Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI
vò giaùo hoaøng chieâm nieäm
Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, vò giaùo hoaøng chieâm nieäm.
Roma (VietCatholic News 23-05-2016) - Nhaân buoåi ra maét cuoán saùch "Beân Kia Cuoäc Khuûng Hoaûng Cuûa Giaùo Hoäi" (Tieáng Anh: Beyond The Crisis of the Church) cuûa Roberto Regoli veà trieàu Giaùo Hoaøng cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Georg Ganswein, thö kyù rieâng cuûa ngaøi ñoàng thôøi ñöùng ñaàu phuû giaùo hoaøng hieän nay, ñaõ moâ taû vò giaùo hoaøng höu trí nhö sau: "Ngaøi caàu nguyeän, ngaøi thích nghieân cöùu vaø ñoïc saùch, ngaøi raát chaêm ñoïc thö töø, ngaøi ñi daïo quanh Vöôøn Vatican vôùi chuoãi Maân Coâi trong tay, ngaøi tieáp khaùch".
Töø ngaøy 12 thaùng Hai naêm 2005, vaø töø keát quaû maät nghò hoäi baàu giaùo hoaøng maø moïi ngöôøi ñeàu mong chôø chæ tröø ngaøi, tôùi ngaøy 11 thaùng Hai naêm 2013, ngaøy thay ñoåi maõi maõi thöøa taùc vuï giaùo hoaøng, cho tôùi taän ba naêm qua, ngaøi soáng giöõa loøng Vatican, chæ caùch vò keá nhieäm ngaøi coù vaøi böôùc, nhöng luoân luoân "daáu mình ñoái vôùi theá giôùi".
Tuy nhieân, raát coù theå vò giaùo hoaøng höu trí naøy, ngöôøi thænh thoaûng laém môùi xuaát hieän coâng khai, nhö trong dòp phong hieån thaùnh cho hai Ñöùc Gioan XXIII vaø Gioan Phaoloâ II hoaëc dòp khai maïc Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt gaàn ñaây, seõ tham döï moät bieán coá coâng coäng trong moät töông lai "khoâng xa laém" vì ngaøy 29 thaùng Saùu naøy laø ngaøy kyû nieäm ngaøi thuï phong linh muïc ñöôïc 65 naêm!
Theo Ñöùc Toång Giaùm Muïc, ñaây laø dòp toát ñeå chöùng toû raèng ngaøi khoâng phaûi laø "ngoïn neán ñang taét daàn" nhö moät tôø tuaàn baùo YÙ so saùnh môùi ñaây. Traùi laïi, ngoïn neán naøy vaãn chaùy raát ñeàu, "söùc saùng cuûa noù vaãn y nguyeân" töø 89 naêm nay! "Ngaøi thanh thaûn, ngaøi bình an vôùi Chuùa, vôùi chính ngaøi vaø vôùi theá giôùi". Hôn nöõa, gaàn ñaây ñaõ coù söï gia taêng löôïng ngöôøi muoán ñöôïc gaëp ngaøi vaø ñaõ ñöôïc ngaøi tieáp kieán, duø "chuùng toâi ñaõ coá giaûm thieåu caùc buoåi thaêm vieáng vì coù quaù nhieàu thö töø phaûi ñoïc haøng ngaøy, vaø quaù nhieàu saùch vôû vaø baûn thaûo nöõa".
Trong buoåi ra maét saùch noùi treân , Ñöùc Toång Giaùm Muïc cuõng oân laïi dieãn trình baàu Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI ngaøy naøo. Theo ngaøi, Ñöùc Hoàng Y Ratzinger chöa bao giôø nghó laø ngaøi seõ leân ngoâi giaùo hoaøng. Nguyeän voïng cuûa ngaøi luùc ñoù laø vieát cho xong moät soá taùc phaåm cuoái cuøng, trong bình an vaø yeân tónh. Cuoäc baàu cöû laø moät cuù soác thöïc söï ñoái vôùi ngaøi vaø ngaøi toû ra xao xuyeán.
Ñöùc Toång Giaùm Muïc cho bieát cuù soác hoaøn toaøn coù tính tieâu cöïc ñoái vôùi Ñöùc Beâneâñíctoâ laø caùi cheát cuûa Manuela Campagni, thuoäc tu hoäi ñôøi "Memores Domini", luùc aáy ñang phuïc vuï taïi phuû giaùo hoaøng. Baø bò cheát trong moät tai naïn xe hôi vaøo naêm 2010. Ñieàu ñaùng noùi laø duø naêm ñoù, xaåy ra vuï tai tieáng cuûa giaùm muïc cöïc höõu Williamson, thuoäc nhoùm Lefeøbre, ñöôïc ngaøi tha vaï tuyeät thoâng, nhöng sau ñoù baùc boû söï kieän Dieät Chuûng Do Thaùi, khieán truyeàn thoâng chæ trích luoân caû ngöôøi tha vaï, nhöng bieán coá naøy "khoâng laøm tan naùt coõi loøng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng baèng caùi cheát cuûa Manuela".
Giaûi thích vieäc treân, Ñöùc Toång Giaùm Muïc cho raèng "Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI khoâng phaûi laø moät 'giaùo hoaøng kòch só' vaø caøng khoâng phaûi laø 'vò giaùo hoaøng ngöôøi maùy' voâ caûm; treân ngai toøa Pheâroâ, ngaøi vaãn laø moät con ngöôøi, vaø ngaøi vaãn maõi laø moät con ngöôøi cho tôùi taän nay".
Töôûng cuõng neân nhôù laïi, vaøo dòp aáy, Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI ñaõ göûi ñi söù ñieäp nhö sau: "Caûnh chia lìa baát chôït nhö theá, vaø cung caùch baø bò laáy ñi khoûi chuùng ta khieán chuùng ta ñau ñôùn lôùn lao maø chæ coù ñöùc tin môùi an uûi ñöôïc. Toâi tìm ñöôïc söï naâng ñôõ nhôø nghó tôùi nhöõng chöõ laøm thaønh teân cuûa coäng ñoaøn baø: 'Memores Domini'. Suy gaãm veà caùc chöõ naøy, veà yù nghóa cuûa chuùng, toâi tìm ñöôïc moät caûm thöùc bình an, vì chuùng gôïi leân moái lieân heä saâu saéc coøn maïnh hôn caû söï cheát. 'Memores Domini' coù nghóa 'nhöõng ngöôøi töôûng nhôù Chuùa': noùi caùch khaùc, hoï laø nhöõng ngöôøi soáng trong söï nhôù tôùi Thieân Chuùa vaø tôùi Chuùa Gieâsu. Trong vieäc töôûng nhôù haøng ngaøy naøy, moät söï töôûng nhôù ñaày ñöùc tin vaø tình yeâu, hoï tìm ra yù nghóa cho moïi söï, cho nhöõng haønh ñoäng nhoû moïn vaø cho caùc quyeát ñònh lôùn lao, cho coâng vieäc, cho hoïc haønh vaø tình baïn... Ñoù laø lyù do taïi sao toâi tìm ñöôïc bình an khi nghó raèng Manuela laø moät 'Ngöôøi Töôûng Nhôù Chuùa', moät ngöôøi soáng trong nieàm töôûng nhôù Chuùa. Moái lieân heä naøy vôùi Ngöôøi saâu saéc hôn vöïc thaúm söï cheát. Noù laø moái lieân keát khoâng ñieàu gì coù theå beû gaãy ñöôïc".
Coøn veà lyù do khieán Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI quyeát ñònh rôøi khoûi chöùc vuï, Ñöùc Toång Giaùm Muïc baùc boû giaû thuyeát Rì Roû Vatican. Dó nhieân, söï phaûn boäi cuûa Paolo Gabriele, moät söï phaûn boäi laøm noå ra tai tieáng Rì Roû Vatican, laøm Ñöùc Giaùo Hoaøng "ñau khoå raát nhieàu", nhöng "toâi xin noùi moät laàn döùt khoaùt vaø heát söùc roõ raøng raèng cuoái cuøng, Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI khoâng heà töø chöùc vì ngöôøi quaûn gia ngheøo, bò laàm laãn naøy, hay vì nhöõng maåu thoâng tin (tidbits) phaùt xuaát töø caên hoä cuûa anh ta töøng ñöôïc löu truyeàn ôû Roâma nhö nhöõng ñoàng xu giaû trong caùi goïi laø 'vuï tai tieáng roø ræ Vatican' nhöng ñöôïc thöông maõi hoùa thaønh nhöõng thoûi vaøng thöïc söï ôû khaép nôi khaùc treân theá giôùi".
Ñöùc Toång Giaùm Muïc nhaán maïnh raèng "khoâng keû phaûn boäi naøo hay 'con quaï' naøo hoaëc baát cöù nhaø baùo naøo coù theå ñaåy ngaøi tôùi quyeát ñònh ñoù. Vuï tai tieáng ñoù quaù nhoû ñeå coù theå ñöa tôùi [quyeát ñònh] taàm côõ aáy, moät ñieàu gì lôùn hôn theá, moät böôùc ñaén ño saâu xa hôn coù taàm quan troïng lòch söû laâu ñôøi ñaõ ñöôïc Ñöùc Beâneâñícoâ XVI tieáp nhaän". Ñoái vôùi ngaøi, töø chöùc laø "ñieàu thích ñaùng" vì "ngaøi yù thöùc roõ: caøng ngaøy ngaøi caøng coù ít söùc maïnh hôn ñeå chu toaøn chöùc vuï raát naëng neà aáy".
Theo Ñöùc Toång Giaùm Muïc Ganswein, töø ngaøy baàu Ñöùc Phanxicoâ, töùc ngaøy 13 thaùng Ba naêm 2013, "ta coù khoâng phaûi hai vò giaùo hoaøng, nhöng thöïc teá laø moät thöøa taùc vuï môû roäng, vôùi moät thaønh vieân hoaït ñoäng vaø moät thaønh vieân chieâm nieäm". Ñöùc Toång Giaùm Muïc giaûi thích theâm: "Gioáng nhö thôøi Thaùnh Pheâroâ, caû ngaøy nay nöõa, Giaùo Hoäi Duy Nhaát, Thaùnh Thieän, Coâng Giaùo vaø Toâng Truyeàn lieân tieáp chæ coù moät vò giaùo hoaøng hôïp phaùp. AÁy theá nhöng, trong ba naêm qua, chuùng ta ñang soáng vôùi hai vò keá nhieäm Thaùnh Pheâroâ soáng giöõa chuùng ta, hai vò khoâng ôû trong moái lieân heä caïnh tranh vôùi nhau, aáy theá nhöng caû hai ñeàu hieän dieän moät caùch phi thöôøng!".
Ñöùc Toång Giaùm Muïc cho raèng: "Chính vì theá, Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI ñaõ khoâng töø boû caû danh hieäu laãn aùo daøi maàu traéng. Do ñoù, caùch xöng hoâ chính xaùc ñoái vôùi ngaøi hieän nay vaãn laø 'Holiness' (Thöa Ñöùc Thaùnh Cha)". Vaø cuõng chính vì theá, ngaøi "ñaõ khoâng lui veà soáng taïi moät ñan vieäc heûo laùnh, nhöng beân trong Vatican". Nhö theå ngaøi chæ "ñöùng qua moät beân" ñeå nhöôøng choã cho vò keá nhieäm ngaøi vaø môû ra moät chöông môùi trong lòch söû cuûa ngoâi vò giaùo hoaøng, vaø "vôùi böôùc naøy, ngaøi phong phuù hoùa ngoâi vò giaùo hoaøng baèng 'moät caây troàng maïnh meõ' cuûa lôøi caàu nguyeän vaø caûm thöông ñaët taïi Vöôøn Vatican".
Phi thaàn thoaïi hoùa ngoâi vò giaùo hoaøng
Theo kyù giaû Edward Pentin, cuõng trong buoåi ra maét treân, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Ganswein cho hay: Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI khoâng boû ngoâi giaùo hoaøng nhö Ñöùc Celestinoâ V ôû theá kyû 13 maø ñuùng hôn tìm caùch tieáp tuïc thöøa taùc vuï Pheâroâ cuûa ngaøi moät caùch thích ñaùng hôn, phuø hôïp vôùi söùc khoûe yeáu keùm cuûa ngaøi. "Do ñoù, töø ngaøy 11 thaùng Hai naêm 2013, thöøa taùc vuï giaùo hoaøng khoâng coøn y nguyeân nhö tröôùc. Noù vaãn laø vaø tieáp tuïc laø neàn taûng cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo; aáy theá nhöng laø moät neàn taûng maø Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI ñaõ bieán ñoåi moät caùch saâu xa vaø laâu beàn bôûi trieàu giaùo hoaøng ngoaïi thöôøng cuûa ngaøi".
Suy nghó veà vieäc töø chöùc cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Ñöùc Toång Giaùm Muïc cho raèng ngaøi ñaõ suy nghó raát lung veà vieäc naøy theo quan ñieåm thaàn hoïc. Ngay trong kieåu noùi Latinh "munus petrinum" (thöøa taùc vuï Pheâroâ), ta ñaõ thaáy chöõ "munus" coù khaù nhieàu nghóa: phuïc vuï, boån phaän, höôùng daãn hay hoàng phuùc". Neân "tröôùc vaø sau khi töø chöùc", Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI coi ngaøi coù traùch vuï "tham döï vaøo thöøa taùc vuï" nhieàu nghóa naøy.
Ñöùc Toång Giaùm Muïc giaûi thích: "Ngaøi rôøi ngai giaùo hoaøng, aáy theá nhöng, qua bieän phaùp ngaøi ñöa ra ngaøy 11 thaùng Hai naêm 2013, ngaøi khoâng rôøi boû thöøa taùc vuï noùi treân" moät ñieàu "hoaøn toaøn khoâng theå coù sau vieäc ngaøi chaáp nhaän chöùc vuï moät caùch baát phaûn hoài vaøo thaùng Tö naêm 2005".
Thay vaøo ñoù, "ngaøi ñaõ xaây döïng moät chöùc vuï baûn vò coù chieàu kích hôïp ñoaøn vaø coâng ñoàng, gaàn nhö moät thöøa taùc vuï coäng ñoaøn, nhö theå ngaøi muoán laëp laïi moät laàn nöõa lôøi môøi goïi voán chöùa ñöïng trong khaåu hieäu luùc ngaøi coøn laø Joseph Ratzinger, Toång Giaùm Muïc Munich vaø Freising, vaø dó nhieân ñöôïc duy trì luùc laøm Giaùm Muïc Roâma: "cooperatores veritatis", coù nghóa "nhöõng ñoàng coâng nhaân cuûa söï thaät".
Ñöùc Toång Giaùm Muïc Ganswein nhaán maïnh raèng khaåu hieäu treân khoâng ôû soá ít maø ôû soá nhieàu, vaø ñöôïc laáy töø Thö Thöù Ba cuûa Thaùnh Gioan, trong ñoù, caâu 8 vieát theá naøy: "Ta phaûi chaøo ñoùn nhöõng ngöôøi naøy ñeå trôû thaønh nhöõng ñoàng coâng nhaân cuûa söï thaät".
Theo Ñöùc Toång Giaùm Muïc, "moät soá ngöôøi coi vieäc töø chöùc naøy laø moät cuoäc caùch maïng, hay neáu khoâng, thì hoaøn toaøn nhaát quaùn vôùi tin möøng, trong khi nhieàu ngöôøi khaùc thaáy ngoâi giaùo hoaøng nhö bò tuïc hoùa chöa töøng thaáy, vaø do ñoù, coù tính hôïp ñoaøn vaø hôïp chöùc naêng hôn, thaäm chí coù tính phaøm nhaân hôn vaø ít thaùnh thieâng ñi. Nhöng cuõng coù nhöõng ngöôøi cho raèng vôùi bieän phaùp naøy, Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, qua bieän phaùp naøy, ñaõ gaàn nhö phi thaàn thoaïi hoùa ngoâi vò giaùo hoaøng, neáu noùi theo ngoân töø thaàn hoïc vaø pheâ bình söû hoïc".
Vuõ Vaên An