Moät soá nhaän ñònh cuûa cha Federico Lombardi
veà chuyeán coâng du Phi chaâu
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Moät soá nhaän ñònh cuûa cha Federico Lombardi veà chuyeán coâng du Phi chaâu cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ.
Vatican (SD 1-12-2015) - Moät soá nhaän ñònh cuûa Linh Muïc Federico Lombardi, Giaùm ñoác Phoøng baùo chí Toaø Thaùnh, veà chuyeán coâng du Phi chaâu vöøa qua cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Nhö quyù vò ñaõ bieát, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vöøa keát thuùc chuyeán coâng du Phi chaâu ba nöôùc Kenya, Uganda vaø Coäng hoøa Trung Phi veà hoâm 30 thaùng 11 naêm 2015. Ngaøy muøng 1 thaùng 12 phoùng vieân Alessandro Gisotti cuûa chöông trình YÙ ngöõ ñaøi Vaticaêng ñaõ phoûng vaán Linh Muïc Federico Lombardi, Giaùm ñoác Phoøng baùo chí Toøa Thaùnh, laø ngöôøi ñaõ thaùp tuøng Ñöùc Thaùnh Cha trong nhöõng ngaøy qua. Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò moät soá nhaän ñònh toång keát cuûa ngaøi.
Hoûi: Thöa cha Lombardi, ñaây laø laàn ñaàu tieân ÑTC Phanxicoâ vieáng thaêm Phi chaâu. Nhöng nhìn caùc hình aûnh ngöôøi ta coù caûm töôûng ngaøi raát thoaûi maùi trong moïi tình traïng. Laø ngöôøi theo saùt ÑTC trong chuyeán coâng du cha coù caùc caûm töôûng naøo?
Ñaùp: Ñuùng theá. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ hoaøn toaøn thoaûi maùi, vaø toâi coøn noùi raèng caû caùc anh chò em phi chaâu cuõng raát thoaûi maùi trong vieäc gaëp gôõ vaø ñoùn tieáp Ñöùc Thaùnh Cha nöõa. Ñaõ coù moät öôùc mong gaëp gôõ nhau raát saâu ñaäm töø caû hai phía. Ñöùc Thaùnh Cha luoân luoân noùi veà cuoäc gaëp gôõ: ñoù ñaõ laø moät cuoäc gaëp gôõ thaät ñeïp giöõa Ñöùc Thaùnh Cha vaø Phi chaâu! Dó nhieân, Phi chaâu ñoái vôùi taát caû chuùng ta vaø ñoái vôùi thöïc taïi cuûa theá giôùi ngaøy nay, noù hôi ôû vuøng ngoaïi oâ treân bình dieän quyeàn bính trong theá giôùi hieän taïi, vaø vì theá Ñöùc Thaùnh Cha muoán ñi Phi chaâu moät caùch ñaëc bieät vaø caû trong moät nöôùc nhö Trung Phi, laø moät trong caùc quoác gia bò taøn phaù nhaát Phi chaâu hieän nay, ñeå chöùng minh cho thaáy söï chuù yù cuûa ngaøi ñoái vôùi toaøn ñaïi luïc naøy, vaø ñoái vôùi caùc quoác gia ñau khoå vì nhieàu khía caïnh cuûa ngheøo ñoùi, beänh taät, bò gaït boû ngoaøi leà, vaø cuûa khoù khaên tìm ra con ñöôøng cho töông lai trong phaåm giaù traøn ñaày cuûa con ngöôøi.
Hoûi: Trong caû ba nöôùc ñaõ ñöôïc vieáng thaêm, Ñöùc Thaùnh Cha thöôøng boû moät beân dieãn vaên ñaõ doïn saün ñeå noùi buoâng, cho tôùi choã ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi hieän dieän, nhaát laø vôùi giôùii treû. Söï ñaùp traû cuûa daân chuùng ñaõ thaät laø ngoaïi thöôøng, coù ñuùng theá khoâng thöa cha?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng theá. Ñaây laø ñieàu chuùng ta ñaõ hieåu ngay töø ñaàu trieàu ñaïi cuûa ngaøi, ñoù laø kieåu Ñöùc Thaùnh Cha truyeàn thoâng. Ngaøi raát öa thích kieåu töï phaùt naøy, kieåu ñoái thoaïi, kieåu loâi cuoán cöû toïa, baèng caùch traû lôøi vaø noùi chuyeän vôùi caùc ngöôøi hieän dieän, laøm sao ñeå hoï caûm nhaän vaø thaáy raèng hoï laø phaàn tích cöïc cuûa moät tieán trình ñoái thoaïi vaø daán thaân. Ñieàu naøy cuõng ñaõ xaûy ra beân AÙ chaâu. Toâi ñaõ raát bò ñaùnh ñoäng veà söï kieän chính trong caùc chuyeán coâng du ñaàu tieân beân AÙ chaâu, trong ñoù Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ôû trong moät neàn vaên hoùa voâ cuøng khaùc bieät, vaø vôùi söï khoù khaên söû duïng ngoân ngöõ cuûa nhöõng ngöôøi hieän dieän, vì theá caàn phaûi coù thoâng dòch vieân, nhöng kieåu truyeàn thoâng naøy ñaõ chaïy moät caùch hoaøn haûo. Nhö vaäy, ngöôøi ta thaáy ñaëc suûng truyeàn thoâng töï phaùt, cuûa caùc cöû chæ vaø taát caû caùch dieãn taû maø Ñöùc Thaùnh Cha coù. Ngaøi thaønh coâng trong vieäc vöôït thaéng caùc khaùc bieät ngoân ngöõ. Ñieàu naøy, neáu ñaõ thaønh coâng beân AÙ chaâu, thì cuõng ñaõ thaønh coâng beân Phi chaâu, nôi chuùng ta thaáy söï saün saøng cuûa ngöôøi treû trong söï phaán khôûi ñuôïc loâi cuoán cuûa hoï. Caùc dòp coå ñieån, trong ñoù Ñöùc Thaùnh Cha öa thích con ñöôøng ñoái thoaïi, laø caùc cuoäc gaëp gôõ vôùi ngöôøi treû vaø caû caùc cuoäc gaëp gôõ vôùi haøng giaùo só tu só, nghóa laø khi ngaøi ñöùng tröôùc moät cöû toaï, maø ngaøi caûm thaáy ñöôïc ñöa tôùi choã ñoái thoaïi moät caùch töï phaùt hôn.
Hoûi: Ñaõ coù söï chôø ñôïi lôùn ñoái vôùi vieäc môû Cuûa Thaùnh cuûa nhaø thôø chính toaø Bangui. Cöû chæ naøy seõ thöïc söï laø moät trong caùc vieân ñaù ghi daáu trieàu ñaïi giaùo hoaøng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, coù phaûi theá khoâng thöa cha?
Ñaùp: Ñuùng theá. ÔÛ ñaây toâi tin raèng chuùng ta taát caû ñeàu ñaõ coù moät suy tö, vaø töï hoûi vieäc môû Cöûa Thaùnh sôùm hôn ngaøy ñaõ loan baùo, töùc muøng 8 thaùng 12 laø ngaøy chính thöùc baét ñaàu Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt, coù yù nghóa gì? Vaø chuùng ta ñaõ nghó ñaây laø moät luaät tröø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñang ñaëc bieät soáng trong hoaøn caûnh khoù khaên. Hoï gaëp khoù khaên trong vieäc di chuyeån hay tham döï caùc bieán coá theá giôùi lôùn, do ñoù ñaây laø moät cöû chæ chuù yù tôùi ñòa phöông. Nhöng tröôùc khi môû Cöûa Thaùnh Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ noùi: "Ñaây laø thuû ñoâ tinh thaàn cuûa theá giôùi, chieàu nay". Nhö vaäy, chính ngaøi ñaõ cho cöû chæ naøy moät yù nghóa khoâng phaûi chæ laø ñòa phöông, maø thöïc söï laø ñaïi ñoàng. Trong moät nghóa naøo ñoù, toâi tin raèng chuùng ta phaûi noùi: Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt, ñoái vôùi nhöõng ai ñaõ theo doõi chuyeán vieáng thaêm naøy, chuùng toâi ñaõ raát hieåu raèng ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha noù ñaõ ñöôïc môû ra töø beân ñoù. Ñöùc Thaùnh Cha laø ngöôøi ñi ra caùc vuøng ngoaïi bieân vaø noùi raèng caàn phaûi chuù yù tôùi vuøng ngoaïi oâ cuûa Giaùo Hoäi, chuù yù tôùi caùc ngöôøi ngheøo, caùc ngöôøi ñau khoå vv# vaø ngaøi ñaõ muoán môû Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt trong moät tình traïng "cuûa vuøng ngoaïi bieân" ñeå thöïc söï trao ban cho noù yù nghóa tình yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc bieåu loä ra caû vôùi moät söï chuù yù öu tieân ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ai ñau khoå. Ñieàu naøy khoâng laáy maát ñi caùi gì nôi taàm quan troïng cuûa leã nghi khai môû Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt ngaøy muøng 8 thaùng 12, vaø vieäc môû caùc cöûa naêm thaùnh khaùc treân theá giôùi, trong vieãn töôïng cuûa Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt ñaïi ñoàng, ñöôïc phoå bieán khaép nôi treân toaøn caàu. Taïi sao? Bôûi vì loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa coù theå gaëp taïi baát cöù ñaâu. Tuy nhieân, vieäc baét ñaàu, kieåu thöù nhaát, trong ñoù Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ muoán loan baùo ñaõ laø ôû beân ñoù. Vaø toâi muoán noùi theâm moät ñieàu nöõa. Sau khi môû Cöûa Thaùnh vaø baét ñaàu buoåi canh thöùc, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ giaûi toäi cho 5 ngöôøi treû. Ñoù ñaõ laø moät buoåi canh thöùc khoù khaên, bôûi vì ban ñeâm taïi Bangui, vôùi taát caû caùc vaán ñeà saün coù, thaät khoâng deã daøng cho ngöôøi treû ñeán vaø tham döï! Nhö vaäy, ñoái vôùi ngöôøi nhìn töø beân ngoaøi xem ra ñoù laø moät buoåi canh thöùc ñoâi khi khoâng coù caùc ñaùm raát ñoâng ngöôøi tham döï. Tuy nhieân, vaøo saùng hoâm sau toâi ñaõ noùi chuyeän vôùi Ñöùc Giaùm Muïc vaø vôùi vaøi linh muïc, caùc vò ñaõ raát höùng khôûi vaø haøi loøng, bôûi vì caùc vò noùi ñaõ coù raát ñoâng ngöôøi treû xöng toäi, trong suoát buoåi canh thöùc vaø suoát ñeâm, sau khi Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ khai maïc. Ñieàu naøy coù nghóa laø giôùi treû ñaõ hoaøn toaøn hieåu ñaây laø gì. Nhö vaäy, Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt laø ñi gaëp gôõ Loøng Thöông Xoùt cuûa Thieân Chuùa caû qua bí tích Giaûi Toäi, vaø caùc ngöôøi Trung Phi, giôùi treû ñaõ hieåu raát roõ. Ñoái vôùi toâi xem ra ñoù cuõng laø moät söù ñieäp maø chuùng ta phaûi nhaän thöùc ñöôïc. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ khoâng chæ môû moät caùnh cöûa moät caùch bieåu töôïng, nhöng cuõng ñaõ cöû haønh Bí Tích Hoaø Giaûi, vaø taát caû ñaõ ñi neám höôûng caùnh cöûa thieâng lieâng naøy laø Bí Tích Hoaø Giaûi. Chuùng ta phaûi hoïc töø caùc anh chò em Trung Phi yù nghóa cuûa Naêm Thaùnh, baèng caùch nghó tôùi taát caû nhöõng gì ngöôøi ta ñang thaûo luaän caû taïi Roma naøy, töø bình dieän phoái hôïp tôùi bình dieän kinh teá vaø an ninh vv# vaø noùi raèng: "A, chuùng toâi ñaõ hieåu roài: Loøng Thöông Xoùt cuûa Thieân Chuùa ñöôïc bieåu loä, vaø chuùng ta phaûi nhaän laáy noù trong caùc bí tích moät caùch thieâng lieâng".
Hoûi: Chuùng ta haõy ôû laïi trong ñieåm naøy. Tröôùc chuyeán coâng du cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ khoâng thieáu ngöôøi khuyeân Ñöùc Thaùnh Cha ñöøng ñi Trung Phi vì caùc lyù do an ninh. Vôùi chuyeán vieáng thaêm cuûa ngaøi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ cho moät chöùng taù can ñaûm lôùn, vaø noù cuõng seõ trao ban hy voïng cho ngöôøi daân Trung Phi, coù ñuùng theá khoâng thöa cha?
Ñaùp: Raát ñuùng.Toâi tin raèng taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ phaùt bieåu yù kieán, baét ñaàu töø baø toång thoáng chuyeån tieáp, ñeàu ñaõ baày toû loøng bieát ôn ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñeán Trung Phi, duø bieát raèng coù raát nhieàu noã löïc, keå caû caùc noã löïc maïnh meõ töø phía caùc löïc löôïng quyeàn bính treân theá giôùi ngaøy nay khuyeân ngaøi ñöøng ñi. Nhöng maø Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñi, ngaøi chöùng minh cho thaáy söï cöông quyeát hoaøn toaøn cuûa ngaøi, khoâng bao giôø ñeå cho mình bò ñaët vaøo trong söï khoâng chaéc chaén lieân quan tôùi vieäc naøy, vaø ñaây ñaõ laø moät söù ñieäp - moät phaàn chính cuûa söù ñieäp - maø Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ mang laïi: "Toâi ñeán, toâi ñeán vaø toâi muoán ñeán vôùi anh chò em, chính vì anh chò em ñang gaëp khoù khaên, vaø toâi ôû vôùi anh chò em ñeå khích leä anh chò em tìm ra con ñöôøng cho töông lai". Nhö theá khía caïnh naøy cuûa loøng can ñaûm ñoái vôùi vaán ñeà an ninh laø moät khía caïnh minh nhieân söï hieän dieän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha taïi Trung Phi. Toâi xin ñöôïc pheùp ghi nhaän raèng trong khía caïnh naøy Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ cuõng tieáp tuïc moät truyeàn thoáng cuûa caùc vò tieàn nhieäm, vì ai coù moät chuùt trí nhôù ñeàu nhôù raèng trong nhieàu tröôøng hôïp khaùc nhau caùc vò tieàn nhieäm cuõng ñaõ phaûi quyeát ñònh ñi vieáng thaêm, duø trong caùc hoaøn caûnh khoù khaên, vaø caùc Giaùo Hoaøng chöùng minh cho thaáy moät loøng can ñaûm ñaùng keå, vaø khaùng cöï caùc aùp löïc ngöôïc laïi. Chuyeán coâng du cuoái cuøng khaù gaàn vôùi thôøi gian laø chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI beân Libaêng - ñoái vôùi nhöõng ai coøn nhôù - noù ñaõ xaûy ra trong moät hoaøn caûnh noùng chaùy cuûa Trung Ñoâng, cuûa mieàn baéc Libaêng, trong xung ñoät vaø vôùi caùc cuoäc möu saùt. Vì theá, ñoù cuõng ñaõ laø moät tình traïng, trong ñoù quyeát ñònh cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñi thaêm ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù cao nhö laø moät cöû chæ can ñaûm vaø moät söù ñieäp hoaø bình. Vaø ai coù trí nhôù dai hôn vaø trôû laïi thôøi Ñöùc Gioan Phaoloâ II, thì bieát raèng Ñöùc Gioan Phaoloâ II cuõng ñaõ coù loøng can ñaûm nhö theá, ngaøi vaãn coâng du trong nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên, vaø khoâng caàn ai phaûi daäy cho ngaøi. Ai bieát vaø nhôù, thì chaúng haïn nhö chuyeán vieáng thaêm Sarajevo: ngöôøi ta ñaõ tìm thaáy chaát noå ôû döôùi moät caây caàu nôi Ñöùc Thaùnh Cha ñi qua, ngöôøi ta ñaõ khoâng bieát ñoù laø moät vieäc daøn caûnh hay laø moät cuoäc möu saùt, nhöng ñaõ coù söï kieän aáy. Nhö vaäy, caû chuyeán vieáng thaêm Sarajevo nöõa, ai coù trí nhôù thì ñeàu bieát laø ñaõ coù vaán ñeà an ninh. Vaø ai coù trí nhôù dai hôn nöõa thì noùi tôùi chuyeán vieáng thaêm Nicaragua cuûa ngaøi hoài naêm 1983, trong ñoù ñaõ coù moät tình traïng caêng thaúng raát hieån nhieân, beân ngoaøi vaø beân trong, vaø noù cuõng ñaõ ñöôïc bieåu loä ra trong chuyeán vieáng thaêm. Vaø khi Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñi thaêm Peruø, trong thôøi gian du kích quaân "Con ñöôøng saùng" hoaønh haønh, ñaõ coù caùc vuï möu saùt ñoù ñaây trong nöôùc naøy. Nhö vaäy, söï kieän caùc Giaùo Hoaøng ñi thaêm nhöõng nôi naøo caàn ñi thaêm, nôi coù söï chôø ñôïi, nôi cuõng coù moät vaøi nguy hieåm, nhöng cuõng chính vì söù ñieäp ñem trong chính noù söï caàn thieát cuûa moät daán thaân, cuûa moät söï can ñaûm, coøn neáu khoâng thì söù ñieäp# chaû nheõ laø ñi du lòch, nghóa laø ñi vì coù söï caàn thieát, vaø ñieàu naøy cuõng coù giaù phaûi traû!
Toâi xin pheùp ñöôïc noùi theâm, bôûi vì ñaây ñaõ laø moät khía caïnh maø trong caùc ngaøy qua ngöôøi ta ñaõ ñaët nghi vaán nhieàu laàn - coù moät giai thoaïi khaùc ñaõ ñaùnh ñoäng toâi: ñoù laø trong caùc tuaàn tröôùc nöõa, trong soá caùc noã löïc khaùc nhau nhaèm thuyeát phuïc hay trình baày caùc khoù khaên vaø caùc nguy hieåm, toâi cuõng ñaõ tieáp chuyeän moät ngöôøi ñaõ noùi chuyeän vôùi caùc nhaân vaät coù quyeàn cao hôn toâi, vaø oâng ta cho toâi bieát caùc khoù khaên vaø caùc nguy hieåm, ñaëc bieät trong vieäc vieáng thaêm khu phoá hoài vaø ñeàn thôø hoài giaùo. OÂng ta ñaõ noùi moät caùch kính troïng vaø vôùi xaùc tín. Theá maø toâi laïi gaëp oâng ta trong ñeàn thôø, ñoù laø moät nhaân vaät quan troïng cuõng nhö nhieàu vò khaùc trong ñeàn thôø, vaø oâng ta ñaõ nhaûy leân vì sung söôùng, höùng khôûi moät caùch tuyeät ñoái vaø noùi: "Quyù vò thaät gheâ gôùm! Quyù vò quaù duõng caûm! Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ laøm chính ñieàu caàn laøm... Chuùng toâi taát caû ñeàu voâ cuøng bieát ôn ngaøi!" Nhö vaäy chính oâng ta laø nhaân vaät ñaõ lo laéng, ñaõ nhaän ra raèng quyeát taâm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñi thaêm Trung Phi vaø ñeán thaêm caû ñeàn thôø hoài giaùo nöõa coù moät yù nghóa voâ cuøng quyù baùu ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi, vaø ñaëc bieät ñoái vôùi coäng ñoaøn hoài giaùo cuûa thuû ñoâ Bangui vaø cuûa Trung Phi.
Hoûi: Thöa cha, muøng 1 thaùng 12 hoâm nay laø Ngaøy quoác teá choáng beänh lieät khaùng AIDS. Ñaây cuõng ñaõ laø moät ñeà taøi hieän dieän moät caùch maïnh meõ trong chuyeán coâng du cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, caùch rieâng taïi Uganda...
Ñaùp: Vaâng. Uganda laø moät quoác gia coù nhieàu heä luïy ñoái vôùi beänh lieät khaùng. Tröôøng hôïp bò beänh AIDS ñaàu tieân ñaõ ñöôïc khaùm phaù ra taïi Uganda hoài naêm 1982: vieäc lan traøn cuûa beänh dòch lieät khaùng raát lôùn, roài coù daán thaân maïnh meõ cuûa caùc chính quyeàn ñòa phöông, cuõng nhö cuûa Giaùo Hoäi taïi Uganda ñeå choáng laïi beänh dòch naøy - vaø chuùng ta phaûi noùi laø raát may vôùi caùc keát quaû ñaùng keå trong vieäc ngaên chaën vaø giaûm söï lan traøn cuûa noù. Dó nhieân laø ñeà taøi ñaõ hieän dieän trong chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha. Chuùng ta ñaõ nghe chöùng töø cuûa moät thieáu nöõ trong buoåi gaëp gôõ giôùi treû, vaø ñaõ hieåu soáng vôùi beänh AIDS coù nghóa laø gì. Thaät laø moät chöùng töø raát ñaùnh ñoäng! Ñöùc Thaùnh Cha cuõng ñaõ gaëp caùc ngöôøi ñaëc traùch caùc sinh hoaït naøy, chaúng haïn, cho caùc treû em bò beänh lieät khaùng cuûa "Döï aùn Mô Öôùc". Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ noùi tôùi beänh AIDS, khi vieáng thaêm Nhaø Baùc AÙi Nalukolongo. Vì theá, ngaøi hoaøn toaøn yù thöùc ñöôïc ñieàu naøy. Trong buoåi hoïp baùo treân chuyeán bay veà Roma cuõng ñaõ coù moät caâu hoûi lieân quan tôùi vaán ñeà naøy, vaø ai ñoù ñaõ giaûi thích sai, laøm nhö theå laø Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ löôùt qua vaán ñeà, khoâng chuù yù. Traùi laïi, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ muoán loàng noù vaøo trong moät boái caûnh roäng raõi vaø toång quaùt hôn cuûa taát caû caùc traùch nhieäm, maø nhaân loaïi vaø caùc daân toäc coù, ñeå taïo döïng coâng lyù, phaùt trieån, vaø dó nhieân ñeå choáng laïi caùc ñieàu kieän cuûa ngheøo tuùng vaø thieáu söùc khoeû ñang coù ñoù ñaây treân theá giôùi. Ngaøi ñaõ cho raèng caâu hoûi chæ lieân quan moät caùch chuyeân bieät tôùi vieäc duøng tuùi cao su laø quaù haïn heïp, vaø vì theá coù theå taïo ra hieåu laàm. Nhöng chuùng ta coù theå noùi raèng - vaø thaät toát, khi nhaéc ñeán nhö anh ñaõ noùi ñuùng - trong ngaøy quoác teá choáng beänh lieät khaùng - noùi raèng Giaùo Hoäi ñi tieân phong, ñaëc bieät taïi Uganda, cuõng nhö taïi caùc quoác gia khaùc cuûa Phi chaâu, vôùi nhieàu saùng kieán raát roäng raõi: choáng laïi beänh AIDS dó nhieân coù nghóa laø coù hoaït ñoäng phoøng ngöøa, vaø taát caû caùc chuyeân vieân ñeàu bieát raèng trong vieäc phoøng ngöøa söï kieän giaûm caùc sinh hoaït thaùi quaù trong caùc lieân heä tính duïc chung chaï, hay nhieàu, vaø voâ traùch nhieäm laø khía caïnh chính vaø höõu hieäu nhaát: "tieát duïc" vaø "trung thaønh" laø hai töø quan troïng ñaàu tieân giuùp choáng laïi beänh AIDS moät caùch höõu hieäu, vaø moät caùch chính xaùc taát caû khía caïnh giaùo duïc, maø Giaùo Hoäi laøm trong nghóa naøy, laø ñieàu quan troïng tröôùc tieân. Theá roài, coøn coù taát caû khía caïnh cuûa vieäc chöõa trò, bôûi vì noùi raèng: "Toát, caùc baïn haõy duøng tuùi cao su vaø seõ khoâng laây beänh AIDS"... Nhöng roài taát caû nhöõng ai bò beänh, vaø nhieàu laém, thì ai chöõa trò cho hoï ñaây? Coù taát caû sinh hoaït chöõa trò vôùi vieäc duøng caùc thöù thuoác choáng vi ruùt, theo doõi caùc beänh nhaân vaø gaàn guõi hoï; lo laéng cho caùc baø meï vaø caùc treû em; lo laéng cho caùc baø meï goùa buïa... Ñoù laø taát caû moät laõnh vöïc, trong ñoù söï hieän dieän cuûa Giaùo Hoäi voâ cuøng quan troïng - ñaëc bieät taïi Uganda - nhöng cuõng ôû khaép moïi nôi. Nhö vaäy, toâi tin raèng thaät laø ñuùng ñaén nhaéc tôùi daán thaân cuûa Giaùo Hoäi trong laõnh vöïc naøy, vaø hieåu raèng khoâng caàn phaûi coù moät quan nieäm raát haïn heïp veà moät vaán ñeà, maø Ñöùc Thaùnh Cha cuõng bieåu loä söï chuù yù cuûa ngaøi vaø moät vieäc löôïng ñònh chuyeân bieät caùc tröôøng hôïp coù theå coù, khi ngaøi noùi tôùi vaán ñeà cuûa ñieàu raên thöù naêm hay thöù saùu. Vieäc chuù yù tôùi vaán ñeà töï noù vaø daán thaân cuûa Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu trong laõnh vöïc beänh AIDS voâ cuøng roäng raõi, khoång loà, nhö toâi ñaõ noùi. Toâi muoán trôû laïi khía caïnh giaùo duïc cuûa lôøi môøi goïi neâu baät cung caùch haønh xöû coù traùch nhieäm trong cuoäc soáng hoân nhaân, trong cuoäc soáng löùa ñoâi, vaø traùnh moät vieäc söû duïng tính duïc voâ traùch nhieäm, khoâng haïn cheá, laø moät ñieåm tuyeät ñoái quan troïng, keå caû ñoái vôùi vieäc phoøng ngöøa nöõa. Ngoaøi ra, khi nhôù tôùi ngaøy naøy, hoâm nay, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc anh chò em Phi chaâu cuõng laø ngaøy leã nhôù nöõ chaân phöôùc Anuarite Nengapeta, laø moät nöõ tu ñaõ bò gieát naêm 1964, chính vì ñaõ choáng laïi caùc ñoøi hoûi giao hôïp tính duïc cuûa caùc laõnh tuï phieán quaân Congo. Nhö theá chò laø moät vò töû ñaïo cuûa loøng trung thaønh vôùi söï khieát tònh, vôùi daán thaân cuûa chò, vaø nhieàu ngöôøi taïi Phi chaâu coi chò nhö laø ngöôøi che chôû daán thaân cuûa caùc kitoâ höõu vaø cuûa Giaùo Hoäi trong cuoäc chieán ñaáu choáng laïi beänh AIDS. Moät ngöôøi ñaõ soáng cho vieäc phuïc vuï vaø ñaõ cheát vì trung thaønh vôùi daán thaân cuûa mình trong laõnh vöïc theâ thaûm naøy ñoái vôùi vaán ñeà lieät khaùng.
Hoûi: Khi tìm noái lieàn caùc chuyeán vieáng thaêm trong ba nöôùc Kenya, Uganda vaø Coäng hoaø Trung Phi, theo cha ñaâu laø söù ñieäp maïnh meõ nhaát maø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ñeå laïi cho Giaùo Hoäi, nhöng dó nhieân cuõng ñeå laïi cho toaøn ñaïi luïc Phi chaâu, chöù khoâng phaûi chæ rieâng cho ba nöôùc ñöôïc vieáng thaêm maø thoâi?
Ñaùp: Toâi seõ raát thaønh thaät, khi traû lôøi caâu hoûi naøy. Ñieàu ñaõ ñaùnh ñoäng chuùng ta taát caû khi ñi Phi chaâu, ñoù laø giôùi treû. Ñaïi ña soá caùc ngöôøi hieän dieän vaø hoan hoâ Ñöùc Thaùnh Cha, keå caû vaø ñaëc bieät laø doïc theo caùc con ñöôøng, laø caùc treû em vaø ngöôøi treû. Ña soá daân chuùng raát treû, vaø vì theá chuùng ta hieåu taïi sao caû caùc chuyeân vieân daân soá cuõng noùi raèng chæ trong voøng vaøi thaäp nieân nöõa daân soá phi chaâu seõ phaùt trieån leân ñeán haøng tyû ngöôøi, vaø nhö vaäy Phi chaâu seõ laø moät luïc ñòa coù moät taàm quan troïng, caû treân bình dieän daân soá toaøn caàu nöõa. Ñöùc Thaùnh Cha hieän dieän, Giaùo Hoäi hieän dieän, hieän dieän cho treû em, hieän dieän cho caùc ngöôøi treû naøy, hieän dieän cho töông lai cuûa daân toäc naøy, hieän dieän vôùi söï chaân tình. Coù Giaùo Hoäi, vaø Giaùo Hoäi ñoàng haønh, vaø laø moät daáu chæ cuûa vieäc quy chieáu, cuûa nieàm hy voïng, cuaû söï tin töôûng ñoái vôùi moät töông lai toát ñeïp hôn cuûa moät ñaïi luïc ñaõ coù moät söï phaùt trieån khoâng theå tin ñöôïc: duø chuùng ta muoán hay khoâng muoán, toát hay xaáu, ñoù laø ñieàu ngöôøi ta seõ phaûi troâng thaáy, phaûi xaây döïng trong tinh thaàn traùch nhieäm... Khi troâng thaáy caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc gaëp gôõ Ñöùc Thaùnh Cha, toâi ñaõ bò ñaùnh ñoäng bôûi söï kieän vaøi vò cao nieân nhaát laø caùc giaùm muïc thöøa sai aâu chaâu, trong khi ña soá, haàu nhö taát caû, traùi laïi, laø caùc Giaùm Muïc phi chaâu, ñòa phöông. Nhö theá Giaùo Hoäi ñaõ lôùn leân beân Phi chaâu, ñaõ ñaâm reã saâu, hieän dieän vaø ñoàng traùch nhieäm ñoái vôùi vieäc phaùt trieån cuûa caùc daân toäc naøy. Giaùo Hoäi laø phi chaâu vôùi caùc ngöôøi phi chaâu, vaø ñoàng haønh vôùi ñaïi luïc naøy trong caùc vaán ñeà vaø trong caùc nieàm hy voïng cuûa noù. Trung Phi ñaõ laø moät tình traïng soáng theâ thaûm hôn moät chuùt, vì theá Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ daán thaân hôn ñeå ñem laïi hy voïng vaø caùc ñònh höôùng tích cöïc cho töông lai nöôùc naøy. Caùc nöôùc khaùc ñaõ tieán hôn moät chuùt, ñöôïc heä thoáng hoùa hôn moät chuùt, nhö Kenya vaø Uganda, nhöng Giaùo Hoäi hieän dieän cho taát caû moïi ngöôøi. Giaùo Hoäi cuøng ñi vôùi moïi ngöôøi vaø laø moät Giaùo Hoäi phi chaâu, vôùi moät Giaùo Hoaøng ñaïi ñoàng, caûm thaáy mình laø phi chaâu vôùi nhöõng ngöôøi phi chaâu, vaø ngaøi ñaõ thöïc söï thaønh coâng trong vieäc ñoái thoaïi vaø ñöôïc laéng nghe nhö moät ngöôøi cha bôûi taát caû caùc kitoâ höõu vaø taát caû nhöõng ngöôøi thieän chí soáng ôû ñoù. Taát caû moïi ngöôøi. Ñeå keát thuùc vôùi moät hình aûnh ñaõ raát ñaùnh ñoäng toâi: söï kieän Ñöùc Thaùnh Cha ñi xe díp cuøng vôùi Imam ñeå chaøo moïi ngöôøi ñaõ laø moät söù ñieäp raát maïnh meõ. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ gaëp gôõ vaø gaëp gôõ trôû laïi treân khaùn ñaøi cuûa cuoäc ñoái thoaïi lieân toân, goàm Ñöùc Toång Giaùm Muïc, nöõ muïc sö chuû tòch cuûa caùc coäng ñoaøn tin laønh, vaø Imam hoài giaùo, laø moät söù ñieäp raát maïnh meõ. Ñoù laø töông lai cuûa Phi chaâu. Giaùo Hoäi ñoùng goùp phaàn mình, vaø khoâng nghó laø phaûi laøm moät mình. Nhöng Giaùo Hoäi laøm vôùi caùc ngöôøi khaùc, cho söï ñoái thoaïi, cho neàn hoaø bình, vôùi söï trôï giuùp cuûa taát caû moïi ngöôøi thieän chí, vaø ñaëc bieät vôùi caùc tín höõu.
(SD 1-12-2015)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)