Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Gia Ñình
Taäp Höôùng Daãn Giaùo Duïc Sinh Lyù
Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Gia Ñình: Taäp Höôùng Daãn Giaùo Duïc Sinh Lyù.
Roma (VietCatholic News 28-08-2016) - Giöõa khung caûnh naùo nhieät cuûa Ñaïi Hoäi Giôùi Treû Theá Giôùi taïi Krakow, Ba Lan, trong thaùng 7 naêm 2016, Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Gia Ñình maø ñöùng ñaàu laø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Vicenzo Paglia, ñaõ phaùt ñoäng moät trang maïng vôùi moät taøi lieäu daønh cho caû hoïc sinh vaø caùc nhaø giaùo duïc töïa baèng tieáng Anh laø "The Meeting Point, project for affective and sexual formation", nhaèm muïc tieâu traùnh hai thieáu soùt hieän nay trong caùc chöông trình giaùo duïc sinh lyù cho tuoåi treû Coâng Giaùo: daïy quaù nhieàu vaø daïy quaù ít veà sinh lyù cho moät tuoåi treû deã bò gaây aán töôïng.
Trong Lôøi Daãn Nhaäp, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Paglia vieát raèng: "Caùc döï aùn vaên hoùa, luaät leä vaø giaùo duïc ñang tröïc tieáp hay giaùn tieáp thaùch thöùc vieãn kieán Kitoâ Giaùo veà thaân xaùc, söï dò bieät vaø tính boå tuùc giöõa ñaøn oâng vaø ñaøn baø, vieäc thöïc haønh tính duïc, hoân nhaân vaø gia ñình".
Theo ngaøi, caùc döï aùn treân muoán hôïp phaùp hoùa caùc cung caùch khaùc nhau cuûa vieäc soáng tính duïc trong xaõ hoäi "baèng caùch ñeà xuaát caùc vieãn kieán nhaèm taïo neân söï thay ñoåi nhaân hoïc thöïc söï, moät thay ñoåi laøm trôû ngaïi vieäc khaúng nhaän caên tính tính duïc, caùc nhaân ñöùc, caùc giaù trò vaø thaùi ñoä voán tích hôïp thaân xaùc vaø caùc caûm xuùc vaøo ôn goïi yeâu thöông, voán laø caên baûn cuûa toaøn boä döï aùn veà söï soáng con ngöôøi vaø ñôøi soáng toát ñeïp phuø hôïp vôùi Tin Möøng".
Taøi Lieäu naøy höôûng öùng lôøi keâu goïi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ trong Toâng Huaán Nieàm Vui Yeâu Thöông: "Khoâng deã gì tieáp caän vaán ñeà giaùo duïc tính duïc trong moät thôøi ñaïi tính duïc thöôøng bò taàm thöôøng hoùa vaø laøm cho ngheøo naøn. Noù chæ neân ñöôïc xem xeùt trong khuoân khoå lôùn hôn cuûa neàn giaùo duïc tình yeâu, hieán thaân cho nhau maø thoâi". Taøi lieäu vì theá nhaèm trình baày "moät con ñöôøng giaùo duïc tình yeâu giuùp ngöôøi treû khaùm phaù ra veû ñeïp cuûa vieäc hieán thaân cho nhau vaø cuûa vieäc möu caàu haïnh phuùc qua vieäc cho ñi thaân xaùc vaø tinh thaàn mình".
Döï aùn ñöôïc hình thaønh vôùi söï hôïp taùc cuûa Ñaïi Hoïc Coâng Giaùo San Antonio ôû Murcia, Taây Ban Nha. Baûn vaên ñöôïc vieát baèng caùc thöù tieáng Anh, Taây Ban Nha, YÙ, Phaùp vaø Boà Ñaøo Nha, coù saün taïi trang maïng http://www.educazioneaffettiva.org/. Taøi lieäu goàm caùc saùch daønh cho thaày giaùo, hoïc sinh, saùch sinh hoaït vaø phim aûnh, chia thaønh 6 ñôn vò nhaèm caùc hoïc sinh trung hoïc vaø ñöôïc giôùi thieäu nhö laø "boå tuùc vaø giuùp ñôõ traùch vuï caùc cha meï".
Trong maáy naêm gaàn ñaây, nhieàu nhaø laõnh ñaïo Coâng Giaùo, trong ñoù coù Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, than phieàn raèng ôû moät soá nôi, quyeàn cuûa cha meï trong vieäc giaùo duïc con caùi hoï veà tính duïc ñaõ khoâng ñöôïc toân troïng. Trong moät buoåi yeát kieán chung vaøo Thöù Tö haøng tuaàn, Ñöùc Phanxicoâ cho raèng "söï hôïp taùc veà giaùo duïc" giöõa cha meï vaø nhaø tröôøng ñaõ bò phaù vôõ.
Ngaøy 20 thaùng Naêm naêm 2015, ngaøi chæ trích "caùc nhaø pheâ bình trí thöùc" ñaõ baét caùc cha meï "phaûi im laëng" trong vaán ñeà baûo veä chuùng khoûi caùc tai haïi coù theå coù. Ngaøi cuõng laáy laøm tieác khi thaáy nhaø tröôøng ñoâi khi coù nhieàu aûnh höôûng hôn gia ñình trong vieäc leân khuoân vieäc suy nghó vaø caùc giaù trò cuûa caùc em, cha meï gaàn nhö khoâng coù lôøi noùi naøo veà ñieàu nhaø tröôøng daïy caùc em.
Ngaøi noùi: "neáu giaùo duïc gia ñình laáy laïi ñöôïc söï troåi vöôït cuûa noù, nhieàu söï vieäc seõ thay ñoåi toát hôn. Ñaõ tôùi luùc caùc ngöôøi cha vaø caùc ngöôøi meï caàn ñöôïc trôû veà töø caûnh löu ñaày - hoï ñaõ töï phaùt vaõng mình khoûi vieäc giaùo duïc con caùi - vaø töø töø ñaûm nhieäm laïi vai troø giaùo duïc cuûa hoï".
Ñöùc Phanxicoâ cuõng ta thaùn vieäc caùc chöông trình cuûa nhaø tröôøng ñoâi luùc aùp ñaët thöù ngaøi goïi laø "thöïc daân hoùa yù thöùc heä" baèng caùch nhoài soï ngöôøi treû veà "lyù thuyeát phaùi tính" (gender theory). Ngaøi cuõng naêng noùi tôùi thieáu soùt cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo trong vieäc chuaån bò hoân nhaân cho ngöôøi treû ñeán noãi coù luùc ngaøi coøn maïnh mieäng cho raèng haàu heát caùc cuoäc hoân nhaân cuûa ngöôøi treû ngaøy nay khoâng thaønh hieäu.
Taøi lieäu cuûa Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Gia Ñình khoâng coù yù ñònh thay theá vai troø cuûa cha meï, cho raèng chính "trong gia ñình, nôi caùc moái lieân heä baûn thaân vaø caûm xuùc quan troïng nhaát ñöôïc phaùt trieån, ngöôøi ta ñöôïc keâu goïi thoâng truyeàn caùc yù nghóa neàn taûng cuûa tính duïc".
Theo trang maïng, caùc taøi lieäu naøy nhaèm taïo ra "moät neàn giaùo duïc tích cöïc vaø khoân ngoan veà tính duïc", xem xeùt tôùi caùc tieán boä cuûa khoa taâm lyù, sö phaïm vaø giaûng daäy, "trong boái caûnh giaùo duïc tình yeâu, hieán thaân cho nhau. Nhôø caùch naøy, ngoân ngöõ tính duïc khoâng bò coi laø ngheøo naøn ñaùng buoàn nhöng ñöôïc soi saùng".
Taøi lieäu nhaán maïnh raèng vieäc giaùo duïc tính duïc phaûi löu yù tôùi caùc giai ñoaïn khaùc nhau "trong vieäc xaây döïng nhaân caùch con ngöôøi trong töông quan vôùi vieäc ñoàng hình ñoàng daïng hoùa 'caên tính tính duïc' cuûa hoï hay vieäc hoï tröôûng thaønh nhìn nhaän tính duïc cuûa mình, vôùi nhöõng giaây phuùt ñöôïc dò bieät hoùa theo giôùi tính cuûa hoï".
Caùc taøi lieäu treân naêng trích daãn Toâng Huaán Amoris Laetitia (Nieàm Vui Yeâu Thöông) cuûa Ñöùc Phanxicoâ, cuõng nhö thaàn hoïc thaân xaùc cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II vaø lôøi pheâ phaùn chuû nghóa duy töông ñoái cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI. Trong soá caùc vaên kieän khaùc cuûa Giaùo Hoäi, chuùng trích daãn khaù nhieàu Toâng Huaán Familiaris Consortio veà gia ñình cuûa Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Humanae Vitae cuûa Ñöùc Phaoloâ VI, taøi lieäu Höôùng Daãn Giaùo Duïc veà Tình Yeâu Con Ngöôøi cuûa Thaùnh Boä Giaùo Duïc Coâng Giaùo; vaø thoâng ñieäp Deus caritas est cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI.
Caùc ñôn vò cuûa taøi lieäu laáy hình aûnh con ngöôøi nhaân baûn nhö chieác leàu laøm sôïi chæ xuyeân suoát. Taøi lieäu cho raèng, trong cuoäc haønh trình cuûa mình, ngöôøi treû seõ khaùm phaù ra caùc yeáu toá khaùc nhau cuûa chieác leàu: taám vaûi, daây thöøng, coïc buoäc, coïc leàu, maùi leàu nhö laø caùc chieàu kích khaùc nhau cuûa con ngöôøi: thaân xaùc, tính duïc, xuùc caûm, töï do, yù chí vaø chieàu kích luaân lyù cuûa hoï. Moãi yeáu toá cuûa chieán leàu töông öùng vôùi moät chieàu kích cuûa con ngöôøi.
Keá hoaïch chi tieát cuûa khoùa hoïc ñöôïc trình baày döôùi töïa ñeà khaùi quaùt "Khaùm phaù ra Keá Hoaïch cuû Thieân Chuùa daønh cho Hoân Nhaân vaø Gia Ñình" vaø ñaët caên baûn treân giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi veà hoân nhaân: söï keát hôïp giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø, baát khaû tieâu, vaø saün saøng chaøo ñoùn söï soáng. Giaùo duïc tính duïc ñöôïc ñònh nghóa "khoâng laø gì khaùc hôn laø vieäc giaùo duïc nhaân ñöùc trong saïch".
Taøi lieäu coøn caàn ñöôïc hoaøn chænh
Vöøa coâng boá, taøi lieäu treân bò moät soá cô quan Hoa Kyø phaûn ñoái. Lieân Minh Truyeàn Thoâng Coâng Giaùo ôû Hoa Kyø cho raèng ñaây laø moät "chöông trình giaùo duïc tính duïc gôïi duïc, quaù loä lieãu". Lieân Ñoaøn Söï Soáng Hoa Kyø, thaäm chí, coøn cho raèng Toøa Thaùnh ñi cuøng moät toa taàu vôùi Planned Parenthood ñeå "ñaåy maïnh caùc hình thöùc giaùo duïc tính duïc sa ñoaï vaøo caùc tröôøng hoïc cuûa ta" vaø cho raèng "moät ai ñoù ñang nguû guïc ôû tay laùi". Hai nhoùm naøy keå ra moät soá "hình aûnh gôïi duïc roõ raøng" nhö moät nhoùm ñi caém traïi trong ñoù moät thanh nieân ñeå tay leân moâng moät thieáu nöõ; moät caëp vôï choàng mæm cöôøi tröôùc moät böùc töôïng dieãn taû caûnh laøm tình; vaø hình traùi caây veõ gioáng nhö caëp nhuõ hoa trong phaàn quaûng caùo.
Thöïc ra, phaûi nhìn nhöõng böùc hình aáy trong boái caûnh cuûa baøi hoïc môùi coù ñöôïc moät phaùn ñoaùn ñuùng ñaén. Vaû laïi, theo Ñöùc Cha Simon, taøi lieäu naøy laø "thaønh quaû cuûa moät coâng trình laâu daøi, ñöôïc kieân nhaãn hoaøn thaønh trong nhieàu thôøi gian... (Thöïc vaäy), moät nhoùm caùc caëp vôï choàng ôû Taây Ban Nha ñaõ laøm vieäc nhieàu naêm ñeå xaây döïng döï aùn naøy. Trong kyø vieáng Moä Thaùnh Pheâroâ (Ad Limina) cuûa caùc giaùm muïc Taây Ban Nha naêm 2014, vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc thaûo luaän raát laâu taïi moät phieân hoïp cuûa caùc vò taïi Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng".
Taïi cuoäc Gaëp Maët Caùc Gia Ñình Theá Giôùi laàn thöù 8 ôû Philadelphia naêm 2015, döï aùn naøy ñaõ ñöôïc ñem ra trình baày. Vaø noù ñaõ ñöôïc Ñaïi Hoäi Thaàn Hoïc-Muïc Vuï goàm hôn 20,000 ngöôøi ôû ñoù chaáp nhaän.
Theo Ñöùc Cha Simon, "döï aùn naøy... khôûi ñaàu cho moät haønh trình. Noù khoâng phaûi laø moät khoùa trình ñaõ ñoùng vaø hoaøn taát, nhöng, thay vaøo ñoù, noù laø moät cô hoäi ñeå trieäu taäp moät coäng ñoàng lôùn goàm nhieàu ngöôøi coäng taùc, cuøng laøm vieäc, trao ñoåi kinh nghieäm vaø kieán thöùc trong laõnh vöïc giaùo duïc ñaëc bieät naøy". Chính vì theá, Hoäi Ñoàng seõ vaän haønh moät ñòa chæ e-mail ñeå tieáp nhaän caùc gôïi yù, caùc maùch nöôùc, caùc trôï cuï giuùp boå tuùc vaø phong phuù hoùa döï aùn naøy baèng caùc kinh nghieäm thích ñaùng.
Töôûng cuõng neân bieát, keå töø ngaøy 1 thaùng 9 naêm 2016, Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Gia ñình seõ ñöôïc saùt nhaäp vaøo Boä Giaùo Daân, Gia Ñình vaø Söï Soáng do Ñöùc Cha Kevin Farrell laøm toång tröôûng. Nhöng Ñöùc Toång Giaùm Muïc Paglia vaãn ñoùng moät vai troø quan troïng trong laõnh vöïc Gia Ñình, trong tö caùch caàm ñaàu Haøn Laâm Vieân Giaùo Hoaøng veà Söï Soáng, vaø Vieän Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II Nghieân Cöùu veà Hoân Nhaân vaø Gia Ñình. Tính lieân tuïc cuûa giaùo huaán naøy, vì theá, chaéc chaén ñöôïc toân troïng.
Khaùi löôïc noäi dung
1. Ñôn Vò Moät
Thieân Chuùa, nguoàn goác vaø ñích ñieåm cuûa nhaân loaïi. Ñaây laø böôùc ñaàu tieân cuûa cuoäc haønh trình maø ngöôøi treû cuûa chuùng ta seõ hoaøn taát. Caùc em seõ ñöôïc hoïc ñeå nhìn vaøo chính caùc em, vaø töï ñònh nghóa caùc em nhö nhöõng con ngöôøi, döïa treân quan saùt, chieâm ngöôõng vaø caûm nghieäm chính caùc em. Caùc em seõ tieán tôùi choã bieát vaø ñieàu höôùng trí hieåu, yù chí, caùc öôùc muoán, caùc caûm xuùc, vaø linh ñaïo cuûa caùc em. Caùc em seõ chaáp nhaän thaân xaùc cuûa caùc em vaø nhìn nhaän noù nhö laø bieåu thöùc laøm ngöôøi cuûa caùc em, trong ñoù, nguoàn goác vaø ñích ñieåm cuûa moïi ngöôøi ñaøn oâng vaø cuûa moïi ngöôøi ñaøn baø ñaõ ñöôïc khaéc ghi. Caùc noäi dung sau ñaây seõ ñöôïc baøn tôùi:
- Caùc caâu hoûi quan troïng nhaát veà yù nghóa cuûa tình yeâu vaø veà chính con ngöôøi cuûa ta.
- Thaân phaän taïo vaät so vôùi Thieân Chuùa.
- Thaân phaän treû em nhö thaân phaän neàn taûng cuûa moïi con ngöôøi nhaân baûn.
- Moïi con ngöôøi nhaân baûn ñeàu ñoäc ñaùo vaø khoâng theå naøo laëp laïi ñöôïc.
- Con ngöôøi nhaân baûn, goàm linh hoàn thieâng lieâng vaø thaân xaùc vaät chaát.
- Söï lôùn leân vaø tröôûng thaønh cuûa thaân xaùc.
- Thaân phaän keùp cuûa thaân xaùc con ngöôøi: chuùng ta coù thaân xaùc vaø chuùng ta laø thaân xaùc.
- Thaân xaùc nhö bieåu thöùc cuûa con ngöôøi toâi: khaùm phaù ra yù nghóa ñôøi toâi qua thaân xaùc.
- Khaùm phaù ra ngoân ngöõ khaùch quan noäi taïi ngay trong thaân xaùc con ngöôøi.
- Khaùm phaù ra thaân xaùc con ngöôøi nhö thaân xaùc cuûa moät ngoâi vò, chuû yeáu höôùng tôùi tình yeâu.
- Thaân xaùc, yeáu toá khoâng theå thieáu cuûa tình yeâu nhaân baûn.
- Thaân xaùc nhö laø nôi ñeå loàng vaøo vaø noùi leân baûn saéc cuûa ta.
- Tuoåi daäy thì nhö neûo ñöôøng ñeå tröôûng thaønh veà baûn thaân vaø xaõ hoäi, höôùng tôùi söï vieân maõn baûn thaân. Söï vieân maõn baûn thaân heä ôû vieäc tieán tôùi choã bieát phaûi laøm theá naøo ñeå yeâu thöông vaø ñöôïc yeâu thöông.
2. Ñôn Vò Hai
Vieäc gaëp gôõ ngöôøi khaùc, vôùi "ANH/EM", giuùp ngöôøi treû tieán tôùi choã bieát mình toát hôn vaø laøm vöõng oån baûn saéc cuûa caùc em.
Caùc em seõ hoïc ñeå nhaän ra raèng tính duïc muoán noùi tôùi söï khaùc nhau: ñaøn oâng vaø ñaøn baø; söï khaùc nhau naøy ñieàu kieän hoùa toaøn boä con ngöôøi chuùng ta.
Tính duïc cuõng xaùc ñònh ra chieàu kích xuùc caûm cuûa ta. Caùc em seõ hoïc ñeå nhaän ra caùc xuùc caûm cuûa caùc em vaø höôùng chuùng vaøo traät töï yeâu thöông. Caùc noäi dung sau seõ ñöôïc baøn tôùi:
- Ñoà aùn taïo döïng cuûa Thieân Chuùa: "Ngöôøi döïng neân hoï coù nam coù nöõ".
- Vieäc theå hieän keùp con ngöôøi nhaân baûn: ñaøn oâng vaø ñaøn baø. Tính ñoâi cuûa duïc giôùi.
- Caùc khaùc nhau giöõa ñaøn oâng vaø ñaøn baø trong moïi chieàu kích leân hình töôïng cho hoï. Söï gioáng nhau vaø söï khaùc nhau giöõa ñaøn oâng vaø ñaøn baø. Moät söï khaùc nhau ñöôïc hieåu nhö boå tuùc cho nhau.
- Caùc quan nieäm nhaân hoïc taùch bieät tính duïc khoûi con ngöôøi.
- Baûn chaát cuûa theøm muoán trong tính duïc. Phaân tích söï loâi cuoán veà tính duïc cuûa con ngöôøi. Caûm tính vaø duïc tính. Söï khaùc nhau veà tính duïc hieåu nhö söï phong phuù chöù khoâng phaûi söï coâ laäp.
- Xu höôùng neàn taûng cuûa con ngöôøi nhaân baûn höôùng veà tình yeâu, trong ñoù coù duïc tính cuûa hoï.
- Caùc vaán ñeà cuûa tình yeâu: caùc thuyeát duy caù nhaân, duy khoaùi laïc, duy vaät chaát, duy nhò nguyeân, duy tình caûm.
- Caùc ñaëc ñieåm cuûa tình yeâu: nhaãn naïi, tröôûng thaønh, khoân ngoan, thích thoâng ñaït, ñoäc chieám, höôùng veà vónh cöûu.
- Phaân tích vaø ñònh nghóa caûm tính. Baûn chaát toát töø trong caên baûn cuûa ñam meâ. Taàm quan troïng cuûa caûm xuùc trong ñôøi ta.
- Vai troø cuûa töï do trong caûm tính vaø duïc tính: töï do ñeå hoaøn thieän hoùa khaû naêng yeâu thöông, ñeå gia taêng phaåm giaù vaø duy trì söï thaân maät. Bieát caùch noùi "khoâng".
- Söï caàn thieát phaûi phuïc hoài neát na.
- Tích nhaäp duïc tính vaø caûm tính vaøo döï aùn ñôøi ta. Phaân tích caùc hoaøn caûnh nguy cô.
- Nhöõng moái tình ñaàu.
3. Ñôn Vò Ba
Böôùc thöù ba laø cuøng giôùi treû suy tö veà töï do.
Toâi vaø EM/ANH, khi böôùc vaøo moái lieân heä, coù theå thöïc hieän noù nhieàu caùch khaùc nhau nhôø söï kieän naøy: chuùng ta ñöôïc phuù baåm töï do.
Lòch söû moãi con ngöôøi luoân maõi caàn ñöôïc vieát leân.
Söï töï do naøy ñöôïc ban cho chuùng ta nhö moät quaø phuùc. Noù caàn ñöôïc nuoâi döôõng, ñaøo luyeän vaø chín muøi, ñeå, khi chuùng ta ñem noù vaøo cuoäc chôi, chuùng ta coù theå bieát caùch laøm cho ñôøi mình vaø ñôøi caùc ngöôøi khaùc töôi ñeïp hôn, vì chính trong Tình Yeâu, chính trong hình aûnh Ñaáng Döïng Neân ta, ta tìm ñöôïc 'Töï Do Ñích Thöïc'. Caùc noäi dung sau ñaây seõ ñöôïc baøn tôùi:
- Töï do cuûa con ngöôøi, ñoà aùn cuûa Thieân Chuùa Taïo Döng.
- Töï do nhö khaû naêng töï boá trí chính mình vaø quyeát ñònh soá phaän mình qua caùc haønh ñoäng cuûa mình.
- Töï do höôùng tôùi söï vieân maõn hieäp thoâng yeâu thöông vôùi Thieân Chuùa.
- Töï do luaân lyù: töï do coù khaû naêng lôùn leân. Caøng ñöôïc söû duïng ñeå thoaû maõn caùc öôùc muoán chaân thaät nhaát, noù caøng lôùn leân; caøng nghieâng chieàu veà vieäc thoaû maõn ñeán chaùn ngaáy caùc theøm muoán khoâng theå quy höôùng veà söï thieän luaân lyù, noù caøng nhoû ñi.
- Töï do höôùng tôùi vieäc hieäp thoâng vôùi nhöõng con ngöôøi. Huû hoùa yù nieäm töï do: khi Thieân Chuùa vaø ngöôøi khaùc ñöôïc hieåu nhö haïn cheá töï do cuûa toâi.
- Töï do boá trí ñeå hieán thaân cho ngöôøi khaùc, nhö ñieàu kieän laøm cho tình yeâu coù theå coù.
- YÙ chí, ñöôïc xeáp ñaët qui höôùng veà vieäc ñaït tôùi söï thieän. Thieân Chuùa, Söï Thieän tuyeät ñoái.
- Caùc yeáu toá chuû choát ñeå söû duïng toát töï do cuûa ta: tính quaû quyeát, tinh thaàn toát, bieát döï lieäu, lôøi khuyeân cuûa nhöõng ngöôøi coù kinh nghieäm, hy voïng khi chieán ñaáu
- Gia ñình, nôi ta duøng töï do ñeå phuïc vuï söï hieán thaân vaø tình yeâu.
4. Ñôn Vò Boán
Trong böôùc naøy, ñieàu quan troïng laø ngöôøi treû nhaän ra tính sieâu vieät cuûa caùc choïn löïa toát.
Chuùng ta seõ giuùp caùc em tìm hieåu saâu xa söï khoù khaên trong vieäc choïn löïa ñieàu toát nhaát ñoái vôùi caùc em, vaø thaûo luaän xem toäi loãi gaây ra nhöõng thöông tích naøo cho taâm hoàn caùc em.
Caùc em seõ hoïc caùch nhaän ra caùc thöông tích aáy vaø hoïc caùc phöông theá ñeå ngaên ngöøa chuùng, töùc ôn thaùnh vaø caùc nhaân ñöùc.
Tin vui laø caùc thöông tích treân khoâng phaûi voâ phöông cöùu chöõa. Thieân Chuùa, nôi Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con cuûa Ngöôøi, laø thaày thuoác coù khaû naêng chöõa laønh caùc veát thöông cuûa chuùng ta baèng phöông thuoác tuyeät haûo, ñoù laø tình yeâu. Caùc noäi dung sau ñaây seõ ñöôïc noùi tôùi:
- Traät töï vaø giaù trò neàn taûng cuûa Saùng Theá. Tính cöùu caùnh neàn taûng cuûa Saùng Theá vaø cuûa caùc con ngöôøi nhaân baûn.
- Noãi baát haïnh hay söï suy suïp tính cöùu caùnh noäi taïi cuûa Saùng Theá vaø cuûa con ngöôøi nhaân baûn laø haäu quaû cuûa voâ traät töï vaø baát tích hôïp (disintegration). Töï do bò noâ dòch (enslaved freedom) laø nhaân toá neàn taûng gaây ra voâ traät töï vaø baát tích hôïp.
- Vieäc phuïc hoài traät töï ñôøi soáng vaø yù nghóa saâu xa cuûa noù. Söï baát caäp cuûa aùnh saùng vaø lyù leõ rieâng cuûa ta khoâng theå phuïc hoài traät töï vaø yù nghóa ñôøi soáng.
- Söï tích hôïp duïc tính tuøy thuoäc vieäc khaùm phaù ra aùnh saùng ñích thöïc, coù khaû naêng soi saùng ñôøi soáng toâi. Boùng toái nhö laø vieäc thieáu khaû naêng tích hôïp duïc tính cuûa toâi, laø ñieàu voán taïo neân moät phaàn con ngöôøi toâi. Hieäu quaû töùc khaéc cuûa boùng toái ñang hieän dieän trong toâi laø khoâng nhìn con ngöôøi moät caùch toaøn dieän, vaø vieäc naøy coù theå daãn tôùi caùc vieãn kieán coù tính giaûn löôïc veà con ngöôøi: caùc thuyeát phieám duïc, duy khoaùi laïc, deïp boû neát na, taùch bieät giöõa tình yeâu vaø duïc tính hay giöõa tình yeâu vaø sinh saûn.
- Ñöùc trong saïch hieåu nhö aùnh saùng coù khaû naêng giuùp toâi yeâu thöông moät caùch toaøn dieän.
- Caùc lyù do ñoái vôùi caùc caùc haäu quaû phaù hoaïi cuûa vieäc thieáu tình yeâu: tình yeâu, cuøng ñích toái haäu cuûa moïi naêng löïc cuûa toâi. Caùc nguy hieåm cuûa vieäc cöùng loøng. Caùc hình thöùc yeâu thöông khoâng ñöôïc ñieàu höôùng thích ñaùng: töï yeâu mình thaùi quaù (narcissism), tính ña daâm töï ñoäng (auto-eroticism), thuû daâm.
- Phaân tích kinh nghieäm yeâu thöông cuûa rieâng toâi: toâi ñaët tình yeâu cuûa toâi ôû nôi ñaâu? Ñieàu gì keát cuïc huûy hoaïi toâi?
- Caùc phöông thuoác chöõa beänh thieáu tình yeâu: trong traéng, neát na, thaân maät.
- Haïnh phuùc nhö laø söï vieân maõn tình yeâu trong linh hoàn. Tình yeâu nhaân baûn ñöôïc söï soáng Thieân Chuùa leân khuoân: ñöùc aùi. Phuùc thay ngöôøi coù traùi tim trong traéng. Chuùa Kitoâ: thaày thuoác toát, thaày giaùo toát.
- Caùc nhaân ñöùc, caùc ñoäng cô ñôøi soáng höôùng veà söï thaønh toaøn. Söï phaân bieät giöõa caùc giaù trò vaø caùc nhaân ñöùc. Ñònh nghóa nhaân ñöùc. Caùc nhaân ñöùc nhö phöông theá ñeå khoûi vaáp phaïm. Caùc hieäu quaû cuûa nhaân ñöùc.
- Caùc nhaân ñöùc chính, caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn.
- Caàn ôn thaùnh ñeå sôû ñaéc caùc nhaân ñöùc.
- Toäi loãi nhö laø töø khöôùc ôn phuùc cuûa Thieân Chuùa. Caùc haäu quaû cuûa toäi ñoái vôùi söï thaùnh thieän vaø töï töï do rieâng cuûa ta.
5. Ñôn Vò Naêm
Ñôn vò naøy ñaøo saâu chieàu kích luaân lyù cuûa con ngöôøi. Noù trình baày luaân lyù vôùi ngöôøi treû nhö laø moät giuùp ñôõ ñeå tieán leân chöù khoâng phaûi moät gaùnh naëng.
Caùc em seõ tieán tôùi choã nhaän ra chieàu kích luaân lyù nhö laø moät thaønh phaàn caáu taïo ra caùc em, vaø thöøa nhaän vieäc caùc haønh ñoäng cuûa caùc em mang laïi nhieàu haäu quaû cho chính caùc em vaø nhieàu ngöôøi khaùc, vì caùc haønh ñoäng naøy coù theå toát hay xaáu veà phöông dieän luaân lyù.
Caùc em seõ böôùc theo neûo ñöôøng giaù trò cuûa söï soáng vaø nhaân phaåm. Caùc noäi dung sau ñaây seõ ñöôïc noùi tôùi:
- Theá giôùi ñem laïi cho toâi nhöõng gì? Phaân tích naõo traïng vaø cung caùch soáng ñang thònh haønh trong xaõ hoäi ngaøy nay.
- Luaân lyù tính trong traùi tim toâi: söï kieän luaân lyù trong toâi.
- Caùc nguoàn goác cuûa luaân lyù tính: phaân tích caùc yeáu toá caáu thaønh haønh vi luaân lyù: ñoái töôïng, cuøng ñích, yù höôùng vaø caùc hoaøn caûnh. Haønh vi luaân lyù toát. Taïi sao cuøng ñích khoâng bieän minh cho phöông tieän?
- Toâi tìm ñöôïc söï thieän toát hôn ôû ñaâu? Chuùa Gieâsu, Ñöôøng, Söï Thaät vaø Söï Soáng, nguoàn goác söï soáng dö traøn.
- Ñaùnh maát phaåm giaù vaø söï soáng cuûa rieâng ta.
- Cuøng ñích khoâng bieän minh cho phöông tieän.
- Toâi tìm kieám ñieàu gì vôùi caùc haønh ñoäng cuûa mình?
- Caùc haønh ñoäng cuûa toâi coù gaây haäu quaû hay khoâng?
- Toâi laø moät ñöùa treû: quyeàn lôïi hay ôn phuùc?
- Toâi coù theå ñaùnh maát phaåm giaù cuûa toâi hay khoâng? ñaùnh maát ñôøi toâi hay khoâng?
- "Con ñeán ñeå chuùng coù söï soáng vaø coù moät caùch dö traøn hôn" (Ga 10:10).
- Phaåm giaù con ngöôøi nhaân baûn. Phaân tích vaø ñònh nghóa. Caùc ñe doïa hieän nay ñoái vôùi nhaân phaåm: vaên hoùa söï cheát ñoái nghòch vôùi vaên hoùa söï soáng. Caàn caûm nhaän ñöôïc Thieân Chuùa ñeå phuïc hoài phaåm giaù ñaõ ñaùnh maát.
- Gia ñình, cung thaùnh söï soáng.
6. Ñôn Vò Saùu
Böôùc sau cuøng cuûa cuoäc haønh trình naøy laø böôùc khaùm phaù ra tình yeâu nhö moät ôn goïi baûn thaân, nhö lôøi ñaùp traû ôn goïi.
Ngöôøi treû seõ tieán tôùi choã nhaän ra tình yeâu nhö moät neûo ñöôøng goàm nhieàu giai ñoaïn khaùc nhau, vaø yù thöùc ñöôïc raèng khoâng caàn voäi vaøng tieán tôùi ñieåm cuoái cuøng. Ñieàu quan troïng laø tôùi ñoù maø khoâng boû soùt baát cöù phaàn naøo cuûa neûo ñöôøng, vaø nhaän ra khi naøo tình yeâu laø chaân thöïc.
Tình yeâu, voán coù tính baûn vò, trôû thaønh cuï theå trong hoân nhaân, vaø vì lyù do naøy, thôøi gian heïn hoø taùn tænh laø caây caàu treân ñöôøng yeâu thöông daãn ta tôùi vieäc hieán thaân cho nhau trong hoân nhaân. Chöùc linh muïc vaø ñôøi soáng thaùnh hieán cuõng laø lôøi ñaùp traû cuûa baûn thaân ñoái vôùi moái tình ban ñaàu naøy. Caùc noäi dung sau ñaây seõ ñöôïc noùi tôùi:
- Caàn hoïc caùch bieát yeâu thöông. Ôn goïi neàn taûng cuûa con ngöôøi laø yeâu thöông.
- Khaùm phaù ra tình yeâu tieân phong: caùc taïo vaät cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng voán laø tình yeâu, Ñaáng yeâu thöông, vì yeâu thöông maø taïo döïng, vaø môøi goïi caùc taïo vaät cuûa Ngöôøi tieán tôùi yeâu thöông.
- Caùc neûo ñöôøng daãn ñeán tình yeâu ñích thöïc: yeâu mình; gia ñình, tröôøng daïy yeâu thöông; cuoäc gaëp gôõ yeâu thöông vôùi Thieân Chuùa.
- Hai caùch töï hieán: khieát trinh vaø hoân nhaân.
- Baûn chaát chuyeân bieät cuûa tình baïn, cuûa söï loâi cuoán, cuûa vieäc si tình vaø tình yeâu ñích thöïc. Bieát caùch dò bieät hoùa vaø nhaän ra chuùng.
- Heïn hoø taùn tænh: yù nghóa vaø cöùu caùnh tính cuûa noù. Trong saïch trong thôøi gian heïn hoø. Phaân tích caùc moái lieân heä tröôùc hoân nhaân.
- Baûn chaát rieâng cuûa keát hôïp vôï choàng: haønh vi baûn thaân, bao haøm haønh ñoäng cuûa hai con ngöôøi cuøng haønh ñoäng trong moät hoã töông ñoäng vieân nhau vaø coù yù höôùng, ñöôïc ñieåm toâ baèng moät khoaùi caûm hoã töông ñoäc ñaùo.
- Hai yù nghóa cuûa haønh vi vôï choàng: keát hôïp vaø sinh saûn.
- Hoân nhaân: tình yeâu vôï choàng laø tình yeâu cam keát. Hoân nhaân nhö ôn goïi yeâu thöông vaø nhö moät bí tích.
- Söï neân moät trong thaân xaùc vaø linh hoàn.
- Söï noái keát chieàu kích thaân xaùc vaø chieàu kích caûm xuùc trong caùc bieåu thöùc tính duïc.
Phaàn noäi dung cuûa Ñôn Vò 6:
Cöûa Leàu vaø khoùa keùo
Öôùc muoán tình yeâu chaân thöïc cuûa toâi
Noäi Dung
Ñôn vò naøy ñeà caäp tôùi chuû ñeà Tình Yeâu. Noù laø ñænh cao cuûa thuû baûn naøy. Tình yeâu ñöôïc vieát trong traùi tim moïi ngöôøi ñaøn oâng vaø moïi ngöôøi ñaøn baø. Thieân Chuùa döïng neân chuùng ta caùch naøy, vaø ñaây laø lyù do taïi sao ta öôùc muoán coù ñöôïc Tình Yeâu Ñeïp Ñeõ, tình yeâu chaân thöïc, moät tình yeâu giuùp ta ñöôïc haïnh phuùc vaø phaùt trieån nhö nhöõng con ngöôøi. Vieäc naøy coù theå dieãn ra hai caùch: tình yeâu vôï choàng (neáu ôn goïi cuûa ta laø hoân nhaân) hay tình yeâu trinh khieát (neáu ôn goïi cuûa ta laø ñôøi soáng thaùnh hieán).
Trong ñôn vò naøy, chuùng ta hy voïng chæ cho giôùi treû thaáy taàm quan troïng cuûa vieäc hoïc hoûi caùch yeâu thöông, vì tình yeâu khoâng phaûi laø moät ñieàu töï xuaát ñaàu loä dieän, töï ñaët ñeå trong ta vaø laøm chuùng ta haïnh phuùc "bao laâu noù coøn ñoù" nhöng roài "neáu noù cao chaïy xa bay"... toâi phaûi ñi tìm moät ai khaùc thay theá. Dieãn trình yeâu thöông traûi qua moät soá böôùc nhaát ñònh, trong ñoù, moãi böôùc dieãn ra vôùi nhieàu loaïi xuùc caûm khaùc nhau vaø giuùp chuùng ta tieán tôùi choã bieát moät con ngöôøi khaùc. Ñieàu quan troïng ñoái vôùi chuùng ta laø coù khaû naêng nhaän ra vaø dò bieät hoùa ñöôïc caùc böôùc naøy.
Trong xaõ hoäi ngaøy nay, ñieàu ñaùng keå ñoái vôùi ngöôøi ta laø caûm nhaän söï vaät moät caùch maõnh lieät; moïi söï phaûi coù ngay luùc naøy. Thöù maõnh lieät coù tính xuùc caûm aáy khoâng cho pheùp ta thaáy ñieàu naøy: ñoâi khi ñieàu toát nhaát ñoái vôùi ta khoâng phaûi laø ñieàu ta caûm nhaän luùc naøy, coù nhöõng söï vieäc caàn coù thôøi gian, neân ta phaûi bieát chôø ñôïi, ta caàn thôøi kyø heïn hoø (ñính hoân)thích ñaùng ñeå ñaït tôùi hoân nhaân trong moät moái lieân heä tröôûng taønh cuûa ta. Ta caàn bieát raèng Thieân Chuùa cuõng hieän dieän trong tình yeâu vôï choàng; ta caàn bieát raèng ta ñang daán thaân treân moät neûo ñöôøng môùi treân ñoù, ta seõ khoâng coâ ñôn, moät neûo ñöôøng maø chính chuùng ta phaûi xaây döïng haøng ngaøy. Treân neûo ñöôøng naøy, chuùng ta keát hoân khoâng phaûi chæ vì chuùng ta muoán, nhöng vì chuùng ta ñaõ nhaát quyeát muoán noù keùo daøi maõi maõi.
1. Con Ñöôøng Tình Yeâu
"Nhöng toâi seõ chæ cho anh chò em moät con ñöôøng coøn tuyeät dieäu hôn nöõa" (1 Cr 12:31).
a. Ôn Goïi Yeâu Thöông. Trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, chuùng ta khoâng ñöôïc döïng neân ñeå ôû moät mình; ñuùng hôn, chuùng ta laø nhöõng ngöôøi mang theo moät ôn goïi, moät lôøi môøi goïi, höôùng tôùi hieäp thoâng. Ôn goïi nguyeân thuûy maø Thieân Chuùa ngoû vôùi moãi ngöôøi chuùng ta naøy seõ trôû thaønh soáng ñoäng vaø hieåu ñöôïc trong caûm nghieäm yeâu thöông.
"Con ngöôøi khoâng theå soáng maø khoâng coù tình yeâu. Hoï seõ maõi laø moät höõu theå maø chính hoï khoâng theå hieåu noåi, ñôøi hoï seõ voâ nghóa, neáu tình yeâu khoâng ñöôïc toû loä cho hoï, neáu hoï khoâng gaëp ñöôïc tình yeâu, neáu hoï khoâng caûm nghieäm ñöôïc noù vaø bieán noù thaønh cuûa rieâng, neáu hoï khoâng tham döï vaøo noù caùch maät thieát" (Redemptor Hominis, 10). Ñieàu coù tính quyeát ñònh trong boái caûnh xaõ hoäi ngaøy nay laø hieåu vieäc con ngöôøi tích hôïp troïn cuoäc soáng hoï vaøo vieäc hoaøn thaønh ôn goïi yeâu thöông vaø hieäp thoâng cuûa hoï ra sao (xem Hoäi ñoàng Giaùm Muïc Taây Ban Nha, Huaán Giaùo Muïc Vuï La familia, santuario de la vida y esperanza de la sociedad (vieát taét FSV), soá 52, 27.04.2001).
b. Ôn goïi maø nguoàn goác vaø cuøng ñích laø hieäp thoâng vaãn coøn naèm trong boùng toái, ñôïi ñöôïc toû loä ñaày ñuû. YÙ nghóa ñaày ñuû cuûa ôn goïi yeâu thöông naøy chæ trôû neân hieån thò trong maàu nhieäm Hieäp Thoâng Nguyeân Thuûy: "Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng con ngöôøi theo hình aûnh cuûa Ngöôøi, gioáng nhö hoïa aûnh cuûa Ngöôøi. Khi vì yeâu thöông maø keâu goïi con ngöôøi böôùc vaøo cuoäc soáng, Ngöôøi cuõng ñoàng thôøi môøi goïi hoï soáng cho tình yeâu" (Familiaris Consortio, 11).
c. Chuùng ta hieän höõu nhôø tình yeâu: khaùm phaù ra taám tình yeâu ñi tröôùc chuùng ta. Taám tình yeâu naøy lôùn hôn caùc öôùc muoán cuûa ta, moät taám tình yeâu lôùn hôn chính chuùng ta, noù ñem ta ñeán choã hieåu raèng hoïc bieát yeâu thöông, tröôùc nhaát, heä ôû vieäc tieáp nhaän yeâu thöông, chaøo ñoùn noù, caûm nghieäm noù vaø bieán noù thaønh cuûa rieâng ta. Tình yeâu nguyeân thuûy, moät tình yeâu luoân bao haøm saùng kieán ñoäc ñaùo cuûa Thieân Chuùa, ngaên chaën baát cöù loaïi quan nieäm voõ ñoaùn hay duy caûm xuùc naøo veà tình yeâu (Hoäi ñoàng Giaùm Muïc Taây Ban Nha, La verdad del amor humano (vieát taét VAH) (Höôùng Daãn veà tình yeâu nhaân baûn, yù thöùc heä phaùi tính vaø luaät leä veà gia ñình), soá 16).
d. Chuùng ta soáng cho tình yeâu: Ñöôïc môøi goïi yeâu thöông. Con ngöôøi ñöôïc môøi goïi böôùc vaøo yeâu thöông, yeâu vaø ñöôïc yeâu. Hoï ñöôïc môøi goïi hieán thaân trong söï hôïp nhaát thaân xaùc vaø linh hoàn hoï. Nöõ tính vaø nam tính laø nhöõng hoàng phuùc boå tuùc cho nhau, nhôø chuùng, tính duïc nhaân baûn laø thaønh phaàn caáu taïo ra khaû naêng yeâu thöông cuï theå maø Thieân Chuùa ñaõ phuù baåm nôi ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø (Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Gia Ñình, Söï Thaät vaø YÙ Nghóa cuûa Tính Duïc Nhaân Baûn (vieát taét: SH) [8-12-1995], soá 10) . Moãi ngöôøi chuùng ta nhaän ñöôïc lôøi môøi goïi yeâu thöông naøy, nhieàu caùch khaùc nhau, nhöng vôùi cuøng moät muïc ñích: ñeå chuùng ta ñöôïc haïnh phuùc vaø ñaït tôùi moät ñôøi soáng troïn veïn. Tình yeâu laø neûo ñöôøng ñeå chuùng ta lôùn leân, luùc naøo cuõng ñöôïc ñoàng haønh. Moïi ngöôøi chuùng ta caàn hoïc bieát yeâu thöông.
e. Hoïc bieát Yeâu Thöông. Con ngöôøi, vì laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc döïng neân ñeå yeâu thöông (Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Gia Ñình, Söï Thaät vaø YÙ Nghóa cuûa Tính Duïc Nhaân Baûn [8-12-1995], soá 8). YÙ nghóa cuûa ñôøi ngöôøi laø yeâu thöông, trong töông quan daâng hieán vaø chaáp nhaän, phuø hôïp vôùi söï thaät veà con ngöôøi. Vò kyû caûn trôû moái töông quan naøy. Baát cöù ai chæ ñi tìm khoaùi caûm vaø lôïi ñieåm rieâng cuûa mình seõ laøm mình ñui muø ñoái vôùi caùc giaù trò baûn thaân. Thaân xaùc ñöôïc döï truø cho yeâu thöông. Chæ nhöõng ai laøm chuû ñöôïc mình môùi coù khaû naêng töï hieán mình nhö laø quaø phuùc cho ngöôøi khaùc. Hôn nöõa, chæ nhöõng ai töï cuûng coá mình trong nhaân ñöùc môùi naém ñöôïc veû ñeïp cuûa con ngöôøi moät caùch nhaäy caûm nhaát (Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Taây Ban Nha, taøi lieäu laøm vieäc cuûa Huaán Giaùo Muïc Vuï La familia, santuario de la vida y esperanza de la sociedad(vieát taét FSVMT), Edice, Madrid 2002, caùc trang101-102) .
f. Chuùng ta hoïc bieát yeâu thöông ôû ñaâu? Gia ñình chaéc chaén laø nôi khoâng theå thieáu ñeå daïy ngöôøi ta bieát yeâu thöông. Trong gia ñình, moãi ngöôøi chuùng ta ñöôïc yeâu thöông vì chính chuùng ta, moät caùch voâ ñieàu kieän. Chöùng taù yeâu thöông ñöôïc cha meï soáng, vaø söï hieán mình cuûa hoï, laø tröôøng daïy yeâu thöông ñaàu tieân vaø quan troïng nhaát. Cha meï laø caùc muïc töû ñaàu tieân cuûa con caùi, vì chuùng ñöôïc Chuùa Cha uûy thaùc cho caùc ngaøi. Nhôø caùch naøy, Thieân Chuùa ñeán gaàn chuùng ta, xöû söï vôùi chuùng ta moät caùch coù baûn vò, Ngöôøi ñieàu höôùng chuùng ta tôùi cuøng ñích, qua nhöõng con ngöôøi do chính Ngöôøi sai tôùi, khi Ngöôøi uûy thaùc chuùng ta cho söï chaêm soùc cuûa ngöôøi khaùc. Gia ñình hoïc hoûi caùch thöùc maø Chuùa Gieâsu ñaõ vaïch ra cho chuùng ta ñeå chuùng ta tin vaø lôùn leân trong yeâu thöông.
g. Ôn goïi naøy laø moät lôøi môøi muoán ñöôïc traû lôøi. Noù ñôïi caâu traû lôøi cuûa chuùng ta, moät caâu traû lôøi nhôø ñoù, ta ñem laïi moät chaân trôøi vaø moät yù nghóa cho ñôøi ta. Thieân Chuùa noùi vôùi chuùng ta vaø nhaéc chuùng ta nhôù tôùi "thuôû ban ñaàu" trong traùi tim chuùng ta: nhôù tôùi söï thaät maø chuùng ta ñaõ traû lôøi vaø phoù thaùc tin caäy.
h. Chuùng ta yeâu thöông vì ñaõ ñöôïc yeâu thöông. Caùc ôn goïi ñeàu coù lieân quan tôùi vieäc thoáng nhaát hoùa moät caùch tieäm tieán moïi haønh ñoäng cuûa ta trong söï thaät cuûa yeâu thöông, naëng yù nghóa hieän sinh vaø baûn vò. Nhôø ôn goïi cuûa ta, chuùng ta khaùm phaù ra choã ñöùng vaø söù meänh cuûa ta trong theá giôùi. Ôn goïi yeâu thöông leân ñaëc ñieåm töø beân trong cho lòch söû hay tieåu söû ñôøi ta.
Toäi loãi heä ôû vieäc huû hoùa ôn goïi yeâu thöông nguyeân thuûy naøy (xem Mk 6:8).
i. Caùc choïn löïa cuûa tình yeâu. Caùc giai ñoaïn khaùc nhau cuûa tình yeâu daïy ta yeâu thöông töø töø. Ñieàu quan troïng laø khoâng boû soùt baát cöù böôùc naøo, hay phí phaïm giaây phuùt naøo; ñuùng hôn, ta phaûi soáng moïi böôùc, vui höôûng noù moät caùch troïn veïn nhaát, khoâng ñeå soùt baát cöù chi tieát naøo, ñeå coù theå tôùi ñích ñieåm moät caùch ñaày ñuû vaø troïn veïn (Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Taây Ban Nha, taøi lieäu laøm vieäc cuûa Huaán Giaùo Muïc Vuï La familia, santuario de la vida y esperanza de la sociedad (vieát taét laø FSVMT), Edice, Madrid 2002, trang106). Doïc con ñöôøng trôû neân chín muøi naøy, chuùng ta seõ thöïc hieän nhieàu choïn löïa maø sau naøy seõ trôû thaønh neàn taûng ñoái vôùi chuùng ta:
(i1) Choïn baïn. Caùc thieáu nieân ñoâi khi traûi nghieäm khaù nhieàu caûm xuùc laãn loän, vì quaû khoâng heà coù bieân giôùi tuyeät ñoái giöõa tình baïn vaø söï loâi cuoán. Khi moät thieáu nieân baét ñaàu ra khoûi mình, boû laïi ñaøng sau vieäc thu mình vaøo chính mình, traùnh xa ngöôøi khaùc, em ñaõ baét ñaàu döïa vaøo nhöõng ngöôøi ngang haøng vôùi mình, nhöõng ngöôøi gioáng nhö em. Söùc maïnh cuûa caùc sôïi daây xuùc caûm noái keát hoï vôùi nhöõng ngöôøi cuøng phaùi (ñaây laø tuoåi cuûa taâm hoàn chò em), caùc toø moø, caùc loâi cuoán, caùc troø chôi vaø ñuøa giôõn tính duïc, coù theå laøm caùc em caûm thaáy lo laéng hay baát an veà xu höôùng tính duïc cuûa mình.
(i2) Choïn baïn trai/baïn gaùi. Ñaây laø moät böôùc nöõa trong ñoù caùc em caàn phaûi chín muøi, baèng caùch môû loøng ra vôùi ñieàu khoù khaên nhaát, vôùi ñieàu khaùc bieät, baèng caùch khaùm phaù ra tính hoã töông vaø tính dò tính luyeán aùi. Sau ñoù, thôøi cuûa "nhöõng moái tình mô moäng kieåu Platoâng" seõ baét ñaàu; caùc moái tình naøy coù theå ñöôïc traân troïng trong moät soá tröôøng hôïp, keå caû ñöôïc theå hieän ôû nhaø tröôøng. Nhöng caû söï loâi cuoán maïnh meõ ñöôïc caùc em caûm nghieäm laãn caûm xuùc maïnh meõ thaáy mình si tình, töï chuùng, vaãn chöa ñuû ñeå ñöôïc goïi laø moät cuoäc tình troïn veïn cuûa con ngöôøi. Con ñöôøng tìm bieát nhau (heïn hoø) vaø vieäc choïn löïa tieáp theo vaãn chöa coù.
(i3) Choïn hoân nhaân. Hoï muoán theå hieän moái lieân heä hoaøn toaøn daán thaân maø tình yeâu vôï choàng voán bao haøm. Vieäc choïn löïa naøy coù nghóa laø khaùm phaù ra tính ñoäc ñaùo vaø baát khaû laëp laïi cuûa moät ngöôøi khaùc, moät ngöôøi maø ta coù theå chia seû cuoäc ñôøi moät caùch trung thaønh, ñoäc chieám, döùt khoaùt vaø sinh hoa traùi. Trong giai ñoaïn thieáu nieân, moái tình nhö theá ñöôïc coi laø moät ñieàu coøn xa vôøi, nhöng caùc em öôùc ao tìm thaáy noù; noù khoâng phaûi laø moät ñieàu ngöôøi ta coù theå leân keá hoaïch, nhöng laø moät ñieàu caàn ñöôïc khaùm phaù vaø chaáp nhaän (ôn goïi:lôøi môøi). Caùc em caàn suy tö, nhìn nhaän raèng ñieàu caùc em hieän ñang soáng luùc naøy ñaõ taïo neân moät phaàn cuûa con ñöôøng naøy. Ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø yeâu nhau khoâng caàn phaûi ñaët Thieân Chuùa vaøo moái lieân heä cuûa hoï; ñuùng hôn, hoï phaûi khaùm phaù ra raèng Thieân Chuùa voán ñaõ hieän dieän ôû ñoù, trong tình yeâu cuûa hoï.
2. Laøm theá naøo bieát ñöôïc ñaây laø tình yeâu ñích thöïc?
"Giôø ñaây Ngaøi ñaõ toû cho con ñieàu chuùng con caàu xin Ngaøi" (Ñn 2:23).
a. Söï thaät veà tình yeâu khoâng do phaùn ñoaùn cuûa con ngöôøi xaùc ñònh. Khoâng phaûi baát cöù thöù tình yeâu naøo ñöôïc ta caûm nghieäm ñeàu laø tình yeâu ñích thöïc. Toâi phaûi bieát chaøo ñoùn yù höôùng ñaàu tieân cuûa thöù tình yeâu khaùc vôùi tình yeâu cuûa toâi; chæ nhôø söï chaøo ñoùn naøy, ñôøi toâi môùi ñöôïc soi saùng. Ñieàu naøy khoâng heà coù nghóa tình yeâu nguyeân thuûy naøy coù tính tuøy tieän, Thieân Chuùa muoán chôi ñuøa vôùi chuùng ta. Khoâng phaûi theá. Noù chæ muoán quaû quyeát raèng söï thaät cuûa tình yeâu phaùt xuaát töø Moät Ñaáng Khaùc voán laø chính Söï Thaät vaø laø Ñaáng, baèng haønh vi yeâu thöông, muoán thoâng truyeàn söï thaät aáy cho toâi. Chính vì theá, tình yeâu trôû thaønh phöông theá ñeå bieän phaân söï bieåu hieän cuûa söï thaät: ñuùng, "chæ coù tình yeâu laø ñaùng tin".
b. Söï thaät vaø tình yeâu khoâng theå naøo taùch ly. "Ñöøng chaáp nhaän baát cöù ñieàu gì laø söï thaät neáu noù thieáu tình yeâu. Vaø ñöøng chaáp nhaän baát cöù ñieàu gì laø tình yeâu neáu noù thieáu söï thaät!" (E. Stein). Ñöùc Gioan Phaoloâ II thì noùi: ñieàu naøy khoâng coù ñieàu kia seõ trôû thaønh doái traù phaù hoaïi. "Khoâng coù söï thaät, seõ khoâng coù caû haïnh phuùc laãn tình yeâu laâu beàn. Ñoàng thôøi, giaùo duïc chuùng trong söï thaät maø khoâng coù tình yeâu seõ laøm chuùng heùo moøn vaø keát cuïc ñöa chuùng tôùi tuyeät voïng" (S. Pinckaers).
c. Tình yeâu laø moät maàu nhieäm saâu saéc hôn ñieàu toâi caûm nhaän. Noù daãn toâi tôùi moät nguyeân lyù coù tính neàn taûng hôn caùc caûm xuùc nhieàu, thaäm chí coøn saâu saéc hôn caû löông taâm toâi. Toâi hieän höõu nhôø moät haønh vi yeâu thöông. "Tình yeâu, tröôùc heát, laø ñieàu ñöôïc ban cho, laø ñieàu laøm chuùng ta hieän höõu, laø ñieàu naâng vieäc hieán mình leân ñòa vò cao hôn heát" (M. Blondel); vì theá, "Tình yeâu khoâng phaûi chæ laø moät caûm tình" (Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, thoâng ñieäp Deus caritas est (vieát taét DCE) veà tình yeâu theo Kitoâ Giaùo (25-12-2005), soá17).
d. Ai ñem ta tôùi gaàn tình yeâu ñích thöïc hôn?
(d1) Tình yeâu coù traät töï ñoái vôùi chính ta: Tröôùc heát, ta phaûi laøm chuû chính ta. Neáu khoâng, ta khoâng theå noùi tôùi vieäc hieán thaân cho ngöôøi khaùc. Muoán yeâu thöông, ñieàu caàn thieát laø phaûi hieán mình. Khi yeâu ai, ta vöôït quaù baûn thaân ta ñeå töï hieán ta cho ngöôøi naøy.
(d2) Gia ñình : Ñieàu quan troïng, vaø thaäm chí caàn thieát, laø tìm söï trôï giuùp, hieåu bieát vaø khích leä cuûa cha meï, oâng baø, anh chò em, vaø nhìn nhaän söï quaûng ñaïi hieán thaân cuûa hoï.
(d3) Tình baïn ñích thöïc: Tình baïn ñích thöïc daãn ta tôùi choã khaùm phaù ra ngöôøi khaùc, toân troïng vaø traân quùy hoï vì chính hoï (vì con ngöôøi cuûa hoï chöù khoâng phaûi vì nhöõng ñieàu hoï coù); ñaây khoâng phaûi laø moät moái lieân heä hôøi hôït hay coù tính thöïc duïng; noù daãn ta tôùi choã ñaùp traû baèng caùch luoân tìm ñieàu toát cho beø baïn ta.
(d4) Thieân Chuùa, ngöôøi baïn vó ñaïi nhaát: Ngöôøi laø nguoàn goác cuûa Tình Yeâu ñích thöïc, moät tình yeâu ban cho ta khaû naêng tha thöù cho baïn beø vaø xin hoï tha thöù, khaû naêng ñöôïc yeâu vaø yeâu thöông.
e. Tính hoã töông. Öôùc muoán yeâu thöông ñöôïc ghi saün trong moïi traùi tim. Chuùng ta khoâng nhöõng muoán yeâu thöông, maø coøn muoán ñöôïc ñaùp traû, ñöôïc yeâu thöông trôû laïi nöõa. Tuy nhieân, nhu caàu yeâu thöông vaø ñöôïc yeâu naøy ñoâi luùc daãn ta tôùi choã laàm laãn caûm xuùc cuûa toâi vôùi "tình yeâu ñích thöïc", vaø keát cuïc, can döï vaøo caùc moái lieân heä khoâng daãn ta tôùi ñieàu toát naøo caû.
f. Choïn ñieàu toát nhaát. Choïn ñieàu toát cho ngöôøi ta vì chính con ngöôøi hoï vöôït quaù vieäc choïn "phuùc lôïi" (wellbeing) cho rieâng mình. Ñuùng hôn, noù coù nghóa: qua caùc haønh ñoäng cuûa ta, ta khoâng choïn löïa caùch ñeå ñöôïc caùc "phuùc lôïi" coù theå thoûa maõn caùc nhu caàu cuûa ta, caùch ñeå theå hieän caùc lyù töôûng theo oùc töôûng töôïng cuûa ta; maø ñuùng hôn, ta choïn "hieän höõu toát" hay, thaäm chí, choïn moät loái "soáng toát" ñaày naêng ñoäng tính, bao haøm phöông caùch höôùng daãn ñôøi ta, nhôø ñoù ta trôû neân nhöõng ngöôøi toát thöïc söï.
Ñoâi khi, khoù maø phaân bieät ñöôïc caùc caûm xuùc cuûa ta vaø ta coù theå laàm laãn tình yeâu baèng höõu vôùi söï loâi cuoán, caûm xuùc laõng maïn vôùi moái lieân heä yeâu thöông, hay tình yeâu ñam meâ vôùi tình yeâu troïn veïn, tröôûng thaønh vaø ñích thöïc. Vì lyù do naøy, baát cöù ai daán thaân vaøo con ñöôøng naøy phaûi kieåm soaùt xem lieäu mình coù thöïc söï soáng noù caùch thích ñaùng khoâng; hoï phaûi khaùm phaù ra söï thaät chung quanh tình yeâu cuûa hoï.
g. Tình yeâu coù caùc giai ñoaïn cuûa noù: Noù sinh ra, lôùn leân, thay ñoåi, tröôûng thaønh vaø daán thaân. Nhôø caùch naøy, tình yeâu luoân coù tính baûn vò. Noù laø con ñöôøng ñöôïc 'toâi' vaø 'em' böôùc ñi, cuøng nhau khaùm phaù vaø ñaùp traû laãn nhau.
h. Vieäc khaùm phaù xem tình yeâu cuûa toâi coù ñích thöïc khoâng ñoøi toâi phaûi raát chuù yù tôùi caùc caûm xuùc vaø öôùc muoán cuûa toâi, vaø höôùng daãn chuùng baèng yù chí, lyù trí vaø töï do cuûa toâi. Tình yeâu ñích thöïc laøm toâi lôùn leân, môû loøng toâi ñoùn nhaän ngöôøi khaùc, phaùt sinh ñieàu toát nhaát ôû trong toâi, ñoàng haønh vôùi toâi, traân quí toâi, toân troïng toâi, ñem laïi cho toâi söï oån ñònh vaø loøng töï troïng, cuûng coá toâi vaø daïy doã toâi; noù giuùp toâi bieát mình toát hôn, bieát nhìn nhaän raèng mình laø keû thieáu thoán, bieát tha thöù, bieát hy sinh; noù daãn daét toâi, noù tìm kieám toâi, noù laøm toâi haïnh phuùc, noù laøm ñaày toâi ...
i. Toâi ñaùp traû lôøi môøi goïi yeâu thöông nhö theá naøo? Baèng caùch ra ñi gaëp gôõ ngöôøi toâi yeâu, ngöôøi khaùc, ñeå hieán mình toâi cho hoï.
j. Tình yeâu ñoøi thì giôø vaø hieán mình/hy sinh. "Tình yeâu quaû laø 'cuoäc xuaát thaàn' (ecstasy), khoâng theo nghóa say meâ, nhöng ñuùng hôn nhö moät cuoäc haønh trình, moät cuoäc xuaát haønh lieân tieáp ra khoûi caùi toâi höôùng noäi kheùp kín höôùng tôùi vieäc giaûi thoaùt noù qua vieäc töï hieán thaân" (Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, thoâng ñieäp Deus caritas est, veà tình yeâu theo Kitoâ Giaùo (25-12-2005), soá 6). Khoâng ñöôïc yeâu vaø yeâu, ñôøi soáng seõ suy suïp. Cho ñi söï soáng mình laø moät nguy cô cuûa vieäc yeâu thöông: tin töôûng ngöôøi khaùc, ñaët mình trong tay hoï, laø chöôøng mình cho khaû theå khoâng ñöôïc yeâu laïi. Ai yeâu vaø phoù thaùc ñôøi mình cho ngöôøi khaùc trôû thaønh ngöôøi deã bò thöông toån. Ai traùnh neù cuoäc maïo hieåm hieán thaân naøy seõ ñaùnh maát ñôøi mình; ai trao ñôøi soáng mình ñi luoân laø ngöôøi thaéng cuoäc, cho duø hoï coù theå ñaùnh maát söï soáng mình khi trao noù ñi.
k. Ai yeâu thöông ñeàu muoán ñieàu toát cho ngöôøi yeâu. "Tình yeâu nay ñaõ trôû thaønh quan taâm vaø chaêm soùc ngöôøi khaùc. Khoâng coøn vieäc ñi tìm mình, chìm mình vaøo vieäc say söa haïnh phuùc; thay vaøo ñoù, laø tìm ñieàu toát cho ngöôøi yeâu: noù trôû thaønh queân mình vaø saün saøng, thaäm chí saün loøng, hy sinh" (Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, thoâng ñieäp Deus caritas est, veà tình yeâu theo Kitoâ Giaùo (25-12-2005), soá 6). Nhaän ra vieäc töï hieán theo caùch con ngöôøi naøy ñoøi phaûi coù söï töï do chín chaén, giuùp ta khoâng nhöõng cho ñi caùc söï vaät maø coøn cho ñi chính baûn ngaõ ta moät caùch toaøn dieän. Neàn taûng cuûa vieäc hieán thaân naøy laø moät loaïi tình yeâu ñaëc thuø coù teân laø tình yeâu vôï choàng (xem Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Ngöôøi Döïng Neân Hoï Coù Nam Coù Nöõ, Cristiandad, Madrid 2000 [Baøi Giaùo Lyù veà Tình Yeâu Nhaân Baûn ngaøy 9.I.1980]).
l. Tình yeâu vôï choàng coù hai hình thöùc hieán thaân. Ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø coù theå ñaùp traû lôøi môøi goïi yeâu thöông hai caùch. Hieán thaân nhö tình yeâu ñích thöïc luoân luoân sinh hoa traùi.
(l1) Trong ñöùc trinh khieát. Ñöùc trinh khieát cuõng laø moät vieäc daâng hieán tính thaân xaùc cuûa mình vôùi moät caûm tính ñaëc bieät: noù cho thaáy caùc xuùc caûm vaø baûn naêng cuûa ta coù theå ñöôïc tích hôïp ra sao vaøo hoàng phuùc yeâu thöông lôùn lao hôn (Hoäi ñoàng Giaùm Muïc Taây Ban Nha, Huaán Giaùo Muïc Vuï La familia, santuario de la vida y esperanza de la sociedad [vieát taét FSV], soá 58, [27.04.2001]). Caùc linh muïc, caùc tu só nam nöõ, vaø caùc ngöôøi thaùnh hieán soáng troïn vieäc daâng hieán hoàng phuùc thaân xaùc vaø linh hoàn hoï cho Chuùa Gieâsu Kitoâ.
(l2) Trong hoân nhaân (tình yeâu vôï choàng). Moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø vónh vieãn keát hôïp nhau trong vieäc hieán thaân xaùc vaø linh hoàn; hoaøn toaøn vaø vónh vieãn.
3. Heïn hoø (ñính hoân)
"Coøn chuùng ta, chuùng ta ñaõ bieát tình yeâu cuûa Thieân Chuùa nôi chuùng ta, vaø ñaõ tin vaøo tình yeâu ñoù" (1 Ga 4:16).
a. Bieát choïn con ngöôøi. Ñaây laø luùc haï sinh vaø leân khuoân hình cho tình yeâu; noù ñaùnh daáu vieäc khôûi ñaàu dieãn trình bieát nhau vaø chín muøi veà xuùc caûm, nhöõng vieäc ñoøi ta phaûi chöùng toû söï chaân thöïc, vì chæ coù tình yeâu ñích thöïc môùi xaây döïng chuùng ta maø thoâi (FSV,169). Trong dieãn trình naøy, ta thöïc hieän vieäc choïn löïa ñaàu tieân treân ñöôøng tieán tôùi hoân nhaân. Ñieàu quan troïng laø nhìn nhaän söï thaät lieân quan ñeán vieäc heïn hoø vaø ñieåm khaùc bieät cuûa noù so vôùi hoân nhaân. Noù ñaùnh daáu vieäc töø tình yeâu baèng höõu böôùc qua tình yeâu vôï choàng, taïo thaønh thôøi kyø chôø mong vaø hy voïng.
b. Khoâng bieát chôø ñôïi trong heïn hoø: caùc lieân heä tieàn hoân nhaân. Ngöôøi ta thöôøng raát hay mô hoà, khoâng bieát chôø ñôïi, khoâng bieát phaân bieät giöõa "vieäc hieán mình ñích thöïc cuûa vôï choàng" vaø "thöû nghieäm tính duïc" nhö moät phöông theá duy trì tình aâu yeám. Caùc lieân heä tieàn hoân nhaân mang laïi moät tình yeâu bò huû baïi ngay töø ñaàu: huû baïi bôûi deø daët, hoaøi nghi, ngôø vöïc. Caùi laàm cuûa vieäc cho ñi thaân xaùc tröôùc khi töï hieán mình voâ ñieàu kieän naøy ñaõ ñöôïc chính ñôøi soáng chöùng minh: vieäc lan traøn caùc loaïi lieân heä naøy ñaõ khoâng laøm cho hoân nhaân ñöôïc oån ñònh hôn. Lyù do taïi sao thì raát hieån nhieân: chuùng khoâng phaùt sinh töø söï thaät cuûa vieäc hieán mình voâ ñieàu kieän. Haäu quaû laïi caøng bi ñaùt hôn nöõa: nhieàu ngöôøi soáng cuoäc hoân nhaân cuûa hoï vôùi moät naõo traïng luoân luoân thöû nghieäm laãn nhau, vaø keát cuïc soáng nhö nhöõng quan saùt vieân baøng quan, chôø xem cuoäc maïo hieåm naøy seõ ñöa hoï ñeán ñaâu (FSV, 64).
c. Bieát caùch yeâu thöông: trong saïch trong luùc heïn hoø. Nhaân ñöùc trong saïch laø ñieàu khoâng theå mieãn chöôùc trong lôøi ñaùp traû cuûa ta ñoái vôùi ôn goïi yeâu thöông. Noù chieáu doõi aùnh saùng ñeå höôùng daãn töï do cuûa chuùng ta tôùi vieäc hieán daâng tình yeâu, laøm daáu moác treân ñöôøng daãn ta tôùi söï soáng vieân maõn (VAH, 38).
Nhaân ñöùc trong saïch heä ôû vieäc tích hôïp (integrating) caùc xu höôùng cô theå (somatic) vaø xuùc caûm. Nhö theá, noù khoâng heà töông ñöông vôùi vieäc ñeø neùn caùc thoâi thuùc hay caùc xuùc caûm cuûa ta baèng vieäc tieát cheá hay thieáu vaéng caùc lieân heä tính duïc vaø xuùc caûm. Ñuùng hôn, noù saép ñaët, höôùng daãn vaø tích hôïp caùc naêng ñoäng tính thuoäc baûn naêng vaø caûm giôùi cuûa ta höôùng tôùi vieäc yeâu chính con ngöôøi cuûa ngöôøi yeâu.
d. Ñöùc trong saïch nhö moät vieäc hieán mình. Ñöùc trong saïch laø nhaân ñöùc giuùp ta naém vöõng ñöôïc quyeàn laøm chuû chính thaân xaùc mình ñeå ta coù khaû naêng dieãn taû troïn veïn vieäc hieán baûn thaân mình. Khoâng ai coù theå cho ñi ñieàu maø hoï khoâng sôû höõu: ngöôøi khoâng laøm chuû chính mình laø ngöôøi thieáu yeáu toá laøm mình coù khaû naêng töï hieán. Ñöùc trong saïch laø naêng löïc thieâng lieâng giaûi phoùng tình yeâu cuûa ta khoûi tính vò kyû vaø gaây haán (xem SH, 16). Ñöùc trong saïch laø vieäc haân hoan khaúng ñònh chính mình cuûa ngöôøi bieát phaûi soáng thöïc vieäc hieán mình, thoaùt khoûi caûnh noâ dòch vò kyû, ra sao (SH, 17).
e. Laøm chuû chính mình. "Ñöùc trong saïch bao goàm thöïc taäp vieäc töï chuû, moät vieäc ñaøo luyeän veà töï do nhaân baûn. Söï choïn löïa ôû ñaây khaù roõ raøng: moät laø con ngöôøi thoáng trò caùc ñam meâ cuûa mình vaø tìm ñöôïc bình an, hai laø hoï ñeå mình bò chuùng thoáng trò vaø trôû thaønh baát haïnh" (Saùch Giaùo Lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo [15.08.1997], soá 2339). Muoán ñaït ñöôïc ñieàu naøy, ta phaûi coù khaû naêng vaø thaùi ñoä töï laøm chuû laáy mình; noù voán laø daáu chæ söï töï do beân trong, tình thaàn traùch nhieäm ñoái vôùi chính mình vaø ngöôøi khaùc. Ñoàng thôøi, caùc daáu chæ naøy laøm chöùng cho moät löông taâm trung thaønh. Vieäc töï laøm chuû naøy bao haøm caû vieäc traùnh caùc dòp coù theå kích ñoäng hay khuyeán khích toäi loãi laãn vieäc bieát caùch laøm theá naøo vuôït qua ñöôïc caùc thoâi thuùc töï nhieân, coù tính baûn naêng cuûa ta (SH, 18).
f. Caùc thaùi ñoä caàn phaùt huy trong thôøi gian heïn hoø. Traân quí vieäc chôø ñôïi trong thôøi gian heïn hoø, vaø quan taâm tôùi caùc taùc phong xaây döïng ngöôøi treû nhö nhöõng con ngöôøi trong luùc heïn hoø vaø giuùp hoï tích hôïp moïi chieàu kích cuûa hoï trong giai ñoaïn naøy; ñoàng hoùa caùc yeáu toá xaây ñaép vieäc hieäp thoâng trong thôøi gian heïn hoø; haáp thuï nhaân ñöùc trong saïch nhö söùc maïnh che chôû tình yeâu choáng laïi loøng vò kyû.
4. Tình yeâu vôï choàng
"Ñoù laø lyù do ngöôøi ñaøn oâng seõ lìa boû cha vaø meï mình vaø gaén boù vôùi vôï, vaø caû hai seõ trôû neân moät thaân xaùc" (St 2:24).
a. Nguyeân maãu hoaøn haûo nhaát: tình yeâu giöõa ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø, "trong ñoù, linh hoàn vaø thaân xaùc ñöôïc keát hôïp moät caùch baát khaû phaân ly vaø caùc con ngöôøi nhaân baûn thoaùng thaáy ñöôïc lôøi höùa heïn haïnh phuùc khoâng theå naøo cöôõng laïi ñöôïc. Ñaây xem ra laø chính baûn toùm löôïc veà tình yeâu; moïi loaïi tình yeâu khaùc xem ra khoù coù theå so saùnh ngay ñöôïc" (DCE, 2).
b. Tình yeâu vôï choàng. Tình yeâu vôï choàng laø tình yeâu hieäp thoâng rieâng bieät cuûa nhöõng ngöôøi keát hoân. Noù laø moät tình yeâu "daán thaân' ngay töø ñaàu, khaùc vôùi caùc loaïi tình yeâu khaùc. Tính chaân thöïc cuûa noù nhaát thieát lieân quan tôùi vieäc toân troïng phaåm giaù baûn thaân vaø yù nghóa cuûa ngoân ngöõ tính duïc (xem VAH, soá 25). Tình yeâu vôï choàng phaûi ñöôïc hieåu nhö moät lôøi ñoan höùa, moät daán thaân hoã töông ñeå xaây döïng cuoäc soáng chung (VAH, 28).
c. Ñaâu laø caùc ñaëc tính cuûa noù? (VAH, 29-33)
(c1) Moät tình yeâu nhaân baûn troïn veïn vaø hoaøn toaøn. Noù phaûi bao goàm chính con ngöôøi cuûa caùc ngöôøi phoái ngaãu, trong tö caùch phoái ngaãu, treân moïi bình dieän: taâm tö vaø yù chí, thaân xaùc vaø tinh thaàn, v.v..., baèng caùch tích hôïp caùc chieàu kích naøy vôùi moät söï phuï thuoäc thích ñaùng vaø, hôn nöõa, moät caùch döùt khoaùt. Noù phaûi ñöôïc ñieàu höôùng "töø con ngöôøi naøy tôùi con ngöôøi kia baèng moät tình aâu yeám töï yù" (Gaudium et Spes, 49). Caùc ngöôøi phoái ngaãu, hieåu nhö phoái ngaãu, phaûi "chia seû moïi söï moät caùch quaûng ñaïi, khoâng cho pheùp baát cöù ngoaïi leä voâ lyù naøo vaø khoâng chæ nghó tôùi caùc thuaän lôïi rieâng cuûa mình maø thoâi. Ai yeâu baïn ñôøi cuûa mình thì khoâng nhöõng chæ yeâu vì ñieàu mình nhaän ñöôïc, maø yeâu hoï vì chính hoï, baèng loøng laøm giaàu ngöôøi kia baèng vieäc hieán chính mình (Humanae Vitae, 9).
(c2) Moät tình yeâu trung thaønh vaø ñoäc chieám. Neáu tình yeâu vôï choàng troïn veïn vaø döùt khoaùt vì noù töø con ngöôøi naøy höôùng tôùi con ngöôøi khaùc, moät caùch toaøn dieän, thì noù cuõng phaûi laáy loøng trung thaønh laøm moät trong caùc ñaëc ñieåm nhaát thieát cuûa noù. Chính yù nieäm toaøn dieän cuõng ñaõ bao haøm vaø ñoøi hoûi loøng trung thaønh roài, trung thaønh maõi maõi, vaø, ngöôïc laïi, loøng trung thaønh ñoøi hoûi tính ñoäc chieám. Tình yeâu vôï choàng trôû thaønh toaøn dieän nhôø tính ñoäc chieám, vaø trôû thaønh ñoäc chieám nhôø tính toaøn dieän.
(c3) Moät tình yeâu sinh hoa traùi, bieát chaøo ñoùn söï soáng. Do chính baûn chaát vaø naêng ñoäng tính cuûa noù, tình yeâu vôï choàng höôùng tôùi vieäc ñöôïc noái daøi nôi caùc söï soáng môùi; noù khoâng bò caùc ngöôøi phoái ngaãu tieâu phí heát. Seõ khoâng coù moät chuùt chaân chính naøo trong tình yeâu vôï choàng khi caùc ngöôøi phoái ngaãu khoâng cam keát. Caùc ngöôøi phoái ngaãu hieán mình cho ñieàu gì? Hoï phaûi hieán mình moät caùch toaøn dieän: caû thaân xaùc laãn linh hoàn. Bôûi theá, hoï phaûi hieán thaân xaùc hoï, caûm giôùi cuûa hoï, söï thaân maät cuûa hoï; thì giôø cuûa hoï, caùc keá hoaïch cuûa hoï, khaû naêng tieàm aån laøm cha meï cuûa hoï, v.v... Trong thöïc taïi saâu saéc nhaát cuûa noù, tình yeâu vôï choàng, trong yeáu tính, laø moät "hoàng phuùc"; noù baùc boû baát cöù thöù deø daët naøo vaø, do chính baûn chaát cuûa noù, noù ñoøi caùc ngöôøi phoái ngaãu phaûi côûi môû vaø cho chính hoï ñi moät caùch troïn veïn (VAH, 32).
d. Tính ñoäc ñaùo cuûa vieäc keát hôïp vôï choàng
(d1) Noù laø moät haønh vi cuûa nhaân vò, moät chuû theå haønh ñoäng trong tính hôïp nhaát caû thaân xaùc laãn linh hoàn, lieân quan tôùi toaøn boä baûn ngaõ hoï.
(d2) Noù laø moät haønh vi töï do, töùc laø töï yù vaø baét nguoàn töø naêng ñoäng tính xuùc caûm vaø tính duïc voán theøm muoán vaø höôùng veà vieäc keát hôïp duïc naêng thaân xaùc phuø hôïp vôùi thieân höôùng cuûa hoï.
(d3) Noù haøm nguï haønh ñoäng cuûa hai con ngöôøi: Noù ñoøi hoûi söï töông taùc ñoäc ñaùo giöõa ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø, nhöõng ngöôøi coù khaû naêng cuøng haønh ñoäng trong moät tính hoã töông naêng ñoäng.
(d4) Hoï haønh ñoäng vôùi moät tính hoã töông coù tính khích leä vaø coá yù, nghóa laø caû hai cuøng tham döï vaøo vieäc tìm kieám cuøng nhöõng thieän ích nhaân baûn nhö nhau.
(d5) Noù laø moät haønh ñoäng ñöôïc keøm theo bôûi moät khoaùi caûm hoã töông ñoäc ñaùo, khoâng nhöõng vì cöôøng ñoä duïc thaân (sensual), maø tröôùc heát vaø treân heát coøn vì tính cao thöôïng trong ñoäng löïc cuûa noù, moät ñoäng löïc bieán khoaùi caûm thaønh nieàm vui.
(d6) Noù chuû yeáu laø moät haønh vi töï hieán hoã töông, trong töï do, cuûa hai con ngöôøi yeâu nhau. Caùc haønh vi cuûa ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø khoâng phaûi chæ laø nhöõng haønh vi ñôn giaûn cuûa cuoäc gaëp gôõ tính duïc daãn tôùi sinh saûn.
(d7) Söï töï hieán naøy ñoøi hoûi 3 yeáu toá khoâng theå taùch rôøi nhau neáu muoán trôû thaønh vieäc hieán mình ñích thöïc. Ba yeáu toá ñoù laø: hoã töông chaøo ñoùn khaû naêng sinh saûn, baát khaû tieâu huûy vaø trung thaønh.
(d8) Caùc yù nghóa cuûa haønh vi vôï choàng. Coù söï noái keát baát khaû phaân, do Thieân Chuùa thieát laäp, maø saùng kieán cuûa con ngöôøi khoâng ñöôïc phaù vôõ, giöõa hai yù nghóa cuûa haønh vi vôï choàng: yù nghóa keát hôïp vaø yù nghóa sinh saûn. Lyù do laø: baûn chaát neàn taûng cuûa haønh vi hoân nhaân, trong khi keát hôïp choàng vaø vôï trong moät söï thaân maät gaàn guõi nhaát, cuõng ñaõ laøm cho hoï coù khaû naêng sinh ra söï soáng môùi, vaø ñieàu naøy laø keát quaû cuûa nhöõng ñaïo luaät ñaõ ñöôïc vieát saün trong baûn chaát thöïc söï cuûa ngöôøi ñaøn oâng vaø cuûa ngöôøi ñaøn baø (Humanae Vitae, 12).
e. Giaùo duïc xuùc caûm vaø tính duïc. Ñieàu quan troïng laø tieán haønh moät cuoäc giaùo duïc toaøn dieän trong ñoù, tính duïc ñöôïc khaùm phaù nhö moät thöïc taïi saâu saéc, uyeân thaâm (immersive) lieân quan tôùi töï do, yeâu thöông, daán thaân, bình ñaúng, thaân maät, tin töôûng, toân troïng laãn nhau, thaønh thöïc, thoâng ñaït... Coù raát nhieàu cöû chæ ta coù theå duøng ñeå phaùt bieåu tình yeâu, vaø ngoân ngöõ thaân xaùc phaûi keát hôïp vôùi ngoân ngöõ taâm hoàn (FSVMT, tr. 107). Vieäc khaùm phaù ra söï thaät vaø yù nghóa cuûa ngoân ngöõ thaân xaùc seõ giuùp ta nhaän dieän caùc bieåu thöùc cuûa tình yeâu chaân chính vaø phaân bieät caùc bieåu thöùc naøy vôùi nhöõng bieåu thöùc laøm noù ra sai laïc (VAH, 125).
f. Hoân nhaân. Söï chung hôïp thaân maät cuoäc soáng vaø tình yeâu vôï choàng: "Ñaáng Taïo Hoùa ñaõ thieát laäp vaø ban nhöõng ñònh luaät rieâng cho söï chung hôïp (partnership) thaân maät cuoäc soáng vaø tình yeâu vôï choàng. Söï chung hôïp naøy baét nguoàn töø giao öôùc hoân nhaân, nghóa laø söï öng thuaän caù nhaân khoâng theå ruùt laïi. Nhö theá, bôûi moät haønh vi nhaân linh, trong ñoù, hai vôï choàng töï hieán cho nhau vaø ñoùn nhaän nhau, nhôø söï an baøi cuûa Thieân Chuùa, phaùt sinh moät ñònh cheá vöõng chaéc coù giaù trò tröôùc maët xaõ hoäi nöõa. Vì lôïi ích cuûa löùa ñoâi, cuûa con caùi vaø cuûa xaõ hoäi, neân sôïi daây lieân keát thaùnh thieän naøy khoâng leä thuoäc sôû thích cuûa con ngöôøi. Vì chính Thieân Chuùa laø Ñaáng taùc taïo hoân nhaân, ñaõ phuù baåm nhöõng lôïi ích vaø muïc tieâu khaùc nhau... " (Gaudium et Spes, 48).
g. Moät söï keát hôïp thaân maät. Hoï taïo neân "moät thaân xaùc" (St 2:24; Mt 19:6). Ñaây laø moät ñieàu lôùn hôn vieäc keát hôïp theå xaùc cuûa hai vôï choàng; treân heát, noù noùi tôùi sôïi daây keát hôïp hoï vôùi nhau; sôïi daây naøy baét nguoàn töø söï hôïp nhaát thaân xaùc vaø linh hoàn hoï. Hoï khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi cuøng laøm vieäc, quen bieát hay anh chò em... cuõng khoâng phaûi laø baát cöù thöù keát hôïp naøo: maø phaûi laø "söï keát hôïp beàn vöõng cuûa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø". Söï keát hôïp thaân maät naøy ñoøi phaûi coù söï trung thaønh hoaøn toaøn cuûa vôï choàng vaø söï hôïp nhaát baát khaû tieâu huûy.
h. Moät coäng ñoàng söï soáng vaø yeâu thöông, döïa treân vieäc hoã töông chaøo ñoùn chaáp nhaän ngöôøi khaùc vaø vieäc hieán mình cho hoï. Coäng ñoàng hoân nhaân naøy laø moät cuoäc keát hôïp dò tính, vónh vieãn, côûi môû chöù khoâng kheùp kín (caû veà phöông dieän sinh lyù, taâm lyù laãn baûn vò).
(h1) Noù laø moät coäng ñoàng söï soáng: Noùi raèng noù laø moät coäng ñoàng toaøn boä söï soáng thöïc teá laø noùi leân söï beàn vöõng, söï thaân maät vaø tính ñoäc chieám cuûa moái lieân heä giöõa caùc ngöôøi phoái ngaãu. Ñieàu naøy ñoøi hoûi vieäc tham döï chung cuûa caû hai ngöôøi, moät söï tham döï laáy tính toaøn dieän laøm ñaëc ñieåm.
(h2) Noù laø moät coäng ñoàng tình yeâu: Vai troø coù lieân quan cuûa tình yeâu giöõa hoï vôùi nhau. Noù taùc ñoäng leân toaøn boä con ngöôøi. Noù khoâng phaûi laø moät thoâi thuùc, cuõng khoâng phaûi laø moät xuùc caûm, hay moät xuùc ñoäng...
i. Caùc thieän ích cuûa hoân nhaân laø caùc yeáu toá laøm cho hoân nhaân coù tính loâi cuoán ñoái vôùi baûn nhieân vaø söï hieåu bieát cuûa con ngöôøi. Thaùnh Augustinoâ goïi chuùng laø caùc "thieän ích", nhöõng ñieàu toát. Laø caùc thieän ích, caùc giaù trò naøy quaû ñaùng öôùc ao; vaø ñieàu töï nhieân laø chuùng ta öôùc ao chuùng. Chuùng laø nhöõng ñieàu töï nhieân vì chuùng töông hôïp vôùi baûn chaát cuûa tình yeâu con ngöôøi. Loaïi boû moät soá giaù trò naøy khoûi hoân nhaân laø thaùi ñoä khoâng töï nhieân.
(i1) Thieän ích trung thaønh: moät hieán taëng ñoäc ñaùo veà phöông dieän baûn thaân. Loøng trung thaønh vaø tính ñoäc chieám cuûa hoân nhaân coù moät luaän lyù hoïc töông töï vaø töông hôïp ngang haøng vôùi baûn chaát cuûa tình yeâu con ngöôøi. "Caùi toâi" cuûa toâi baát khaû phaân chia vaø baát khaû laëp laïi; noù chæ coù theå ñöôïc hieán taëng cho moät con ngöôøi. Giaù trò cuûa loøng trung thaønh, hay söï toát laønh chuyeân bieät cuûa noù, heä ôû vieäc moãi con ngöôøi chæ laø ngöôøi phoái ngaãu duy nhaát cuûa ngöôøi khaùc.
(i2) Thieän ích baát khaû huûy tieâu: hieán thaân hoaøn toaøn khi coøn soáng (temporally). Khoâng hieán mình vónh vieãn laø khoâng coù söï hieán mình ñích thöïc: "Vieäc hieán mình muoán toaøn dieän caàn phaûi baát phaûn hoài vaø khoâng deø daët" (Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi Toøa Toái Cao,1982). Baát cöù ai thuaän tình keát hoân nhaát thieát phaûi ñöa ra lôøi thuaän tình baát khaû phaûn hoài. "Vieäc hieán mình hoaøn toaøn veà theå lyù seõ laø moät doái traù neáu noù khoâng phaûi laø daáu hieäu vaø keát quaû cuûa moät vieäc hieán mình hoaøn toaøn trong chính con ngöôøi cuûa ta, trong ñoù, toaøn boä con ngöôøi, keå caû chieàu kích thôøi gian, phaûi hieän dieän: neáu ngöôøi ta giöõ laïi moät ñieàu gì ñoù hay duy trì khaû theå quyeát ñònh khaùc ñi trong töông lai, thì do chính söï kieän naøy, hoï ñaõ khoâng hieán mình moät caùch toaøn dieän" (Familiaris Consortio, 11). Tính baát khaû huûy tieâu "baét nguoàn töø vieäc hieán mình coù tính baûn thaân vaø toaøn dieän cuûa caëp vôï choàng" (Familiaris Consortio, 20).
(i3) Thieän ích con caùi: "côûi môû ñoùn chaøo söï soáng". Baát cöù ai, qua söï tham döï hoã töông, hieán taëng khaû naêng sinh saûn cuûa mình, ñeàu böôùc vaøo moät moái lieân heä vôùi ngöôøi khaùc phuø hôïp vôùi ñaëc tính thaân maät ñoäc ñaùo hoaøn toaøn. Khoâng ñieàu gì coù theå noùi leân öôùc muoán keát hôïp lieân ngaõ gioáng nhö "vieäc cuøng nhau tham döï" vaøo khaû naêng sinh saûn cuûa tính duïc, qua haønh vi vôï choàng. "Tính duïc, nhôø noù, ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø hieán thaân cho nhau (...) khoâng heà chæ laø moät ñieàu hoaøn toaøn coù tính sinh lyù, nhöng lieân heä ñeán höõu theå thaâm saâu nhaát cuûa con ngöôøi nhaân baûn ñuùng nghóa" (Familiaris Consortio, 11).
j. YÙ Nghóa cuûa Hoân Nhaân
(j1) Nhö ôn goïi yeâu thöông: "Chuùa keâu goïi nhieàu ngöôøi tôùi hoân nhaân, trong ñoù, moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø, nhôø trôû neân moät thaân xaùc (xem St 2:24), tìm ñöôïc söï thaønh toaøn trong cuoäc soáng hieäp thoâng saâu xa. Ñaây laø moät vieãn aûnh vöøa töôi saùng vöøa ñoøi hoûi. Ñaây laø moät döï aùn yeâu thöông ñích thöïc ñöôïc ñoåi môùi vaø thaâm haäu hoùa haøng ngaøy baèng caùch chia seû vui buoàn, moät döï aùn ñöôïc ñaùnh daáu baèng vieäc hieán mình hoaøn toaøn. Vì theá, nhìn nhaän veû ñeïp vaø söï toát laønh cuûa hoân nhaân laø nhìn nhaän raèng chæ coù khung caûnh trung thaønh vaø baát khaû tieâu, cuøng vôùi vieäc côûi môû ñoùn chaøo hoàng phuùc söï soáng cuûa Thieân Chuùa, laø thoaû ñaùng ñoái vôùi söï cao caû vaø phaåm giaù cuûa tình yeâu hoân nhaân" (Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Baøi Giaûng trong Ñeâm Canh Thöùc Caàu Nguyeän vôùi Ngöôøi Treû taïi Phi Tröôøng Cuatro Vientos, 20 thaùng 8, naêm 2011). Ñaây laø moät döï aùn chung soáng phuïc vuï ôn goïi hieán mình trong tình yeâu giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø, yeâu nhau trong caû thaân xaùc laãn linh hoàn. Hoï coù yù chí chia seû toaøn boä döï aùn soáng cuûa hoï, nhöõng gì hoï coù vaø nhöõng gì hoï laø (xem Familiaris Consortio, 19).
(j2) Nhö moät bí tích: Chuùa ñi vaøo cuoäc soáng cuûa caùc vôï choàng Kitoâ höõu qua bí tích hoân phoái (Gaudium et Spes, 48). Chuùa Gieâsu söû duïng tình yeâu giöõa caùc ngöôøi phoái ngaãu ñeå yeâu thöông vaø bieåu loä tình yeâu Ngöôøi yeâu Giaùo Hoäi. Tình yeâu vôï choàng phaûn aûnh vaø phaûi phaûn aûnh tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ daønh cho Giaùo Hoäi cuûa Ngöôøi. "Nhö chính Chuùa Kitoâ yeâu thöông Giaùo Hoäi vaø phoù mình Ngöôøi cho Giaùo Hoäi" (Ep 5:25-26). Trong boái caûnh naøy, "phoù mình" coù nghóa laø trôû neân moät "hieán thaân thaønh thöïc", yeâu thöông tôùi cuøng (xem Ga 13:1), tôùi luùc hieán mình treân Thaäp Giaù. Ñaây laø tình yeâu maø caùc ngöôøi phoái ngaãu phaûi ñem ra soáng vaø phaûn aûnh (VAH, 41).
k. Söï thaät toái haäu veà tính baát khaû tieâu huûy cuûa hoân nhaân. "Baét nguoàn töø vieäc hieán mình coù tính baûn vò vaø toaøn dieän cuûa caëp vôï choàng, vaø ñöôïc thieän ích cuûa con caùi ñoøi hoûi, tính baát khaû tieâu huûy cuûa hoân nhaân tìm ñöôïc söï thaät toái haäu cuûa noù trong keá hoaïch ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa toû loä trong maïc khaûi cuûa Ngöôøi: Ngöôøi muoán vaø ñaõ thoâng truyeàn tính baát khaû tieâu huûy cuûa hoân nhaân nhö laø hoa traùi, daáu chæ vaø ñoøi hoûi cuûa tình yeâu tuyeät ñoái trung thaønh maø Ngöôøi voán daønh cho con ngöôøi vaø laø tình yeâu Chuùa Gieâsu voán daønh cho Giaùo Hoäi cuûa Ngöôøi" (Familiaris Consortio, 20).
l. "Hoàng phuùc bí tích ñoàng thôøi cuõng laø ôn goïi vaø leänh truyeàn ñoái vôùi caùc ngöôøi phoái ngaãu Kitoâ höõu laø: hoï phaûi maõi trung thaønh vôùi nhau suoát ñôøi, vöôït qua moïi thöû thaùch vaø khoù khaên, trong söï quaûng ñaïi vaâng theo thaùnh yù Chuùa: 'bôûi ñoù, söï gì Thieân Chuùa ñaõ keát hôïp, loaøi ngöôøi khoâng ñöôïc phaân ly' (Mt 19:6)" (Familiaris Consortio, 20).
5. Ñaâu laø nguoàn goác cuûa tình yeâu?
"Khoâng phaûi caùc con ñaõ choïn Thaày, maø laø Thaày ñaõ choïn caùc con" (Ga 15:16).
a. Ñaâu laø nguoàn goác cuûa tình yeâu? "Haõy döøng laïi treân caùc neûo ñöôøng sôùm nhaát, haõy tìm hieåu nhöõng ñöôøng xöa loái cuõ, 'cho bieát ñaâu laø ñöôøng ngay neûo chính?'roài cöù ñoù maø ñi: taâm hoàn caùc ngöôi seõ bình an thö thaùi" (Grm 6:16). Thieân Chuùa ñaõ choïn 'neûo ñöôøng chuû ñaïo' cuûa tình yeâu ñeå töï maïc khaûi cho con ngöôøi. Tình yeâu sôû ñaéc thöù aùnh saùng coù theå ñem laïi cho ta khaû naêng nhìn roõ theá giôùi moät caùch môùi meû (VAH, 6). Thieân Chuùa laø tình yeâu vaø Ngöôøi soáng trong moät coäng ñoàng yeâu thöông, Ngöôøi döïng neân ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø cho moät ôn goïi gioáng nhö ôn goïi cuûa chính Ngöôøi: ôn goïi yeâu thöông. Do ñoù, tình yeâu nguyeân thuûy laø tình yeâu hieäp thoâng, töø ñoù phaùt sinh moïi tình yeâu (VAH, 8).
b. Ñi tìm nguoàn goác. Khoâng neân ñi tìm nguyeân uûy cuûa tình yeâu beân trong con ngöôøi; ñuùng hôn, nguyeân uûy cuûa tình yeâu chính laø maàu nhieäm Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ töï maïc khaûi vaø xuoáng gaëp gôõ con ngöôøi. Vì theá, con ngöôøi khoâng ngöøng thieát tha ñi tìm nguoàn suoái kín nhieäm naøy (VAH, 9).
c. Tìm caùch hieåu ñöôïc tình yeâu maïc khaûi. Chuùng ta voán khoâng ñöôïc höôùng daãn ñi tìm nguyeân uûy naøy vì nhu caàu giaûi thích, maø laø ñeå tìm hieåu tình yeâu ñaõ ñöôïc maïc khaûi cho chuùng ta.
(c1) Laën saâu xuoáng cho tôùi khi ñuïng nguoàn suoái, ñoù laø caùch toâi seõ khaùm phaù ra raèng ôn goïi cuûa toâi khoâng phaûi laø moät môù nhieäm vuï, nhöng ñuùng hôn laø moät lôøi môøi goïi caàn ñöôïc ñaùp öùng, moät lôøi môøi goïi phaûi theå hieän ñôøi toâi moät caùch troïn veïn. Ñoù laø caùch Thieân Chuùa noùi vaø ñoù laø caùch toâi coù theå khaùm phaù ra raèng caâu traû lôøi cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng daãn chuùng ta trôû veà vôùi nguyeân thuûy, ñang tröôùc nhaát daãn toâi veà vôùi nhöõng gì coù trong traùi tim toâi, veà vôùi söï thaät toâi ñaõ ñaùp öùng vaø ñaõ phoù mình cho.
(c2) Laøm cho tình yeâu beùn reã vaøo moät nguyeân lyù coù tröôùc toâi laø ñònh vò nguyeân uûy cuûa tình yeâu vaøo moät maàu nhieäm. Toâi phaûi coi tình yeâu nhö moät ñieàu vuôït quaù toâi, moät ñieàu toâi phaûi kính caån khi ñöùng tröôùc noù: moät söï kính caån maø ñoái töôïng chính laø Ñaáng ñaõ ñaùnh thöùc tình yeâu cuûa toâi vaø laø Ñaáng ñaõ ñem ñeán moät maïc khaûi veà tình yeâu giuùp toâi töï khaùm phaù ra chính toâi.
d. Maàu nhieäm Nguyeân Thuûy. Tình yeâu khôûi ñaàu baét nguoàn töø suoái nguoàn kín nhieäm naøy, trong maàu nhieäm Nguyeân Thuûy, trong maàu nhieäm Thieân Chuùa Taïo Döïng. Bôûi theá, chính söùc maïnh ban söï soáng cuûa tình yeâu thaàn thaùnh ñaõ taïo ra höõu theå. Nhö theá, saùng theá chính laø maïc khaûi ñaàu tieân cuûa tình yeâu Thieân Chuùa, qua ñoù, Ngöôøi maïc khaûi cho chuùng ta moät ñieàu heát söùc kyø dieäu. Ôn goïi yeâu thöông coù nguoàn goác xa xoâi nhaát laø söï hieäp thoâng caùc ngoâi vò, moät söï hieäp thoâng, duø maõi maõi bò che phuû bôûi maàu nhieäm, vaãn coù khaû naêng ñaùnh thöùc nôi con ngöôøi moät höùa heïn.
e. Töø luaän lyù hoïc cuûa tình yeâu. Coù moät khaùc bieät lôùn lao giöõa caùc keá hoaïch cuûa ta vaø caùc keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa (xem Is 55:9). Vì ñieàu naøy, moïi nhaän thöùc cuûa ta veà yù nghóa cuûa keá hoaïch Thieân Chuùa, ñoái vôùi moãi ngöôøi chuùng ta, ñeàu coù nghóa moät maïc khaûi. Muoán ñi vaøo maïc khaûi naøy, ta phaûi theo luaän lyù hoïc cuûa Thieân Chuùa, chöù khoâng phaûi luaän lyù hoïc cuûa ta. Theo luaän lyù hoïc naøy laø theo luaän lyù hoïc cuûa tình yeâu. Ñieàu naøy coù veû deã daøng nhöng thöôøng laïi laø ñieàu chuùng ta ít söû duïng nhaát. Ta coù khuynh höôùng ñeå mình ñöôïc höôùng daãn nhieàu hôn bôûi thöù luaän lyù hoïc hieäu naêng (giaûi quyeát vaán ñeà).
f. Ngöôøi maïc khaûi moät maàu nhieäm. Thieân Chuùa khoâng tha thieát gì vôùi vieäc giaûi quyeát vaán ñeà, maø laø maïc khaûi cho ta moät maàu nhieäm. Ta ñang treân ñöôøng tieán tôùi maàu nhieäm naøy cuûa tình yeâu. Muoán theá, ta caàn moät Ngöôøi Thaày toát.
Vuõ Vaên An