Cuoäc phoûng vaán treân khoâng
ñang taïo ra tranh luaän soâi noåi
Cuoäc phoûng vaán treân khoâng ñang taïo ra tranh luaän soâi noåi.
Roma (VietCatholic News 23-02-2016) - Cuoäc tranh luaän veà di daân töôûng laø soâi noåi, maø thöïc ra khoâng soâi noåi baèng cuoäc tranh luaän veà ngöøa thai khôûi ñi töø caâu traû lôøi cuûa Ñöùc Phanxicoâ cho caâu hoûi cuûa Nhaø Baùo Paloma García Ovejero, Cadena COPE (Taây Ban Nha).
Nhaø baùo treân hoûi Ñöùc Giaùo Hoaøng: "Thöa Ñöùc Thaùnh Cha... lieân quan tôùi vieäc traùnh coù thai, lieäu Giaùo Hoäi coù theå xem xeùt yù nieäm choïn 'söï aùc keùm hôn' hay khoâng?"
Ñöùc Phanxicoâ traû lôøi: "... Veà 'söï aùc keùm hôn', töùc traùnh coù thai, Ñöùc Phaoloâ VI, moät ngöôøi vó ñaïi, trong moät tình huoáng khoù khaên ôû Phi Chaâu, ñaõ cho pheùp caùc nöõ tu söû duïng thuoác ngöøa thai trong tröôøng hôïp bò hieáp daâm... traùnh coù thai khoâng phaûi laø moät söï aùc tuyeät ñoái. Trong moät soá tröôøng hôïp, nhö trong tröôøng hôïp naøy (nhieãm vi khuaån Zika) chaúng haïn, hay trong tröôøng hôïp cuûa Chaân Phuùc Phaoloâ VI, vaán ñeà ñaõ roõ".
Tröôùc phaùt bieåu treân, ngöôøi Coâng Giaùo ñaõ coù nhieàu nhaän ñònh khaùc nhau ñi töø giaûi thích, beânh vöïc, thoâng caûm, deø daët tôùi phaûn ñoái thaúng thöøng. Phaàn lôùn nhöõng ngöôøi coá gaéng giaûi thích, beânh vöïc, thoâng caûm ñeàu cho laø Ñöùc Phaoloâ VI quaû coù cho pheùp, moät caùch maëc nhieân, caùc nöõ tu Phi Chaâu ñöôïc duøng thuoác ngöøa thai trong tröôøng hôïp bò hieáp daâm. Ngöôøi deø daët vaø thaúng thöøng phaûn ñoái thì cho raèng Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ bò trích daãn sai, ngaøi khoâng heà cho pheùp nhö theá.
Phe giaûi thích, beânh vöïc, thoâng caûm
Ineùs San Martín cuûa Crux chaúng haïn, chæ trình baày nhaän ñònh cuûa Ñöùc Phanxicoâ nhö moät maåu tin bình thöôøng: "Ñöùc Giaùo Hoaøng trích daãn quyeát ñònh cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI ôû ñaàu thaäp nieân 1960, cho pheùp caùc nöõ tu Coâng Giaùo ôû Congo duøng thuoác ngöøa thai ñeå traùnh thai vì bò hieáp daâm. Traùnh thai trong caùc tröôøng hôïp nhö theá, Ñöùc Phanxicoâ cho hay 'khoâng phaûi laø söï xaáu tuyeät ñoái". Nöõ kyù giaû naøy cho raèng: "Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ döôøng nhö toû daáu hieäu côûi môû ñoái vôùi vieäc kieåm soaùt sinh ñeû ñeå traùnh laây beänh... Tuy nhieân, ngaøi khoâng chuyeân bieät noùi raèng ngaøi chaáp thuaän ngöøa thai ñeå choáng vi khuaån Zika".
Edward N. Peters, moät tieán só giaùo luaät vaø thöôøng luaät, giaùo sö luaät taïi Ñaïi Chuûng Vieän Thaùnh Taâm ôû Detroit, thì minh nhieân thöøa nhaän Ñöùc Phaoloâ VI coù cho pheùp nhö treân. OÂng vieát "theo hieåu bieát cuûa toâi, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI quaû coù chaáp thuaän vieäc caùc nöõ tu, bò ñe doaï hieáp daâm, ñöôïc duøng thuoác ngöøa thai". OÂng baøo chöõa vieäc chaáp thuaän naøy nhö sau: "Ñieàu hieån nhieân laø caùc bieän phaùp naøy ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp töï veä choáng laïi caùc haønh vi toäi aùc vaø, ñieàu quan troïng hôn nöõa laø, chuùng xaåy ra beân ngoaøi boái caûnh lieân heä vôï choàng. Traùnh thai trong caùc hoaøn caûnh ngoaïi luaät khoâng nhöõng "khoâng phaûi laø moät söï xaáu tuyeät ñoái" maø coøn khoâng heà laø moät haønh vi xaáu chuùt naøo. Toâi hy voïng raèng nhaéc ñeán giai ñoaïn baát thöôøng naøy trong moät cuoäc chuyeän troø vôùi baùo chí seõ khoâng goùp phaàn moät caùch khoâng thích ñaùng vaøo vieäc theá giôùi hieåu laàm caùc giôùi haïn trong laäp tröôøng cuûa Ñöùc Phaoloâ VI trong tröôøng hôïp naøy vaø cuûa vieäc giai ñoaïn aáy khoâng theå aùp duïng giaùo huaán vöõng chaéc cuûa Giaùo Hoäi veà vieäc ngöøa thai trong hoân nhaân".
OÂng Edwards coøn nhaán maïnh theâm raèng "khoâng heà coù 'nguyeân taéc' hôïp phaùp naøo theo ñoù moät 'söï keùm xaáu hôn trong hai söï xaáu' coù theå ñöôïc pheùp can döï vaøo moät caùch hôïp thöùc. Neàn thaàn hoïc luaân lyù caên baûn daïy raèng ngay moät haønh ñoäng xaáu nhoû cuõng khoâng bao giôø ñöôïc can döï vaøo moät caùch hôïp thöùc, baát keå coù chuùt gì toát xem ra coù theå phaùt xuaát töø ñoù vaø baát keå coù chuùt gì xaáu xem ra nhôø ñoù maø traùnh ñöôïc. Chaéc chaén coù nguyeân taéc theo ñoù haønh ñoäng toát hay trung laäp naøo coù hai haäu quaû, moät toát moät xaáu, thì coù theå ñöôïc can döï vaøo trong moät vaøi hoaøn caûnh naøo ñoù baát chaáp caùc haäu quaû xaáu; vaø coù nguyeân taéc theo ñoù, 'söï keùm xaáu hôn' coù theå ñöôïc khoan dung (khoâng ñöôïc choïn). Nhöng vieäc phaân tích chính xaùc vaø coù traùch nhieäm caùc vaán ñeà naøy ñoøi nhieàu thì giôø hôn laø thì giôø daønh cho chuùng trong moät cuoäc hoïp baùo".
Tieán só Christopher Kaczor, Giaùo Sö trieát taïi Loyola Marymout University, cuõng maëc nhieân nhìn nhaän vieäc Ñöùc Phaoloâ VI cho pheùp nhö treân. OÂng vieát: "Khi ñöôïc hoûi veà vieäc traùnh coù thai vì vi khuaån Zika, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ trích daãn moät luaät tröø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI".
Kaczor giaûi thích nhö sau: theo soá 14 trong Thoâng ñieäp Humanae Vitae cuûa Ñöùc Phaoloâ VI, ngöøa thai khoâng coù nghóa chæ ñôn giaûn laøm moät ñieàu gì ñoù ñeå ngaên ngöøa vieäc sinh ñeû. Ngöôøi choïn khoâng bao giôø laøm tình ñeå traùnh sinh ñeû khoâng heà ngöøa thai. Ngöøa thai laø baát cöù haønh ñoäng naøo chuyeân nhaèm traùnh vieäc sinh ñeû töø vieäc giao hôïp tính duïc.
Do ñoù, coù theå söû duïng moät duïng cuï ngöøa thai moät caùch khoâng ngöøa thai. Neáu toâi duøng bao cao xu laøm moät traùi banh nöôùc vaø neùm vaøo baïn, toâi ñaâu coù söû duïng ngöøa thai vôùi baïn, cho duø toâi ñaõ söû duïng moät duïng cuï ngöøa thai. Ngöøa thai lieân heä tôùi vieäc coù yù ñònh laøm cho caùc haønh vi giao hôïp tính duïc thaønh khoâng sinh ñeû, bôûi theá, neáu khoâng coù giao hôïp tính duïc, seõ khoâng coù söû duïng ngöøa thai.
Khi moät ngöôøi ñaøn baø bò hieáp daâm, naøng khoâng choïn ñöôïc giao hôïp tính duïc. Vì ngöøa thai bao haøm vieäc choïn bieán haønh vi tính duïc thaønh khoâng sinh ñeû, vaø vì ngöôøi bò hieáp daâm khoâng choïn ñöôïc giao hôïp tính duïc, neân ngöôøi bò hieáp daâm naøy khoâng vi phaïm nguyeân taéc Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ ñöa ra treân ñaây cho duø duïng cuï ngöøa thai ñaõ ñöôïc söû duïng. Thaønh thöû, vieäc söû duïng duïng cuï ngöøa thai trong tröôøng hôïp bò hieáp daâm khoâng phaøi laø moät haønh ñoäng ngöôïc vôùi Humanae vitae.
Nöõ Tieán Só Janet E. Smith, Giaùo Sö moân Ñaïo Ñöùc Hoïc Söï Soáng taïi Ñaïi Chuûng Vieän Thaùnh Taâm ôû Detroit cuõng coù nhöõng nhaän ñònh töông töï nhö Tieán Só Chris Kaczor. Nhöng khaùc vôùi Ñöùc Phanxicoâ, baø coi "caû ngöøa thai laãn phaù thai ñeàu laø nhöõng söï xaáu tuyeät ñoái".
Nhöng vò nöõ Tieán Só naøy cho raèng caâu noùi cuûa Ñöùc Phanxicoâ khieán nhieàu ngöôøi boái roái laø vì Giaùo Hoäi voán cho pheùp söû duïng caùc "hormones" coù trong thuoác vieân ngöøa thai ñeå chöõa moät soá ñieàu kieän theå lyù. Nhö moät phuï nöõ bò chöùng nang buoàng tröùng (ovarian cyst) hay chöùng laïc noäi maïc töû cung (endometriosis) coù theå duøng caùc "hormones" coù trong thuoác vieân ngöøa thai ñeå ñôõ ñau ñôùn do caùc beänh naøy gaây ra, chöù khoâng nhaèm traùnh vieäc sinh ñeû, cho duø vì theá maø khaû naêng sinh ñeû bò aûnh höôûng.
Vieäc Giaùo Hoäi cho pheùp caùc nöõ tu ôû Congo coù nguy cô bò hieáp daâm ñöôïc duøng "hormones" ñeå ngaên ngöøa vieäc tröùng ruïng (laø coâng duïng cuûa thuoác vieân ngöøa thai) cuõng gioáng nhö theá. Trong tröôøng hôïp naøy, "hormones" ñöôïc duøng vôùi yù ñònh traùnh coù thai, nhöng khoâng phaûi laø caùi thai do keát quaû giao hôïp tính duïc giöõa vôï choàng. Ñuùng hôn, caùc nöõ tu töï veä choáng laïi caùc haäu quaû coù theå coù cuûa moät haønh vi hieáp daâm. Cuõng neân nhôù raèng: ngöôøi ñaøn baø ñöôïc pheùp gaây haïi theå lyù naëng, ngay caû caùi cheát, cho ngöôøi ñe doïa hieáp daâm mình. Haønh ñoäng gieát keû hieáp mình khoâng ñöôïc bieän minh nhö laø "söï keùm xaáu hôn" vì gieát ngöôøi khoâng heà keùm xaáu hôn vieäc chòu hieáp daâm. Ñuùng hôn, haønh vi cuûa naøng laø moät haønh vi töï veä chính ñaùng vaø hôïp luaân.
Thaønh thöû, vieäc ngöôøi ñaøn baø laøm moät ñieàu gì ñoù ñeå ngaên ngöøa tinh truøng cuûa keû hieáp daâm khoâng keát hôïp vôùi tröùng cuûa mình laø moät haønh vi töï veä chính ñaùng. Haønh vi cuûa naøng khoâng lieân heä gì tôùi vieäc vi phaïm keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi tính duïc.
Phe deø daët vaø phaûn ñoái thaúng thöøng
Tim Townsend, chuû bieân tin töùc cuûa timeline.com, thuoäc phe deø daët: tuy cho raèng "coù leõ Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ trích sai lòch söû khi noùi tôùi ngöøa thai vaø Zika" vì "Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI chöa bao giôø nhaéc tôùi Congo thuoäc Bæ vaø vieäc beà hoäi ñoàng caùc nöõ tu", nhöng döïa vaøo moät phuùc trình sau naøy, oâng cho raèng raát coù theå Ñöùc Phanxicoâ döïa vaøo moät hoà sô maät naøo ñoù ñeå quaû quyeát nhö theá.
Townsend cho raèng ñaàu thaäp nieân 1960, ôû Congo thuoäc Bæ, quaû coù chuyeän hieáp daâm böøa baõi nhöng lieäu Vatican coù thöïc söï "mieãn chuaån" cho caùc nöõ tu gaëp nguy cô bò hieáp daâm hay khoâng?
OÂng trích daãn baøi vieát naêm 1975, töïa laø Against Our Will: Men, Women and Rape (Ngöôïc Vôùi YÙ Chí Ta: Ñaøn OÂng, Ñaøn Baø vaø Hieáp Daâm) cuûa Susan Brownmiller. Taùc giaû naøy vieát raèng nhöõng caâu truyeän beà hoäi ñoàng caùc nöõ tu ôû Congo thuoäc Bæ laø do laõnh tuï giaønh ñoäc laäp cho Congo laø Patrice Lumumba neâu leân. Tröôùc caùc caâu truyeän naøy, Vua Bæ laø Baudouin ñaõ uûy nhieäm soaïn moät baïch thö töïa laø "Congo Thaùng Baåy 1960: Baèng Chöùng". Keát quaû: 794 vuï hieáp daâm cuûa ngöôøi AÂu Chaâu trong 10 ngaøy Thaùng Baåy ñaõ ñöôïc leân taøi lieäu, trong ñoù, coù vuï beà hoäi ñoàng 2 nöõ tu ngay trong phoøng nhaø tuø. Moät phuùc trình vieân cuûa caùc Ñaïi Hoïc Myõ sau ñoù coøn noùi tôùi nhöõng vò linh muïc bò soác ñeán ñoä noùi vôùi anh raèng "phaûi phaù thai thoâi" cho boán nöõ tu bò ñaùnh ñaäp vaø bò hieáp daâm.
Linh muïc James Keenan, moät giaùo sö thaàn hoïc taïi Boston College, ñaõ nghieân cöùu caùc cuoäc tranh luaän veà caùc nöõ tu Congo trong caùc giôùi thaàn hoïc thôøi aáy, phaàn lôùn dieãn ra döôùi trieàu giaùo hoaøng cuûa Ñöùc Gioan XXIII (Ñöùc Phaoloâ VI chæ ñöôïc baàu vaøo thaùng Saùu naêm 1963).
Cha cho hay: "nhieàu thaàn hoïc gia chính uûng hoä vieäc caùc nöõ tu coù quyeàn ngaên ngöøa vieäc thuï thai khi coù nguy cô bò hieáp daâm".
Thöïc ra, coù söï thieáu truyeàn thoâng raát roõ raøng ngay töø Ñöùc Giaùo Hoaøng veà caùc nöõ tu Congo. Söï im laëng cuûa Ñöùc Gioan XXIII chaéc chaén phaûi coù yù nghóa naøo ñoù. Ngaøi khoâng heà cheá taøi baát cöù thaàn hoïc gia Coâng Giaùo naøo uûng hoä yù kieán treân, neân ta coù theå coi nhö ngaøi maëc nhieân chaáp nhaän noù.
Cha Keenan cuõng cho raèng: Ñöùc Hoàng Y Giovanni Montini, töùc Ñöùc Phaoloâ VI trong töông lai, naêm 1962, coù qua thaêm Congo thuoäc Bæ. Ngaøi cuõng khoâng vieát hay noùi baát cöù ñieàu gì luùc aáy vaø caû sau khi ñaõ leân ngoâi giaùo hoaøng veà caùc nöõ tu vaø vieäc ngöøa thai caû.
Aline Kalbian, Giaùo Sö moân toân giaùo taïi Ñaïi Hoïc Tieåu Bang Florida vaø laø taùc giaû cuoán Sex, Violence & Justice: Contraception and the Catholic Church cuõng xem xeùt caâu truyeän caùc nöõ tu Congo vaø cuõng khoâng tìm ra manh moái naøo: "Toâi khoâng tìm ñöôïc baèng chöùng naøo cho thaáy Ñöùc Phaoloâ VI noùi baát cöù ñieàu gì veà Congo vaø caùc nöõ tu. Caû Ñöùc Gioan XXIII cuõng khoâng noùi gì heát".
Kalbian cuõng nhaán maïnh raèng thuoác vieân ngöøa thai môùi ñöôïc chaáp thuaän cho coâng chuùng söû duïng vaøo naêm 1960 neân chöa phoå bieán laém luùc xaåy ra cuoäc khuûng hoaûng Congo. Thaønh thöû coâ nghó raèng cuoäc tranh luaän chæ coù tính giaû thieát (hypothetical) maø thoâi.
Coâ nhaän ñònh: "ñaây laø moät nhoùm caùc thaàn hoïc gia tranh luaän vôùi nhau veà khaû naêng [cung caáp thuoác ngöøa thai cho caùc nöõ tu]. Vaø taát caû nhöõng cuoäc tranh luaän naøy dieãn ra thôøi Ñöùc Gioan XXIII, neân laï moät ñieàu laø Ñöùc Phanxicoâ trích daãn Ñöùc Phaoloâ VI".
Kalbian, vì theá, deø daët: "nhö theá, lieäu Ñöùc Phaoloâ VI coù ñieàu gì lieân quan tôùi vieäc cho pheùp caùc nöõ tu ôû Congo söû duïng thuoác ngöøa thai, nhö Ñöùc Phanxicoâ gôïi yù khoâng? Khoâng phaûi ñieàu gì Vatican bieát ñeàu ñöôïc noùi ra coâng khai. Hoà sô maät cuûa noù heát söùc daày. Raát coù theå Ñöùc Giaùo Hoaøng söû duïng ñöôïc vaên khoá cuûa Vatican vaø bieát ñöôïc moät ñieàu gì ñoù veà Ñöùc Phaoloâ VI vaø Congo thuoäc Bæ maø ta khoâng bieát".
Cha John Zuhlsdorf, traùi laïi, cho raèng "ñaây khoâng haún laø moät daõ söû ôû tænh leû maø ñaây laø moät doái traù: Ñöùc Phaoloâ VI khoâng heà cho pheùp caùc nöõ tu duøng thuoác ngöøa thai# moät chieán dòch doái traù ñöa tin sai ñoäc nhaèm gaây hoang mang tín höõu vaø phaù hoaïi Giaùo Hoäi".
Cha cho raèng chieán dòch doái traù aáy ñaõ ñöôïc phaùt ñoäng töø laâu bôûi caùc taùc giaû phoø phaù thai vaø sau ñoù, ñöôïc nhieàu ngöôøi nhaéc laïi khoâng caàn chöùng côù...
Ñoái vôùi ngöôøi Coâng Giaùo, Cha cho raèng chæ coù moät baøi baùo ñaêng treân tôø Studi Cattolici ôû Roâma naêm 1961, soá 27 laø noùi ñeán khaû theå naøy. Töïa cuûa baøi baùo "Una donna domanda: come negarsi alla violenza? Morale esemplificata. Un dibattito" (moät phuï nöõ hoûi, laøm theá naøo ñeå thoaùt khoûi baïo löïc? Ñieån hình luaân lyù. Moät cuoäc tranh luaän).
Caùc taùc giaû laø Ñöùc OÂng Pietro Palazzini, sau naøy ñöôïc taán phong giaùm muïc vaø Hoàng Y, nhöng luùc aáy laø moät thaàn hoïc gia luaân lyù ñöôïc kính troïng vaø laø thö kyù Boä Coâng Ñoàng, Giaùo Sö Francis Xavier Hurth, S.J., cuûa Ñaïi Hoïc Gregorian vaø Ñöùc OÂng Ferdinando Lambruschini cuûa Giaùo Hoaøng Ñaïi Hoïc Lateran, sau laøm Toång Giaùm Muïc Perugia.
Trong baøi baùo treân, caùc taùc giaû thaêm doø vieäc coù theå aùp duïng "nguyeân taéc hieäu quaû keùp" vaøo tröôøng hôïp bò hieáp daâm, trong ñoù, muïc ñích hôïp phaùp ñöôïc theo ñuoåi vaø khoâng nhaèm haäu quaû coù leõ xaáu. Chæ coù theá. Caùc vò coá gaéng ñöa ra yù kieán veà moät vaán ñeà phöùc taïp. Sau ñoù, baøi baùo ñöôïc trích daãn thaû daøn bôûi caùc nhaø luaân lyù hoïc vaø caùc nhaø baùo roài trôû thaønh "Rome" vaø sau ñoù trôû thaønh "Ñöùc Phaoloâ VI".
Ñieàu ít ngöôøi beân ngoaøi YÙ bieát laø: theo tôø La Repubblica, khi xaåy ra caùc vuï haõm hieáp caùc nöõ tu ôû Bosnia trong thaäp nieân 1990, ñöôïc hoûi veà vaán ñeà treân, Ñöùc Hoàng Y Palazzini cho hay: caùc ngaøi chæ muoán thaêm doø khaû theå traùnh thai sau moät cuoäc hieáp daâm vaø tröôùc luùc thuï thai, vôùi giaû thieát raèng khaû theå naøy hieän coù, theo caùch khoâng lieân heä gì tôùi vieäc söû duïng thuoác vieân caû haøng tuaàn leã vì sôï coù theå bò haõm hieáp.
Cuõng theo tôø baùo treân, vaøo dòp naøy, vì coù tin Ñöùc Gioan Phaoloâ II cho pheùp caùc nöõ tu Bosnia söû duïng thuoác ngöøa thai ñeå traùnh thai, neân vò phoù giaùm ñoác Phoøng Baùo Chí cuûa Toøa Thaùnh laø Cha Piero Pennacchini ñaõ tuyeân boá:
"Toøa Thaùnh khoâng bao giôø coâng boá baûn vaên naøo cho pheùp caùc nöõ tu söû duïng thuoác ngöøa thai, cho duø caùc chò coù nguy cô bò haõm hieáp". "Toâi khoâng bieát moät vaên kieän chính thöùc naøo cuûa Toøa Thaùnh veà vieäc naøy".
Moät taùc giaû kyù teân Marcel treân www.aggiecatholicblog.org, thì cho raèng caâu traû lôøi cuûa Ñöùc Phanxicoâ veà traùnh coù thai ñaõ "gaây laãn loän" vaø caû "thieät haïi" nöõa.
Laãn loän vì thöïc ra vieäc Ñöùc Phaoloâ VI cho pheùp caùc nöõ tu söû duïng thuoác ngöøa thai ñeå traùnh thai khoâng phaûi laø moät luaät tröø. Taïi sao? Vì hieáp daâm khoâng phaûi laø moät haønh vi tính duïc maø laø moät haønh vi baïo löïc. Tính duïc ñöôïc taïo ra vôùi hai muïc ñích: gaén boù vôï choàng vôùi nhau trong tình yeâu vaø môû cöûa ñoùn nhaän söï soáng. Caû hai muïc ñích naøy ñeàu khoâng phaûi laø cuûa hieáp daâm vaø do ñoù, hieáp daâm khoâng phaûi laø haønh vi tính duïc. Bôûi theá, cho pheùp caùc nöõ tu ngöøa thai trong tröôøng hôïp noùi treân laø moät haønh vi töï veä choáng laïi haønh vi hieáp daâm. Vieäc naøy khaùc vôùi tröôøng hôïp Zika, trong ñoù vôï choàng haønh ñoäng tính duïc söû duïng thuoác ngöøa thai ñeå traùnh coù thai. Ñaây quaû laø ngöøa thai ñuùng nghóa, moät haønh vi phaù huûy yù nghóa cuûa tính duïc.
Marcel cuõng cho raèng söû duïng kieåu noùi traùnh thai trong tröôøng hôïp Zika cuõng khoâng ñuùng. Traùnh thai khaùc vôùi ngöøa thai: caùc vôï choàng söû duïng phöông phaùp keá hoaïch hoùa gia ñình caùch töï nhieân laø ñeå hoaõn hay traùnh thai.
Marcel coøn cho raèng Ñöùc Phanxicoâ ñaõ duøng moät nhaän ñònh öùng khaåu ñeå "thay ñoåi giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi". Ngaøi khoâng coù thaåm quyeàn aáy. Ngaøi laø ngöôøi gìn giöõ vaø baûo veä giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi, chöù khoâng phaûi moät tieân tri coù theå thay ñoåi giaùo huaán naøy tuøy yù.
Cho neân, oâng tin chaéc seõ khoâng coù chuyeän thay ñoåi giaùo huaán nhö truyeàn thoâng mong muoán. OÂng cuõng tin Toøa Thaùnh seõ ra lôøi giaûi thích nay mai, "duø thieät haïi ñaõ xaåy ra roài".
Khoâng coù giaù trò troùi buoäc
Khoâng roõ Marcel hieåu chöõ Toøa Thaùnh laø ai, nhöng phaùt ngoân vieân Toøa Thaùnh, Cha Lombardi ñaõ leân tieáng roài. Ngaøy 19 thaùng Hai naêm 2016, Cha Lombardi cho Ñaøi Phaùt Thanh Vatican hay: Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi tôùi "vieäc coù theå söû duïng thuoác ngöøa thai hay aùo möa trong caùc tröôøng hôïp khaån caáp hay caùc hoaøn caûnh ñaëc bieät" nhöng ngaøi khoâng noùi "ñaây laø ñieàu ñaõ ñöôïc chaáp nhaän vaø haønh ñoäng naøy coù theå thöïc haønh khoâng caàn bieän phaân".
Cha nhaán maïnh: "Quaû thöïc, ngaøi noùi roõ raøng raèng noù coù theå ñöôïc xem xeùt trong caùc tröôøng hôïp ñaëc bieät khaån caáp". Cha noùi theâm: ñieån hình ñöôïc Ñöùc Phanxicoâ neâu ra töùc vieäc Ñöùc Phaoloâ VI cho pheùp caùc nöõ tu ôû Congo thuoäc Bæ coù nguy cô bò haõm hieáp ñöôïc söû duïng thuoác ngöøa thai "cho thaáy ñaây khoâng phaûi laø hoaøn caûnh bình thöôøng trong ñoù coù theå xem xeùt vieäc naøy".
Sau ñoù, Cha Lombardi nhaéc tôùi caùc nhaän ñònh cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI trong cuoán "AÙnh Saùng Theá Gian" trong ñoù ngaøi noùi tôùi vieäc duøng aùo möa trong nhöõng hoaøn caûnh coù nguy cô laây beänh, nhö AIDS, chaúng haïn. Cha noùi: "Nhö theá, thuoác ngöøa thai hay aùo möa cuõng coù theå laø ñoái töôïng ñeå löông taâm nghieâm tuùc bieän phaân, nhaát laø trong caùc tröôøng hôïp khaån caáp vaø nghieâm troïng".
Lôøi phaùt bieåu cuûa Cha Lombardi, ñoái vôùi nhieàu ngöôøi, vaãn khoâng ñaùnh tan ñöôïc moái nghi ngaïi. Tuy nhieân, ôû ñaây, E. Christian Brugger, Giaùo Sö Thaàn Hoïc Luaân Lyù taïi Chuûng Vieän Thaàn Hoïc St John Vianey ôû Denver, duø cho raèng lôøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Phanxicoâ "gaây trôû ngaïi vaø boái roái", ñaõ coù hai nhaän ñònh:
a) "Caùc nhaän ñònh öùng khaåu cuûa moät vò giaùo hoaøng trong moät cuoäc phoûng vaán vaø lôøi bình luaän cuûa phaùt ngoân vieân cuûa ngaøi khoâng taïo thaønh giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi. Neân caùc quaû quyeát naøy khoâng ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn gìn giöõ vaø khoâng coù thaåm quyeàn Giaùo Hoäi. Ngöôøi Coâng Giaùo khoâng heà coù baát cöù nghóa vuï naøo phaûi tuøng phuïc baèng caû taâm trí laãn yù chí caùc quaû quyeát naøy" (xem Lumen Gentium, 25).
b) "Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ laø ngöôøi cha thaân yeâu cuûa chuùng ta. Chuùng ta quùy meán ngaøi vì chöùc vuï cuûa ngaøi vaø seõ ñöùng beân ngaøi baát cöù khi naøo ngaøi bò taán coâng moät caùch sai laïc. Chuùng ta muoán ñieàu toát cho ngaøi vaø ñieàu toát cho toaøn theå Giaùo Hoäi. Vaø chaéc chaén chuùng ta seõ khoâng ñi theo con ñöôøng cuûa Martin Luther ñeán choã baùc boû tính toái thöôïng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø vieäc keá thöøa caùc toâng ñoà. Nhöng Giaùo Hoäi laø cuûa Chuùa Gieâsu, khoâng phaûi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng hay cuûa caùc giaùm muïc...
"Neân toâi muoán thöa cuøng Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ quùy yeâu, ngöôøi cha cuûa toâi raèng:
"Xin Ñöùc Thaùnh Cha vui loøng xaùc nhaän laïi ngay vôùi toaøn theå Giaùo Hoäi söï thaät vaø caùc heä luaän luaân lyù cuûa söï thieän hai maët trong haønh vi vôï choàng, laø haønh vi, töï baûn chaát cuûa noù, voán ñöôïc saép ñaët cho söï thieän cuûa caùc ngöôøi phoái ngaãu vaø vieäc sinh saûn cuøng giaùo duïc con caùi (Giaùo Luaät Ñieàu 1055, §1); do ñoù, neáu ai coá yù haønh ñoäng ngöôïc laïi hoaëc söï thieän hôïp nhaát hoaëc söï thieän sinh saûn, ngöôøi aáy töï ñoäng laøm cho vieäc giao hôïp cuûa hoï thaønh phi hoân nhaân".
Thöïc ra, khoâng caàn phaûi yeâu caàu nhö treân, trong caùc baøi giaùo lyù cuûa ngaøi vaø trong raát nhieàu baøi noùi cuûa ngaøi veà hoân nhaân vaø gia ñình, Ñöùc Phanxicoâ vaãn ñaõ ñeà caäp tôùi söï thieän hai maët ñoù roài. Ngaøi vaãn töï haøo laø "ngöôøi con cuûa Giaùo Hoäi".
Vaû laïi trong vaán ñeà naøy, nhieàu luaän ñieåm choáng laïi Ñöùc Phanxicoâ ñaõ khoâng coù cô sôû vöõng chaõi. Luaän ñieåm cho raèng ngaøi sai veà lòch söû khi keùo Ñöùc Phaoloâ VI vaøo laø moät. Tröôùc nhaát, Ñöùc Phaoloâ VI leân ngoâi Giaùo Hoaøng thaùng Saùu, naêm 1963. Cuoäc khuûng hoaûng ôû Congo thuoäc Bæ khoâng chæ keùo daøi 1 naêm laø naêm 1961 döôùi thôøi Ñöùc Gioan XXIII maø thoâi, maø theo Jimmy Akin vaø E. Christian Brugger, noù keùo daøi töø naêm 1960 tôùi naêm 1965, ñuû ñeå Ñöùc Phaoloâ VI can döï vaøo, neáu ngaøi muoán. Maø chaéc chaén laø ngaøi muoán, vì ngaøi töøng qua quan saùt tình theá ôû ñaáy naêm 1962. Thöù hai, theo John Allen, Ñöùc Phaoloâ VI, khi coøn laø Toång Giaùm Muïc Milan, raát gaàn guõi vôùi caùc traøo löu töøng taïo ra Tôø Studi Cattolici, töùc tôø chuû tröông neân cung caáp thuoác ngöøa thai cho caùc nöõ tu Congo ñeå traùnh coù theå coù thai khi bò hieáp. Coù ngöôøi coøn cho raèng chuû tröông naøy phaûn aûnh suy nghó cuûa ngaøi. Ñieàu naøy caøng ñöôïc cuûng coá khi ngaøi phong Hoàng Y cho moät trong caùc taùc giaû cuûa baøi baùo, töùc Ñöùc Hoàng Y Pietro Palazzini.
Vieäc khoâng coù moät vaên baûn chính thöùc naøo cuûa Ñöùc Gioan XXIII hay cuûa Ñöùc Phaoloâ VI veà vaán ñeà naøy ñöôïc John Allen giaûi thích nhö sau: Tröôùc nhaát, tuy caùc ngaøi khoâng ban haønh moät vaên kieän uûng hoä naøo, nhöng cuõng khoâng coù vaên kieän naøo cuûa caùc ngaøi hay cuûa Toøa Thaùnh noùi chung, phaûn baùc yù kieán kia. Neân yù kieán naøy laø moät trong caùc phöông thöùc hôïp phaùp. Ñoái vôùi ngöôøi YÙ, maø Ñöùc Phanxicoâ voán thuoäc doøng doõi YÙ vaø raát löu taâm tôùi sinh hoaït cuûa Giaùo Hoäi YÙ, ñieàu naøy coù nghóa laø Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ chaáp thuaän moät caùch maëc nhieân. Ñaây cuõng laø nhaän ñònh cuûa Cha Keenan nhö ñaõ nhaéc treân ñaây. Vaû laïi, nhö Aline Kalbian treân ñaây ñaõ vieát, raát coù theå coù nhöõng hoà sô maät maø chæ Ñöùc Phanxicoâ môùi ñoïc ñöôïc. Vatican coù raát nhieàu nhöõng hoà sô maät nhö theá.
Hôn nöõa, theo John Allen, vieäc naøy khoâng khaùc bao nhieâu so vôùi caùch Vatican tieáp caän vaán ñeà aùo möa trong boái caûnh moät ngöôøi phoái ngaãu mang HIV vaø ngöôøi kia khoâng mang, vaø muïc ñích laø ngaên ngöøa ngöôøi khoâng mang HIV khoûi laây nhieãm.
Naêm 2006, Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI yeâu caàu Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Chaêm Soùc Söùc Khoûe döôùi quyeàn Ñöùc Hoàng Y Javier Lozano Barragaùn, ngöôøi Meã Taây Cô, khaûo saùt vaán ñeà. Caùc keát luaän cuûa Hoäi Ñoàng naøy cuõng chöa bao giôø ñöôïc chính thöùc hoaù nhöng cuõng chöa bao giôø bò baùc boû. Nhöng nhö treân ñaõ noùi, naêm 2010, Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI cho hay duø Giaùo Hoäi khoâng coi aùo möa laø giaûi phaùp cho cuoäc khuûng hoaûng AIDS, nhöng coù nhöõng tröôøng hôïp noù coù theå laø "böôùc ñaàu" tieán tôùi moät taùc phong coù traùch nhieäm.
John Allen trích daãn John Grabowski, moät thaàn hoïc gia luaân lyù taïi Ñaïi Hoïc Coâng Giaùo America, ñeå noùi raèng: Vatican ñaõ bieán nhieàu laäp tröôøng thaønh thöïc haønh. Toøa Thaùnh thích boû ngoû nhieàu vaán ñeà teá nhò, khoâng ñöa ra caùc tuyeân boá coù aûnh höôûng saâu roäng coù theå bò laàm töôûng laø thay ñoåi giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi moät caùch ñaùng keå nhöng cuõng khoâng baùc boû vieäc caùc muïc töû meàm deûo trong vieäc giuùp ngöôøi ta quyeát ñònh choïn caùc löïa choïn khoù khaên.
Veà chính noäi dung lôøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Phanxicoâ, Linh Muïc Robert Gahl, thuoäc hoäi Opus Dei, Giaùo Sö Trieát Hoïc Luaân Lyù taïi Giaùo Hoaøng Ñaïi Hoïc Thaùnh Giaù ôû Roâma, cho hay: lôøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Phanxicoâ hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi Huaán Quyeàn Giaùo Hoäi. Vieäc cho pheùp caùc nöõ tu söû duïng thuoác ngöøa thai ñeå traùnh coù thai khi bò cöôõng hieáp, nhö treân ñaõ noùi, thöïc ra khoâng phaûi laø moät luaät tröø trong ñaïo ñöùc tính duïc, maø laø phöông caùch hôïp phaùp ñeå töï veä choáng laïi moät haønh vi baïo löïc.
Tröôøng hôïp Zika tuy coù khaùc ôû ñieåm giao hôïp tính duïc ôû ñaây laø giöõa vôï choàng, chöù khoâng phaûi cöôõng hieáp, nhöng coù ai loaïi boû ñöôïc khaû naêng vì moät lyù do naøo ñoù, ngöôøi vôï vaãn bò cöôõng böùc phaûi thuaän theo yù muoán cuûa ngöôøi choàng? Thaønh thöû, theo Cha Gahl, Ñöùc Phanxicoâ caân nhaéc "vieãn caûnh cöïc ñoan" trong ñoù, ngöôøi ñaøn baø bò ñe doïa bôûi ngöôøi choàng vuõ phu bò nhieãm vi khuaån Zika muoán giao hôïp tính duïc vôùi naøng.
Trong tröôøng hôïp naøy, leõ dó nhieân ngöôøi ñaøn baø naøy ñöôïc pheùp söû duïng thuoác ngöøa thai. Leõ dó nhieân, vôùi nhieàu xem xeùt khaùc nhö coá gaéng thuyeát phuïc choàng tieát duïc, ít nhaát, trong moät thôøi gian (khoâng coù tröùng ruïng). Neáu ngöôøi choàng khoâng nghe, thì "ñaây laø vaán ñeà löông taâm naøng neân thöïc hieän, vaø noù tuøy ôû möùc ñoä baïo löïc".
Nhaän ñònh treân cuõng laø nhaän ñònh cuûa E. Christian Brugger, duø taùc giaû naøy coù nhieàu e ngaïi ñoái vôùi laäp tröôøng cuûa Ñöùc Phanxicoâ. OÂng vieát: "Tröôøng hôïp Congo vaø tröôøng hôïp vi khuaån Zika chæ coù theå töông töï nhau (veà phöông dieän luaân lyù) neáu phuï nöõ bò Zika ñe doïa khoâng coù yù ñònh giao hôïp tính duïc; neáu hoï sôï bò hieáp bôûi tay nhöõng keû gaây haán vaø muoán traùnh caùc haäu quaû cho chính hoï vaø baát cöù beù thô naøo coù theå ñöôïc thuï thai, hoï coù theå söû duïng baát cöù 'thuaãn che töû cung' naøo ñeå baûo veä choáng laïi caùc cuoäc taán coâng cuûa keû gaây haán".
Vuõ Vaên An