Möôøi ñieåm chính
cuûa Toâng huaán Amoris Laetitia
Möôøi ñieåm chính cuûa Toâng huaán Amoris Laetitia.
Roma (WHÑ 10-04-2016) - Toâng huaán Haäu Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc Amoris Laetitia (Nieàm vui Tình yeâu) cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñöôïc coâng boá ngaøy thöù Saùu 08 thaùng Tö naêm 2016. Toâng huaán laø thaønh quaû cuûa hai Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc veà Gia ñình: Khoaù ngoaïi thöôøng (thaùng Möôøi naêm 2014) vôùi chuû ñeà "Caùc thaùch ñoá muïc vuï veà gia ñình trong boái caûnh cuûa coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng" vaø Khoaù thöôøng leä (thaùng Möôøi naêm 2015) vôùi chuû ñeà "Ôn goïi vaø söù maïng cuûa gia ñình trong Giaùo hoäi vaø trong theá giôùi ngaøy nay", cuøng vôùi nhöõng goùp yù cuûa Giaùo hoäi taïi khaép nôi treân khaép theá giôùi.
Toâng huaán chuû yeáu laø taøi lieäu suy tö veà ñôøi soáng gia ñình vaø khích leä caùc gia ñình; nhöng cuõng laø lôøi nhaéc nhôû cuûa Ñöùc Thaùnh Cha raèng Giaùo hoäi caàn traùnh vieäc chæ phaùn xeùt con ngöôøi vaø aùp ñaët luaät leä cho hoï maø khoâng nhìn ñeán nhöõng phaán ñaáu cuûa hoï.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ khaúng ñònh giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi veà ñôøi soáng gia ñình vaø hoân nhaân, nhöng ñoàng thôøi nhaán maïnh vai troø cuûa löông taâm caù nhaân vaø söï phaân ñònh muïc vuï. Ngaøi môøi goïi Giaùo hoäi löu taâm ñeán hoaøn caûnh soáng cuûa con ngöôøi ñeå giuùp hoï coù quyeát ñònh ñuùng. Muïc tieâu laø giuùp ñôõ caùc gia ñình -thöïc teá laø giuùp cho moïi ngöôøi- caûm nghieäm tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø bieát raèng hoï ñöôïc Giaùo hoäi aân caàn chaøo ñoùn. Taát caû nhöõng ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi coù "phöông phaùp muïc vuï môùi" (199), theo kieåu noùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha.
Sau ñaây laø möôøi ñieåm chính cuûa Toâng huaán Amoris Laetitia (*):
1. Giaùo hoäi caàn phaûi hieåu caùc gia ñình vaø caùc caù nhaân trong taát caû söï phöùc taïp cuûa hoï. Giaùo hoäi caàn phaûi gaëp gôõ hoï ôû nôi hoï ñang soáng. Theá neân caùc muïc töû phaûi "traùnh nhöõng xeùt ñoaùn khoâng löu taâm ñeán tính phöùc taïp cuûa nhöõng hoaøn caûnh khaùc nhau" (296). Khoâng ñöôïc "ñoùng khung hoaëc xeáp loaïi con ngöôøi moät caùch quaù cöùng nhaéc maø khoâng daønh choã cho söï phaân ñònh mang tính muïc vuï vaø rieâng bieät" (298). Noùi caùch khaùc, khoâng coù moät tieâu chuaån chung cho taát caû moïi ngöôøi. Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc khuyeán khích soáng theo Phuùc AÂm, nhöng cuõng caàn ñöôïc ñoùn nhaän vaøo trong moät Giaùo hoäi bieát traân troïng nhöõng phaán ñaáu cuûa rieâng hoï vaø ñoái xöû vôùi hoï vôùi loøng thöông xoùt. Caàn traùnh kieåu suy nghó raèng "moïi söï khoâng traéng thì ñen" (305). Vaø Giaùo hoäi khoâng theå duøng luaät leä luaân lyù nhö "nhöõng taûng ñaù ñeø naëng treân cuoäc soáng con ngöôøi" (305). Toùm laïi, Ñöùc Thaùnh Cha keâu goïi phaûi coù söï caûm thoâng, thöông xoùt vaø ñoàng haønh.
2. Vai troø cuûa löông taâm laø toái quan troïng trong nhöõng quyeát ñònh veà luaân lyù. "Löông taâm caù nhaân caàn phaûi ñöôïc hôïp nhaát vôùi thöïc haønh cuûa Giaùo hoäi trong nhöõng hoaøn caûnh voán vöôït khoûi söï hieåu bieát cuûa chuùng ta veà hoân nhaân moät caùch khaùch quan" (303). Nghóa laø, xaùc tín truyeàn thoáng veà phaùn quyeát cuoái cuøng cuûa löông taâm caù nhaân trong ñôøi soáng luaân lyù ñaõ bò queân laõng. Giaùo hoäi ñöôïc "keâu goïi huaán luyeän löông taâm, chöù khoâng phaûi thay theá löông taâm" (37). Phaûi, Ñöùc Thaùnh Cha noùi, ñuùng laø löông taâm caàn phaûi ñöôïc huaán luyeän nhôø giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi. Nhöng löông taâm khoâng chæ coù moãi vieäc ñaùnh giaù ñieàu gì laø ñuùng hay sai ñoái vôùi giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi. Löông taâm coøn coù theå nhaän ra ñieàu Thieân Chuùa ñoøi hoûi nhôø "moät söï chaéc chaén naøo ñoù veà luaân lyù" (303). Vì theá, caùc muïc töû caàn giuùp ñôõ caùc tín höõu khoâng chæ tuaân theo leà luaät, maø coøn bieát "phaân ñònh", töùc laø ñöa ra quyeát ñònh sau khi caàu nguyeän (304).
3. Ngöôøi Coâng giaùo ly dò vaø taùi hoân caàn phaûi ñöôïc hoäi nhaäp vaøo Giaùo hoäi ñaày ñuû hôn. Baèng caùch naøo? Baèng caùch xem xeùt caùc chi tieát cuï theå hoaøn caûnh cuûa hoï, baèng caùch ghi nhaän "nhöõng tình tieát giaûm nheï, khuyeân baûo hoï ôû "toøa trong" (nghóa laø cuoäc noùi chuyeän rieâng giöõa linh muïc vaø ngöôøi aáy hoaëc caû hai vôï choàng), vaø baèng caùch toân troïng ñieàu naøy: löông taâm cuûa moät ngöôøi coù quyeàn quyeát ñònh cuoái cuøng veà möùc ñoä tham gia vaøo ñôøi soáng Giaùo hoäi (305, 300). (ÔÛ ñaây khoâng noùi veà vieäc röôùc leã, nhöng ñoù laø moät khía caïnh truyeàn thoáng cuûa söï "tham döï" vaøo ñôøi soáng Giaùo hoäi). Caùc ñoâi vôï choàng ly dò vaø taùi hoân caàn caûm thaáy mình thuoäc veà Giaùo hoäi. "Hoï khoâng bò vaï tuyeät thoâng vaø khoâng neân ñöôïc ñoái xöû nhö vaäy, vì hoï vaãn thuoäc veà Giaùo hoäi" (243).
4. Moïi thaønh vieân trong gia ñình caàn ñöôïc khuyeán khích soáng ñôøi soáng Kitoâ höõu toát. Phaàn lôùn noäi dung Amoris Laetitia goàm caùc suy nieäm Phuùc AÂm vaø giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi veà tình yeâu, gia ñình vaø treû em. Nhöng noù cuõng bao goàm raát nhieàu lôøi khuyeân thieát thöïc cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, coù khi trích töø nhöõng baøi huaán duï vaø baøi giaûng veà gia ñình. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaéc nhôû caùc ñoâi vôï choàng raèng moät cuoäc hoân nhaân toát ñeïp laø moät "tieán trình ñoäng" vaø moãi beân phaûi chòu ñöïng nhöõng gì khoâng hoaøn haûo. "Tình yeâu khoâng buoäc phaûi hoaøn haûo ñeå cho chuùng ta ca tuïng" (122, 113). Vôùi tö caùch muïc töû, Ñöùc Thaùnh Cha khuyeán khích khoâng chæ caùc ñoâi vôï choàng ñaõ keát hoân, nhöng caû nhöõng ngöôøi ñính hoân, nhöõng ngöôøi saép laøm meï, cha meï nuoâi, ngöôøi goùa buïa, cuõng nhö coâ dì, chuù baùc, vaø caùc oâng baø. Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh raèng ñöøng ai caûm thaáy mình khoâng quan troïng hoaëc bò loaïi ra khoûi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa.
5. Chuùng ta khoâng neân noùi veà nhöõng ngöôøi "soáng trong toäi" nöõa. Ñöùc Thaùnh Cha noùi roõ: "Khoâng theå ñôn giaûn noùi raèng taát caû nhöõng ngöôøi soáng trong 'hoaøn caûnh baát thöôøng' laø soáng trong tình traïng maéc toäi troïng" (301). Nhöõng ngöôøi soáng trong 'hoaøn caûnh baát thöôøng', hoaëc caùc gia ñình khoâng-truyeàn-thoáng, chaúng haïn caùc baø meï ñôn thaân, caàn ñöôïc "caûm thoâng, an uûi vaø ñoùn nhaän" (49). Khi noùi ñeán nhöõng ngöôøi naøy, maø thöïc ra vôùi taát caû moïi ngöôøi, Giaùo hoäi caàn chaám döùt caùch aùp duïng luaät luaân lyù, nhö theå chuùng laø -theo kieåu noùi soáng ñoäng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha- "nhöõng taûng ñaù ñeø naëng treân cuoäc soáng con ngöôøi" (305).
6. Ñieàu aùp duïng ñöôïc ôû nôi naøy coù theå khoâng aùp duïng ñöôïc ôû nôi khaùc. Ñöùc Thaùnh Cha khoâng chæ noùi veà caùc caù nhaân, nhöng coøn veà maët ñòa lyù nöõa. "Moãi quoác gia hoaëc khu vöïc... coù theå tìm kieám caùc giaûi phaùp phuø hôïp hôn vôùi neàn vaên hoùa cuûa mình vaø nhaïy caûm vôùi nhöõng truyeàn thoáng cuûa mình vaø nhu caàu cuûa ñòa phöông mình" (3). Thaäm chí ñieàu coù yù nghóa muïc vuï ôû nöôùc naøy coù theå khoâng ñuùng ôû nöôùc khaùc. Vì lyù do naøy vaø nhieàu lyù do khaùc, nhö Ñöùc Thaùnh Cha noùi ôû phaàn ñaàu cuûa Toâng huaán, khoâng phaûi moïi vaán ñeà ñeàu coù theå ñöôïc giaûi quyeát bôûi huaán quyeàn (3).
7. Maëc duø giaùo huaán truyeàn thoáng veà hoân nhaân ñaõ roõ, nhöng Giaùo hoäi khoâng neân chaát gaùnh naëng cho con ngöôøi vôùi nhöõng kyø voïng khoâng thöïc teá. Hoân nhaân laø giöõa moät ngöôøi nam vaø moät ngöôøi nöõ, laø baát khaû phaân ly; vaø hoân nhaân ñoàng giôùi khoâng ñöôïc xem laø hoân nhaân. Giaùo hoäi tieáp tuïc ñöa ra lôøi môøi goïi xaây döïng hoân nhaân laønh maïnh. Ñoàng thôøi, Giaùo hoäi cuõng thöôøng aùp ñaët treân con ngöôøi moät "lyù töôûng thaàn hoïc giaû taïo veà hoân nhaân", taùch khoûi cuoäc soáng ñôøi thöôøng cuûa con ngöôøi (36). Coù khi nhöõng lyù töôûng naøy trôû thaønh "gaùnh naëng to lôùn"(122). Vì theá, caùc chuûng sinh vaø linh muïc caàn ñöôïc ñaøo taïo toát hôn ñeå thaáu hieåu nhöõng phöùc taïp trong ñôøi soáng hoân nhaân cuûa con ngöôøi. "Caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh thöôøng thieáu söï ñaøo taïo caàn thieát ñeå ñoái phoù vôùi caùc vaán ñeà phöùc taïp maø caùc gia ñình ñang phaûi ñoái maët" (202).
8. Treû em phaûi ñöôïc giaùo duïc veà giôùi tính vaø tính duïc. Trong moät neàn vaên hoùa thöôøng thöông maïi hoùa vaø haï giaù nhöõng dieãn taû tính duïc, treû em caàn phaûi hieåu bieát veà giôùi tính trong "khung caûnh roäng lôùn hôn cuûa moät neàn giaùo duïc cho tình yeâu vaø trao hieán cho nhau" (280). Ñaùng buoàn thay, thaân xaùc thöôøng ñöôïc xem ñôn giaûn chæ nhö "moät ñoà vaät ñeå söû duïng" (153). Giôùi tính luoân phaûi ñöôïc hieåu laø môû ra ñeå ñoùn nhaän moùn quaø cuûa söï soáng môùi.
9. Nhöõng ngöôøi ñoàng tính caàn ñöôïc toân troïng. Ñang khi hoân nhaân ñoàng giôùi laø khoâng ñöôïc pheùp, Ñöùc Thaùnh Cha noùi raèng ngaøi muoán taùi khaúng ñònh "tröôùc heát" raèng ngöôøi ñoàng tính caàn phaûi ñöôïc "toân troïng trong phaåm giaù cuûa hoï vaø ñöôïc ñoái xöû aân caàn, vaø phaûi caån thaän traùnh 'moïi daáu hieäu phaân bieät ñoái xöû baát coâng', nhaát laø baát kyø hình thöùc coâng kích hoaëc baïo löïc naøo". Gia ñình coù ngöôøi LGBT [ñoàng tính, löôõng tính, chuyeån giôùi] caàn ñöôïc Giaùo hoäi vaø caùc muïc töû "höôùng daãn muïc vuï vôùi loøng toân troïng" ñeå ngöôøi ñoàng tính coù theå thöïc hieän troïn veïn yù muoán cuûa Thieân Chuùa trong ñôøi soáng cuûa hoï (250).
10. Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc ñoùn nhaän. Giaùo hoäi phaûi giuùp ñôõ caùc gia ñình baát cöù gia ñình aáy thuoäc kieåu naøo, vaø moïi ngöôøi baát cöù ôû trong hoaøn caûnh soáng naøo, vì, ngay caû trong nhöõng khieám khuyeát cuûa hoï, hoï vaãn ñöôïc Thieân Chuùa yeâu thöông vaø coù theå giuùp cho ngöôøi khaùc caûm nghieäm tình yeâu aáy. Töông töï nhö vaäy, caùc muïc töû phaûi laøm sao cho moïi ngöôøi thaáy mình ñöôïc aân caàn tieáp ñoùn ôû trong Giaùo hoäi. Amoris Laetitia ñeà ra nhaõn quan veà moät Giaùo hoäi muïc töû vaø thöông xoùt, khích leä moïi ngöôøi caûm nghieäm "nieàm vui tình yeâu". Gia ñình laø moät phaàn thieát yeáu tuyeät ñoái cuûa Giaùo hoäi, bôûi vì xeùt cho cuøng, Giaùo hoäi chính laø "gia ñình cuûa caùc gia ñình" (80).
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
* Möôøi ñieåm chính cuûa Toâng huaán Amoris Laetitia do linh muïc James Martin, S.J. toùm keát vaø ñaêng treân taïp chí maïng America cuûa Doøng Teân taïi ñòa chæ http://americamagazine.org/issue/top-ten-takeaways-amoris-laetitia
Caùc con soá trong ngoaëc laø soá cuûa Toâng huaán
Minh Ñöùc chuyeån ngöõ