Kyû nieäm 60 naêm
ngaøy giaûi phoùng traïi taäp trung Auschwitz
Kyû nieäm 60 naêm ngaøy giaûi phoùng traïi taäp trung Auschwitz.
Auschwitz, Ba Lan (Vat. 9-02-2016) - Caùch ñaây 60 naêm ngaøy 27 thaùng gieâng naêm 1945 caùc binh só cuûa Hoàng quaân Nga daõ tieán vaøo traïi taäp trung Auschwitz beân Ba Lan. Caùc hình aûnh phoå bieán sau ñoù ñaõ phôi baày chính saùch dieät chuûng kinh hoaøng cuûa Adolf Hitler vaø cheá ñoä ñoäc taøi Ñöùc Quoác Xaõ.
Trong khi hoàng quaân Nga tieán tôùi gaàn Auschwitz ôû maïn taây thaønh phoá Cracovia mieàn nam Ba Lan, caùc löïc löôïng maät vuï Ñöùc ñaõ voäi vaõ tìm caùch giaûi toaû caùc tuø binh baèng caùch ñöa hoï ñi xa hôn, nhaèm daáu nheïm caùc chöùng côù cuûa cuoäc dieät chuûng. 60,000 ngaøn tuø binh, ña soá laø ngöôøi Do thaùi, ñaõ bò cuôõng baùch di chuyeån veà maïn taây, höôùng veà thaønh phoá Wodzizlaw trong vuøng ñoâng Slesia Thöôïng. Hoï ra ñi vôùi manh aùo tuø mong manh, giöõa trôøi tuyeát giaù buoát cuûa Ba Lan. Trong caùc ngaøy tröôùc ñoù quaân Ñöùc Quoác Xaõ ñaõ voäi vaõ saùt haïi haøng ngaøn ngöôøi, nhieàu bao nhieâu coù theå. Trong cuoäc di chuyeån aáy caùc löïc löôïng maät vuï baén nhöõng tuø nhaân quaù meät moûi vaø kieät löïc khoâng böôùc ñi ñöôïc nöõa. Tuyeát laïnh vaø ñoùi khaùt ñaõ khieán cho hôn 15,000 ngöôøi cheát.
Khi hoàng quaân Nga tieán vaøo Auschwitz hoï ñaõ giaûi thoaùt 7,000 tuø binh coøn soáng soùt, beänh taät vaø haáp hoái, ngöôøi gaày ñeùt chæ coøn da boïc xöông, maét loài to treân göông maët hoác haùc. Coù haøng ngaøn xaùc cheát khaùc chöa kòp ñoát trong caùc loø hoaû thieâu coøn chaát ñoáng raûi raùc khaép nôi. Ñaõ coù khoaûng 1.3 trieäu ngöôøi bò ñaày tôùi Auschwitz giöõa caùc naêm 1940-1945 vaø ñaõ coù 1.1 trieäu ngöôøi bò saùt haïi, bò ñaùnh ñaäp, ñoái xöû taøn teä, bò tra taán, bò baén cheát hay bò gieát trong caùc phoøng hôi ngaït vaø bò thieâu sau ñoù.
Thaät ra teân goïi Auschwitz laø caû moät toång theå caùc traïi taäp trung vaø lao ñoäng cöôõng baùch coù heä thoáng ñöôïc döïng leân gaàn Oswiecim, laø thaønh phoá ôû mieàn nam Ba Lan. Ngoaøi traïi taäp trung ban ñaàu goïi laø Auschwitz I trong thôøi kyø Dieät chuûng ñaõ coù theâm nhieàu traïi khaùc thaønh hình, trong ñoù coù traïi taøn saùt Brzezinka, hay Birkenau trong tieáng Ñöùc, laø Auschwitz II, traïi lao ñoäng Monowitz hay Auschwitz III, vaø 45 traïi khaùc ñöôïc xaây döïng trong thôøi Ñöùc Quoác Xaõ chieám Ba Lan, trong ñoù caùc tuø nhaân laøm vieäc khoâng coâng cho nhieàu kyõ ngheä khaùc nhau cuûa Ñöùc.
Toång theå caùc traïi Auschwitz laø heä thoáng lôùn vaø quy moâ nhaát maø cheá ñoä Ñöùc Quoác Xaõ chöa töøng thöïc hieän cho döï aùn "giaûi phaùp chung keát cho vaán ñeà Do thaùi", laø kieåu noùi hoa myõ ñeå aùm chæ cuoäc dieät chuûng Do thaùi vaø taøn saùt ñuû moïi thaønh phaàn khaùc. Auschwitz nhanh choùng trôû thaønh trung taâm taøn saùt höõu hieäu nhaát cuûa Ñöùc Quoác Xaõ, vaø ñaõ trôû thaønh bieåu töôïng ñaïi ñoàng cuûa traïi taäp trung ñoàng nghóa vôùi "nhaø maùy cuûa söï cheát", ñöôïc thöïc hieän ngay giöõa loøng Ñoâng AÂu cuûa theá kyû XX.
Naêm 1947 Quoác hoäi Ba Lan quyeát ñònh thaønh laäp moät vieän baûo taøng bao goàm traïi taäp trung Auschwitz I vaø Auschwitz II. Naêm 1979 khu vöïc naøy ñöôïc Lieân Hieâp Quoác tuyeân boá laø gia taøi cuûa nhaân loaïi. Do yeâu caàu cuûa chính quyeàn Ba Lan töø naêm 2007 teân goïi "Traïi taäp trung Auschwitz" ñöôïc ñoåi thaønh "Auschwitz Birkenau - Traïi taäp trung vaø dieät chuûng Ñöùc Quoác Xaõ 1940-1945".
Toång theå 3 traïi taäp trung chính vaø 45 traïi phuï ñöôïc xaây treân ñaát töôùc ñoaït cuûa daân chuùng caùc vuøng naøy roäng hôn 40 caây soá vuoâng. Beân trong coù vaøi haõng xöôûng kyõ ngheä kieåu maãu noâng nghieäp vaø chaên nuoâi, do yù muoán cuûa Hitler, trong ñoù caùc tuø nhaân bò boùc loät söùc lao ñoäng nhö noâ leä.
Traïi Auschwitz I baét ñaàu hoaït ñoäng töø ngaøy 14 thaùng 6 naêm 1940, vaø laø trung taâm ñieàu haønh toång theå caùc traïi taäp trung. Soá tuø nhaân bò giam giöõ taïi ñaây linh ñoäng töø 15 tôùi 20 ngaøn ngöôøi. Nhoùm tuø ñaàu tieân tôùi ñaây laø 728 chính trò gia Ba Lan töø Tarnow tôùi, vaø laøm vieäc ñeå truøng tu traïi lính cuõ bò boû bom hö haïi thaønh traïi tuø. Ban ñaàu chæ coù caùc nhaø trí thöùc vaø thaønh vieân khaùng chieán Ba Lan, sau ñoù coù theâm caû caùc tuø nhaân chieán tranh Nga, caùc toäi phaïm ngöôøi Ñöùc, caùc tuø nhaân chính trò vaø caùc thaønh phaàn khoâng xaõ hoäi nhö ngöoøi aên maøy, ñó ñieám, ngöôøi ñoàng tính, caùc chöùng nhaân Gieâhoâva vaø ngöôøi Do thaùi. Bình thöôøng soá tuø nhaân xeâ xích giöõa 13-16 ngaøn, nhöng naêm 1942 leân tôùi 20 ngaøn ngöôøi.
Treân coång vaøo coù taám baûng ñeà "Lao ñoäng khieán töï do". Caùc tuø nhaân rôøi traïi ñeå ñi lao ñoäng hay khi veà phaûi ñi qua coång naøy vôùi tieáng nhaïc ñeäm quaân haønh cuûa moät ban nhaïc tuø nhaân. Raát thöôøng khi caùc tay toäi phaïm ngöôøi Ñöùc ñöôïc choïn laøm giaùm thò caùc tuø nhaân. Hoï laïm duïng quyeàn bính vaø ñoái xöû raát taøn baïo vôùi caùc tuø nhaân. Ngöôøi tuø soáng chen chuùc nhau trong caùc daãy nhaø baèng goã vôùi caùc giöôøng ba taàng, vaø thöôøng coù gaáp ñoâi soá ngöôøi coù theå chöùa, neân raát chaät choäi, khoâng coù veä sinh vaø deã laây beänh cuûa nhau. Ngöôøi goác Do thaùi thuoäc naác thang thaáp nhaát trong xaõ hoäi, neân bò ñoái xöû taøn teä nhaát. Tuø nhaân naøo cuõng phaøi lao doäng. Khi tôùi nôi caùc ngöôøi khoâng thích hôïp cho lao ñoäng bò gieát ngay sau ñoù. Thôøi gian lao ñoäng thay ñoåi theo muøa nhöng trung bình 10-11 giôø moãi ngaøy. Tröø nhöõng ngöôøi laøm vieäc taïi caùc haõng xöôûng cheá taïo vuõ khí chieán tranh phaûi thay phieân nhau laøm vieäc lieân tuïc, cöù hai Chuùa Nhaät moät laàn tuø nhaân ñöôïc taém röûa giaët giuõ vaø queùt doïn traïi. Caùc ñieàu kieän laøm vieäc vaát vaû, thieáu thoán thöïc phaåm vaø khoâng coù veä sinh khieán cho nhieàu ngöôøi cheát raát mau choùng.
Caùc tuø nhaân bò gieát trong phoøng hôi ñoäc laáy töø loø hoaû thieâu soá 1, hay cheát vì caùc ñieàu kieän lao ñoäng cöôõng baùch, bò xöû baén, ñaùnh ñaäp, tra taán, hay vì beänh taät, ñoùi khaùt, bò ñöa ra laøm vaät thí nghieäm khoa hoïc, taát caû laø 70,000, ña soá laø giôùi trí thöùc Ba Lan vaø tuø binh chieán tranh lieân xoâ. Döôùi haàm khu 11, laø nhaø tuø cuûa traïi, ngaøy muøng 3 thaùng 9 naêm 1941 laàn ñaàu tieân quaân Ñöùc duøng hôi Zyklon B, laø loaïi thuoác tröø saâu boï ñeå gieát 850 tuø nhaân. Sau naøy loaïi hôi ñoäc naøy seõ ñöôïc duøng roäng raõi ñeå tieâu dieät ngöôøi Do thaùi.
Auschwitz II, töùc traïi Birkenau, laø traïi tieâu dieät, nôi ñaõ coù 1.1 trieäu ngöôøi bò taøn saùt, ña soá laø ngöôøi Do thaùi, Nga, Ba Lan, caùc tuø binh chieán tranh, caùc ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi, caùc nhaø chính trò choáng ñoái, caùc chöùng nhaân Gieâhoâva vaø caùc ngöôøi du muïc. Ñaây laø traïi taäp trung roäng lôùn nhaát coù tôùi hôn 100,000 tuø nhaân. Noù caùch xa traïi I khoaûng 3 caây soá, vaø baét ñaàu hoaït ñoäng ngaøy muøng 8 thaùng 10 naêm 1941. Traïi bao goàm 4 loø hoûa thieâu lôùn vaø caùc hoá ñoát ñeâm ngaøy caùc phaàn coøn laïi cuûa caùc xaùc cheát. Caùc tuø nhaân nam nöõ bò nhoát trong caùc khu vöïc khaùc nhau phaûi lao ñoäng vaø taïm truù tröôùc khi ñöôïc chuyeån ñi caùc traïi khaùc.
Traïi Birkenau roäng hôn 4 caây soá vuoâng chung quanh coù haøng raøo theùp gai coù ñieän cao theá. Haøng ngaøy ñeàu coù raát nhieàu tuø nhaân tuyeät voïng vì caùc ñieàu kieän soáng khoán khoå nhuïc nhaõ, töï töû baèng caùch lao ñaàu vaøo haøng raøo ñeå cho ñieän giaät cheát. Caùc tuø nhaân goïi ñoù laø "caùi cheát nhanh choùng vaø eâm dòu".
Traïi Birkenau goàm nhieàu khu vöïc hoaøn toaøn bieät laäp vôùi nhau, neân tuø nhaân khoâng coù caùch naøo lieân laïc vôùi nhau. Khu vöïc B1a laø traïi tuø phuï nöõ, nôi phuï nöõ bò giam vôùi con caùi hoï. Khu B2b laø nôi giam giöõ nam giôùi Do thaùi vaø khoâng Do thaùi. Naêm 1943, hoï ñöôïc di chuyeån sang khu B2d, ñeå nhöôøng choã cho nöõ giôùi. Khu B2a daønh cho nhöõng ngöôøi bò nghi ngôø coù beänh truyeàn nhieãm, vaø cuõng laø nôi tuø nhaân ñöôïc huaán nhuïc ñeå bieát vaâng lôøi tuyeät ñoái. Khu B2b daønh cho caùc gia ñình Do thaùi ñeán töø Theresienstadt, sau ñoù ñöôïc daønh cho phuï nöõ Ba Lan bò baét trong caùc cuoäc truy luøng sau vuï daân chuùng thuû ñoâ Varsava noåi loaïn. Khu B2c daønh cho phuï nöõ Do thaùi ñeán töø Hungaria, tröôùc khi bò göûi ñi caùc traïi khaùc hay bò gieát. Khu B2d daønh cho nam giôùi Do thaùi vaø khoâng Do thaùi. Khu B2e laø traïi cuûa caùc ngöôøi du muïc. Hoï mau choùng cheát vì caùc beänh dòch, vì thieáu thoán thöïc phaåm vaø thuoác men. Nhöõng ngöôøi cuoái cuøng bò göûi vaøo caùc phoøng hôi ngaït naêm 1944. Khu B2f laø nhaø thöông cuûa caùc tuø nhaân nam. Ñaây cuõng laø nôi caùc baùc só ñöùc quoác xaõ duøng caùc tuø nhaân ñeå thöû nghieäm nhieàu thöù thuoác. Khu B2g laø nhaø kho nôi ñoùng caùc kieän haøng cuûa caûi tòch thu cuûa caùc tuø nhaân ñeå göûi veà Ñöùc. Khu B3 laø traïi chuyeån tieáp. Coù ít nhaát 10,000 phuï nöõ Do thaùi ñaõ bò nhoát taïi ñaây tröôùc khi bò gieát trong caùc nhaø hôi ngaït hay göûi ñi caùc nôi khaùc.
Auschwitz III töùc Monowitz, laø traïi lao ñoäng naèm gaàn haõng cheá cao su toång hôïp cuûa haõng I.G. Farben, caùch Auschwitz I baåy caây soá. Noù baét ñaàu hoaït ñoäng ngaøy 31 thaùng 10 naêm 1942 vaø coù khoaûng 12,000 tuø nhaân. Caùc tuø nhaân laøm vieäc khoâng coâng cho haõng hoaù hoïc Buna Werke thuoäc haõng IG Farben, cheá taïo cao su toång hôïp, xaêng toång hôïp, vaø nhieàu saûn phaåm khaùc baèng carbon. Tuy ñaõ gieát cheát 25 treân 35 ngaøn tuø nhaân nhaân coâng, haõng Buna Werke ñaõ khoâng ñi tôùi vieäc saûn xuaát quy moâ naøo, tuy noù laø haõng hoaù hoïc lôùn nhaát thôøi ñoù.
Trong caùc döï aùn cuûa Ñöùc Quoác Xaõ phaùt trieån giöõa caùc naêm 1930-1940 coù chöông trình ñaày aûi vaø taøn saùt 90% daân Ba Lan. Sau khi taøn saùt ngöôøi Do thaùi, caùc traïi taäp trung seõ ñöôïc duøng ñeå gieát ngöôøi Ba Lan. Sau ñoù Ba Lan seõ bò chia xeù vaø khai thaùc, soá ngöôøi coøn laïi seõ laø noâ leä cho caùc gia ñình Ñöùc tôùi sinh soáng taïi ñaây. Chöông trình naøy ñaõ baút ñaàu ñöôïc thöïc hieän ngay sau khi Ñöùc Quoác Xaõ xaâm laêng Ba Lan ngaøy muøng 1 thaùng 9 naêm 1939. Löïc löôïng ñaëc bieät ñaõ baét ñaàu taøn saùt ngöôøi Do thaùi vaø caùc nhaân vaät chính trò, vaên hoùa Ba lan. Trong thôøi gian ñaàu ñaõ coù caùc vuï xöû baén taäp theå ngöôøi Do thaùi, ngöôøi du muïc vaø caùc chính trò gia ñoái khaùng. Quaân ñoäi Ñöùc phaûi laøm nhieäm vuï naøy. Ñaõ xaûy ra nhieàu vuï bính só Ñöùc ñaøo nguõ hay töû töû vì hoï khoâng theå chaáp haønh caùc leänh baén gieát ngöôøi giaø, phuï nöõ vaø treû em. Töø noù naûy sinh ra caùc traïi taäp trung ñaùp öùng ba nhu caàu: giöõ bí maät cho caùc vuï taøn saùt, taøn saùt höõu hieäu treân möùc ñoä kyõ ngheä, vaø söï ñoäc laäp cuûa quaân ñoäi, vì vieäc baén gieát do caùc löïc löôïng ñaëc bieät ñaûm traùch.
Ngaøy 14 thaùng 6 naêm 1940 tuy vieäc xaây caát traïi taäp trung Auschwitz chöa xong, nhöng ñaõ coù 728 tuø nhaân ñöôïc só quan traïi tröôûng tieáp ñoùn vôùi caùc lôøi leõ sau ñaây: "Caùc ngöôøi khoâng ñeán trong moät döôõng vieän, nhöng trong moät traïi taäp trung Ñöùc. ÔÛ ñaây chæ coù ñöôøng vaøo maø khoâng coù ñöôøng ra naøo khaùc ngoaøi loø thieâu xaùc. Neáu coù ai ñoù khoâng thích, thì coù theå ñi lao mình ngay vaøo daây theùp ñieän cao theá. Caùc ngöôøi ñeán ñaây ñeå cheát: ngöôøi Do thaùi khoâng coù quyeàn soáng hôn hai tuaàn, caùc linh muïc hôn moät thaùng vaø nhöõng ngöôøi khaùc hôn ba thaùng".
Caùc ngöôøi tuø soáng soùt keå laïi raèng: "Moät ngaøy kia ngöôøi ta ñöa cho toâi moät mieáng xaø phoøng hình chöõ nhaät beân treân coù in ba chöõ RJF vieát taét cuûa "Rein Juden Fett" coù nghóa laø "laøm baèng môõ tinh tuyeàn cuûa ngöôøi Do thaùi". Hoï ñaõ cho chuùng toâi cô hoäi taém röûa vôùi caùc xaùc cheát cuûa caùc ngöôøi anh em Do thaùi chuùng toâi"
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)