Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
thuùc giuïc theá giôùi haønh ñoäng
sau khi ñaït ñöôïc thoûa öôùc veà thay ñoåi khí haäu
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ thuùc giuïc theá giôùi haønh ñoäng sau khi ñaït ñöôïc thoûa öôùc veà thay ñoåi khí haäu.
Roma (VietCatholic News 14-12-2015) - Trong buoåi ñoïc kinh Truyeàn Tin vaøo Chuùa Nhaät 13 thaùng 12 naêm 2015, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ca ngôïi caùc nhaø laõnh ñaïo theá giôùi vì ñaõ ñaït ñöôïc moät thoaû hieäp trong caùc cuoäc thöông thaûo môùi ñaây veà thay ñoåi khí haäu taïi Paris, vaø thuùc giuïc coäng ñoàng quoác teá mau choùng ñem thoûa hieäp vaøo haønh ñoäng. Ngaøi phaùt bieåu: "Hoäi nghò veà khí haäu vöøa keát thuùc taïi Paris, vôùi vieäc chaáp nhaän moät thoûa hieäp, ñöôïc nhieàu ngöôøi xaùc ñònh laø coù tính lòch söû".
Moät trong nhöõng ngöôøi ñoù laø Haõng Tin Reuters. Theo Haõng naøy, hoäi nghò thöôïng ñænh veà khí haäu hoaøn caàu taïi Paris ñaõ taïo ñöôïc moät thoûa hieäp heát söùc chuû yeáu vaøo hoâm Thöù Baåy, ñònh höôùng ñi cho vieäc bieán ñoåi coù tính lòch söû ñoái vôùi neàn kinh teá leä thuoäc nhieân lieäu hoùa thaïch chæ trong voøng maáy thaäp nieân, nhaèm chaën ñöùng vieäc haâm noùng ñòa caàu.
Sau boán naêm thöông thuyeát gay go döôùi söï baûo trôï cuûa Lieân Hieäp Quoác, trong ñoù quyeàn lôïi caùc nöôùc giaàu vaø caùc nöôùc ngheøo thöôøng chaïm traùn nhau moät caùch naåy löûa, Ngoaïi Tröôûng Phaùp Laurent Fabius ñaõ tuyeân boá raèng moät thoûa öôùc ñaõ ñöôïc chaáp thuaän, giöõa tieáng voã tay vaø huùyt coøi inh oûi cuûa ñaïi dieän gaàn 200 quoác gia treân theá giôùi.
Thoûa öôùc noùi treân ñöôïc chaøo ñoùn nhö laø thoûa öôùc khí haäu thöù nhaát thöïc söï coù tính hoaøn caàu, buoäc caû caùc nöôùc giaàu laãn caùc nöôùc ngheøo phaûi haïn cheá vieäc thaûi khí caùcbon moãi ngaøy moãi gia taêng vaøo khí quyeån. Noù ñaët ra muïc tieâu saâu roäng, daøi haïn laø loaïi boû, ngay trong theá kyû naøy, coâng xuaát thuaàn cuûa khí nhaø kính do con ngöôøi taïo ra.
Noù cuõng taïo ra moät heä thoáng nhaèm khuyeán khích caùc quoác gia töï nguyeän ñöa ra caùc coá gaéng trong nöôùc nhaèm haïn cheá vieäc thaûi khí, vaø cung caáp nhieàu tyû Myõ Kim hôn nöõa (moãi naêm100 tyû myõ kim) giuùp caùc nöôùc ngheøo ñöông ñaàu vôùi vieäc chuyeån sang moät neàn kinh teá "xanh" hôn, döïa vaøo caùc nguoàn naêng löôïng coù theå ñoåi môùi ñöôïc.
Ngoaïi Tröôøng Phaùp goïi ñaây laø moät thoaû hieäp "coù tham voïng vaø quaân bình", taïo neân moät "böôùc ngoaëc lòch söû" trong caùc coá gaéng ngaên caûn caùc haäu quaû thaûm haïi cuûa moät haønh tinh quaù bò haâm noùng.
Thoûa hieäp cuoái cuøng chuû yeáu giöõ nguyeân döï thaûo ñaõ ñöôïc coâng boá ñaàu ngaøy thöù Baåy, 12 thaùng 12 naêm 2015, keå caû muïc tieâu taùo baïo laø haïn cheá möùc taêng nhieät ñoä döôùi 2 ñoä baùch phaân so vôùi möùc tieàn kyõ ngheä, maø neáu quaù möùc naøy, thì caùc khoa hoïc gia cho raèng theá giôùi seõ bò khoùa cöùng vaøo moät töông lai ñaày thaûm hoïa: möïc nöôùc bieån daâng cao, haïn haùn vaø luït loäi traàm troïng, thieáu thöïc phaåm vaø nöôùc uoáng khaép nôi vaø nhieàu traän baõo taøn phaù hôn nöõa. Hieän nay ñoù laø muïc tieâu tröôùc maét, vaø lyù töôûng seõ coá gaéng ñaït möùc 1.5 ñoä baùch phaân.
Ngöôøi ta töøng tieân ñoaùn seõ ñaït ñöôïc thoûa hieäp treân ngay tröôùc khi hoäi nghò thöôïng ñænh baét ñaàu, vì 187 quoác gia töøng ñaõ ñeä naïp caùc keá hoaïch chi tieát cuûa hoï cho thaáy hoï cöông quyeát haõm ñaø gia taêng vieäc thaûi khí nhaø kính, voán laø muïc tieâu coát loõi cuûa thoûa hieäp.
Duø vaãn ñeå moãi quoác gia töï yù ñöa ra caùc bieän phaùp rieâng cuûa hoï, nhöng thoûa öôùc ñaõ xaùc ñònh ra moät vieãn kieán vaø keá hoaïch haønh ñoäng chung sau raát nhieàu naêm tranh caõi veà vieäc phaûi dieãn tieán ra sao.
Caùc vieân chöùc hy voïng raèng laäp tröôøng chung treân ñaây seõ laø moät bieåu töôïng maïnh meõ ñoái vôùi moïi coâng daân cuûa theá giôùi vaø laø moät daáu hieäu coù uy löïc thuùc ñaåy caùc nhaø quaûn trò vaø caùc nhaø ñaàu tö an taâm trong vieäc chi tieâu haøng ngaøn tyû myõ kim vaøo vieäc thay theá naêng löôïng than ñoát baèng caùc taám thu naêng löôïng maët trôøi (solar panels) vaø coái xay gioù (windmills), phi caùcbon hoùa neàn kinh teá hoaøn caàu ngay trong ñôøi nhieàu ngöôøi hieän soáng hoâm nay.
Cuõng caàn ghi nhaän raèng duø moät soá nhaø tranh ñaáu Hoa Kyø veà thay ñoåi khí haäu coù toû ra hoaøi nghi ñoái vôùi thoaû hieäp, nhöng ñoái vôùi gaàn 30,000 vieân chöùc, caùc nhaø khoa baûng vaø caùc nhaø vaän ñoäng caém traïi gaàn ñòa ñieåm hoäi nghò ôû Paris, thì ñaây laø böôùc ngoaëc coù tính lòch söû maø hoï haèng chôø mong xöa nay.
Saùu naêm sau khi hoäi nghò thöôïng ñænh tröôùc ñaây veà thay ñoåi khí haäu taïi Copenhagen keát thuùc trong thaát baïi chua cay, thoûa öôùc Paris xem ra ñaõ taùi döïng ñöôïc phaàn lôùn nieàm tin töôûng caàn ñeå hoaøn caàu phoái hôïp caùc coá gaéng cuûa mình nhaèm choáng laïi vieäc thay ñoåi khí haäu.
Chính vì theá, phaàn lôùn caùc nhaø tranh ñaáu choáng vieäc haâm noùng ñòa caàu phaûn öùng moät caùch tích cöïc, vì thoûa öôùc ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu daøi haïn hôn hoï töôûng. Tuy nhieân, hoï coi ñaây cuõng chæ môùi laø böôùc ñaàu. Vaû laïi, khoâng gioáng nhö Nghò Ñònh Thö Kyoto naêm 1997, thoûa öôùc Paris khoâng hoaøn toaøn coù tính caùc baét buoäc veà luaät phaùp.
Michael Levi, moät chuyeân gia veà naêng löôïng vaø thay ñoåi khí haäu, cho raèng "vaán ñeà thoûa öôùc naøy coù trôû thaønh moät böôùc ngoaëc thöïc söï cho theá giôùi hay khoâng coøn tuøy thuoäc chuû yeáu ôû caùc nöôùc coù thi haønh nghieâm chænh hay khoâng".
Ñôn giaûn vì moät soá khía caïnh cuûa thoûa öôùc coù tính troùi buoäc nhö vieäc buoäc phaûi ñeä trình muïc tieâu giaûm thieåu vieäc thaûi khí vaø vieäc thöôøng xuyeân phaûi duyeät laïi muïc tieâu naøy. Nhöng chính muïc tieâu do caùc quoác gia ñöa ra thì khoâng bò troùi buoäc.
Neân caùc keá hoaïch cuûa töøng quoác gia laø ñieàu töï nguyeän. Vaø bieän phaùp cheá taøi chæ laø "neâu danh vaø chuoác nhuïc" (name-and-shame) ñeå laøm aùp löïc maø thoâi, hy voïng caùc nöôùc seõ khoâng muoán bò coi laø nhöõng teân laïc haäu quoác teá.
Chính vì theá Miguel Arias Canete, Toång UÛy Tröôûng Khí Haäu AÂu Chaâu, ñaõ noùi leân söï thaät naøy: "Hoâm nay ta möøng vui, ngaøy mai ta phaûi laøm vieäc".
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ laø ngöôøi hieåu ñieàu treân hôn baát cöù ai khaùc. Ngaøi cho raèng thi haønh keá hoaïch ñoøi "moät cam keát coù phoái hôïp vaø quaûng ñaïi cuûa moïi ngöôøi". Ñöùc Phanxicoâ nhaán maïnh: "Trong khi hy voïng raèng phaûi baûo ñaûm coù söï löu taâm ñaëc bieät ñoái vôùi caùc nöôùc yeáu theá, toâi khuyeân toaøn theå coäng ñoàng quoác teá haõy tieán theo con ñöôøng ñaõ choïn nhaân danh tình lieân ñôùi moãi ngaøy moãi trôû neân höõu hieäu hôn".
Vuõ Vaên An