôû hieän nay. Lôøi traùch duy nhaát ngaøi ñaõ noùi vôùi toâi ñoù laø ngaøi ñaõ phaûi ñoåi phoøng.
Hoûi: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, Ñöùc Thaùnh Cha tieáp tuïc gaëp gôõ caùc vò laõnh ñaïo cuûa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ khaùc. Nhöng vò Giaùm Muïc Roma laïi khoâng phaûi daønh toaøn thôøi giôø lo laéng tröôùc tieân cho Giaùo Hoäi coâng giaùo hay sao?
Ñaùp: Chính Chuùa Gieâsu caàu xin Thieân Chuùa Cha cho caùc moân ñeä cuûa Ngaøi neân moät, ñeå cho theá gian tin. Ñoù laø lôøi caàu xin cuûa Ngaøi vôùi Thieân Chuùa Cha. Töø luoân luoân Giaùm Muïc Roma ñöôïc keâu môøi duy trì, tìm kieám vaø phuïc vuï söï hieäp nhaát naøy. Chuùng ta cuõng bieát raèng caùc veát thöông cuûa caùc chia reõ cuûa chuùng ta xeù raùch thaân mình Chuùa Kitoâ, chuùng ta khoâng theå töï mình chöõa laønh chuùng ñöôïc. Vì theá khoâng theå aùp ñaët caùc chöông trình hay caùc heä thoáng ñeå trôû veà hieäp nhaát. Ñeå xin söï hieäp nhaát giöõa caùc kitoâ höõu chuùng ta chæ coù theå nhìn leân Chuùa Gieâsu vaø xin Chuùa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng. Xin Ngaøi taïo döïng söï hieäp nhaát. Trong cuoäc gaëp gôõ taïi Lund vôùi caùc anh em Luther toâi ñaõ laäp laïi caùc lôøi cuûa Chuùa Gieâsu, khi Ngaøi noùi vôùi caùc moân ñeä: "Khoâng coù Thaày caùc con khoâng theå laøm ñöôïc gì"
Hoûi: Vieäc cuøng caùc tín höõu Luther töôûng nieäm 500 naêm Caûi Caùch coù yù nghóa gì thöa Ñöùc Thaùnh Cha? Ñoù coù phaûi laø vieäc Ñöùc Thaùnh Cha "chaïy troán vaøo töông lai" hay khoâng?
Ñaùp: Cuoäc gaëp gôõ vôùi Giaùo Hoäi Luther taïi Lund ñaõ laø moät böôùc nöõa treân con ñöôøng ñaïi keát, ñaõ baét ñaàu caùch ñaây 50 naêm trong moät cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc luther coâng giaùo, ñaõ coù hoa traùi vôùi "Tuyeân ngoân chung veà giaùo lyù cuûa söï Coâng chính hoaù" kyù keát naêm 1999, nghóa laø veà vieäc Chuùa Kitoâ laøm cho chuùng ta neân coâng chính nhö theá naøo, khi cöùu chuoäc chuùng ta vôùi ôn thaùnh caàn thieát, töùc töø ñieåm khôûi haønh caùc suy tö cuûa Luther. Nhö vaäy laø trôû veà vôùi noøng coát cuûa ñöùc tin ñeå taùi khaùm phaù ra baûn chaát cuûa ñieàu hieäp nhaát. Tröôùc toâi Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ ñeán Erfurt, vaø ñaõ noùi raát chi tieát roõ raøng veà ñieàu naøy. Ngaøi ñaõ laäp laïi caâu hoûi: "Toâi coù theå coù moät Thieân Chuùa thöông xoùt nhö theá naøo?" laø caâu hoûi ñi saâu vaøo con tim cuûa Luther, vaø noù ôû ñaøng sau moïi tìm kieám thaàn hoïc vaø noäi taâm cuûa oâng. Ñaõ coù moät vieäc thanh taåy kyù öùc. Luther ñaõ muoán laøm moät cuoäc caûi caùch phaûi nhö laø moät phöông döôïc. Roài caùc söï vieäc ñaõ tinh theå hoùa, troän laãn vôùi caùc lôïi loäc chính trò thôøi ñoù, vaø keát cuïc vôùi nguyeân taéc "cuius regis eius religio" - ai cai trò ôû ñaâu thì toân giaùo cuûa ngöôøi aáy" - vì theá phaûi theo toân giaùo cuûa ngöôøi caàm quyeàn.
Hoûi: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha coù ngöôøi nghó raèng trong caùc cuoäc gaëp gôõ ñaïi keát naøy Ñöùc Thaùnh Cha muoán "baùn reû" giaùo lyù coâng giaùo. Coù ngöôøi noùi raèng ngöôøi ta muoán "tin laønh hoaù" Giaùo Hoäi? Ñöùc Thaùnh Cha nghó sao?
Ñaùp: Noù khoâng khieán cho toâi maát nguû ñaâu. Toâi theo ñuoåi con ñuôøng cuûa ngöôøi ñaõ ñi tröôùc toâi, toâi theo Coâng Ñoàng. Lieân quan tôùi caùc yù kieán luoân caàn phaân bieät tinh thaàn maø chuùng ñöôïc noùi ra. Khi khoâng coù tinh thaàn xaáu, caùc yù kieán ñoù cuõng giuùp böôùc ñi. Khi khaùc ngöôøi ta thaáy ngay raèng caùc pheâ bình löôïm laët ñoù ñaây ñeå bieän minh cho moät laäp tröôøng ñaõ coù saün, chuùng khoâng lieâm chính, chuùng ñöôïc laøm vôùi tinh thaàn xaáu ñeå gieo chia reõ. Ngöôøi ta thaáy ngay raèng vaøi chuû tröông cöùng nhaéc, naûy sinh töø moät söï thieáu soùt, töø yù muoán daáu sau khí giôùi cuûa mình moät söï khoâng thoaû maõn ñaùng buoàn. Neáu chò xem phim "Böõa aên tröa cuûa Babette", thì chò seõ nhaän ra thaùi ñoä cöùng nhaéc naøy.
Hoûi: Caû vôùi caùc tín höõu Luther nöõa, cuõng ñaõ coù lôøi keâu goïi maïnh meõ cuøng nhau laøm vieäc cho ngöôøi ôû trong tình traïng caàn ñöôïc trôï giuùp. Nhö vaäy caàn boû qua moät beân caùc vaán ñeà thaàn hoïc vaø bí tích, vaø chæ nhaém tôùi daán thaân chung treân bình dieän xaõ hoäi vaø vaên hoùa thoâi, coù phaûi vaäy khoâng thöa Ñöùc Thaùnh Cha?
Ñaùp: Ñaây khoâng phaûi laø vieäc boû sang moät beân ñieàu gì ñoù. Phuïc vuï ngöôøi ngheøo coù nghóa laø phuïc vuï Chuùa Kitoâ, bôûi vì ngöôøi ngheøo laø thòt xaùc cuûa Chuùa Kitoâ. Vaø neáu chuùng ta cuøng nhau phuïc vuï ngöôøi ngheøo, thì ñieàu naøy coù nghóa laø kitoâ höõu chuùng ta hieäp nhaát trong vieäc sôø moù caùc veát thöông cuûa Chuùa Kitoâ. Toâi nghó tôùi coâng vieäc maø sau cuoäc gaëp gôõ taïi Lund toå chöùc Caritas vaø caùc toå chöùc baùc aùi Luther coù theå cuøng laøm. Ñaây khoâng phaûi laø moät cô caáu, nhöng laø moät loä trình. Traùi laïi, vaøi kieåu ñoái ñaàu "caùc ñieàu cuûa giaùo lyù" vôùi "caùc ñieàu cuûa baùc aùi muïc vuï" khoâng theo Tin Möøng vaø taïo ra laãn loän.
Hoûi: Vieäc cuøng nhau töôûng nieäm taïi Lund ñaõ ghi daáu moät luùc chaáp nhaän nhau, vaø moät möùc ñoä hieåu bieát nhau saâu xa hôn. Nhöng töø ñaây laøm theá naøo ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà giaùo hoäi hoïc coøn boû ngoû, vaø caùc vaán ñeà lieân quan tôùi chöùc thöøa taùc vaø caùc bí tích, ñaëc bieät laø bí tích Thaùnh Theå, coøn chia reõ Giaùo Hoäi coâng giaùo vôùi Giaùo Hoäi Luther?
Ñaùp: Tuyeân ngoân chung veà vieäc coâng chính hoùa laø neàn taûng giuùp coù theå tieáp tuïc coâng vieäc thaàn hoïc. Vieäc nghieân cöùu thaàn hoïc phaûi tieán tôùi. Coù coâng vieäc maø Hoäi Ñoàng Toaø Thaùnh hieäp nhaát caùc tín höõu kitoâ ñang laøm. Con ñöôøng thaàn hoïc quan troïng, nhöng luoân luoân cuøng vôùi con ñöôøng caàu nguyeän, cuøng nhau laøm vieäc baùc aùi. Ñoù laø caùc coâng vieäc höõu hình.
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha cuõng ñaõ noùi vôùi Ñöùc Thöôïng Phuï Kirill raèng "söï hieäp nhaát ñöôïc laøm khi böôùc ñi", "söï hieäp nhaát seõ khoâng ñeán nhö moät pheùp laï sau cuøng, "cuøng nhau böôùc ñi ñaõ laø laøm söï hieäp nhaát". Ñöùc Thaùnh Cha thöôøng laäp ñi laäp laïi nhö vaäy. Nhöng noù coù yù nghóa gì?
Ñaùp: Söï hieäp nhaát khoâng ñöôïc laøm bôûi vì chuùng ta ñoàng yù vôùi nhau, nhöng bôûi vì chuùng ta böôùc theo Chuùa Gieâsu. Vaø khi böôùc ñi vì hoaït ñoäng cuûa Ñaáng chuùng ta ñi theo, chuùng ta coù theå khaùm phaù ra mình hieäp nhaát vôùi nhau. Vieäc böôùc theo Chuùa Gieâsu hieäp nhaát. Hoaùn caûi coù nghóa laø ñeå cho Chuùa soáng vaø hoaït ñoäng trong chuùng ta. Nhö theá chuùng ta khaùm phaù ra raèng chuùng ta hieäp nhaát caû trong söù meänh loan baùo Tin Möøng cuûa chuùng ta. Khi cuøng nhau böôùc ñi vaø laøm vieäc, chuùng ta nhaän ra raèng chuùng ta ñaõ hieäp nhaát trong danh Chuùa, vaø nhö vaäy söï hieäp nhaát khoâng phaûi do chuùng ta taïo ra. Chuùng ta nhaän ra raèng Thaàn Linh thuùc ñaåy chuùng ta vaø ñöa chuùng ta tieán tôùi. Neáu baïn ngoan ngoaõn ñoái vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, thì chính Ngaøi seõ noùi cho baïn bieát böôùc ñi baïn coù theå laøm, Ngaøi laøm ñieàu coøn laïi. Khoâng theå ñi theo Chuùa Kitoâ, neáu Ngaøi khoâng ñöa baïn ñi, neáu Thaùnh Thaàn khoâng thuùc ñaåy baïn vôùi söùc maïnh cuûa Ngaøi. Vì theá chính Thaùnh Linh laø ñaáng laøm ra söï hieäp nhaát giöõa caùc tín höõu kitoâ. Ñoù laø lyù do taïi sao toâi noùi raèng söï hieäp nhaát ñuôïc laøm khi böôùc ñi, bôûi vì söï hieäp nhaát laø moät ôn phaûi xin, vaø cuõng bôûi vì toâi laäp laïi raèng moïi chuû tröông chieâu duï tín ñoà giöõa caùc kitoâ höõu laø toäi loãi. Giaùo Hoäi khoâng bao giôø lôùn leân do vieäc chieâu duï tín ñoà, nhöng bôûi "söï haáp daãn" nhö Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ vieát. Vì theá chuû tröông chieâu duï tín ñoà giöõa caùc kitoâ höõu töï noù laø moät toäi troïng.
Hoûi: Taïi sao vaäy thöa Ñöùc Thaùnh Cha?
Ñaùp: Bôûi vì noù choáng laïi chính naêng ñoäng cuûa vieäc laøm sao trôû thaønh kitoâ höõu vaø soáng nhö laø kitoâ höõu. Giaùo Hoäi khoâng phaûi laø moät ñoäi tuùc caàu tìm nhöõng ngöôøi uûng hoä.
Hoûi: Nhö theá ñaâu laø caùc con ñöôøng phaûi theo ñeå hieäp nhaát thöa Ñöùc Thaùnh Cha?
Ñaùp: Tieán böôùc thay vì chieám choã cuõng laø chìa khoùa cuûa con ñöôøng ñaïi keát. Trong thôøi ñieåm lòch söû naøy söï hieäp nhaát ñöôïc laøm treân ba con ñöôøng: cuøng nhau böôùc ñi vôùi caùc coâng vieäc baùc aùi, cuøng nhau caàu nguyeän, vaø roài thöøa nhaän vieäc tuyeân xöng chung nhö ñöôïc dieãn taû trong vieäc chöùng taù chung nhaän laõnh töø Chuùa Kitoâ, trong vieäc ñaïi keát cuûa maùu. ÔÛ ñoù ngöôøi ta thaáy chính Keû Thuø thöøa nhaän söï hieäp nhaát cuûa chuùng ta, söï hieäp nhaát cuûa caùc ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi. Trong ñieàu naøy thì Keû Thuø khoâng sai laàm. Vaø taát caû laø nhöõng kieåu dieãn taû söï hieäp nhaát höõu hình. Cuøng nhau caàu nguyeän laø ñieàu coù theå troâng thaáy. Cuøng nhau thöïc thi caùc vieäc baùc aùi laø vieäc höõu hình. Söï töû ñaïo ñöôïc chia seû nhaân danh Chuùa Kitoâ laø ñieàu coù theå troâng thaáy.
Hoûi: Tuy nhieân, giöõa caùc tín huõu coâng giaùo xem ra chöa coù moät söï nhaäy caûm soáng ñoäng ñoái vôùi vieäc tìm veà hieäp nhaát giöõa caùc kitoâ höõu vaø moät nhaän thöùc veà noãi ñau cuûa söï chia reõ...
Ñaùp: Caû cuoäc gaëp gôõ taïi Lund cuõng nhö moïi böôùc ñaïi keát khaùc, ñaõ coù moät böôùc tieán tôùi giöùp hieåu göông muø göông xaáu cuûa söï chia reõ, ñaû thöông thaân mình Chuùa Kitoâ, vaø caû tröôùc maët theá giôùi chuùng ta khoâng theå cho pheùp mình laøm ñieàu ñoù. Laøm sao chuùng ta coù theå laøm chöùng cho tình yeâu, neáu chuùng ta caõi nhau vaø chia reõ nhau? Ngaøy toâi coøn beù ngöôøi ta khoâng noùi chuyeän vôùi caùc tín höõu tin laønh. Taïi Buenos Aires ñaõ coù moät linh muïc sai moät nhoùm baïn treû ñi ñoát leàu cuûa caùc anh em tin laønh, khi hoï ñeán döïng leàu ñeå truyeàn giaùo. Giôø ñaây thôøi ñaïi ñaõ thay ñoåi. Göông muø göông xaáu ñaõ ñöôïc vöôït thaéng, moät caùch ñôn sô baèng caùch cuøng nhau laøm vieäc vôùi caùc cöû chæ cuûa söï hieäp nhaát vaø tình huynh ñeä.
Hoûi: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, taïi Cuba khi gaëp gôõ Ñöùc Thöôïng Phuï Kirill, caùc lôøi ñaàu tieân Ñöùc Thaùnh Cha noùi ñaõ laø "Chuùng ta coù cuøng bí tích Röûa Toäi. Chuùng ta laø Giaùm Muïc".
Ñaùp: Hoài toâi coøn laø Giaùm Muïc Buenos Aires taát caû moïi coá gaéng do caùc linh muïc ñöa ra ñeå taïo deã daøng cho vieäc ban bí tích Röûa Toäi ñaõ khieán cho toâi raát vui möøng. Bí tích Röûa Toäi laø cöû chæ qua ñoù Chuùa löïa choïn chuùng ta, vaø neáu chuùng ta nhaän ra raèng chuùng ta hieäp nhaát trong bí tích Röûa Toäi, thì noù coù nghóa laø chuùng ta hieäp nhaát trong ñieàu noøng coát. Ñoù laø suoái nguoàn chung hieäp nhaát chuùng ta taát caû laø kitoâ höõu vôùi nhau, vaø döôõng nuoâi moïi böôùc ñi môùi coù theå giuùp trôû veà söï hieäp thoâng troïn ven giöõa chuùng ta. Ñeå taùi khaùm phaù ra söï hieäp nhaát cuûa mình chuùng ta phaûi ñi qua bí tích Röûa Toäi. Coù cuøng bí tích Röûa Toäi coù nghóa laø cuøng nhau tuyeân xöng raèng Ngoâi Lôøi ñaõ nhaäp theå: ñieàu naøy cöùu roãi chuùng ta. Taát caû moïi yù thöùc heä vaø caùc lyù thuyeát naûy sinh töø ñoù khoâng döøng laïi ôû ñieàu naøy, khoâng ôû laïi trong ñöùc tin thöøa nhaän Chuùa Kitoâ ñaõ ñeán trong thòt xaùc, vaø chuùng muoán ñi xa hôn. Töø ñoù môùi naûy sinh ra taát caû moïi laäp tröôøng caát khoûi Giaùo Hoäi thòt xaùc cuûa Chuùa Kitoâ, roùc thòt Giaùo Hoäi. Neáu chuùng ta cuøng nhìn vaøo bí tích Röûa Toäi, chuùng ta cuõng ñöôïc giaûi thoaùt khoûi caùm doã cuûa chuû thuyeát Pelagiansenismo, muoán töï thuyeát phuïc mình raèng chuùng ta coù theå töï cöùu thoaùt vôùi söùc maïnh cuûa chuùng ta, vôùi caùc chuû tröông hoaït ñoäng cuûa chuùng ta. Vaø ôû laïi trong bí tích Röûa Toäi cuõng cöùu chuùng ta khoûi thuyeát ngoä ñaïo. Noù laøm maát baûn chaát cuûa Kitoâ giaùo baèng caùch giaûn löôïc Kitoâ giaùo vaøo moät loä trình cuûa söï hieåu bieát, coù theå khoâng caàn gaëp gôõ thöïc söï vôùi Chuùa Kitoâ.
Hoûi: Trong moät baøi phoûng vaán daønh cho nhaät baùo Avvenire, Ñöùc Thöôïng Phuï Bartolomaios ñaõ noùi raèng nguoàn goác cuûa söï chia reõ ñaõ laø vieäc tö töôûng traàn tuïc gia nhaäp Giaùo Hoäi. Caû ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha ñaây cuõng laø lyù do cuûa söï chia reõ sao?
Ñaùp: Toâi tieáp tuïc nghó raèng beänh ung thö trong Giaùo Hoäi ñoù laø ban vinh döï cho nhau. Neáu moät ngöôøi khoâng bieát Chuùa Gieâsu laø ai, hay ñaõ khoâng bao giôø gaëp gôõ Ngaøi, thì hoï vaãn coù luoân luoân coù theå gaëp gôõ Chuùa; nhöng neáu moät ngöôøi ôû trong Giaùo Hoäi, di chuyeån trong ñoù, bôûi vì chính trong moâi tröôøng cuûa Giaùo Hoäi maø hoï vun troàng vaø döôõng nuoâi söï ñoùi khaùt thoáng trò vaø töï khaúng ñònh mình, thì hoï bò moät beänh tinh thaàn, vì tin raèng Giaùo Hoäi laø moät thöïc taïi traàn tuïc töï ñuû cho chính mình, nôi moïi söï di chuyeån theo caùc luaän lyù cuûa tham voïng vaø quyeàn bính. Trong phaûn öùng cuûa Luther cuõng ñaõ coù söï khöôùc töø naøy cuûa moät hình aûnh Giaùo Hoäi nhö laø moät toå chöùc coù theå tieán tôùi maø khoâng caàn tôùi ôn thaùnh Chuùa, hay coi noù nhö moät chieám höõu töï ñoäng, ñaõ ñöôïc baûo ñaûm töø tröôùc. Vaø caùm doã xaây döïng moät Giaùo Hoäi töï quy chieáu veà mình naøy daãn ñöa tôùi choã choáng ñoái vaø chia reõ, luoân luoân trôû laïi.
Hoûi: Lieân quan tôùi caùc anh em chính thoáng ngöôøi ta thöôøng trích caùi goïi laø "coâng thöùc Ratzinger" ñaõ ñöôïc noùi leân bôûi thaàn hoïc gia sau naøy trôû thaønh Giaùo Hoaøng, theo ñoù "lieân quan tôùi quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùo Hoaøng, Roma phaûi ñoøi hoûi caùc Giaùo Hoäi khaùc khoâng gì khaùc hôn ñieàu ñaõ ñöôïc thieát ñònh vaø soáng trong ngaøn naêm ñaàu tieân". Nhöng vieãn töôïng cuûa Giaùo Hoäi thuôû khai maøo vaø cuûa caùc theá kyû ñaàu caùi gì coù theå gôïi leân ñieàu noøng coát, caû trong thôøi ñaïi hieän nay thöa Ñöùc Thaùnh Cha?
Ñaùp: Chuùng ta phaûi nhìn vaøo ngaøn naêm ñaàu tieân, noù luoân luoân coù theå gôïi höùng cho chuùng ta. Ñaây khoâng phaûi laø vieäc trôû laïi ñaøng sau moät caùch maùy moùc, noù khoâng phaûi chæ ñôn sô laø "vieäc ñi giaät luøi": ôû ñoù coù caùc kho taøng coù giaù trò ñoái vôùi caû ngaøy nay nöõa. Truôùc ñaây toâi ñaõ noùi tôùi vieäc töï quyù chieáu veà mình, thoùi quen toäi loãi cuûa Giaùo Hoäi nhìn vaøo chính mình quaù nhieàu, nhö theå tin raèng mình coù aùnh saùng rieâng. Ñöùc Thöôïng Phuï Bartolomaios cuõng noùi cuøng ñieàu naøy, khi ñeà caäp tôùi "thaùi ñoä noäi höôùng cuûa Giaùo Hoäi". Caùc Giaùo Phuï cuûa caùc theá kyû ñaàu coù tö töôûng roõ raøng veà söï kieän Giaùo Hoäi soáng töøng luùc moät nhôø ôn thaùnh Chuùa Kitoâ. Vì theá nhö toâi ñaõ noùi nhieàu laàn khaùc, caùc vò ñaõ noùi raèng Giaùo Hoäi khoâng coù aùnh saùng rieâng, vaø caùc vò goïi noù laø "mysterium lunae" maàu nhieäm maët traêng. Bôûi vì Giaùo Hoäi cho aùnh saùng, nhöng khoâng chieáu saùng bôûi aùnh saùng rieâng. Vaø khi Giaùo Hoäi, thay vì nhìn vaøo Chuùa Kitoâ, laïi quaù nhìn vaøo chính mình, thì cuõng xaûy ra caùc chia reõ. Vaø ñoù laø ñieàu ñaõ xaûy ra sau ngaøn naêm thöù nhaát. Nhìn vaøo Chuùa Kitoâ giaûi thoaùt chuùng ta khoûi thoùi quen naøy, vaø caû khoûi caùm doã cuûa chuû tröông chieán thaéng vaø cöùng nhaéc nöõa. Vaø noù laøm cho chuùng ta cuøng nhau böôùc ñi treân con ñöôøng cuûa söï ngoan ngoaõn ñoái vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, laø Ñaáng ñöa chuùng ta tôùi söï hieäp nhaát.
Hoûi: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, trong nhieàu Giaùo Hoäi chính thoáng khaùc nhau nhö caùc Giaùo Hoäi cuaû nhöõng tín höõu maø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Ioannis Zizioulas ñònh nghóa laø "caùc ngöôøi chính thoáng cuoàng tín". Cuõng coù caùc khaùng cöï töø phía caùc tín höõu coâng giaùo. Vaäy caàn phaûi laøm gì?
Ñaùp: Chuùa Thaùnh Thaàn ñöa caùc söï vieäc tôùi choã thaønh toaøn, vôùi caùc thôøi gian maø Ngaøi thieát ñònh. Vì theá chuùng ta khoâng theå maát kieân nhaãn, maát tin töôûng vaø aâu lo. Loä trình ñoøi hoûi kieân nhaãn trong vieäc giöõ gìn vaø caûi thieän nhöõng gì hieän höõu, laø ñieàu nhieàu hôn nhöõng gì chia reõ chuùng ta. Vaø laøm chöùng cho tình yeâu cuûa Chuùa ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi, ñeå cho theá giôùi tin.
(Oss. Rom 19-11-2016)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)