Cuoäc hoïp baùo giôùi thieäu
söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
cho Ngaøy Hoaø Bình Theá Giôùi 2016
Cuoäc hoïp baùo giôùi thieäu söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha cho Ngaøy Hoaø Bình Theá Giôùi 2016.
Vatican (Vat. 14-12-2015) - Ñöùc Hoàng Y Peter Turkson, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toaø Thaùnh Coâng Lyù vaø Hoaø Bình hoïp baùo giôùi thieäu söù ñieäp Ngaøy Hoaø Bình Theá Giôùi naêm 2016. Sau ñaây laø noäi dung cuoäc hoïp baùo giôùi thieäu Söù ñieäp Ngaøy hoaø bình theá giôùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ.
Saùng 15 thaùng 12 naêm 2015 Ñöùc Hoàng Y Peter Turkson, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toaø Thaùnh Coâng Lyù vaø Hoaø Bình, ñaõ môû cuoäc hoïp baùo giôùi thieäu söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ göûi nhaân Ngaøy Hoaø Bình Theá Giôùi muøng 1 thaùng gieâng naêm 2016. Söù ñieäp coù ñeà taøi laø "Chieán thaéng döûng döng vaø chinh phuïc hoaø bình". Cuøng hieän dieän vaø phaùt bieåu trong cuoäc hoïp baùo coù baø Flaminia Giovanelli, phoù thö kyù vaø oâng Vittorio Alberti, nhaân vieân cuûa Hoäi Ñoàng.
Sau khi chaøo caùc nhaø baùo Ñöùc Hoàng Y Turkson noùi söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha baét ñaàu vôùi vieäc nhaän xeùt raèng söï thôø ô laø thaùi ñoä chung cuûa con ngöôøi thôøi ñaïi chuùng ta. Söï döûng döng aáy ñaõ vöôït qua laõnh vöïc caù nhaân ñeå trôû thaønh toaøn caàu. Tieáp ñeán söù ñieäp keå ra vaøi hình thaùi cuûa söï döûng döng thôøi ñaïi. Tröôùc heát laø döûng döng ñoái vôùi Thieân Chuùa, töø ñoù naûy sinh ra thaùi ñoä döûng döng ñoái vôùi tha nhaân vaø thuï taïo. Vaø Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh raèng ñaây laø moät trong nhöõng haäu quaû nghieâm troïng nhaát cuûa moät thuyeát nhaân baûn sai laïc vaø cuûa chuû thuyeát duy vaät thöïc tieãn, troän laãn vôùi moät tö töôûng duy töông ñoái vaø hö voâ. Con ngöôøi nghó raèng noù laø taùc giaû cuûa chính noù, cuûa söï soáng cuûa noù vaø cuûa xaõ hoäi. Noù caûm thaáy töï ñuû vaø khoâng chæ nhaém thay theá Thieân Chuùa, maø coøn soáng khoâng caàn Thieân Chuùa nöõa. Haäu quaû laø noù nghó raèng noù khoâng nôï ai caùi gì heát ngoaïi tröø chính noù, vaø noù yeâu saùch chæ coù caùc quyeàn lôïi thoâi (s. 3).
Sau khi chöùng minh cho thaáy hoøa bình bò ñe doïa bôûi söï thôø ô treân taát caû moïi bình dieän cuoäc soáng nhö theá naøo, söù ñieäp coáng hieán moät suy tö kinh thaùnh thaàn hoïc cho pheùp hieåu söï caàn thieát phaûi thaéng vöôït söï thôø ô ñeå roäng môû cho söï caûm thoâng, loøng thöông xoùt, söï daán thaân vaø nhö theá cho tình lieân ñôùi.
Tình lieân ñôùi ñöôïc ñònh nghóa nhö laø moät nhaân ñöùc luaân lyù vaø moät thaùi ñoä maø nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm giaùo duïc vaø ñaøo taïo, nhö caùc gia ñình, caùc nhaø giaùo duïc vaø ñaøo taïo, caùc nhaân vieân vaên hoùa vaø truyeàn thoâng xaõ hoäi ñöôïc môøi goïi vun troàng, moãi ngöôøi theo caùc vai troø vaø traùch nhieäm rieâng cuûa mình.
Ñöùc Hoàng Y Turkson noùi tieáp trong cuoäc hoïp baùo giôùi thieäu söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha cho Ngaøy Hoaø Bình Theá Giôùi 2016: Tin töôûng nôi khaû naêng cuûa con ngöôøi coù theå chieán thaéng söï döõ vôùi söï thieän, söù ñieäp chæ cho thaáy trong xaõ hoäi chuùng ta coù nhieàu hình thaùi lieân ñôùi khaùc nhau, vaø söï daán thaân ñaùng ca ngôïi trong vieäc trôï giuùp nhöõng ngöôøi gaëp khoù khaên nhö caùc naïn nhaân cuûa caùc xung ñoät vuõ trang vaø caùc thieân tai, ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi di cö. Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhaân dòp naøy caùm ôn vaø khích leä taát caû nhöõng ai daán thaân trong caùc haønh ñoäng loaïi naøy, caû khi hoï khoâng ñöôïc quaûng caùo, moät caùch ñaëc bieät taát caû nhöõng ngöôøi, caùc gia ñình, caùc giaùo xöù, caùc coäng ñoaøn doøng tu, caùc ñan vieän vaø caùc trung taâm haønh höông ñaõ mau maén ñaùp traû lôøi ngaøi keâu goïi tieáp nhaän moät gia ñình tî naïn (s. 7).
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha keát thuùc vôùi lôøi keâu goïi töøng ngöôøi trong tinh thaàn cuûa Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt, daán thaân moät caùch cuï theå, ñeå goùp phaàn caûi thieän thöïc taïi trong ñoù hoï ñang soáng, baét ñaàu töø gia ñình mình, töø haøng xoùm laùng gieàng hay töø moâi tröôøng laøm vieäc cuûa mình.
Ñöùc Thaùnh Cha cuõng ñöa ra lôøi keâu goïi töông töï ñoái vôùi caùc vò höõu traùch cuûa caùc quoác gia, ñeå hoï coù caùc cöû thæ cuï theå, neáu khoâng noùi laø caùc cöû chæ can ñaûm ñích thaät, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái nhaát trong xaõ hoäi cuûa hoï nhö caùc tuø nhaân, ngöôøi di cö, ngöôøi thaát nghieäp vaø ngöôøi ñau yeáu. Ñöùc Thaùnh Cha cuõng môøi goïi giôùi laõnh ñaïo caùc quoác gia coù caùi nhìn vöôït xa hôn ranh giôùi nöôùc mình ñeå canh taân caùc töông quan cuûa hoï vôùi caùc daân toäc khaùc, cho pheùp taát caû moïi ngöôøi ñöôïc tham döï thöïc söï vaø bao goàm vaøo cuoäc soáng coäng ñoàng quoác teá, haàu thöïc hieän tình huynh ñeä caû beân trong gia ñình caùc quoác gia vôùi moät lôøi môøi goïi goàm ba ñieåm: thöù nhaát, ñöøng loâi cuoán caùc daân toäc khaùc vaøo caùc xung khaéc hay chieán tranh; thöù hai, xoaù boû nôï naàn quoác teá cho caùc nöôùc ngheøo hôn vaø taïo thuaän tieän cho moät vieäc quaûn trò coù theå chòu ñöïng noåi; vaø thöù ba, aùp duïng caùc ñöôøng loái chính trò coäng taùc toân troïng caùc giaù trò cuûa caùc daân toäc ñòa phöông, vaø khoâng laøm toån haïi quyeàn cuûa caùc treû em ñöôïc sinh vaøo cuoäc soáng.
Khoâng chæ coù söï döûng döng laø troïng taâm cuûa söù ñieäp naêm 2016 nhöng coøn coù nieàm hy voïng nôi khaû naêng cuûa con ngöôøi, vôùi ôn thaùnh cuûa Thieân Chuùa, coù theå vöôït thaéng söï döõ vaø khoâng ñeå cho mình rôi vaøo thaùi ñoä chòu traän vaø thôø ô (s. 2), baèng caùch goùp phaàn vaøo vieäc soáng hoøa bình vôùi Thieân Chuùa, vôùi tha nhaân vaø vôùi thuï taïo. Ñieàu naøy ñöôïc chöùng minh bôûi vaøi bieán coá cuûa naêm 2015 dieãn taû khaû naêng cuûa nhaân loaïi hoaït ñoäng cho tình lieân ñôùi, vöôït ngoaøi caùc lôïi loäc duy caù nhaân, voâ caûm vaø thôø ô ñoái vôùi caùc tình traïng nguy hieåm. Ñöùc Thaùnh Cha muoán noùi tôùi hoäi nghò quoác teá COP 21 veà caùc thay ñoåi khí haäu, hoäi nghò thöôïng ñænh taïi Addis Abeba ñeå gaây quyõ cho vieäc phaùt trieån coù theå chòu ñöïng noåi cuûa theá giôùi, cuõng nhö Lòch trình haønh ñoäng 2030 tìm caùc giaûi phaùp baûo ñaûm cho moïi ngöôøi coù moät cuoäc soáng xöùng ñaùng hôn vôùi nhaân phaåm, vaø 50 naêm kyû nieäm vieäc coâng boá hai taøi lieäu quan troïng cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II laø "Nostra aetate" vaø "Gaudium et Spes", laø hai taøi lieäu ñaõ môû cöûa cho vieäc ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo khoâng kitoâ vaø toaøn gia ñình nhaân loaïi.
Ñeå giöõ gìn nieàm hy voïng naøy Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh raèng caû chuùng ta nöõa cuõng ñöôïc môøi goïi khieán cho tình yeâu, söï caûm thoâng, loøng thöông xoùt vaø tình lieân ñôùi bieán thaønh moät chöông trình ñích thaät cuûa cuoäc soáng, moät kieåu haønh xöû trong caùc töông quan vôùi nhau (s. 5) nghóa laø thöông xoùt nhö Thieân Chuùa Cha (x. Lc 6,36).
Trong phaàn phaùt bieåu cuûa mình baø Flaminia Giovannelli, phoù thö kyù Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh Coâng Lyù vaø Hoaø Bình, neâu baät vaøi yeáu toá cuûa söù ñieäp tieáp noái huaán quyeàn cuûa Ñöùc Phanxicoâ, cuûa Ñöùc nguyeân Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc XVI vaø cuûa Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II.
Ngay töø ñaàu trieàu ñaïi cuûa ngaøi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ coù caùc cöû chæ vaø lôøi noùi lay ñoäng löông taâm con ngöôøi ngaøy nay. Cöû chæ thöù nhaát ñaày yù nghóa laø chuyeán vieáng thaêm ngöôøi di cö tî naïn treân ñaûo Lampedusa. Ngaøi ñaõ caûnh baùo caùc boït xaø phoøng maø neàn vaên hoùa tieän nghi deã daõi ngaøy nay khieán cho con ngöôøi soáng, vaø laøm cho noù trôû thaønh voâ caûm ñoái vôùi caùc khoå ñau cuûa ngöôøi khaùc vaø daãn ñöa tôùi vieäc toaøn caàu hoùa döûng döng.
Söù ñieäp tieáp noái söù ñieäp cho Ngaøy Hoaø Bình Theá Giôùi 2015 vôùi ñeà taøi "Khoâng laø noâ leä nöõa nhöng laø anh em". Ñöùc Thaùnh Cha thöùc tænh löông taâm moïi ngöôøi ñoái vôùi söï kieän kyû nguyeân hieän nay tieán boä treân moïi laõnh vöïc khoa hoïc kyõ thuaät nhöng beân döôùi coù hieän töôïng noâ leä. Ngaøi vieát: "Khi quan saùt hieän töôïng buoân ngöôøi, buoân ngöôøi di cö vaø caùc göông maët quen bieát hay khoâng quen bieát khaùc cuûa noâ leä, ngöôøi ta thöôøng coù caûm töôûng noù xaûy ra trong söï thôø ô chung" (s. 5). Coù moät maët traän khaùc maø Ñöùc Thaùnh Cha nhieàu laàn ñeà caäp tôùi, nhaát laø sau khi coâng boá Thoâng ñieäp "Laudato si'", ñoù laø caùc haäu quûa do söï thôø ô cuûa con ngöôøi treân moâi sinh. Söï kieän con ngöôøi döûng döng khoâng saên soùc moâi sinh gaây ra caùc haäu quaû traàm troïng. Ngaøi vieát: "Raát tieác nhieàu coá gaéng tìm caùc giaûi phaùp cuï theå cho cuoäc khuûng hoaûng moâi sinh thöôøng bò töôùc ñoaït khoâng phaûi chæ vì söï khöôùc töø cuûa caùc cöôøng quoác, nhöng cuõng vì söï döûng döng cuûa nhöõng nöôùc khaùc. Caùc thaùi ñoä ngaên caûn caùc con ñöôøng giaûi phaùp caû giöõa caùc tín höõu nöõa ñi töø söï khöôùc töø vaán ñeà cho tôùi söï thôø ô, chòu traän thoaûi maùi, hay tin töôûng muø quaùng vaøo caùc giaûi phaùp kyõ thuaät" (Laudato si s. 14).
Sau cuøng söù ñieäp Ngaøy Hoaø Bình Theá Giôùi naêm 2016 cuõng tieáp tuïc söù ñieäp Muøa Chay naêm 2015 töïa ñeà "Haõy khích leä con tim anh em". Trong ñoù Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ toá caùo thaùi ñoä soáng ích kyû vaø cuoäc soáng thoaûi maùi khieán cho con ngöôøi ngaøy nay thôø ô, laõng queân nhöõng ngöôøi khoâng coù cuoäc soáng an laønh nhö hoï.
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Phanxicoâ cuõng tieáp noái giaùo huaán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI. Trong Thoâng ñieäp "Baùc aùi trong Chaân lyù" Ñöùc nguyeân giaùo hoaøng khaúng ñònh raèng "vaán ñeà xaõ hoäi moät caùch trieät ñeå ñaõ trôû thaønh vaán ñeà nhaân chuûng hoïc" (CV, 75), vì theá "ñoâi khi con ngöôøi taân tieán xaùc tín moät caùch sai laàm raèng noù laø taùc giaû duy nhaát cuûa chính mình, cuûa cuoäc soáng cuûa noù vaø cuûa xaõ hoäi" (CV, 34). ÑTC Phanxicoâ ñaõ nhaän ra nguoàn goác cuûa thaùi ñoä thôø ô naøy cuûa con ngöôøi: ñoù laø söï döûng döng ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi tha nhaân. Ngaøi vieát :" Hình thaùi döûng döng ñaàu tieân trong xaõ hoäi con ngöôøi laø söï döûng döng ñoái vôùi Thieân Chuùa, töø ñoù naûy sinh ra thaùi ñoä döûng döng ñoái vôùi tha nhaân vaø thuï taïo. Vaø ñaây laø moät trong nhöõng haäu quaû nghieâm troïng nhaát cuûa moät thuyeát nhaân baûn sai laïc vaø cuûa chuû thuyeát duy vaät thöïc tieãn, troän laãn vôùi moät tö töôûng duy töông ñoái vaø hö voâ."
Hai vò cuõng gaëp nhau lieân quan tôùi hieän töôïng toaøn caàu hoùa thôø ô ñe ñoïa hoaø bình. Söï döûng döng ñoái vôùi Thieân Chuùa vöôït quùa laõnh vöïc noäi taâm vaø tinh thaàn cuûa caù nhaân vaø xaâm laán laõnh vöïc coâng coäng vaø xaõ hoäi. Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI khaúng ñònh raèng: "Coù moät töông quan maät thieát giöõa vieäc vinh danh Thieân Chuùa vaø hoaø bình cuûa con ngöôøi treân traùi ñaát". "Khoâng coù söï roäng môû cho sieâu vieät, con ngöôøi deã daøng trôû thaønh moài cho chuû thuyeát töông ñoái hoùa vaø khoù maø haønh ñoäng theo coâng lyù vaø daán thaân cho hoøa bình" (s. 4).
Giaùo huaán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ cuõng tieáp noái caùc tö töôûng cuûa Thaùnh Gioan Phaoloâ II. Trong söù ñieäp cho Ngaøy Hoaø Bình Theá Giôùi naêm 1982 töïa ñeà: "Hoaø bình, moùn quaø Thieân Chuùa uûy thaùc cho con ngöôøi", Ñöùc Gioan Phaoloâ II vieát: "Kitoâ höõu bieát raèng treân traùi ñaát moät xaõ hoäi loaøi ngöôøi hoaøn toaøn vaø luoân maõi hoøa bình, raát tieác laø moät aûo töôûng, vaø caùc yù thöùc heä phaûn aùnh noù nhö theå laø ñieàu coù theå ñaït caùch deã daøng, döôõng nuoâi caùc nieàm hy voïng khoâng theå thöïc hieän ñöôïc # tuy xaùc tín - neáu khoâng phaûi laø ñaõ soáng kinh nghieäm ñôùn ñau - xaùc tín raèng caùc nieàm hy voïng doái traù aáy daãn ñöa tröïc tieáp tôùi neàn hoaø bình giaû taïo cuûa caùc cheá ñoä ñoäc taøi. Nhöng vieäc ghi nhaän thöïc teá naøy khoâng ngaên caûn caùc kitoâ höõu khoûi daán thaàn cho hoaø bình; traùi laïi noù kích thích nhieät tình cuûa hoï".
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ñeà nghò hai thaùi ñoä soáng giuùp ñaùnh baïi söï thôø ô: ñoù laø vun troàng neàn vaên hoùa lieân ñôùi vaø loøng thöông xoùt. Ñaây cuõng laø hai ñeà taøi Ñöùc Gioan Phaoloâ II yeâu thích vaø trình baày trong Thoâng ñieäp "Lo laéng cho caùc vaán ñeà xaõ hoäi". Caàn phaûi daán thaân cho coâng ích vaø coù traùch nhieäm ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi (s. 5). Soáng loøng thöông xoùt cuõng laø ñieàu ñaït toät ñænh vôùi Thoâng ñieäp "Thieân Chuùa giaàu loøng thöông xoùt" cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II.
Sau cuøng söù ñieäp cho Ngaøy Hoaø Bình Theá Giôùi naêm 2002, coâng boá ba thaùng sau vuï khuûng boá hai thaùp song sinh beân Hoa Kyø, môû ñaàu vôùi vieäc nhaéc tôùi bieán coá theâ thaûm naøy, vaø coù töïa ñeà laø "Khoâng coù hoaø bình khoâng coâng lyù, khoâng coù hoaø bình khoâng tha thöù". Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ cuõng nhaéc tôùi caùc chieán tranh baïo löïc gieo vaõi cheát choùc vaø taøn phaù trong caùc thaùng qua vaø keâu goïi moïi ngöôøi daán thaân caûi tieán tình hình theá giôùi trong Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt naøy moät caùch cuï theå.
Trong phaàn phaùt bieåu cuûa mình oâng Vittorio Alberti ñaõ neâu baät moät soá töø chìa khoùa Ñöùc Thaùnh Cha duøng trong söù ñieäp: hoaø bình laø moät chieán thaéng vaø laø moät chinh phuïc. Caàn coù söï hoaùn caûi noäi taâm. Coù moät veû ñeïp trong tieán trình giaûi thoaùt. Söï thôø ô lan traøn trong laõnh vöïc coâng coäng chính trò cuõng nhö vaên hoùa. Ñöùc Thaùnh Cha goïi ñoù laø söï thoái naùt vaø ñònh nghóa noù laø beänh ung thö xaõ hoäi. Hoài coøn laø Hoàng Y ngaøi goïi noù laø söï meät moûi cuûa sieâu vieät, chòu traän, gaäp mình xuoáng trong caùi rieâng tö cuûa mình. "Söï thoái naùt ngoït nhö ñöôøng, chuùng ta quen muøi vò cuûa noù nhöng coi chöøng bò beänh tieåu ñöôøng." Ngaøi caûnh baùo giôùi treû beân Phi chaâu vaø ngaøi keâu goïi hoï ñöøng ñeå cho mình bò hö thoái. Neáu baïn khoâng baét ñaàu, thì seõ khoâng coù ai baét ñaàu caû. Ngöôøi thoái naùt khoâng soáng trong bình an. Söï thoái naùt laø con ñöôøng cuûa caùi cheát".
Trong söù ñieäp cho Ngaøy Hoaø Bình Theá Giôùi coøn coù nhieàu töø chìa khoùa khaùc nhö: khaû naêng cuûa con ngöôøi, voâ caûm, khoâng daán thaân vaø kheùp kín, daán thaân cuï theå ñeá goùp phaàn vaøo vôùi ngöôøi khaùc nhaèm caûi thieän thöïc taïi, caûi tieán theá giôùi.
Tuy nhieân caàn phaûi tin raèng coù moät töông lai vaø yù nghóa cuûa caùc söï vaät ñeå coù söùc maïnh daán thaân choáng laïi söï thoái naùt vaø chieán thaéng söï thôø ô. Caàn chöõa trò beänh thôø ô vôùi loøng thöông xoùt. Loøng thöông xoùt khoâng phaûi chæ laø moät söï kieän luaân lyù nhöng cuõng laø söï kieän taâm trí vaø thoâng minh nöõa. Noù laø söï töï do tö töôûng. Cuoäc khuûng hoaûng treân theá giôùi hieän nay cuõng laø cuoäc khuûng hoaûng vaên hoùa, vì theá moïi taùc nhaân cuûa theá giôùi vaên hoùa ñeàu phaûi cuøng nhau daán thaân: giaùo duïc laø keùo ra ngoaøi, ñaøo taïo laø ñem vaøo trong. Caàn phaûi daøo taïo löông taâm con ngöôøi trong söï töï do, baét ñaàu baèng veû ñeïp cuûa caùc lyù leõ töï do nhö trình baày trong caùc taøi lieäu cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II. Vieäc choáng laïi söï thôø ô vaø thoái naùt ñi ngang qua ngaõ naøy.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)