Ñöùc Phanxicoâ taïi Azerbaijan
vaø hai hình aûnh ngheä thuaät bình daân ñaày yù nghóa
Ñöùc Phanxicoâ taïi Azerbaijan vaø hai hình aûnh ngheä thuaät bình daân ñaày yù nghóa.
Azerbaijan (VietCatholic News 2-10-2016) - Chuùa Nhaät ngaøy 2 thaùng 10 naêm 2016, sau khi ñaët chaân xuoáng Azerbaijan, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ cöû haønh Thaùnh Leã coâng coäng laàn thöù hai trong chuyeán toâng du 3 ngaøy taïi vuøng Caucasus. Trong Thaùnh Leã naøy, ngaøi nhaén nhuû tín höõu tuï hoïp trong ngoâi nhaø thôø nhoû raèng ñöùc tin vaø söï phuïc vuï laø taâm ñieåm cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, ñan keát vôùi nhau nhö nhöõng sôïi chæ khaùc nhau cuûa taám thaûm.
Hình aûnh taám thaûm: ñöùc tin laø sôïi chæ vaøng noái keát ta vôùi Thieân Chuùa
Ngaøi noùi: "Ñöùc tin vaø söï phuïc vuï khoâng theå taùch rôøi nhau; traùi laïi, chuùng noái keát chaët cheõ vôùi nhau, ñan keát vaøo nhau". Muoán laøm cho yù nieäm naøy cuï theå hôn, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ söû duïng hình aûnh deät thaûm, voán laø moät truyeàn thoáng coå kính ôû Azerbaijan.
Ñöôïc deät baèng tay thaønh nhieàu côõ khaùc nhau vaø vôùi moät neùt deät chaët cheõ, thaûm Azerbaijan, töø nhöõng ngaøy xa xöa, voán ñöôïc duøng ñeå phuû neàn nhaø hoaëc trang trí caùc böôùc töôøng, traøng kyû, giöôøng naèm vaø baøn gheá. Cheá taïo thaûm laø truyeàn thoáng gia ñình ñöôïc löu truyeàn baèng mieäng vaø thöïc haønh, phaàn lôùn nhôø caùc phuï nöõ.
Trong baøi giaûng cuûa ngaøi, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhaán maïnh hai dieãn trình "sôïi ngang" vaø "sôïi doïc". Theo ñònh nghóa kyõ thuaät cuûa chuùng, hai kieåu noùi naøy duøng noùi tôùi hai sôïi chæ ñeå deät neân saûn phaåm hoaøn chænh.
Sôïi doïc laø sôïi ñaõ caêng thaät chaët chaïy daøi theo khung deät vaø taïo thaønh coát loõi cuûa taám thaûm, trong khi sôïi ngang laø sôïi deät chaïy giöõa caùc sôïi doïc ñeå taïo neân caùc maãu deät khaùc nhau.
Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi raèng "caùc taám thaûm cuûa anh chò em laø caùc coâng trình ngheä thuaät ñích thöïc# ñan keát haøi hoøa" giöõa sôïi ngang vaø sôïi doïc. Ñôøi soáng Kitoâ höõu cuõng theá "Moãi ngaøy, noù cuõng phaûi ñöôïc deät moät caùch kieân nhaãn, ñan keát chính xaùc sôïi ngang vaø sôïi doïc: sôïi ngang ñöùc tin vaø sôïi doïc phuïc vuï".
"Khi ñöùc tin ñöôïc ñan keát vôùi söï phuïc vuï, traùi tim seõ maõi ñöôïc môû ra vaø treû trung, vaø noù lôùn leân trong dieãn trình laøm ñieàu toát". Ngaøi noùi nhö theá, vaø theâm raèng neáu ñöùc tin ñi theo con ñöôøng naøy, "noù seõ tröôûng thaønh vaø lôùn leân moät caùc maïnh meõ, nhöng chæ vôùi ñieàu kieän ñöôïc noái keát vôùi söï phuïc vuï".
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ qua Azerbaijan trong ngaøy cuoái cuøng cuûa chuyeán ñi 3 ngaøy tôùi ñaây vaø tôùi Georgia. Caû hai nöôùc naøy ñeàu coù moät coäng ñoàng Coâng Giaùo nhoû nhoi. Azerbaijan ñaùnh daáu laàn ñaàu tieân Ñöùc Giaùo Hoaøng tôùi moät quoác gia ña soá theo Hoài Giaùo Sunni. Georgia, traùi laïi, laø moät quoác gia ña soá theo Chính Thoáng Giaùo.
Sau khi ñaùp xuoáng Phi Tröôøng Heydar Aliyev ôû Thuû Ñoâ Baku vaøo luùc saùng sôùm, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ cöû haønh Thaùnh Leã taïi Nhaø Thôø Voâ Nhieãm thuoäc trung taâm Saleâdieâng, voán laø nhaø thôø Coâng Giaùo duy nhaát ôû Azerbaijan.
Khôûi thuûy ñöôïc xaây döïng naêm 1915, nhaø thôø naøy bò Coäng Saûn phaù huûy naêm 1931, vaø vò muïc töû bò baét ñi "caûi taïo lao ñoäng" vaø qua ñôøi taïi ñoù. Sau khi cheá ñoä Soâvieát suïp ñoå, ngöôøi Coâng Giaùo laïi baét ñaàu tìm veà vôùi nhau.
Nhöng chæ sau chuyeán vieáng thaêm naêm 2002 cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II, Coäng ñoàng cuûa hoï, cuoái cuøng, môùi coù theå mua ñöôïc maûnh ñaát ñeå taùi thieát nhaø thôø. Vieäc taùi thieát naøy hoaøn thaønh naêm 2009. Ngöôøi ta tin raèng Thaùnh Baùctoâloâmeâoâ, Toâng Ñoà, töû ñaïo taïi Azerbaijan, gaàn Baku, khoaûng naêm 71.
Trong caùc suy nieäm cuûa ngaøi veà ñöùc tin, Ñöùc Phanxicoâ laøm noåi baät ñaùp öùng cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi tieân tri Habakkuk trong baøi ñoïc thöù nhaát, trong ñoù tieân tri xin Thieân Chuùa can thieäp vaø taùi laäp coâng lyù vaø hoøa bình ñaõ bò baïo löïc vaø baát ñoàng laøm cho tan naùt.
Thay vì nhaåy xoå vaøo, Thieân Chuùa "ñaõ khoâng tröïc tieáp can thieäp" maø Ngöôøi cuõng khoâng giaûi quyeát tình theá "moät caùch ñoät ngoät" hoaëc laøm cho Ngöôøi hieän dieän baèng baïo löïc. Ñuùng hôn, "Ngöôøi môøi goïi kieân nhaãn chôø ñôïi, ñöøng bao giôø maát hy voïng; treân heát, Ngöôøi nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa ñöùc tin".
Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi: Thieân Chuùa cö xöû vôùi ta cuõng nhö theá. Ngöôøi khoâng "chieàu theo yù cuûa chuùng ta muoán thay ñoåi theá giôùi vaø ngöôøi khaùc ngay laäp töùc vaø lieân hoài" nhöng tìm caùch haøn gaén taâm hoàn ngöôøi ta.
Ñöùc Giaùo Hoaøng cho raèng "Thieân Chuùa thay ñoåi theá giôùi baèng caùch bieán ñoåi traùi tim chuùng ta, vaø Ngöôøi khoâng theå laøm vieäc naøy neáu khoâng coù chuùng ta". Ngaøi noùi theâm: "Khi Thieân Chuùa thaáy moät traùi tim côûi môû vaø nhieàu tín thaùc, thì Ngöôøi coù theå laøm nhöõng ñieàu laï luøng ôû ñaáy".
Ngaøi noùi raèng: coù ñöùc tin khoâng phaûi laø vieäc luoân deã daøng, vaø nhaán maïnh lôøi khaån khoaûn Chuùa Gieâsu cuûa caùc toâng ñoà trong tin Möøng Luca xin "gia taêng ñöùc tin cho chuùng con".
Caâu traû lôøi cuûa Chuùa Gieâsu "khaù laøm ta ngaïc nhieân" vì Ngöôøi xoay caâu hoûi ngöôïc laïi vôùi caùc oâng, vaø noùi: "Neáu chuùng con coù ñöùc tin#" Trong caâu traû lôøi naøy, Chuùa yeâu caàu ta phaûi coù ñöùc tin. Nhöng theo Ñöùc Giaùo Hoaøng, ñöùc tin laø moät hoàng aân do Thieân Chuùa ban maø ta luoân phaûi caàu xin cho coù ñöôïc; ñöùc tin caàn ñöôïc nuoâi döôõng.
"Noù khoâng phaûi laø moät söùc maïnh ma thuaät töø trôøi rôùt xuoáng" maø noù cuõng khoâng phaûi laø "moät söùc maïnh ñaëc bieät ñeå giaûi quyeát caùc nan ñeà cuûa cuoäc soáng".
Ñöùc Phanxicoâ noùi raèng: ñöùc tin thoûa maõn caùc nhu caàu cuûa ta "seõ laø moät ñöùc tin ích kyû, hoaøn toaøn taäp chuù vaøo chính ta". Ngaøi nhaän ñònh theâm: ta khoâng neân laãn loän ñöùc tin vôùi caûm giaùc thoaûi maùi, aám eâm, cuõng khoâng phaûi laø thöù an uûi trong traùi tim coù theå ñem laïi söï bình an beân trong.
"Ñöùc tin laø sôïi chæ vaøng noái keát ta vôùi Chuùa, nieàm vui tinh tuyeàn ñöôïc ôû vôùi Ngöôøi, neân moät vôùi Ngöôøi; noù laø moät hoàng aân keùo daøi suoát ñôøi ta, nhöng chæ mang hoa traùi neáu ta chòu ñoùng moät vai troø".
Noùi ñeán vieäc phuïc vuï, noù khoâng phaûi chæ laø vieäc hoaøn thaønh caùc boån phaän cuûa ta hoaëc thöïc hieän moät vaøi haønh vi toát laønh naøo ñoù, maø "coøn hôn theá nöõa" vì trong Tin Möøng, Chuùa Gieâsu yeâu caàu "baèng nhöõng lôøi leõ heát söùc trieät ñeå" ta phaûi saün saøng coù ñoù hoaøn toaøn, "moät ñôøi soáng ñöôïc hieán taëng moät caùch hoaøn toaøn côi môû, khoâng tính toaùn vaø lôïi loäc".
Sau ñoù, Ñöùc Giaùo Hoaøng caûnh caùo ta traùnh xa hai thöù caùm doã maø Kitoâ höõu ñang gaëp phaûi khieán hoï khoâng phuïc vuï nöõa vaø keát cuïc "bieán cuoäc soáng thaønh voâ nghóa". Ngaøi cho raèng hai côn caùm doã naøy laø ñeå cho mình trôû neân thôø ô vaø suy nghó "nhö caùc chuû nhaân oâng".
"Traùi tim thôø ô trôû thaønh chæ bieát chuù taâm tôùi mình trong moät cuoäc soáng löôøi lónh, vaø noù daäp taét ngoïn löûa yeâu thöông". Ñöùc Giaùo Hoaøng giaûi thích nhö theá, roài noùi theâm: ngöôøi thôø ô "soáng ñeå thoûa maõn caùc tieän nghi cuûa mình, moät thöù tieän nghi khoâng bao giôø bieát laø ñuû, vaø vì theá, khoâng bao giôø ñöôïc thoûa maõn caû".
Daàn daàn, caùc Kitoâ höõu keát cuïc seõ trôû thaønh baèng loøng vôùi söï taàm thöôøng, chæ daønh cho Thieân Chuùa vaø ngöôøi khaùc moät phaàn traêm thì giôø cuûa hoï, "khoâng bao giôø daønh quaù nhieàu, nhöng luoân luoân coá gaéng haø tieän".
Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaän ñònh raèng: thay vì thuï ñoäng, côn caùm doã thöù hai töùc "suy nghó nhö caùc chuû nhaân oâng" taäp trung vaøo vieäc quaù tích cöïc, ngöôøi nhö theá chæ "cho ñi ñeå nhaän ñöôïc moät ñieàu gì ñoù hay trôû neân moät ngöôøi naøo ñoù".
Theo ngaøi, "trong nhöõng tröôøng hôïp nhö theá, vieäc phuïc vuï seõ trôû thaønh moät phöông tieän, chöù khoâng phaûi moät muïc ñích, vì muïc ñích ñaõ trôû thaønh danh tieáng; roài quyeàn löïc, tham voïng laøm lôùn". Ngaøi nhaán maïnh: Giaùo Hoäi chæ "lôùn maïnh vaø xinh ñeïp" nhôø phuïc vuï maø thoâi.
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ keát luaän baøi giaûng leã cuûa ngaøi baèng caùch trôû laïi vôùi hình aûnh taám thaûm, noùi vôùi coäng ñoàng ñòa phöông raèng "moãi ngöôøi caùc con gioáng nhö sôïi tô luïa röïc rôõ".
Tuy nhieân, theo ngaøi, chæ khi naøo ñöôïc ñan keát vôùi nhau caùc sôïi chæ khaùc nhau môùi taïo thaønh moät taùc phaåm ñeïp ñeõ; töï chuùng, chuùng voâ duïng. Vaø ngaøi thuùc giuïc ngöôøi Azerbaijan luoân ñoaøn keát, khieâm nhöôøng soáng haân hoan vaø baùc aùi.
Hình aûnh nhöõng chieác cöûa soå ñaày chaát ngheä thuaät
Leân tieáng trong cuoäc gaëp gôõ lieân toân sau ñoù, treân moät ñaát nöôùc ñaïi ña soá laø Hoài Giaùo Sunni, Ñöùc Phanxicoâ duøng moät hình aûnh khaùc ñeå coå vuõ moái lieân heä hoøa bình giöõa xaõ hoäi vaø toân giaùo. "Toâi muoán noùi tôùi nhöõng chieác cöûa soå ñaày chaát ngheä thuaät quùy giaù töøng coù maët ôû ñaây nhieàu theá kyû qua, chæ ñöôïc cheá taïo baèng goã vaø kính maàu".
Nhöng cheá taïo baèng caùc phöông phaùp truyeàn thoáng ñoäc ñaùo: "khoâng duøng keo hay ñinh, maø goã vaø kính ñöôïc raùp vaøo nhau qua moät coá gaéng caàn nhieàu thì giôø vaø tæ mæ. Nhôø theá, goã naâng ñôõ kính vaø kính ñeå aùnh saùng chieáu qua".
Ngaøi nhaän ñònh: "cuõng theá, boån phaän cuûa moïi xaõ hoäi daân söï laø naâng ñôõ toân giaùo, vieäc naøy giuùp cho aùnh saùng chieáu qua, raát caàn thieát cho cuoäc soáng. Ñeå vieäc naøy coù cô hoäi xaåy ra, moät neàn töï do höõu hieäu vaø chaân chính phaûi ñöôïc baûo ñaûm. Khoâng theå duøng caùc loaïi 'keo' nhaân taïo buoäc ngöôøi ta phaûi tin, aùp ñaët leân hoï moät heä thoáng tín ngöôõng ñaõ xaùc ñònh saün vaø töôùc maát cuûa hoï quyeàn töï do löïa choïn; cuõng khoâng caàn ñeán thöù 'ñinh' beân ngoaøi nhö caùc quan taâm traàn tuïc, theøm khaùt quyeàn löïc vaø tieàn baïc".
Ngaøi noùi raèng: Thieân Chuùa khoâng theå bò lôïi duïng "ñeå bieän minh baát cöù hình thöùc cöïc ñoan, ñeá quoác hay thöïc daân naøo. Töø nôi ñaày tính bieåu töôïng cao naøy, moät tieáng keâu xeù loøng moät laàn nöõa ñang vang leân: ñöøng nhaân danh Thieân Chuùa ñeå baïo ñoäng theâm nöõa! Öôùc chi danh thaùnh voâ cuøng cuûa Ngöôøi ñöôïc thôø laïy, chöù khoâng bò xuùc phaïm hay ñoåi chaùc nhö moät moùn haøng qua caùc hình thöùc haän thuø vaø choáng ñoái nhaân baûn".
Ngaøi nhaän ñònh theâm: caàu nguyeän vaø ñoái thoaïi "coù lieân heä qua laïi heát söùc thaâm haäu: chuùng phaùt xuaát töø vieäc môû loøng ta ra vaø vöôn daøi tôùi thieän ích ngöôøi khaùc, nhôø theá phong phuù hoùa vaø taêng cöôøng laãn nhau".
Theo ngaøi, hoøa bình ñích thöïc "xaây döïng treân vieäc toân troïng, gaëp gôõ vaø chia seû laãn nhau, cöông quyeát vöôït qua caùc thieân kieán vaø caùc sai laàm quaù khöù, töø boû caùc tieâu chuaån hai maët vaø tö lôïi; moät neàn hoøa bình laâu daøi, ñöôïc sinh ñoäng hoùa nhôø loøng can ñaûm nhaát ñònh vöôït qua trôû ngaïi, taän dieät ngheøo ñoùi vaø baát coâng, leân aùn vaø chaám döùt vieäc lan traøn vuõ khí vaø ñaàu cô truïc lôïi voâ luaân treân löng ngöôøi khaùc".
Ñöùc Giaùo Hoaøng quaû quyeát raèng "maùu cuûa quaù nhieàu ngöôøi ñang töø ñaát, caên nhaø chung cuûa chuùng ta, keâu thaáu Thieân Chuùa". Ngaøi noùi theâm: ta phaûi cuøng nhau kieán taïo moät töông lai hoøa bình.
Ngaøi noùi: "Nay khoâng phaûi laø luùc cho caùc giaûi phaùp baïo löïc hay haáp taáp, nhöng ñuùng hôn laø luùc khaån caáp ñeå khôûi ñaàu caùc dieãn trình hoøa giaûi ñaày kieân nhaãn. Vaán ñeà thöïc chaát cuûa thôøi ta khoâng phaûi laø phaûi ñaåy maïnh nghóa lyù cuûa mình caùch naøo, maø ta phaûi ñöa ra caùc ñeà xuaát soáng naøo cho caùc theá heä töông lai; laøm caùch naøo ñeå laïi cho hoï moät theá giôùi toát hôn theá giôùi ta ñaõ tieáp nhaän. Thieân Chuùa, vaø caû lòch söû nöõa, seõ hoûi chuùng ta xem chuùng ta ñaõ hieán mình cho vieäc möu caàu hoøa bình chöa; caùc theá heä treû, voán mô öôùc moät töông lai khaùc hôn, ñang höôùng caâu hoûi naøy veà höôùng chuùng ta".
Vuõ Vaên An