Buoåi caàu nguyeän ñaïi keát taïi Lund
Buoåi caàu nguyeän ñaïi keát taïi Lund.
Thuïy Ñieån (VietCatholic News 19-10-2016) - Chuyeán toâng du Lund cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ chuû yeáu ñeå cuøng chuû toïa vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo Lieân Minh Lutheâroâ Theá Giôùi buoåi caàu nguyeän chung nhaèm kyû nieäm 500 naêm Phong Traøo Caûi Caùch do Martin Luther khôûi xöôùng.
Buoåi caàu nguyeän treân nhaán maïnh tôùi 3 chuû ñeà: taï ôn, thoáng hoái vaø laøm chöùng chung. Ba chuû ñeà naøy toùm goïn trong lôøi kinh chung môû ñaàu sau ñaây:
"Laïy Chuùa Gieâsu Kitoâ, Chuùa cuûa Giaùo Hoäi, xin Chuùa sai Thaùnh Thaàn Chuùa xuoáng! Xin Chuùa soi saùng taâm hoàn chuùng con vaø haøn gaén kyù öùc chuùng con. Laïy Chuùa Thaùnh Thaàn: xin giuùp chuùng con bieát haân hoan tröôùc caùc hoàng phuùc ñaõ ñeán vôùi Giaùo Hoäi qua Phong Traøo Caûi Caùch, xin chuaån bò ñeå chuùng con bieát thoáng hoái vì caùc böùc töôøng chia reõ maø chuùng con, vaø cha oâng chuùng con ñaõ xaây neân, vaø xin trang bò ñeå chuùng con cuøng nhau laøm chöùng taù vaø phuïc vuï trong theá giôùi. Amen".
Phaûn öùng cuûa ngöôøi Coâng Giaùo
Nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo cau maøy tröôùc buoåi caàu nguyeän chung naøy vaø leân tieáng chæ trích naëng neà vì nhieàu lôøi caàu nguyeän quaû khieán ngöôøi ta coù caûm töôûng Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñang ca ngôïi ly giaùo.
Thöïc vaäy, lôøi caàu nguyeän môû ñaàu coù caâu: "xin giuùp chuùng con bieát haân hoan tröôùc caùc hoàng phuùc ñaõ ñeán vôùi Giaùo Hoäi qua Phong Traøo Caûi Caùch". Lôøi caàu nguyeän taï ôn thì nhaán maïnh tôùi "nhieàu taàm nhìn thoâng saùng coù tính höôùng daãn veà thaàn hoïc vaø taâm linh maø taát caû chuùng con ñaõ nhaän laõnh qua Phong Traøo Caûi Caùch. Chuùng con caûm taï Chuùa vì caùc bieán ñoåi vaø caûi caùch toát laønh ñaõ ñöôïc Phong Traøo Caûi Caùch khôûi ñoäng...". Lôøi caàu nguyeän thoáng hoái thì ngaàm cho thaáy: "ngay caùc haønh ñoäng caûi caùch vaø canh taân toát thöôøng laïi coù caùc haäu quaû tieâu cöïc voâ yù".
Moät soá ngöôøi Coâng Giaùo cho raèng daán thaân chung thì deã hieåu, nhöng khoâng bieát ta neân hoái loãi vaø caùm ôn vì ñieàu gì? YÙ nieäm caùm ôn Phong Traøo Caûi Caùch vì baát cöù ñieàu gì cuõng laøm hoï thaáy khoâng oån. Phong Traøo naøy laø moät ñieàu ñeå than phieàn chöù khoâng phaûi ñeå cöû haønh. Noù khoâng nhöõng xeù naùt Kitoâ Giaùo, bieán noù thaønh haøng ngaøn heä phaùi Theä Phaûn. Caûi Caùch cuõng ñaõ daãn tôùi nhieàu thaäp nieân chieán tranh, caùch maïng, vaø chia reõ cuøng tranh chaáp lieân mieân taïi AÂu Chaâu. Thay vì cöû haønh, Ñöùc Giaùo Hoaøng neân môøi ngöôøi Theä Phaûn aên naên veà cuoäc noåi loaïn cuûa hoï vaø "trôû veà vôùi Roâma".
Moät taäp san nhaèm duy trì "ñöùc tin vaø gia taøi Coâng Giaùo cuûa chuùng ta" goïi vieäc cöû haønh "cuoäc noåi loaïn cuûa Luther" laø moät cuoäc cöû haønh "naïn dòch coù tính khaûi huyeàn". Moät nhaø vaên Chính Thoáng Giaùo laø Rod Dreher toû ra khoâng taøi naøo hieåu noåi vieäc ngöôøi Coâng Giaùo saùt laïi gaàn ngöôøi Lutheâroâ taïi Lund: "Noù voâ nghóa ñoái vôùi toâi. Gioáng nhö theå moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø hoäi ngoä ñeå cöû haønh vieäc hoï ly dò nhau".
Coù ngöôøi coøn cho raèng haøng trieäu ngöôøi Lutheâroâ baûo thuû khoâng coù ñaïi dieän trong Lieân Minh Lutheâroâ Theá Giôùi; nhöõng ngöôøi naøy coù toå chöùc rieâng cuûa hoï, goïi laø Hoäi Ñoàng Lutheâroâ Quoâc Teá (International Lutheran Council), vaø Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng Coå Vuõ Hôïp Nhaát Kitoâ Giaùo gaàn ñaây ñaõ môû 3 cuoäc ñoái thoaïi khoâng chính thöùc vôùi nhoùm naøy.
Kyù giaû Edward Pentin thì cho raèng "Nhìn beân kia söï laïc quan, caùc hoaøi baõo lôùn lao vaø caùc baûn vaên gaây tranh caõi, khoâng haún ñieàu gì ôû haäu caûnh ñeàu coù maàu hoàng caû, nhaát laø ôû Thuïy Ñieån, nôi caùc veát haèn cuûa Phong Traøo Caûi Caùch khaù saâu xa. Vì caøng ngaøy caøng sôï raèng bieán coá naøy seõ ñöôïc söû duïng ñeå che ñaäy caùc khaùc bieät quan troïng vôùi ngöôøi Lutheâroâ, moät soá ngöôøi Coâng Giaùo Thuïy Ñieån naûn loøng caûm thaáy mình bò ñaåy qua moät beân vaø bò loaïi ra khoûi bieán coá kyû nieäm saép tôùi, maø phaàn lôùn do ngöôøi Lutheâroâ chuû ñoäng". Hoï coøn sôï raèng ñaây laø moät coá gaéng nhaèm thuùc ñaåy vieäc hai beân coù theå röôùc leã taïi caùc nhaø thôø cuûa nhau cuõng nhö vieäc phuïc hoài Martin Luther, ngöôøi saùng laäp Phong Traøo Caûi Caùch vaø hieän vaãn bò Giaùo Hoäi Coâng Giaùo coi laø ly giaùo.
Pentin cuõng cho raèng Giaùo Hoäi Lutheâroâ ôû Thuïy Ñieån bò chính trò hoùa vaø tuïc hoùa cao ñoä. Hoï uûng hoä ngöøa thai vaø phaù thai vaø töø naêm 2009, voán cho pheùp caùc ñaùm cöôùi ñoàng tính. Ñaàu naêm 2016, Giaùo Hoäi naøy coøn hôïp taùc vôùi Quõy Daân Soá Lieân Hieäp Quoác trong vieäc coá gaéng thuyeát phuïc caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo chaáp nhaän phaù thai vaø ngöøa thai vaø coâng nhaän treû em coù quyeàn laøm tình khoâng bò ngaên caûn. Nöõ Toång Giaùm Muïc Jackeleùn, ngöôøi ñöùng ñaàu Giaùo Hoäi naøy, thaäm chí coøn cho raèng vieäc Ñöùc Meï sinh Chuùa Gieâsu maø vaãn coøn ñoàng trinh chæ laø moät huyeàn thoaïi; baø uûng hoä moät tuyeân boá cho raèng ñeo thaùnh giaù laø "phi Kitoâ Giaùo"!
Nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo Thuïy Ñieån cho raèng bieán coá naøy gaàn nhö khoâng ñeám xæa gì tôùi nhöõng veát haèn do ngöôøi Lutheâroâ gaây ra cho ngöôøi Coâng Giaùo taïi ñaây, ngay Vatrican xem ra cuõng laøm ngô ñoái vôùi nhöõng ñieàu xaåy ra ôû ñaây caùch nay 500 naêm.
Trang maïng Varldenidag.se cho raèng ngöôøi Coâng Giaùo khoâng heà ñöôïc löu yù chi trong bieán coá "ñaïi keát" laàn naøy vaø chæ do aùp löïc cuûa hoï, neân Ñöùc Giaùo Hoaøng môùi chòu cöû haønh Thaùnh Leã cho hoï vaøo ngaøy hoâm sau. Chöông trình thoaït ñaàu khoâng heà coù Thaùnh Leã naøy. Khoå moät ñieàu, Thaùnh Leã naøy seõ ñöôïc cöû haønh taïi moät saân tuùc caàu, raát coù theå gaëp möa, baõo tuyeát, chöù khoâng taïi Hoäi Tröôøng Malmo coù maùi che nhö ngöôøi Lutheâroâ!
Kyû nieäm chöù khoâng cöû haønh
Thöïc ra, Ñöùc Phanxicoâ tôùi Lund laø ñeå tham döï leã kyû nieäm 500 naêm Phong Traøo Caûi Caùch, chöù khoâng haún laø ñeå vieáng thaêm muïc vuï ngöôøi Coâng Giaùo Thuïy Ñieån. Ngaøi cuõng khoâng ñeán thaêm Thuïy Ñieån, duø coù gaëp Thuû Töôùng vaø hoaøng gia nöôùc naøy, nhöng khoâng taïi Stockholm laø thuû ñoâ, maø laø taïi Lund, nôi thaønh laäp ra Lieân Minh Lutheâroâ Theá Giôùi.
Thöù ñeán, caû phía Giaùo Hoäi Lutheâroâ laãn Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñeàu chính thöùc goïi bieán coá naøy laø bieán coá "kyû nieäm" (commemoration) chöù khoâng phaûi "cöû haønh" (celebration) Phong Traøo Caûi Caùch. Taøi lieäu laøm caên baûn cho bieán coá naøy, töïa laø "Töø Tranh Chaáp Tôùi Hieäp Thoâng", noùi roõ: ñaây khoâng phaûi laø ñeå cöû haønh "cuoäc chia reõ Giaùo Hoäi Phöông Taây. Khoâng ai coù tinh thaàn traùch nhieäm thaàn hoïc laïi coù theå cöû haønh söï chia reõ cuûa caùc Kitoâ höõu vôùi nhau". Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch, Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Coå Vuõ Hôïp Nhaát Kitoâ Giaùo cuõng cho hay: Ngöôøi ta "khoâng neân noùi tôùi moät naêm thaùnh, nhöng noùi tôùi moät cuoäc kyû nieäm Phong Traøo Caûi Caùch, vì chuùng ta khoâng theå cöû haønh moät toäi loãi (chia reõ)"
Maø ñaõ laø leã kyû nieäm Phong Traøo Caûi Caùch, thì nhaéc ñeán "coâng lao" cuûa hoï cuõng laø chuyeän bình thöôøng, ai laïi nhaéc tôùi caùc "loãi laàm" cuûa hoï. Coù chaêng laø loãi laàm chung, khoâng phaûi chæ cuûa thôøi 500 naêm veà tröôùc, maø nhaát laø cuûa thôøi tieáp sau vaø hieän nay, chính nhöõng loãi laàm naøy ñaõ laøm gia troïng caùc chia reõ, vun chuùng thaønh nuùi maø hieän nay khoù coù theå vöôït qua, nhöng vaãn phaûi coá gaéng vöôït qua. Khoâng nhìn nhaän loãi laàm cuûa nhau khoâng theå coù hoøa giaøi. Coù theå noùi, ñaây vaãn laø cuoäc ñoái thoaïi coøn ñang tieáp dieãn.
Veà khía caïnh treân, thaùng Möôøi naêm 2013, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ noùi vôùi caùc ngöôøi Coâng Giaùo vaø Lutheâroâ raèng: leã kyû nieäm phaûi dieãn ra trong tinh thaàn ñoái thoaïi vaø khieâm nhöôøng. Ngaøi noùi: "Ngöôøi Coâng Giaùo vaø ngöôøi Lutheâroâ coù theå xin tha thöù vì caùc tai haïi hoï ñaõ gaây cho nhau vaø vì caùc xuùc phaïm hoï ñaõ phaïm tröôùc maët Thieân Chuùa".
Thöù ba, noùi raèng Phong Traøo Caûi Caùch chæ coù nhöõng ñieàu tieâu cöïc ñeán ñoä ta khoâng caàn phaûi hoái loãi vaø caùm ôn hoï laø sai vôùi lòch söû vaø ñi ngöôïc laïi taâm tö cuûa Giaùo Hoäi, ít nhaát töø Coâng Ñoàng Vatican II ñeán nay.
"Töø Tranh Chaáp Tôùi Hieäp Thoâng" nhaéc tôùi caùc troïng ñieåm cho thaáy Luther voán "khoâng coù yù ñònh thieát laäp ra moät Giaùo Hoäi môùi maø chæ öôùc mong moät cuoäc caûi toå saâu roäng vaø nhieàu maët maø thoâi". Cuoäc caûi toå naøy ñaõ ñöôïc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo caån troïng xem xeùt vaø thöïc hieän qua vieäc trieäu taäp Coâng Ñoàng Trent vaø nhaát laø Coâng Ñoàng Vatican II.
Saùch Giaùo Lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo cuõng daïy raèng khoâng theå traùch cöù caùc Kitoâ höõu sinh ra trong caùc ñònh cheá Giaùo Hoäi taùch bieät khoûi Roâma veà toäi chia reõ.
Naêm 1983, nhaân kyû nieäm 500 naêm ngaøy sinh cuûa Luther, Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ giaûng taïi moät nhaø thôø Lutheâroâ ôû Roâma. Dòp aáy, ngaøi goïi Luther laø moät ngöôøi "coù loøng ñaïo saâu saéc" luoân ñöôïc "thuùc ñaåy bôûi vieäc khaûo saùt ôn cöùu roãi ñôøi ñôøi". Taïi Erfurt naêm 2011, Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI cho hay: taâm ñieåm neàn thaàn hoïc cuûa Luther laø Kitoâ hoïc. Vôùi oâng, Thieân Chuùa chaân thaät vaø soáng ñoäng khoâng coøn laø moät giaû thuyeát trieát hoïc nöõa.
Ngaøi cho bieát: "Thieân Chuùa coù moät boä maët, vaø Ngöôøi ñaõ leân tieáng vôùi chuùng ta. Ngöôøi trôû neân moät ngöôøi giöõa chuùng ta döôùi caùi teân Gieâsu Kitoâ, Ñaáng laø Thieân Chuùa thaät vaø laø ngöôøi thaät. Suy tö cuûa Luther, troïn neàn linh ñaïo cuûa oâng, hoaøn toaøn laø qui Kitoâ: 'ñieàu gì coå vuõ chính nghóa cuûa Chuùa Kitoâ', vôùi Luther, ñeàu laø tieâu chuaån giaûi thích döùt khoaùt ñoái vôùi khoa giaûi thích saùch thaùnh".
Thöïc ra töø naêm 1939, Joseph Lortz, taùc giaû cuoán The Reformation in Germany (Phong Traøo Caûi Caùch taïi Ñöùc), ñaõ cho raèng "Trong chính oâng, Luther ñaõ vaät loän vaø neùm boû thöù Ñaïo Coâng Giaùo khoâng Coâng Giaùo chuùt naøo".
Trong moät töôøng trình daøi 276 trang töïa laø The Reformation in Ecumenical Perspective (Phong Traøo Caûi Caùch trong Vieãn AÛnh Ñaïi Keát) cuûa UÛy Ban Ñaïi Keát, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ñöùc, ñeå kyû nieäm 500 naêm Phong Traøo Caûi Caùch, Martin Luther ñöôïc ca tuïng nhö moät "chöùng nhaân Tin Möøng vaø laø thaày daäy ñöùc tin".
Ñöùc Cha Farrell, Thö Kyù Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Coå Vuõ Hôïp Nhaát Kitoâ Giaùo, raát ñuùng khi nhaän ñònh raèng: ñieàu roõ raøng laø Luther noùi söï thaät khi oâng phaûn khaùng nhieàu laïm duïng trong Giaùo Hoäi, nhöõng laïm duïng maø Coâng Ñoàng Trent thôøi ñoù ñaõ coá gaéng söûa chöõa. Trong caùc cuoäc ñaáu tranh vaø tranh chaáp tieáp theo sau Cuoäc Caûi Caùch, hai beân trôû neân cöùng raén trong vieäc baùc boû nhau "ñeán noãi yù nieäm cho raèng Luther ñuùng" trong moät soá vaán ñeà ñaõ bò maát huùt.
Coøn vieäc leã kyû nieäm dieãn ra taïi Thuïy Ñieån, thì nhö treân ñaõ noùi Lund laø nôi ra ñôøi cuûa Lieân Minh Lutheâroâ Theá Giôùi. Hôn nöõa, Thuïy Ñieån hieän laø moät quoác gia haàu nhö hoaøn toaøn theo phaùi Lutheâroâ vaø laø moät nöôùc khoâng coù truyeàn thoáng tranh chaáp heä phaùi moät caùch saéc neùt. Ngoaøi ra, ngöôøi Lutheâroâ Thuïy Ñieån duy trì phaàn lôùn truyeàn thoáng phuïng vuï vaø leã phuïc Taây Phöông, vaø Nhaø Thôø chính toøa Lund giöõ laïi ñöôïc daùng daáp trung coå cuûa noù, neân caû ngöôøi Coâng Giaùo laãn ngöôøi Lutheâroâ ñeàu caûm thaáy thoaûi maùi ôû ñaây.
Noùi toùm laïi, khi töôûng nieäm Phong Traøo Ñaïi Keát, ta neân trung thöïc vaø thöïc tieãn. Phong Traøo Caûi Caùch cuûa Theä Phaûn quaû coù xeùt naùt theá giôùi Kitoâ Giaùo Taây Phöông vaø daãn tôùi chieán tranh, ly giaùo, chia reõ, laïc giaùo, vaø tranh chaáp. Nhöng ta cuõng neân trung thöïc trong vieäc nhìn nhaän phaàn loãi cuûa mình vaø xem xeùt caùc ñoùng goùp cuûa Luther cuõng nhö cuûa caùc Giaùo Hoäi Caûi Caùch ñoái vôùi theá giôùi Kitoâ Giaùo trong 500 naêm qua, maø ñoùng goùp lôùn nhaát laø vieäc canh taân Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñöôïc bieát döôùi danh hieäu Phaûn Caûi Caùch. Laøn soùng vó ñaïi canh taân vaø nhieät thaønh truyeàn giaùo cuûa hai theá kyû 16 vaø 17 chaéc chaén coù ñöôïc laø nhôø caùc chæ trích Giaùo Hoäi Coâng Giaùo cuûa ngöôøi Theä Phaûn.
Vieäc kyû nieäm naøy, vì theá, laø moät dòp ñeå ta nhìn thaáy Thieân Chuùa ñaõ laøm vieäc ra sao: qua caùc thaát baïi, phaù hoaïi, vaø noåi loaïn cuûa con ngöôøi, Ngöôøi ñaõ ñem ñeán moät vinh quang coøn lôùn lao hôn vinh quang tröôùc ñoù. Vaø ñaây cuõng laø cô hoäi ñeå böôùc theâm nhieàu böôùc tieán môùi treân con ñöôøng thaêm thaúm ñaày gian khoù cuûa vieäc hôïp nhaát thaân theå Chuùa Kitoâ.
Thieån nghó Nicolaus, moät ngöôøi Coâng Giaùo Thuïy Ñieån vaø laø chuû tòch mieàn Nam cuûa Giôùi Treû Coâng Giaùo Thuïy Ñieån, laø ngöôøi coù caùi nhìn bình thaûn vaø trung thöïc hôn caû. Anh baûo: "Ngöôøi Coâng Giaùo chuùng toâi duø sao cuõng khoâng cöû haønh Phong Traøo Caûi Caùch. Döôùi maét toâi, noù laø moät trong nhöõng ñieàu teä haïi nhaát ñaõ xaåy ra cho lòch söû Giaùo Hoäi Thuïy Ñieån. Phaàn lôùn neàn vaên hoùa vaø loøng ñaïo ñöùc ñaõ bieán maát khi Thuïy Ñieån chaïy theo chuû nghóa Luther vaøo theá kyû 16. Nhöng ñaây laø lyù do ta caàn löu yù tôùi noù vaøo luùc naøy vaø raùng baéc caùc caây caàu giöõa ngöôøi Coâng Giaùo vaø ngöôøi Theä Phaûn... Chuùng ta ñang ñi tìm söï hôïp nhaát".
Vuõ Vaên An