Nhöõng con toát thí treân baøn côø
"ñeä tam theá chieán töøng maûnh"
Nhöõng con toát thí treân baøn côø "ñeä tam theá chieán töøng maûnh".
Roma (Vat. 17-01-2016) - Keå töø khi Muøa Xuaân A Raäp buøng noå hoài cuoái naêm 2010 vaø ñaàu naêm 2011 tôùi nay theá giôùi ñaõ chöùng kieán caùc vuï noåi daäy, ñoâi khi mau choùng bieán thaønh caùc cuoäc noäi chieán taøn phaù moät soá nöôùc vuøng Magreb baéc Phi vaø vuøng Trung Ñoâng, voán ñaõ noùng boûng töø nhieàu thaäp nieân qua vì chieán tranh giöõa Israel vaø ngöôøi Palestin. Ngoaøi nhöõng tin töùc vaø hình aûnh phieán dieän ñöôïc choïn loïc do caùc ñaøi phaùt thanh truyeàn hình cuûa theá giôùi taây aâu phoå bieán, coù raát nhieàu chi tieát ngöôøi daân theá giôùi khoâng heà bieát tôùi, nhöng dieãn taû nhöõng thaûm caûnh ñôùn ñau cuûa caùc daân toäc bò boù buoäc trôû thaønh naïn nhaân cuûa ñieàu maø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ goïi laø "ñeä tam theá chieán töøng maûnh". OÛ ñaây laø thaûm caûnh daàu soâi löûa boûng cuûa theá giôùi A Raäp.
Trong soá caùc lyù do tröïc tieáp coù naïn gian tham hoái loä cuûa caùc chính quyeàn, naïn ngheøo ñoùi, thieáu caùc quyeàn töï do caù nhaân, vi phaïm caùc quyeàn con ngöôøi, giaù nhu yeáu phaåm gia taêng, söï baát maõn cuûa daân chuùng vaø öôùc muoán canh taân cheá ñoä chính trò ít nhieàu ñoäc taøi chuyeân cheá.
Tia löûa noåi loaïn buøng noå ngaøy 18 thaùng 12 naêm 2010 beân Tunisia, sau khi oâng Mohammed Bouazizi, moät ngöôøi baùn rau traùi, töï thieâu hoâm tröôùc ñoù ñeå phaûn ñoái caûnh saùt tòch thu haøng hoùa sinh soáng cuûa gia ñình oâng. Ngaøy 27 thaùng 12 naêm 2010 phong traøo phaûn ñoái lan tôùi thuû ñoâ Tunisi, nôi caùc sinh vieân tieán só thaát nghieäp xuoáng ñöôøng bieåu tình phaûn ñoái nhaø nöôùc, nhöng bò caûnh saùt ñaùnh ñaäp daõ man. Theá laø laøn soùng xuoáng ñöôøng bieåu tình cuûa nhaân daân Tunisia nhö moät ngoïn löûa lan nhanh sang caùc nöôùc Siria, Libia, Ai Caäp, Algeria, Iraq, Bahrein, Giordania, Gibutu, Yemen, vaø trong caùc möùc ñoä nhoû hôn taïi Libaêng, Mauritania, A Raäp Sauñi, Oman, Sudan, Somalia, Maroác vaø Kuweit.
Trong naêm 2011 ñaõ coù boán quoác tröôûng bò boù buoäc phaûi töø chöùc hay chaïy troán: ñoù laø toång thoáng Zine El-Abidine Ben Ali cuûa Tunisia troán sang Araäp Saudi vaøo thaùng gieâng, toång thoáng Hosni Mubarak cuûa Ai Caäp töø chöùc hoài thaùng hai, ñaïi taù Muhammar Gheddafi cuûa Libia töø Tripoli chaïy troán veà Sirte, nhöng bò phieán quaân baét vaø gieát cheát vaøo thaùng 10 naêm 2012.
Taïi Bahrein ñaõ coù caùc vuï noåi daäy trong caùc naêm 2011-2014, trong khi ñaõ xaûy ra caùc vuï bieåu tình phaûn ñoái cuûa daân chuùng taïi Giordania trong caùc naêm 2011-2014, taïi Algeria trong caùc naêm 2010-2012, taïi A Raäp Sauñi trong caùc naêm 2011-2014, taïi Gibuti, Iraq, Libaêng, Oman Taây Sahara trong naêm 2011, taïi Kuweit trong caùc naêm 2011-2013, taïi Mauritania trong caùc naêm 2011-2013, taïi Maroác trong hai naêm 2011-2012, vaø cuoäc noäi chieán taïi Yemen töø naêm ngoaùi tôùi nay. Laøn soùng phaûn ñoái cuõng lan sang Albania vaø Iran trong naêm 2011, laø hai nöôùc khoâng thuoäc khoái caùc quoác gia A Raäp.
Soá ngöôøi daân xuoáng ñöôøng bieåu tình phaûn ñoái taïi caùc nöôùc A Raäp leân ñeán 20 trieäu ngöôøi. Phiaù caùc chính quyeàn A Raäp ñaõ huy ñoäng 2 trieäu binh só, 35,000 lính ñaùnh thueâ, vôùi söï yeåm trôï cuûa 3,000 xe taêng, 5,000 ñaïi baùc vaø 1,000 phi cô chieán ñaáu, ñeå choáng laïi haøng chuïc ngaøn phieán quaân coù 1,200 xe taêng, 2,400 ñaïi baùc, 1,300 maùy bay chieán ñaáu. Chæ taïi Libia ñaõ coù 500 maùy bay chieán ñaáu cuûa khoái NATO can thieäp. Soá ngöôøi thieät maïng trong caùc cuoäc noåi loaïn ñoù ñaây trong caùc nöôùc A raäp vaøo khoaûng 140,000 ngöôøi.
Hieän nay traàm troïng nhaát laø cuoäc noäi chieán taïi Siria, ñaõ keùo daøi töø naêm 2011 tôùi nay vaø vaãn tieáp dieãn khieán cho hôn 300,000 ngöôøi thieät maïng, haøng traêm ngaøn ngöôøi khaùc bò thöông, 4 trieäu ngöôøi tî nan taïi caùc nöôùc laùng gieàng, ñoâng nhaát laø Thoå Nhó Kyø 1.9 trieäu vaø Libaêng 1.1 trieäu. Ngoaøi ra, coù 7.6 trieäu ngöôøi tî naïn trong noäi ñòa, vaø 12.2 trieäu ngöôøi caàn ñöôïc caáp thieát trôï giuùp. Beân Iraq hieän töôïng Nhaø nöôùc Hoài IS ñaùnh chieám nhieàu thaønh phoá, kieåm soaùt nhieàu vuøng vaø lan sang Siria laïi caøng khieán cho tình hình nöôùc naøy roái ren vaø theâ thaûm hôn. Chæ töø ngaøy 11 thaùng gieâng vöøa qua caùc ñoaøn xe cöùu trôï môùi ñöôïc pheùp chôû phaåm vaät tôùi moät vaøi vuøng nhö thaønh phoá Madaya, nôi coù 40,000 daân ñang phaûi cheát ñoùi cheát khaùt, vò bò quaân ñoäi chính phuû cuûa toång thoáng Bashar Al-Assad vaây haõm töø thaùng 7 naêm 2015 tôùi nay. Daân chuùng khoâng coøn gì aên, phaûi naáu suùp vôùi coû vaø aên thòt caùc thuù vaät nuoâi trong nhaø. Ñaõ coù 50 ngöôøi cheát vì ñoùi, vaø haøng traêm treû em chæ coøn da boïc xuông y nhö caùc tuø nhaân trong caùc traïi taäp trung cuûa Ñöùc Quoác Xaõ hoài ñeä nhò theá chieán.
Caùc nhaân vieân xaõ hoäi taïi ñaây toá caùo chính quyeàn Damasco duøng ñoùi khaùt nhö khí giôùi, vaø coá yù gaây khoù deã khoâng cho caùc ñoaøn xe cöùu trôï vaøo, tìm caùch laøm tieàn, ñaùnh caép phaåm vaät cöùu trôï ñeå baùn ôû chôï ñen. Madaya laø thaønh phoá naèm giöõa Damasco vaø bieân giôùi Libaêng, nôi coù caùc phieán quaân nhö Ahrar Al- Sham hoaït ñoäng. Cuoäc soáng cuûa daân chuùng trong thaønh phoá Zabadani bò phieán quaân chieám ñoùng, vaø cuûa hai thaønh phoá Fouaa vaø Kefraya bò hoï bao vaây cuõng voâ cuøng khoán khoå. Tuy nhieân chæ coù 10 treân 44 xe vaän taûi xe chôû phaåm vaät cöùu trôï cuûa toå chöùc Nöûa vaønh traêng ñoû Siria vaø cuûa toå chöùc Löông Thöïc theá giôùi ñöôïc pheùp vaøo Madaya. Soá coøn laïi bò chaën laïi taïi traïm kieåm soaùt cuûa chính quyeàn.
Cuõng trong caùc ngaøy qua caùc phi vuï boû bom cuûa Nga cuõng khieán cho moät tröôøng hoïc bò phaù huyû taïi mieàn baéc Siria, khieán cho 12 ngöôøi cheát, goàm caùc hoïc sinh ngöôøi lôùn vaø caû giaùo vieân. Ngoaøi ra coøn coù caùc phi vuï boû bom cuûa Hoa Kyø vaø caùc nöoùc Anh , Phaùp.
Cha Firas Lutfi, ngöôøi Siri thuoäc doøng Phanxicoâ heøn moïn, beà treân moät nhaø cuûa doøng taïi Aleppo, nay trôû thaønh nôi tieáp ñoùn moïi ngöôøi, cho bieát daân chuùng soáng trong caûnh thieáu thoán khoå sôû vaø raát caàn caùc nhu yeáu phaåm cuõng nhö ñieän nöôùc vaø an ninh. Sau caùc vuï boû bom moät nhaø thöông cuûa doøng thaùnh Vinh Sôn De Paoli, ñaõ coù 50 beänh nhaân giaø ñöôïc cha tieáp ñoùn taïi trung taâm. Trong khu phoá naøy coù an ninh neân trung taâm ñaõ trôû thaønh nôi sinh hoaït cuûa moïi ngöôøi. Ngoaøi ra, cha coøn giuùp daâng thaùnh leã vaø ban bí tích cuõng nhö laøm vieäc baùc aùi trong moät giaùo xöù gaàn ñoù.
Theo cha, ñaây khoâng phaûi laø cuoäc noäi chieán cuûa Siria, bôûi vì coù caùc binh só cuûa hôn 60 nöôùc toaøn theá giôùi tham gia. Moïi chieán cuoäc ñeàu voâ lyù, nhöng chieán tranh Siria coù nhieàu maàu saéc vaø nhieàu thaønh phaàn tham döï cuõng nhö nhieàu lôïi loäc, vaø raát tieác caû treân bình dieän quoác teá nöõa, laøm nhö theå laø chính caùc cöôøng quoác ñang ñaùnh nhau, khoâng phaûi taïi nhaø hoï, nhöng treân ñaát nöôùc Siria. Vaø ñieàu naøy khieán cho tình hình caøng toài teä theâm. Ngoaøi ra, coøn coù caùc lôïi loäc cuûa vaøi nöôùc laùng gieàng. Hoaø bình laø ñieàu coù theå coù vaø phaûi laøm. Nhöng caàn phaûi xaây döïng noù, nhö Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ khaúng ñònh.
Ñieàu ñaàu tieân theo cha laø moät daán thaân roõ raøng cuûa coäng ñoaøn quoác teá ñeå ngaên chaën doøng khí giôùi ñoå vaøo ñaây. Thöù hai laø caàn phaûi ngaên chaën vieäc mua baùn daàu hoûa, qua ñoù löïc löôïng Nhaø nöôùc hoài, laø nhoùm gaây kinh hoaøng nhaát, coù tieàn ñeå mua khí giôùi taøn saùt nhaân daân Siri. Vaø thöù ba, moät khi ñaõ ngaên chaän ñöôïc coã xe chieán tranh, caùc cô caáu chính quyeàn phaûi baét ñaàu tieán trình vaên hoaù, nghóa laø giaùo duïc neàn vaên minh hoaø bình, gaëp gôõ, ñaïp ñoå caùc haøng raøo ngaên caùch ñaõ ñöôïc döïng leân trong naêm naêm qua.
Khía caïnh toân giaùo cuõng quan troïng, vì caùc löïc löôïng thaùnh chieán naøy gieát ngöôøi nhaân danh Thieân Chuùa, caàn phaûi coù moät giaùo lyù taùi laäp laïi hình aûnh cuûa Thieân Chuùa ñích thaät, Thieân Chuùa cuûa hoaø bình, Thieân Chuùa cuûa loøng thöông xoùt, Ñaáng yeâu thöông vaø laø Cha cuûa taát caû moïi ngöôøi.
Trong khi Nga vaø Trung Quoác uûng hoä toång thoáng Bashar Al-Assad, thì Hoaø Kyø vaø caùc nöôùc ñoàng minh uûng hoä caùc löïc löôïng noåi loaïn, vaø caùc nöôùc A Raäp thì baùn khí giôùi cho taát caû moïi nhoùm hoài tham chieán. Theá laø trong "ñeä tam theá chieán töøng maûnh", ôû ñaây laø Vuøng Baéc Phi vaø Trung Ñoâng, nhieàu quoác gia A raäp boãng trôû thaønh nhöõng con con toát thí ñaùng thöông treân baøn côø cuûa "ñeä tam theá chieán töøng maûng".
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)