Dö luaän veà chuyeán ñi Meã Taây Cô
cuûa Ñöùc Phanxicoâ
Dö luaän veà chuyeán ñi Meã Taây Cô cuûa Ñöùc Phanxicoâ.
Roma (VietCatholic News 10-02-2016) - Nhöõng ngaøy ñaàu naêm 2016, Religion News Service nhaéc tôùi chuyeán vieáng thaêm Meã Taây Cô cuûa Ñöùc Phanxicoâ baèng moät caâu truyeän dí doûm: Giöõa luùc Ñöùc Phanxicoâ ñang thaêm hoûi coâng chuùng taïi coâng tröôøng Nhaø Thôø Thaùnh Pheâroâ, thì coù tieáng hoâ to töø ñaùm ñoâng: "Thöa Ñöùc Giaùo Hoaøng! Chuùng con ñang ñôïi Ñöùc Giaùo Hoaøng taïi Meã Taây Cô! Meã Taây Cô ñoù, thöa Ñöùc Giaùo Hoaøng!" Noùi ñoaïn ngöôøi naøy caøng hoâ to hôn nöõa: "Xin nghinh ñoùn Ñöùc Giaùo Hoaøng tôùi Meã Taây Cô vaøo thaùng Hai!" Nhanh nhö chôùp, vò laõnh ñaïo cuûa 1.2 tyû ngöôøi Coâng Giaùo ñaùp laïi töùc khaéc "vôùi röôïu oåi tequila chöù?", "Vaâng, nhieàu laém!"
Khoâng phaûi vò laõnh ñaïo naøy öa cheø cheùn. Haõng thoâng taán treân cho hay: ngaøi soáng khoå haïnh, khoâng öa thuø tieáp vaø nhöõng böõa aên chính thöùc. Tinh thaàn hoøa ñoàng, vui vôùi caùi vui cuûa thieân haï môùi laø ñieàu chính cuûa ngaøi.
Trong chuyeán ñi saép tôùi, ngaøi seõ cöû haønh Thaùnh Leã taïi Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Ñöùc Meï Guadalupe taïi Mexico City, thaêm moät beänh vieän nhi khoa vaø gaëp coäng ñoàng ngöôøi baûn ñòa ôû San Cristobal de Las Casas, Nam Meã Taây Cô. Nhöng ñòa ñieåm ngaøi thaêm vieáng seõ ñöôïc nhieàu ngöôøi chuù yù hôn caû coù theå laø Ciudad Juarez giaùp vôùi Hoa Kyø, vì ñaây laø ñieåm noùng nhaát trong cuoäc tranh luaän veà di truù taïi Hoa Kyø. Ngoaøi ra, cö daân Ciudad Juarez ñaõ vaø ñang chòu caûnh baïo löïc toài teä nhaát cuûa cuoäc chieán tranh daøi giöõa caùc toå hôïp ma tuùy vaø nhaø nöôùc, töøng khieán haøng chuïc ngaøn ngöôøi thieät maïng.
Chia seû cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân Meã Taây Cô vaø gaàn guõi Ñöùc Meï Guadalupe
Moät thaùng tröôùc chuyeán toâng du, Ñöùc Khaâm Söù Toøa Thaùnh taïi Meã Taây Cô cho hay: Ñöùc Phanxicoâ muoán "chia seû cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân Meã Taây Cô vaø ñöôïc gaàn guõi Ñöùc Meï Guadalupe".
Trong moät cuoäc phoûng vaán cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Meã Taây Cô, Noticias MVS, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Christophe Pierre thaûo luaän caùc lyù do cuûa chuyeán vieáng thaêm vaø cho thaáy raát coù theå coù nhieàu baát ngôø.
Tuy nhieân, theo ngaøi: "Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng coù yù ñònh giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñang aûnh höôûng tôùi moïi ngöôøi daân Meã Taây Cô, laøm cho cuoäc soáng hoï trôû neân deã daøng hôn. Toâi nghó ñieàu quan troïng laø phaûi noùi leân ñieàu naøy. Ñoù laø traùch nhieäm cuûa moïi ngöôøi, caû caùc nhaø chính trò laãn nhöõng ngöôøi khoâng phaûi laø chính trò gia".
Nhöng Ñöùc Giaùo Hoaøng raát muoán "döï phaàn vaøo thöïc taïi cuûa ngöôøi daân# Ngaøi muoán moät cuoäc gaëp gôõ ñôn giaûn, côûi môû. Ngaøi bieát raát roõ söï nhieät tình cuûa ngöôøi Meã Taây Cô. Ngaøi raát töï nhieân thanh thoaùt vaø chaéc chaén ngaøi seõ daønh cho chuùng ta moät ít ngaïc nhieân tuy ta khoâng bieát laø ñieàu gì. Neân daønh choã ñoùn chôø nhöõng baát ngôø naøy".
Veà vieäc Ñöùc Phanxicoâ thaêm vuøng bieân giôùi Myõ Meã, Ñöùc Khaâm Söù cho hay: "Ñaây khoâng phaûi laø laàn ñaàu tieân moät vò giaùo hoaøng tôùi moät vuøng bieân giôùi hay ñeà caäp tôùi nhöõng vaán ñeà coù aûnh höôûng tôùi ngöôøi Meã Taây Cô. Ñöùc Thaùnh Cha muoán thaêm nöôùc naøy töø bieân giôùi naøy tôùi bieân giôùi noï vaø gaëp gôõ nhöõng ngöôøi ñang soáng qua caùc tình huoáng khoù khaên. Ñaây laø nhöõng vaán ñeà aûnh höôûng tôùi moïi ngöôøi, nhö di daân vaø ngheøo tuùng chaúng haïn".
Vöôït bieân, baïo löïc ma tuùy vaø Ñöùc Meï Guadalupe
Taïp Chí Coâng Giaùo America, ngaøy 8 thaùng Hai naêm 2016, nhaán maïnh tôùi söï kieän: cuoäc thaêm vieáng Meã Taây Cô cuûa Ñöùc Phanxicoâ laøm noåi baät ba quan taâm chung cuûa ngöôøi Hoa Kyø vaø ngöôøi Meã Taây Cô.
Tröôùc nhaát laø di daân: Ñöùc Phanxicoâ seõ cöû haønh Thaùnh Leã taïi Juaùrez, moät ñòa ñieåm cöïc baéc Meã Taây Cô, chæ caùch El Paso, Texas cuûa Hoa Kyø, moät haøng raøo keõm gai, nôi ngöôøi Meã lieàu cheát vöôït qua ñeå tìm söï soáng. Ngöôøi ta coøn nhôù Muøa Heø naêm 2014, khi haøng chuïc ngaøn thieáu nieân Meã Taây Cô khoâng ngöôøi ñi theo ñaõ vöôït qua haøng raøo naøy ñeå vaøo Hoa Kyø, Toång Thoáng Obama ñaõ xin Quoác Hoäi caáp cho chính phuû OÂng 1 tyû dollars ñeå giaûi quyeát caùc yeáu toá khieán ngöôøi daân Trung Myõ phaûi di cö. Keå töø ngaøy ñoù, caûm thöùc khaån caáp ñaõ giaûm ñi vì vieäc vöôït bieân ñaõ chaäm laïi, khoâng haún vì ngöôøi Meã Taây Cô heát "cöïa quaäy" maø ñuùng hôn nhôø "vieän trôï Myõ" nhaø caàm quyeàn Meã Taây Cô ñaõ taêng cöôøng vieäc chaáp phaùp. Vieäc taêng cöôøng chaáp phaùp naøy khoâng haún ñeå ngaên chaën caùc di daân tuyeät voïng maø laø ñeå buoäc hoï phaûi choïn "nhöõng con ñöôøng" khaùc, nôi hoï deã sa vaøo tay caùc teân buoân laäu vaø caùc vieân chöùc.
Thaùng Gieâng naêm 2016, trong baøi noùi chuyeän vôùi ngoaïi giao ñoaøn taïi Vatican, Ñöùc Phanxicoâ töøng nhaán maïnh raèng "Khoâng heà coù choã cho nhöõng giaûi phaùp töï laäp do caùc quoác gia rieâng reõ theo ñuoåi" khi ñöông ñaàu vôùi nhöõng ñôït di daân oà aït. Theo tôø America, Hoa Kyø phaûi taùi daán thaân vaøo vieäc 1) hôïp taùc vôùi Meã Taây Cô ñeå giaûi quyeát caùc nguyeân nhaân goác khieán ngöôøi Meã Taây Cô phaûi di daân, nhö ngheøo ñoùi vaø baïo löïc ôû Trung Myõ; 2) boài ñaép khaû naêng cuûa Meã Taây Cô trong vieäc thaåm tra vaø cung caáp trôï giuùp luaät phaùp cho ngöôøi muoán di daân vaø 3) ñaøo taïo neàn vaên hoùa troïng luaät nôi caùc ñònh cheá an ninh vaø tö phaùp hieän ñang laøm vieäc taïi bieân giôùi.
Thöù hai laø buoân laäu: Ñöùc Phanxicoâ cuõng seõ tôùi Morelia, thuû phuû cuûa tieåu bang Michoacaùn vaø laø ñieåm noùng trong cuoäc tranh chaáp ma tuùy cuûa caû luïc ñòa. Caû haøng nhieàu thaäp nieân qua, caùc toå hôïp (cartel) ma tuùy heát söùc taøn nhaãn ñang saùt haïi laãn nhau ñeå giaønh ñoäc quyeàn cung caáp ma tuùy cho thò tröôøng Hoa Kyø.
Töø naêm 2002, taïi Hoa Kyø, cheát vì duøng baïch phieán quaù ñoä ñaõ taêng gaáp 4 laàn: naêm 2013, leân tôùi 8,260 vuï. Trong khi aáy, suùng oáng do Hoa Kyø cheá taïo ñaõ gaây ra töû vong cho khoaûng 100,000 ngöôøi, keå töø thaùng Möôøi Hai naêm 2006, lieân quan tôùi caùc hoaït ñoäng toäi aùc.
Giaûi phaùp cho tình huoáng treân khoâng deã. Tuy nhieân, giaûi phaùp laâu daøi duy nhaát laø moät neàn kinh teá Meã Taây Cô, maïnh ñuû ñeå ngöôøi treû khoâng thaáy ma tuùy laø con ñöôøng duy nhaát kieám soáng ñoái vôùi hoï, vaø ñeå caùc vieân chöùc thoái naùt tìm thaáy ngaû ñöôøng khaùc ñeå tieán thaân. Ngaân khoaûn 300 trieäu dollars haøng naêm Hoa Kyø daønh cho cuoäc chieán choáng ma tuùy ôû Meã Taây Cô lieäu coù ñuû ñeå naâng ñôõ moät neàn kinh teá nhö theá hay khoâng?
Thöù ba laø Ñöùc Meï: Leõ dó nhieân, Ñöùc Phanxicoâ seõ tôùi Guadalupe trong tö caùch "moät ñöùa con trai nöõa" ñeå gaëp "Meï cuûa chuùng ta" nhö thoâng ñieäp ngaøy qua cuûa ngaøi göûi nhaân daân Meã Taây Cô coù nhaéc tôùi. Hoa Kyø vaø Meã Taây Cô khoâng chæ lieân heä vôùi nhau vì lyù do an ninh maø thoâi, maø coøn noái vôùi nhau baèng sôïi daây ñöùc tin nöõa. Khoâng nhaân vaät naøo hieän thaân cho caùi di saûn chung naøy baèng Ñöùc Meï Guadalupe, ñaáng "khoâng nhöõng laø quan thaày cuûa Meã Taây Cô, maø coøn laø quan thaày cuûa caû Myõ Chaâu nöõa" nhö chính Ñöùc Phanxicoâ coù laàn ñaõ phaùt bieåu. Trong khi ngöôøi Meã Taây Cô noåi tieáng veà tình yeâu cuûa hoï daønh cho Ñöùc Meï Guadalupe (caû ngöôøi Meã khoâng Coâng Giaùo cuõng vaãn töï haøo laø nhöõng Guadalupanos), loøng suøng kính Ñöùc Meï ôû Hoa Kyø cuõng ñang gia taêng toát ñeïp, theo göông anh chò em di daân cuûa mình. Naêm Thöông Xoùt caøng khieán ngöôøi Coâng Giaùo Hoa Kyø nhìn qua bieân giôùi baèng moät con maét khaùc, nhö chính Ñöùc Phanxicoâ ñaõ nhaán maïnh: "Ta haõy khaån caàu Meï daãn buôùc chaân cuûa ngöôøi daân Myõ Chaâu, moät daân toäc haønh höông luoân nhìn leân Meï cuûa loøng thöông xoùt".
Ngöôøi Coâng Giaùo Meã khoâng coøn ôû trong phoøng ñeå ñoà
Taïp chí Coâng Giaùo Crux, ngaøy 5 thaùng Hai naêm 2016, thì löu yù tôùi hieän caûnh lieân heä giöõa Nhaø Nöôùc vaø Giaùo Hoäi taïi Meã Taây Cô, moät ñieàu taïp chí naøy coi laø môùi meû: ñoù laø vieäc bình thöôøng hoùa.
Khaùc vôùi caùc cuoäc thaêm vieáng tröôùc ñaây cuûa caû Ñöùc Gioan Phaoloâ II vaø Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, trong ñoù, Nhaø Nöôùc luoân luoân coù thaùi ñoä ngôø vöïc ñoái vôùi aùp löïc cuûa Giaùo Hoäi ñoøi hoï phaûi thay ñoåi hieán phaùp quaù theá tuïc cuûa Quoác Gia, cuoäc thaêm vieáng laàn naøy cuûa Ñöùc Phanxicoâ ñöôïc coi laø coù ích khoâng nhöõng cho Giaùo Hoäi maø coøn cho caû xaõ hoäi Meã Taây Cô nöõa. Duø ñaûng caàm quyeàn hieän nay PRI (Ñaûng Caùch Maïng Ñònh Cheá) voán laø hieän thaân cuûa ñaûng caùch nay 90 naêm ñaõ tieán haønh cuoäc baùch haïi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo heát söùc taøn baïo kieåu Xoâvieát. Cho tôùi naêm 1992, Giaùo Hoäi luoân bò kieåm soaùt gaét gao vôùi haøng loaït caùc ñaïo luaät choáng giaùo só heát söùc haø khaéc, khoâng keùm gì Cuba Coäng Saûn.
Cuoäc hoïp baùo hoâm thöù Tö 10 thaùng 2 naêm 2016 cuûa chính phuû Meã Taây Cô cho thaáy moät thaùi ñoä khaùc haún, khieán chính caùc nhaø baùo cuõng phaûi ngaïc nhieân. Trong cuoäc hoïp baùo naøy, ñaïi dieän chính phuû cho hay: Hoï seõ nghinh ñoùn Ñöùc Phanxicoâ nhö moät ngöôøi leân khuoân chính cho coâng luaän vì söù ñieäp cuûa ngaøi veà ngheøo ñoùi vaø di daân laø "moät khích leä ñeå caûi thieän caùc chính saùch coâng".
Thaât khaùc vôùi caùc cuoäc toâng du cuûa caùc vò giaùo hoaøng tröôùc ñaây khi Nhaø Nöôùc luoân mieäng nhaán maïnh raèng caùc vò tôùi ñaây ñeå thaêm giaùo daân cuûa caùc vò, chöù khoâng haún quoác gia nhö moät toaøn theå, vaø nhaéc ñeå moïi ngöôøi nhôù raèng Meã Taây Cô laø moät quoác gia voâ thaàn, duy theá tuïc chính thöùc.
Laàn naøy, duø vaãn nhaán maïnh tính caùch muïc vuï cuûa chuyeán toâng du, Ñöùc Phanxicoâ vaãn seõ ñöôïc Toång Thoáng Meã Taây Cô chính thöùc ñoùn tieáp taïi Palacio National. Ñaây seõ laø moät bieán coá lòch söû.
Nhaø Nöôùc coøn ñi xa hôn baèng vieäc nhìn nhaän raèng ña soá caùc caên beänh cuûa Meã Taây Cô laø do cuoäc khuûng hoaûng giaù trò. Hoï cho raèng caùc giaù trò seõ khoâng theå naøo coù ñöôïc neáu khoâng coù "caùc giaù trò taâm linh" vaø Ñöùc Phanxicoâ laø ngöôøi leân khuoân chính cuûa caùc giaù trò taâm linh naøy.
Ñieàu treân khoâng laï bao nhieâu, vì Toång Thoáng Enrique Pena Nieto voán laø cöïu sinh vieân cuûa Universidad Panamericana, moät Ñaïi Hoïc do Opus Dei ñieàu haønh. Pena Nieto tuy coù ñöùc tin vöõng maïnh, nhöng raát thaän troïng, khoâng daùm thöïc haønh ñaïo coâng khai. Sôû dó nhö theá, vì Meã Taây Cô voán khoâng phaân bieät ñöôïc ñaâu laø laicismo (chuû nghóa duy tuïc hieáu chieán) vaø ñaâu laø laicidad (trung laäp toân kính). Nhö chính nhaän ñònh cuûa phaùt ngoân vieân chính phuû.
Vôùi caùc thay ñoåi töø naêm 1992 döôùi thôøi Toång Thoáng Carlos Salinas, ngöôøi ñaõ loaïi boû caùc yeáu toá xuùc phaïm toân giaùo cuûa Hieán Phaùp 1917, vaø nhaát laø caùc thay ñoåi trong caùc naêm 2011 vaø 2013, nay "chuùng toâi khoâng coøn ñau caùi chöùng Jacobin hö thoái nöõa, nhöng cuõng chöa ngöûi ñöôïc muøi phoøng aùo leã". Ñoù laø lôøi cuûa phaùt ngoân vieân Chính Phuû Meã Taây Cô. Ai cuõng bieát chuû nghóa Jacobin laø chuû nghóa baøi giaùo só cuûa Caùch Maïng Phaùp.
Theo phaùt ngoân vieân naøy, Meã Taây Cô hieän coù "moät khuoân khoå phaùp luaät khieán ngöôøi Coâng Giaùo khoâng caàn phaûi troán traùnh trong phoøng ñeå ñoà nöõa" vaø caùc lieân heä giöõa Nhaø Nöôùc vaø Giaùo Hoäi hieän ñöôïc ñieàu hoøa baèng "moät söï bình thöôøng hoùa coù lôïi cho moïi ngöôøi vaø laø ñieàu chuùng toâi muoán tieáp dieãn".
Vuõ Vaên An