Dieãn Vaên cuûa Ñöùc Thöôïng Phuï Karekin II
vaø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
taïi Buoåi Gaëp Gôõ vì Hoøa Bình ôû Yerevan
Dieãn Vaên cuûa Ñöùc Thöôïng Phuï Toái Cao Karekin II, vaø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, taïi Buoåi Gaëp Gôõ vì Hoøa Bình ôû Yerevan, Armenia.
Armenia (VietCatholic News 26-06-2016) - Ngaøy thöù Baåy, 25 thaùng Saùu naêm 2016, sau khi vieáng ñaøi kyû nieäm dieät chuûng, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ ñaùp maùy bay tôùi Gyumri vaø ôû ñaây, ngaøi cöû haønh Thaùnh Leã ñaàu tieân cuûa ngaøi taïi Armenia. Sau ñoù, vaøo buoåi chieàu, sau khi vieáng hai nhaø thôø chính toaø cuûa Gyumri, moät cuûa Chính Thoáng Giaùo, moät cuûa Coâng Giaùo, ngaøi laïi ñaùp maùy bay trôû laïi Yerevan vaø ôû ñaây, ngaøi ñaõ cuøng Ñöùc Thöôïng Phuï Toái Cao Karekin II cuûa Giaùo Hoäi Toâng Truyeàn Armenia cöû haønh nghi thöùc ñaïi keát caàu nguyeän cho hoøa bình taïi Coâng Vieân Thaønh Phoá.
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Karekin II
Trong nghi thöùc treân, Ñöùc Toång Thöôïng Phuï Karekin II ñaõ ñoïc baøi dieãn vaên sau ñaây do chính Toøa Thaùnh coâng boá, moät ñieàu khaù ñaëc bieät, vì Toøa Thaùnh thöôøng chæ phoå bieán caùc baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng maø thoâi:
"Phuùc thay nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình, vì hoï seõ ñöôïc goïi laø con Thieân Chuùa" (Mt 5:9)
Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, ngöôøi anh em thaân meán trong Chuùa Kitoâ,
Kính Thöa Toång Thoáng Coäng Hoøa Armenia,
Kính thöa anh em thieâng lieâng ñaày ôn thaùnh vaø caùc tín höõu thaân meán
Vôùi lôøi ca ngôïi thaùnh danh Thieân Chuùa Toái Cao treân moâi mieäng, hoâm nay, taïi trung taâm thuû ñoâ Yerevan naøy, döôùi caùi nhìn dieãm phuùc cuûa Nuùi Ararat coù yù nghóa thaùnh kinh, chuùng ta ñaõ tuï hoïp nhau ñeå caàu nguyeän chung. Töø laõnh thoå cuûa Noâeâ maø töø ñoù Thieân Chuùa ñaõ cho moïc leân caàu voàng hoøa bình, chuùng ta caát cao lôøi khaån nguyeän cuûa chuùng ta leân trôøi cuøng vôùi ngöôøi anh em thaân yeâu cuûa chuùng ta trong Chuùa Kitoâ, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, caàu cho vieäc thieát laäp hoøa bình treân theá giôùi vaø cho cuoäc soáng an ninh vaø thònh vöôïng. Chuùng ta xuùc ñoäng khi thaáy caàu nguyeän vôùi chuùng ta taïi coâng vieân naøy coøn coù caùc naïn nhaân chieán tranh, naïn nhaân khuûng boá, vaø naïn nhaân baïo löïc voán laø ngöôøi tò naïn töø Azerbaijan cuõng nhö töø Syria, vaø Iraq. Vôùi nieàm hy voïng vaøo Thieân Chuùa, hoï ñang chôø nhöõng ngaøy hoøa bình ñeå coù theå trôû veà queâ cha ñaát toå cuûa hoï.
Thöïc vaäy, moät thaäp nieân röôõi tröôùc ñaây, chuùng ta ñaõ chaøo möøng thieân nieân kyû thöù ba vôùi nieàm hy voïng raèng noù seõ khôûi ñaàu cho vieäc soáng chung trong tình lieân ñôùi giöõa caùc daân toäc vaø söï hôïp taùc toát ñeïp giöõa caùc quoác gia ñeå taïo ra moät theá giôùi hoøa bình vaø coâng lyù. AÂy theá maø, ngaøy naøo, ta cuõng nghe thaáy caùc tin töùc gaây boái roái veà caùc cuoäc chieán tranh gia taêng, caùc haønh vi khuûng boá, caùc ñau ñôùn khoân taû, caùc maát maùt khoâng theå naøo thay theá ñöôïc. Treû em, thieáu nieân, phuï nöõ, vaø ngöôøi giaø taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, thuoäc caùc quoác tòch, caùc toân giaùo vaø tuyeân tín khaùc nhau, ñang trôû thaønh naïn nhaân cuûa vuõ khí gieát ngöôøi vaø baïo löïc daõ man, hoaëc buoäc phaûi choïn con ñöôøng tò naïn, vöôït qua caùc khoù khaên khoâng theå naøo giaûi thích ñöôïc, mong tìm ñöôïc nôi truù aån an toaøn.
Ñuùng moät theá kyû tröôùc ñaây, quoác gia chuùng ta cuõng ñaõ phaûi böôùc cuøng moät con ñöôøng ñoù, cuõng rôi vaøo moät tình theá nguy kòch, trong ñoù, do cuoäc Dieät Chuûng Ngöôøi Armenia, quoác gia chuùng ta ñaõ maát ña soá laõnh thoå queâ höông vaø sau khi chòu con soá 1 trieäu röôõi töû ñaïo, ñaõ chieán ñaáu ñoøi quyeàn hieän höõu. Caû hoâm nay nöõa, quoác gia chuùng ta laïi phaûi soáng trong tình theá khoù khaên cuûa moät cuoäc chieán tranh khoâng tuyeân chieán, phaûi baûo veä hoaø bình ngay trong bieân giôùi queâ höông mình vôùi moät giaù cao vaø quyeàn cuûa ngöôøi daân Nagorno-Karabakh ñöôïc soáng töï do trong noâi meï cuûa mình. Caùc laøng maïc Armenia töøng bò ñaùnh bom vaø taøn phaù, binh só baûo veä hoøa bình cuõng nhö treû em ñang ñoä ñeán tröôøng bò gieát vaø bò thöông, caùc daân thöôøng yeâu hoøa bình vaø khoâng vuõ trang töøng bò tra taán.
Khi ñöông ñaàu vôùi caùc khoù khaên naøy, nhaân daân chuùng ta vaãn coù loøng töông caûm, ñoái vôùi caùc ñoå naùt vaø maát maùt ñang lieân tieáp dieãn ra taïi Caän Ñoâng, ñoái vôùi caùc haønh vi khuûng boá ñaõ vaø ñang dieãn ra taïi caùc thaønh phoá lôùn cuûa AÂu Chaâu, taïi Nga, taïi Hieäp Chuùng Quoác, taïi AÙ Chaâu vaø Phi Chaâu, vaø ñoái vôùi caùc di saûn toân giaùo vaø vaên hoùa ñang bò phaù hoaïi caùch taøn nhaãn trong caùc vuøng coù tranh chaáp. Bieát bao ñòa ñieåm thaùnh thieâng ñaõ bò xuùc phaïm vaø bieát bao ngheä phaåm giaù trò bò tieâu huûy taïi Syria, Iraq, vaø taïi caùc quoác gia Ñoâng Phöông vaø Phi Chaâu? Bieát bao caây thaäp giaù baèng ñaù ñaõ bò tieâu huûy ôû Azerbaijan? Vuøi saâu döôùi nhöõng hoang taøn, ñau ñôùn vì maát maùt vaø thieáu thoán aáy, laø nhöõng giaù trò vaø xuùc caûm cuûa linh hoàn con ngöôøi.
Trong nhöõng tình huoáng nhö theá, söù meänh cuûa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ vaø cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo khoâng theå chæ töï giôùi haïn vaøo vieäc giuùp ñôõ caùc naïn nhaân, an uûi hoï, vaø chaêm soùc muïc vuï cho hoï. Caùc bieän phaùp thöïc teá hôn caàn ñöôïc söû duïng treân ñöôøng tìm kieám hoøa bình baèng caùch cuûng coá caùc coá gaéng cuûa chuùng ta nhaèm ngaên chaën söï aùc, baèng caùch phaùt huy tinh thaàn yeâu thöông, lieân ñôùi vaø hôïp taùc trong caùc xaõ hoäi qua cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát vaø lieân toân, phuø hôïp vôùi meänh leänh cuûa Thieân Chuùa, "phuùc cho nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình, vì hoï seõ ñöôïc goïi laø con caùi Thieân Chuùa" (Mt 5:9).
Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, hieån nhieân, vieäc phuïc vuï cuûa ngaøi quaû ñang phaûn aûnh söï taän tuïy heát loøng cuûa ngaøi ñoái vôùi meänh leänh cuûa Thieân Chuùa veà hoøa bình treân theá giôùi vaø hoøa giaûi giöõa caùc daân toäc. Moät trong caùc chöùng töø veà ñieàu naøy laø Thaùnh Leã long troïng cuûa ngaøi, cöû haønh naêm ngoaùi taïi Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Thaùnh Pheâroâ, nhaân dòp moät traêm naêm Cuoäc Dieät Chuûng Armenia ñeå töôûng nieäm caùc naïn nhaân voâ toäi cuûa chuùng toâi, khi, trong söù ñieäp cuûa ngaøi, ngaøi ñaõ noùi leân söï caáp thieát phaûi laäp laïi coâng lyù vaø ngaøi ñaõ quaû quyeát "Che ñaäy vaø baùc boû toäi aùc laø nhö ñeå moät veát thöông cöù tieáp tuïc chaåy maùu maø khoâng chòu baêng boù noù!".
Naêm ngoaùi, ñöôïc höôùng daãn bôûi cuøng nguyeân taéc treân, nhieàu quoác gia vaø toå chöùc môùi, moät laàn döùt khoaùt, ñaõ keát aùn cuoäc Dieät Chuûng Armenia, trong ñoù coù Ñöùc Quoác voán laø ñoàng minh cuûa Thoå Nhó Kyø thôøi Theá Chieán I; nöôùc naøy trong nhöõng ngaøy gaàn ñaây ñaõ nhìn nhaän cuoäc Dieät Chuûng choáng laïi ngöôøi Armenia.
Nhaân daân chuùng toâi bieát ôn Ñöùc Thaùnh Cha vaø moïi ngöôøi beânh vöïc vaø baûo veä coâng lyù, vaø kyø voïng raèng Thoå Nhó Kyø, nghe theo söù ñieäp cuûa ngaøi vaø lôøi keâu goïi cuûa nhieàu nöôùc cuõng nhö nhieàu ñònh cheá quoác teá, seõ chöùng toû ñuû can ñaûm ñeå giaùp maët vôùi lòch söû, chaám döùt vieäc phong toûa Armenia moät caùch phi phaùp vaø ngöng haún vieäc hoã trôï caùc vuï khieâu khích quaân phieät cuûa Azerbaijan nhaém choáng laïi quyeàn cuûa ngöôøi Nagorno-Karabakh ñöôïc soáng trong töï do vaø hoøa bình.
Quaû thöïc, hoaø bình seõ khoâng theå naøo thöïc hieän ñöôïc neáu khoâng coù coâng lyù, maïng soáng con ngöôøi khoâng theå trôû thaønh ñeà taøi cho caùc suy ñoaùn vaø khoâng theå bò laøm ngô. Nhö Thaùnh Toâng Ñoà noùi, "Thieân Chuùa khoâng toû ñaàu oùc phe phaùi, nhöng ôû moïi quoác gia, baát cöù ai kính sôï Ngöôøi vaø laøm ñieàu ñuùng ñeàu ñöôïc Ngöôøi chaáp nhaän" (Cv 10:34-35). Chæ coù thöù coâng lyù bieát baùm reã trong vieäc baûo veä caùc quyeàn lôïi cuûa caùc caù nhaân vaø cuûa caùc daân toäc, môùi coù theå trôû thaønh neàn taûng vöõng chaéc ñeå ngaên ngöøa toäi aùc choáng nhaân loaïi maø thoâi, vaø môùi laø con ñöôøng thaønh coâng nhaát daãn ñeán moät giaûi phaùp toaøn dieän cho cuoäc tranh chaáp.
Vôùi moät traùi tim tha thieát, chuùng ta khaån caàu Thieân Chuùa ñeå muïc tieâu treân ñöôïc thöïc hieän, ngoõ haàu Ngöôøi nghe thaáy lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta vaø khi haäu hónh ñoå traøn caùc ôn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn xuoáng, Ngöôøi seõ ñoäi trieàu thieân cho tình thöông huynh ñeä vaø söï hôïp taùc cuûa caùc Giaùo Hoäi baèng nhieàu thaønh quaû phong phuù. Xin Chuùa hay thöông xoùt cuûa chuùng ta taåy röûa theá giôùi khoûi caùc thaûm kòch söï aùc vaø ban hoaø bình vaø che chôû, vaø nhö lôøi tieân tri töøng quaû quyeát, ngöôøi ta seõ reøn göôm cuûa hoï thaønh löôõi caøy, giaùo cuûa hoï thaønh löôõi lieàm, nöôùc naøy seõ khoâng tuoát göôm choáng laïi nöôùc kia, caû hai khoâng coøn hoïc chieán tranh nöõa (Is 2:4).
Vôùi nhöõng traùi tim traøn ñaày nieàm vui thieâng lieâng cuûa cuoäc gaëp gôõ giöõa chuùng ta, voán do Chuùa nhaân laønh ban cho chuùng ta, chuùng toâi van naøi Chuùa Cöùu Theá cuûa chuùng ta ban ôn thaùnh vaø baèng an cuûa Ngöôøi cho moïi ngöôøi chuùng ta, vaø xin kính môøi ngaøi, ngöôøi anh em thaân yeâu cuûa chuùng toâi trong Chuùa Kitoâ, ban söù ñieäp cuûa ngaøi vaø ban phuùc laønh dö traøn cuûa ngaøi cho haøng ngaøn tín höõu ñang tuï hoïp taïi ñaây.
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Phanxicoâ
Kính thöa ngöôøi anh em ñaùng kính vaø thaân yeâu, Ñöùc Thöôïng Phuï Toái Cao cuûa moïi ngöôøi Armenia,
Kính thöa Toång Thoáng,
Anh chò em thaân meán,
Nguyeän chuùc phuùc laønh cuûa Thieân Chuùa vaø hoøa bình ôû cuøng taát caû quùy vò!
Toâi voán raát muoán vieáng thaêm laõnh thoå thaân yeâu naøy, queâ höông cuûa quùy vò, tröôùc nhaát ñeå oâm hoân ñöùc tin Kitoâ Giaùo. Quaû laø moät ôn phuùc ñoái vôùi toâi ñöôïc ôû ñaây treân caùc vuøng cao naøy, nôi, döôùi boùng Nuùi Ararat, chính söï im laëng döôøng nhö cuõng ñang leân tieáng. ÔÛ ñaây, caùc khatchkar - caùc thaäp giaù baèng ñaù- ñang thuaät laïi lòch söû ñoäc ñaùo ñöôïc baûo boïc baèng moät ñöùc tin gian khoå vaø ñau thöông voâ vaøn, moät lòch söû ñaày caùc chöùng töø tuyeät vôøi ñoái vôùi Tin Möøng, moät lòch söû maø quùy vò laø ngöôøi thöøa höôûng. Toâi tôùi ñaây nhö moät ngöôøi haønh höông töø Roâma ñeå hieän dieän vôùi quùy vò vaø ñeå noùi leân tình aâu yeám taän ñaùy loøng toâi: tình aâu yeám cuûa ngöôøi anh em cuûa quùy vò, vaø caùi oâm huynh ñeä cuûa toaøn theå Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, moät Giaùo Hoäi raát quùy meán quùy vò vaø gaàn guõi vôùi quùy vò.
Trong maáy naêm gaàn ñaây, caùc cuoäc thaêm vieáng vaø gaëp gôõ giöõa caùc Giaùo Hoäi chuùng ta, luoân luoân thaân aùi vaø thöôøng ñaùng ghi nhôù, ñaõ gia taêng nhôø ôn Thieân Chuùa. Vaøo ngaøy kính Caùc Thaùnh Toâng Ñoà cuûa Chuùa Kitoâ naøy, Chuùa Quan Phoøng muoán chuùng ta gaëp nhau moät laàn nöõa ñeå cuûng coá söï hieäp thoâng toâng truyeàn giöõa chuùng ta. Toâi heát loøng caûm taï Thieân Chuùa vì "söï hôïp nhaát coù thöïc chaát vaø saâu xa" giöõa caùc Giaùo Hoäi chuùng ta (xem Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Buoåi Cöû Haønh Ñaïi Keát, Yerevan, 26 thaùng Chín, 2001: Insegnamenti XXIV/2 [2001], 466), vaø toâi caùm ôn quùy vò veà loøng trung thaønh thöôøng coù tính anh huøng cuûa quùy vò ñoái vôùi Tin Möøng, voán laø moät ôn phuùc voâ giaù ñoái vôùi moïi Kitoâ höõu. Söï hieän dieän cuûa chuùng ta ôû ñaây khoâng phaûi laø moät trao ñoåi tö töôûng, maø laø trao ñoåi ôn phuùc (xem Ñaõ Daãn, Ut Unum Sint, 28): chuùng ta ñang gaët haùi nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ gieo trong ta nhö ôn phuùc cho nhau (xem Evangelii Gaudium, 246). Vôùi nieàm vui lôùn lao, chuùng ta ñaõ cuøng nhau tieán böôùc treân moät haønh trình töøng ñöa ta ñi khaù xa, vaø chuùng ta tin töôûng mong tôùi ngaøy nhôø ôn phuø trôï cuûa Thieân Chuùa, ta seõ ñöôïc hôïp nhaát chung quan baøn hy teá cuûa Chuùa Kitoâ trong söï vieân maõn cuûa hieäp thoâng Thaùnh Theå. Nhôø theo ñuoåi muïc tieâu raát ñaùng öôùc ao naøy, chuùng ta keát hôïp vôùi nhau trong moät cuoäc haønh höông chung; chuùng ta böôùc ñi vôùi nhau trong "moät nieàm tín thaùc thaønh thöïc ñoái vôùi nhöõng ngöôøi cuøng haønh höông, ñaët qua moät beân moïi nghi ngôø vaø baát tín" (ñaõ daãn, 244).
Treân haønh trình naøy, chuùng ta ñaõ ñöôïc ñi tröôùc vaø cuøng ñöôïc ñi vôùi nhieàu chöùng nhaân, nhaát laø caùc vò töû ñaïo töøng nieâm aán cho ñöùc tin chung vaøo Chuùa Kitoâ cuûa chuùng ta baèng chính maùu ñaøo cuûa hoï. Caùc vò laø nhöõng vì sao cuûa chuùng ta ôû treân trôøi, chieáu saùng chuùng ta ôû döôùi theá naøy vaø chæ ñöôøng ñeå ta tieán tôùi söï hieäp thoâng troïn veïn. Trong soá caùc giaùo phuï vó ñaïi, toâi muoán nhaéc ñeán Thöôïng Phuï Toái Cao thaùnh thieän Nerses Shnorhali. Ngaøi bieåu loä moät tình yeâu phi thöôøng ñoái vôùi daân cuûa ngaøi vaø caùc truyeàn thoáng cuûa hoï, cuõng nhö moät quan taâm sinh ñoäng ñoái vôùi caùc Giaùo Hoäi khaùc. Khoâng meät moûi tìm kieám söï hôïp nhaát, ngaøi ñaõ tìm caùch hoaøn thaønh yù cuûa Chuùa Kitoâ muoán nhöõng ai tin "seõ trôû neân moät" (Ga 17:21). Hôïp nhaát khoâng lieân heä gì tôùi vieäc chieám öu theá chieán löôïc döïa treân tö lôïi. Ñuùng hôn, noù laø ñieàu Chuùa ñoøi nôi chuùng ta vaø laø ñieàu chính ta phaûi coá gaéng ñaït cho ñöôïc baèng thieän chí, baèng coá gaéng khoân nguoâi vaø chöùng taù nhaát quaùn, chu toaøn söù meänh cuûa ta trong vieäc ñem Tin Möøng ñeán cho theá giôùi.
Ñeå theå hieän ñöôïc söï hôïp nhaát caàn thieát naøy, Thaùnh Nerses noùi vôùi ta raèng trong Giaùo Hoäi, ñieàu caàn khoâng phaûi chæ laø thieän chí cuûa moät ít ngöôøi: maø moïi ngöôøi caàn phaûi caàu nguyeän. Thaønh thöû ñieàu ñeïp ñeõ laø chuùng ta tuï hoïp ôû ñaây ñeå caàu nguyeän cho nhau vaø vôùi nhau. Treân heát, chính ôn phuùc caàu nguyeän maø toâi tôùi ñaây toái nay ñeå xin quùy vò. Veà phaàn toâi, toâi baûo ñaûm vôùi quùy vò raèng khi daâng baùnh vaø röôïu treân baøn thôø, toâi seõ khoâng queân daâng leân Chuùa Giaùo Hoäi Armenia vaø nhaân daân thaân yeâu cuûa quùy vò.
Thaùnh Nerses noùi ñeán vieäc caàn phaûi lôùn leân trong tình yeâu hoã töông, vì moät mình ñöùc aùi ñuû chöõa laønh kyù öùc vaø baêng boù caùc veát thöông. Moät mình kyù öùc xoùa nhoøa moïi thieân kieán vaø giuùp ta nhìn thaáy raèng côûi môû vôùi anh chò em ta seõ tinh loïc vaø naâng cao caùc xaùc tín cuûa ta. Ñoái vôùi vò Thöôïng Phuï Toái Cao ñaõ ñöôïc phong thaùnh, haønh trình tieán tôùi hôïp nhaát nhaát thieát bao goàm vieäc baét chöôùc tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng, "duø giaàu coù" (2Cr 8:9), "ñaõ haï mình xuoáng" (Pl 2:8). Theo göông Chuùa Kitoâ, ta ñöôïc keâu goïi tìm ñöôïc can ñaûm caàn thieát ñeå töø boû caùc yù kieán cöùng ngaéc vaø caùc tö lôïi baûn thaân nhaân danh moái tình töøng cuùi xuoáng vaø töï hieán mình, nhaân danh tình yeâu khieâm haï voán laø chaát daàu phöôùc haïnh cuûa ñôøi soáng Kitoâ giaùo, chaát daàu thieâng lieâng quùy giaù coù khaû naêng chöõa laønh, taêng söùc vaø thaùnh hoùa. "Ta haõy ñeàn buø caùc thieáu soùt cuûa ta trong vieäc soáng hoaø hôïp vaø yeâu thöông", Thaùnh Nerses vieát nhö theá (Lettere del Signore Nerses Shnorhali, Catholicos degli Armeni, Venice, 1873, 316), vaø thaäm chí, ngaøi coøn gôïi yù, phaûi coù loøng dòu daøng yeâu thöông, moät loøng yeâu thöông coù khaû naêng laøm dòu baát söï cöùng coûi naøo trong taâm hoàn caùc Kitoâ Höõu, vì caû hoï nöõa cuõng thöôøng chæ bieát quan taâm tôùi chính mình vaø caùc lôïi theá cuûa rieâng mình maø thoâi. Tình yeâu khieâm haï vaø ñaïi löôïng, chöù khoâng phaûi tính toaùn lôïi ñieåm, seõ loâi keùo ñöôïc loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, söï chuùc phuùc cuûa Chuùa Kitoâ vaø söï tuoân traøn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Nhôø caàu nguyeän vaø "yeâu thöông nhau saâu xa töø trong taâm hoàn" (xem 1Pr 1:22), moät caùch khieâm nhöôøng vaø tinh thaàn côûi môû, ta môùi saün saøng nhaän laõnh ôn hôïp nhaát cuûa Thieân Chuùa. Ta haõy theo ñuoåi cuoäc haønh trình cuûa ta moät caùch quyeát taâm; quaû thöïc, ta haõy thi ñua höôùng tôùi vieäc hieäp thoâng troïn veïn!
"Ta ban cho chuùng con söï bình an. Ta ban noù cho chuùng con khoâng nhö theá gian ban" (Ga 14:27). Chuùng ta ñaõ töøng nghe nhöõng lôøi naøy trong Tin Möøng; chuùng môøi goïi ta khaån thieát naøi xin Thieân Chuùa ban cho ta söï bình an ñoù, söï bình an maø theá giôùi ñang lao ñao coá gaéng ñaït cho ñöôïc. Ngaøy nay, bieát bao trôû ngaïi tìm thaáy treân con ñöôøng hoøa bình, vaø caùc haäu quaû cuûa chieán tranh thaät thaûm khoác bieát chöøng naøo! Toâi nghó tôùi moïi ngöôøi bò cöôõng böùc boû laïi moïi söï, nhaát laø ôû Trung Ñoâng, nôi, quaù nhieàu anh chò em chuùng ta chòu baïo löïc vaø baùch haïi vì haän thuø vaø tranh chaáp khoân nguoâi. Nhöõng cuoäc tranh chaáp naøy ñöôïc cung caáp nhieân lieäu bôûi vieäc lan traøn vaø buoân baùn vuõ khí, bôûi côn caùm doã muoán duøng vuõ löïc vaø bôûi vieäc thieáu toân troïng con ngöôøi nhaân baûn, nhaát laø nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái, ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi chæ möu caàu moät cuoäc soáng coù phaåm giaù.
Toâi cuõng khoâng theå khoâng nghó tôùi caùc thöû thaùch khuûng khieáp maø daân toäc quùy vò ñaõ kinh qua. Moät theá kyû ñaõ vöøa qua ñi keå töø khi "Tai Öông Vó Ñaïi" giaùng xuoáng treân quùy vò. "Cuoäc thaûm saùt lôùn lao vaø voâ nghóa" naøy (Lôøi Chaøo Möøng, trong Thaùnh Leã Cho Tín Höõu Nghi Leã Armenia, 12 thaùng Tö, 2015), maøu nhieäm bi thaûm cuûa toäi aùc maø daân toäc quùy vò phaûi chòu trong thaân xaùc hoï, vaãn coøn in haèn trong kyù öùc chuùng ta vaø thieâu ñoát taâm hoàn chuùng ta. ÔÛ ñaây, toâi muoán tuyeân boá moät laàn nöõa raèng caùc ñau khoå cuûa quùy vò laø caùc ñau khoå cuûa chuùng toâi: "chuùng laø caùc ñau khoå cuûa caùc chi theå trong Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ" (Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Toâng Thö nhaân dòp Kyû Nieäm laàn thöù 1,700 Pheùp Röûa cuûa Nhaân Daân Armenia, 4: Insegnamenti XXIV/1 [2001], 275). Khoâng queân hoï khoâng nhöõng laø moät ñieàu ñuùng maø coøn laø moät boån phaän nöõa. Öôùc chi hoï laø lôøi caûnh caùo muoân ñôøi keûo theá giôùi laïi sa vaøo côn loác kinh hoaøng töông töï moät laàn nöõa!
Ñoàng thôøi, toâi cuõng thaùn phuïc nhôù laïi vieäc ñöùc tin Kitoâ Giaùo "ngay trong caùc giôø phuùt bi thaûm nhaát cuûa lòch söû Armenia, ñaõ laø löïc ñaåy nhö theá naøo trong vieäc khôûi ñaàu cuoäc hoài sinh cuûa daân toäc ñaày ñau thöông cuûa quùy vò" (Ñaõ daãn, 276). Ñoù chính laø söùc maïnh thöïc söï cuûa quùy vò, giuùp quùy vò côûi môû ñoái vôùi con ñöôøng Phuïc Sinh ñaày maàu nhieäm vaø coù tính cöùu roãi. Caùc veát thöông vaãn coøn ñoù, gaây ra bôûi haän thuø döõ daèn vaø voâ nghóa, nhöng moät caùch naøo ñoù, coù theå ñoàng hình ñoàng daïng vôùi caùc veát thöông cuûa Chuùa Kitoâ phuïc sinh, nhöõng veát thöông töøng gaây ra cho Ngöôøi vaø thaäm chí hieän nay Ngöôøi vaãn coøn mang nguyeân treân thaân xaùc Ngöôøi. Ngöôøi töøng bieåu loä caùc veát thöông vinh hieån naøy cho caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi vaøo toái ngaøy Phuïc Sinh (xem Ga 20:20). Caùc veát thöông khuûng khieáp, ñau ñôùn chòu treân thaäp giaù naøy, ñöôïc tình yeâu bieán caûi, ñaõ trôû neân nguoàn suoái tha thöù vaø bình an. Ngay noãi ñau lôùn lao nhaát, ñöôïc bieán caûi bôûi söùc maïnh cöùu roãi cuûa thaäp giaù, ñieàu maø ngöôøi Armenia voán laø söù giaû vaø nhaân chöùng, cuõng coù theå trôû thaønh haït gioáng gieo hoøa bình cho töông lai.
Kyù öùc, ñöôïc tình yeâu thaám nhieãm, coù khaû naêng taïo ra nhöõng neûo ñöôøng môùi vaø baát ngôø, treân ñoù, caùc keá saùch haän thuø seõ trôû thaønh caùc döï aùn hoøa giaûi, treân ñoù, hy voïng seõ vöôn leân ñoái vôùi moät töông lai toát ñeïp hôn cho moïi ngöôøi, treân ñoù, "phuùc thay nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình" (Mt 5:9). Taát caû chuùng ta ñeàu coù lôïi töø caùc coá gaéng nhaèm ñaët neàn cho moät töông lai bieát choáng laïi vieäc ñeå mình bò cuoán huùt vaøo quyeàn löïc traû thuø ñaày tính aûo töôûng, moät töông lai khoâng ngöøng coá gaéng taïo ra caùc ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoøa bình, nhö: vieäc laøm xöùng ñaùng cho moïi ngöôøi, saên soùc nhöõng ngöôøi tuùng thieáu nhaát, vaø khoâng ngöøng tranh ñaáu loaïi boû tham nhuõng.
Caùc baïn treû thaân meán, töông lai naøy thuoäc caùc baïn. Caùc baïn haõy traân quùy tuùi khoân vó ñaïi cuûa caùc baäc tröôûng thöôïng vaø coá gaéng laøm nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình: khoâng baèng loøng vôùi hieän traïng, nhöng tích cöïc daán thaân vaøo vieäc xaây döïng neàn vaên hoùa gaëp gôõ vaø hoøa giaûi. Xin Thieân Chuùa chuùc laønh cho töông lai cuûa quùy vò vaø "ban cho nhaân daân Armenia vaø nhaân daân Thoå Nhó Kyø tieáp noái con ñöôøng hoøa giaûi vaø xin cho hoaø bình cuõng böøng leân taïi Nagorno Karabakh (Söù Ñieäp Göûi Ngöôøi Armenia, 12 thaùng Tö, 2015).
Sau cuøng, trong vieãn aûnh treân, toâi muoán nhaéc ñeán moät chöùng nhaân vó ñaïi nöõa vaø laø ngöôøi kieán taïo hoøa bình cuûa Chuùa Kitoâ, Thaùnh Greâgoârioâ thaønh Narek, vò thaùnh maø toâi ñaõ naâng leân haøng Tieán Só Hoäi Thaùnh. Ngaøi cuõng ñöôïc xaùc ñònh laø "Tieán Só Hoøa Bình". Vì ngaøi ñaõ vieát trong cuoán saùch phi thöôøng maø toâi thích coi nhö "hieán phaùp thieâng lieâng cuûa Nhaân Daân Armenia" raèng: "[Laïy Chuùa], xin Chuùa cuõng nhôù caû nhöõng ngöôøi trong nhaân loaïi laø keû thuø cuûa chuùng con nöõa, vaø vì ích lôïi cuûa hoï, xin ban cho hoï söï tha thöù vaø thöông xoùt... Xin Chuùa ñöøng tieâu dieät nhöõng ngöôøi baùch haïi chuùng con, nhöng xin Chuùa söûa ñoåi hoï; xin Chuùa phaù taän goác moïi con ñöôøng cuûa söï aùc treân theá gian naøy, vaø troàng caây ñieàu toát trong con vaø trong hoï" (Book of Lamentations, 83, 1-2). Thaùnh Narek, nhôø "yù thöùc saâu xa vieäc chia seû moïi nhu caàu" (ñaõ daãn, 3, 2) neân cuõng ñaõ tìm caùch ñoàng hoùa ngaøi vôùi nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái vaø toäi loãi moïi thôøi vaø moïi nôi ñeå caàu baàu cho taát caû (xem ñaõ daãn 31, 3; 32, 1; 47, 2). Ngaøi ñaõ trôû neân "ngöôøi caàu baàu cho toaøn theá giôùi" (ñaõ daãn, 28, 2). Tình lieân ñôùi phoå quaùt vôùi nhaân loaïi cuûa ngaøi chính laø söù ñieäp hoøa bình vó ñaïi cuûa Kitoâ Giaùo, lôøi van væ taän ñaùy loøng xin söï thöông xoùt cho moïi ngöôøi. Ngöôøi Armenia ñang hieän dieän taïi raát nhieàu quoác gia treân theá giôùi; töø nôi ñaây, toâi muoán ñöôïc oâm hoân moïi ngöôøi trong tình anh em. Toâi khích leä taát caû quùy vò, ôû moïi nôi, leân tieáng cho öôùc nguyeän hieäp thoâng naøy, trôû thaønh "caùc ñaïi söù cuûa hoøa bình" (Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Toâng Thö nhaân dòp Kyû Nieäm Laàn Thöù 1,700 Pheùp Röûa cuûa Nhaân Daân Armenia,7: Insegnamenti XXIV/1 [2001], 278). Toaøn theá giôùi caàn söù ñieäp naøy, noù caàn söï hieän dieän cuûa quùy vò, noù caàn caùc chöùng taù tinh roøng nhaát cuûa quùy vò. Bình an cho quùy vò!
Vuõ Vaên An