Meï Teâreâsa, vò thaùnh cuûa ñeâm toái
Meï Teâreâsa, vò thaùnh cuûa ñeâm toái.
Roma (VietCatholic News 19-08-2016) - Ngaøy 4 thaùng 9 naêm 2016, Meï Teâreâsa thaønh Calcutta seõ ñöôïc phong hieån thaùnh. Nhaân dòp naøy, Linh muïc Brian Kolodiejchuk, thænh nguyeän vieân aùn phong thaùnh cuûa Meï, ñaõ daønh cho Cha Martin, Doøng Teân, moät cuoäc phoûng vaán. Ngaøi laø thaønh vieân ngöôøi Gia Naõ Ñaïi cuûa Doøng Truyeàn Giaùo Baùc AÙi vaø laø chuû bieân cuûa Come Be My Light, moät boä söu taäp caùc laù thö vaø ghi cheùp cuûa Meï, xuaát baûn naêm 2007, trong ñoù, cuoäc chieán ñaáu trong nhieàu thaäp nieân choáng ñeâm ñen noäi taâm cuûa Meï ñaõ ñöôïc tieát loä. Cha cuõng laø chuû bieân cuûa boä söu taäp caùc tröôùc taùc cuûa Meï töïa laø A Call to Mercy vöøa ñöôïc nhaø Image Book phaùt haønh thaùng naøy.
Trong cuoäc phoûng vaán noùi treân, Cha Kolodiejchuk ñaëc bieät noùi tôùi caùc traûi nghieäm huyeàn nhieäm luùc ban ñaàu vaø caùc cuoäc chieán ñaáu cuûa Meï choáng laïi "ñem toái" noäi taâm.
Phaàn lôùn nhôø caùc Cha Doøng Teân, neân caùc chi tieát quanh caùc traûi nghieäm vaø caùc cuoäc chieán ñaáu treân ñaõ ñöôïc duy trì vaø coâng boá. Cha Kolodiejchuk ñaëc bieät nhaéc ñeán Cha [Celeste] Van Exem, linh höôùng cuûa Meï ôû Calcutta trong nhöõng naêm ñoù, vaø Ñöùc Cha Peùrier, Toång Giaùm Muïc Calcutta, cuõng laø moät tu só Doøng Teân vaø Cha, sau naøy leân Hoàng Y, [Lawrence] Picachy vaø cha [Joseph] Neuner, ñeàu thuoäc Doøng Teân. Chính Cha Kolodiejchuk cuõng chæ bieát ñeán nhöõng taøi lieäu quùy giaù naøy khi baét ñaàu coâng trình söu taàm, nghóa laø chæ tröôùc khi aùn phong thaùnh baét ñaàu, nhôø tìm toøi vaên khoá cuûa Doøng Teân taïi Calcutta vaø toøa Toång Giaùm Muïc Calcutta.
Coøn saùng kieán cho coâng boá caùc taøi lieäu naøy laø do 9 nhaø thaàn hoïc duyeät xeùt baûn positio töùc baûn noùi veà tieåu söû, caùc nhaân ñöùc vaø tieáng taêm thaùnh thieän cuûa Meï, khuyeán caùo. Thöïc ra, tröôûng vaên khoá Doøng Teân, Tænh Doøng Calcutta, cuõng ñaõ söû duïng moät soá taøi lieäu naøy ñeå vieát moät baøi baùo cho tôø Review for Religious vaø Cha Neuner cuõng duøng moät soá ñeå vieát moät baøi baùo khaùc. Thaønh thöû, Cha Kolodiejchuk quyeát ñònh ñem toaøn boä caùc taøi lieäu naøy ra aùnh saùng, do ñoù, coù teân Come Be My Light.
Veà phaàn Meï Teâreâsa, Meï khoâng bao giôø ñeà caäp tôùi nhöõng ñem ñen naøy vaø ñaây laø ñieàu Meï coá yù laøm. Cha Kolodiejchuk vaø caùc nöõ tu coù hoûi Meï veà "söï linh höùng" cuûa ngaøy 10 thaùng 9 naêm 1946, Meï cho hay: Meï chæ noùi neáu Ñöùc Giaùo Hoaøng baét Meï phaûi noùi maø thoâi. Noù laø moät ñieàu thaùnh thieâng ñoái vôùi Meï. Meï laø ngöôøi "coâng khai" hôn baát cöù ai khaùc, nhöng veà phöông dieän naøy, Meï hoaøn toaøn baûo maät. Cha Van Exem cho moät cha Doøng Teân ôû Calcutta hay: cha giöõ 5 thuøng taøi lieäu cuûa Meï vaø luoân ñöôïc Meï yeâu caàu phaûi huûy chuùng ñi.
May maén thay, caùc cha Doøng Teân ñaõ khoâng nghe theo yeâu caàu cuûa Meï. Neáu khoâng, ngöôøi haäu theá seõ khoâng theå hieåu ñöôïc phaàn quan troïng nhaát trong söï thaùnh thieän ñoäc ñaùo cuûa Meï cuõng nhö ñaëc suûng cuûa Doøng Truyeàn Giaùo Baùc AÙi. Ñaõ ñaønh Doøng naøy muoán lieân ñôùi vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo naøn nhaát trong soá nhöõng ngöôøi ngheøo naøn veà vaät chaát, nhöng khi Meï ra ñi gaëp gôõ Phöông Taây, caøng ngaøy Meï caøng nhaán maïnh vôùi hoï raèng söï ngheøo naøn lôùn lao hôn caû trong theá giôùi ngaøy nay laø khoâng ñöôïc yeâu thöông, khoâng ñöôïc öôùc muoán vaø khoâng ñöôïc quan taâm chaêm soùc.
Moät caùch ñaày nghòch lyù, Meï keát hôïp maät thieát vôùi Chuùa Gieâsu ñeán ñoä Chuùa chia seû vôùi Meï nhöõng thoáng khoå khoân cuøng cuûa Ngöôøi ôû Dieätsimani, nhaát laø caûm thöùc bò boû rôi treân thaäp giaù, nhö caùc vò thaùnh khaùc voán chòu. Phaàn ñoäc ñaùo cuûa ñeâm ñen lieân heä vôùi Meï Teâreâsa laø theá. Traûi nghieäm cuûa Thaùnh Teâreâsa Haøi Ñoàng coù lieân heä tôùi söï thöû thaùch veà ñöùc tin. Vaø ôû cuoái thaäp nieân 1800 vaø ñaàu thaäp nieân 1900, ñaáy laø moät vaán ñeà lôùn, veà ñöùc tin vaø yù nghóa cuûa thuyeát voâ thaàn. Nhöng söï ngheøo naøn hieän ñaïi töùc khoâng ñöôïc yeâu thöông, coâ ñôn laïc loõng môùi chính laø traûi nghieäm cuûa Meï Teâreâsa, ñaây cuõng laø söï ngheøo naøn taâm linh.
Cha Kolodiejchuk goïi ngaøy 10 thaùng 9 naêm 1946 laø Ngaøy Linh Höùng, ngaøy maø Meï Teâreâsa baét ñaàu vieát caùc laù thö coù tính "maïc khaûi" cuûa mình. Duø theá, Meï vaãn chöa cho bieát ñieàu gì thöïc söï xaåy ra hoâm ñoù. Trong laù thö naøy, Meï chæ cho bieát Meï nghe tieáng Chuùa Gieâsu noùi vôùi meï moät caùch roõ raøng maïch laïc, ngay treân xe löûa. Roài Meï tieáp tuïc tôùi Darjeeling döï tónh taâm. Caû maáy thaùng sau ñoù, moãi laàn Röôùc Leã, Chuùa Gieâsu ñeàu hoûi Meï: "Coù phaûi con töø choái khoâng?"
Ñieàu treân lieân heä ñeán moät bieán coá maø khoâng ai bieát laø gì; bieán coá naøy dieãn ra 4 naêm sau khi Meï höùa rieâng vôùi Chuùa seõ daønh cho Ngöôøi baát cöù ñieàu gì Ngöôøi yeâu caàu, noùi caùch khaùc, khoâng töø choái Chuùa ñieàu gì. Trong laù thö thöù hai, Meï noùi tôùi moät hình thöùc ñoái thoaïi. Ñieàu ñaàu tieân Chuùa Gieâsu noùi laø: "Coù phaûi con töø choái khoâng?"
"Roài, ñöôïc" [Chuùa Gieâsu noùi ñaïi ñeå] "con noùi vôùi Ta 4 naêm tröôùc ñaây raèng con seõ khoâng töø choái ñieàu gì, theá maø nay, Ta yeâu caàu con laøm ñieàu naøy. Con saép töø choái phaûi khoâng?"
Cha Kolodiejchuk quaû quyeát cuoäc ñoái thoaïi treân chæ coù trong trí töôûng töôïng thoâi. Khoâng coù thöïc ôû beân ngoaøi, khoâng gioáng nhö moät cuoäc hieän ra. Nhöng roõ raøng khoâng phaûi laø thaønh phaàn cuûa vieäc suy nieäm buoåi saùng cuûa Meï. Chính Meï goïi ñoù laø "gioïng noùi". Meï noùi gioïng noùi naøy raát roõ raøng vaø raønh maïch.
Nhìn trôû lui, ñaïi cöông, Meï caûm thaáy nhö Thieân Chuùa boû rôi Meï. Caûm thöùc naøy theo Meï gaàn 50 naêm. Soáng trong tình huoáng naøy quaû laø anh huøng. Ngöôøi non nôùt chaéc chaén ñaõ bò caûm nghieäm naøy ñaùng guïc laâu roài.
Ñeâm ñen treân, Meï Teâreâsa chòu, maõi tôùi naêm 1958 khi Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ XII qua ñôøi, môùi taïm nguoâi ngoai. Nhö thöôøng leä, vaøo dòp naøy giaùm muïc giaùo phaän thöôøng cöû haønh Thaùnh Leã caàu nguyeän cho vò giaùo hoaøng quaù coá. Trong Thaùnh Leã naøy, Meï Teâreâsa xin Chuùa moät daáu hieäu cho thaáy Ngöôøi haøi loøng vôùi vieäc laøm cuûa Doøng Truyeàn Giaùo Baùc AÙi. Vaø chính luùc aáy, maøn ñeâm noäi taâm môùi ñöôïc choïc thuûng phaàn naøo. Meï cho bieát Chuùa Gieâsu hieán thaân troïn veïn cho Meï. Nhöng söï keát hôïp naøy, söï diuï ngoït naøy qua ñi raát nhanh, sau saùu thaùng.
Nhaân dòp naøy, Cha Martin coù thuaät laïi caâu truyeän cuûa moät vò giaùm muïc voán laøm coá vaán thieâng lieâng cho Meï. Vò giaùm muïc naøy moät ngaøy kia thaûo luaän vôùi Meï veà vieäc khoâ khan trong luùc caàu nguyeän, thì ñöôïc Meï xaùc nhaän laø Meï khoâng caûm nhaän ñöôïc söï hieän dieän cuûa Chuùa. Hai vò luùc ñoù ñang ôû Calcutta. Boãng coù moät beù trai chaïy tôùi oâm choaøng laáy Meï. Vaø em noùi vôùi Meï: "Ñaây cuõng laø söï hieän dieän cuûa Chuùa".
Caên cöù vaøo caâu truyeän naøy, Cha Martin nghó: do vieäc ñaøo taïo tröôùc ñaây, Meï hình nhö thích daáu hieäu beân trong hôn laø daáu hieäu beân ngoaøi cho thaáy söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa. Khoâng bieát ñieàu naøy coù ñuùng khoâng?
Theo Cha Kolodiejchuk, ñieàu aáy coù theå ñuùng. Moät trong caùc laù thö cuûa Meï coù nhaän ñònh sau: "Luùc ôû ngoaøi phoá, con coù theå noùi vôùi Chuùa haøng giôø". Cha cho raèng: Laõnh vöïc xuùc caûm döôøng nhö khoâng maïnh nôi Meï Teâreâsa, neân meï phaûi chieán thaéng söï yeáu keùm naøy baèng yù chí. Meï thaáy quanh Meï coâng vieäc ñang phaùt trieån, lôùn maïnh, nhieàu thaønh quaû, ñöôïc ngöôøi ta uûng hoä. Meï nhìn thaáy loøng quaûng ñaïi cuûa nhöõng ngöôøi giuùp ñôõ Meï. Vôùi Meï, ñoù cuõng laø söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa.
Vieäc aáy hình nhö maõi sau naøy Meï môùi naém ñöôïc. Nhieàu ngöôøi laáy laøm laï: taïi sao caùc vò linh höôùng laïi khoâng giuùp gì ñöôïc Meï trong söï khoâ khan naøy. Maõi tôùi naêm 1961, Cha Neuner môùi ñem laïi cho Meï moät caùi nhìn thoâng saùng hôn khi cha noùi vôùi Meï: "ñaây laø khía caïnh thieâng lieâng cuûa vieäc Meï laøm". Sau naøy, Cha Neuner cho hay caâu noùi ñoù baät saùng trong Meï vaø giuùp Meï raát nhieàu. Ñau ñôùn vaø khoù khaên coøn ñoù, nhöng ít ra Meï coù ñöôïc moät yù nghóa naøo ñoù cuûa vieäc mình laøm, ñöôïc lieân keát vôùi noãi thoáng khoå rieâng cuûa Chuùa Gieâsu, nhaát laø noãi thoáng khoå beân trong. Meï thöôøng nhaän ñònh raèng theo Meï, Chuùa Gieâsu chòu ñau khoå ôû Vöôøn Dieätsimani nhieàu hôn caùi ñau treân thaäp giaù. Baây giôø ta hieåu taïi sao Meï laïi noùi theá.
Ñieåm ñoäc ñaùo nôi Meï Teâreâsa, vì theá, heä ôû ñieåm naøy: caùc vò thaùnh khaùc thöïc hieän nhieàu coâng trình vó ñaïi cho ngöôøi ngheøo nhöng ñöôïc an uûi. Coøn Meï, thì laøm vieäc cho ngöôøi ngheøo vôùi "chieác beå chöùa roãng". Cha Kolodiejchuk cho hay ai cuõng nghó vì Meï ñöôïc nhieàu ngöôøi aùi moä neân ñoù laø moät yeáu toá khuyeán khích Meï doác toaøn löïc cho coâng vieäc giuùp ngöôøi ngheøo: ngay treân maùy bay, ngöôøi ta cuõng chaïy tôùi vôùi Meï, muoán noùi vôùi Meï, xin chöõ kyù cuûa Meï hay chuùc laønh cuûa Meï. Nhöng thöïc ra khoâng phaûi theá. Ñaõ ñaønh Chuùa luoân ban caùc ôn caàn thieát cho Meï, nhöng Ngöôøi môøi goïi Meï chòu söï ñau khoå cuûa coâ ñôn taâm linh ñeå laøm göông cho con ngöôøi khoán khoå thôøi nay.
Moãi thôøi, Chuùa ban cho chuùng ta caùc vò thaùnh thích hôïp. Ñaây laø lyù do khieán Meï Teâreâsa traûi qua caûm nghieäm treân. Vì thôøi ñaïi ta, noãi thoáng khoå lôùn lao nhaát chaéc chaén laø caûnh ngheøo taâm linh, moät caûnh ngheøo taùc ñoäng treân caû nhöõng ngöôøi giaàu coù nhaát traàn gian: coù theå hoï coøn coâ ñôn, khoâng ñöôïc öôùc muoán vaø bò boû rôi hôn baát cöù ai khaùc.
Cha Kolodiejchuk bieát Meï Teâreâsa trong 20 naêm cuoái ñôøi Meï, neân thaáy roõ neùt "tan hoøa" (mellow) nôi Meï. Thoaït ñaàu, Meï raát ñoøi hoûi, nhaát laø ñoái vôùi caùc nöõ tu döôùi quyeàn. Nhöng daàn daø Meï quaû thöïc trôû neân moät ngöôøi meï ñuùng nghóa, khieán ai ai cuõng goïi Meï laø Meï, töø caùc nöõ tu tôùi moïi ngöôøi soáng gaàn Meï: taát caû goïi Meï goïn loûn laø Meï. Meï thöïc söï muoán trôû thaønh ngöôøi meï. Ñoù laø ñieàu thaät kyø dieäu.
Meï coøn nhieàu ñieàu tích cöïc trong tö caùch "Meï" naøy. Tuy nhieân, cha Kolodiejchuk vaãn coi caâu Meï noùi sau ñaây toùm taét ñöôïc ñôøi Meï Teâreâsa thaønh Calcutta: "Neáu toâi coù laø thaùnh, toâi seõ laø vò thaùnh cuûa toái taêm, vaø toâi seõ xin Trôøi cho toâi laøm aùnh saùng cho nhöõng ngöôøi soáng trong toái taêm traàn gian".
Trong moät cuoäc ñaøm ñaïo khaùc vôùi Laurie Goodstein ngaøy 13 thaùng 8 naêm 2016, Cha Kolodiejchuk thuaät laïi hai pheùp laï caùch nhau 10 naêm ñaõ quyeát ñònh aùn phong thaùnh cho Meï Teâreâsa. Pheùp laï ñaàu tieân xaåy ra cho Monica Besra ôû Bengal, AÁn Ñoä, giuùp laøm bieán ñi khoái u ôû buïng döôùi to khoaûng 16 hay 17 centimeùt. Pheùp laï thöù hai xaåy ra cho Marcilio ôû Ba Taây giuùp anh khoûi chöùng nhieãm vi khuaån ôû oùc.
Ñieàu ñaùng noùi laø Meï cuõng bò nhieàu ngöôøi chæ trích. Hoï toá caùo Meï ñieàu haønh caùc cô sôû chaêm soùc khoâng ñuùng tieâu chuaån vaø töøng o beá nhöõng nhaø ñoäc taøi nhö Enver Hoxha ôû Albania vaø Jean-Claude Duvalier ôû Haiti. Nhöng taát caû laø do "tuyeân truyeàn" cuûa Christopher Hitchens qua cuoán phim "Hell's Angel" (Thieân Thaàn Hoûa Nguïc) vaø cuoán saùch "Missionary Position" (Chuû Tröông Truyeàn Giaùo) cuûa anh ta. Nhöng theo Cha Kolodiejchuk, phaàn lôùn chæ laø hieåu laàm, Meï chöa bao giôø nhaän tieàn cuûa Duvalier. Meï yeâu caàu ñöôïc ñeán thaêm moä cuûa meï vaø cuûa em gaùi, nhöng nhaân vieân chính phuû Albania ñaõ daãn Meï tôùi Moä Hoxha!
Vuõ Vaên An