Ñöùc Phanxicoâ vaø loøng thöông xoùt thaät
Ñöùc Phanxicoâ vaø loøng thöông xoùt thaät.
Los Angeles (VietCatholic News 4-12-2015) - Theo doõi cuoäc toâng du cuûa Ñöùc Phanxicoâ ôû ba thaønh phoá Myõ trôû veà, taân Giaùm Muïc phuï taù cuûa Los Angeles, Robert Barron, tin chaéc raèng giôùi truyeàn thoâng raát yeâu thöông vò Ñaïi Dieän cuûa Chuùa Kitoâ. Ngaøi laø "traùi bom" cuûa caùc nhaø bình luaän, pheâ bình, chuû chöông trình, vaø vieát xaõ luaän. Ngöôøi ta ñaëc bieät ca ngôïi phong thaùi nhaân töø cuûa ngaøi ñoái vôùi ngöôøi khuyeát taät, ñoái vôùi treû thô, vaø nhaát laø caùch tieáp caän coù tính "thöông xoùt" vaø "bao goàm moïi ngöôøi" cuûa ngaøi, söï saün loøng cuûa ngaøi muoán vöôn tay ra vôùi nhöõng ngöôøi ôû beân leà. Ñoâi khi ngöôøi ta nghe nhöõng chöõ nhö "caùch maïng" vaø "thay cuoäc chôi" ñöôïc noùi veà ngaøi.
Noùi chung, phaàn lôùn ñaùnh giaù cao tính môùi meû trong phöông thöùc tieáp caän cuûa Ñöùc Phanxicoâ vaø caùch kheùo leùo cuûa ngaøi trong vieäc thoåi sinh khí môùi vaøo Giaùo Hoäi. Tuy nhieân, Ñöùc Cha Barron khoâng nghó Ñöùc Phanxicoâ ñaïi bieåu cho moät cuoäc caùch maïng hoaëc ngaøi quay löng laïi caùc vò tieàn nhieäm cuûa ngaøi. Vì quaû khoù maø cho raèng ngaøi chæ laø thöù nuøi boâng thoa phaán meàm loøng, döûng döng ñoái vôùi toäi loãi.
Theo Ñöùc Cha Barron, lyù do khieán nhieàu ngöôøi nghó ngaøi laø ngöôøi meàm loøng chaúng qua do hoï giaûi thích sai veà vieäc ngaøi nhaán maïnh tôùi loøng thöông xoùt. Thöïc ra, noùi raèng thuoäc tính chuû yeáu cuûa Thieân Chuùa laø loøng thöông xoùt thì khoâng haún ñuùng. Ñuùng hôn, phaûi noùi raèng thuoäc tính chuû yeáu cuûa Thieân Chuùa laø tình yeâu, vì tình yeâu môùi laø ñieàu hieän haønh giöõa Ba Ngoâi Thieân Chuùa töø thuôû ñôøi ñôøi. Loøng thöông xoùt laø ñieàu troâng gioáng nhö tình yeâu khi tình yeâu naøy höôùng veà phía ngöôøi toäi loãi. Do ñoù, noùi raèng loøng thöông xoùt thuoäc chính baûn tính Thieân Chuùa laø haøm yù muoán noùi: toäi loãi hieän höõu nôi Thieân Chuùa, moät ñieàu hoaøn toaøn phi lyù.
Ñieàu treân raát quan troïng, vì moät soá ngöôøi coi söù ñieäp thöông xoùt gaàn nhö laø lôøi baùc boû thöïc taïi toäi loãi, nhö theå toäi loãi khoâng coøn nöõa. Thöïc ra, ngöôïc laïi môùi ñuùng. Noùi ñeán thöông xoùt laø yù thöùc thaâm haäu ñöôïc toäi vaø söùc taøn phaù khuûng khieáp cuûa noù. Hay noùi theo moät trong caùc aån duï öa thích cuûa Ñöùc Phanxicoâ, thì ñaây laø vieäc yù thöùc mình bò thöông naëng ñeán noãi ñoøi ñöôïc chöõa trò, khoâng phaûi qua loa, maø moät caùch khaån caáp vaø ñaày chaêm chuù taïi moät beänh vieän keá caän chieán tröôøng. Ta haõy nhôù: trong moät cuoäc phoûng vaán thôøi danh caùch nay hai naêm, khi ñöôïc hoûi, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ töï moâ taû mình laø ngöôøi toäi loãi. Roài ngaøi noùi theâm: "ngöôøi toïi loãi ñöôïc Chuùa ñoaùi nhìn baèng neùt maët thöông xoùt". Ñieàu aáy laøm cho moái lieân heä ñuùng ñaén trôû laïi. Ta cuõng neân nhôù raèng caäu thieáu nieân Jorge Mario Bergoglio ñaït ñöôïc moái lieân heä saâu saéc, coù tính ñoåi ñôøi, vôùi Chuùa Kitoâ chính laø nhôø toøa giaûi toäi. Nhö nhieàu ngöôøi nhaán maïnh, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi veà ma quæ nhieàu hôn baát cöù vò tieàn nhieäm naøo cuûa ngaøi, vaø ngaøi khoâng giaûn löôïc quyeàn löïc toái taêm vaøo moät tröøu töôïng hoùa mô hoà hay moät bieåu töôïng voâ haïi. Ngaøi hieåu Satan laø nhaân vaät coù thöïc vaø raát nguy hieåm.
Khi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ noùi tôùi nhöõng ngöôøi ôû beân leà, ngaøi quaû noùi tôùi nhöõng con ngöôøi thöïc söï ñang baát lôïi veà kinh teá vaø chính trò, nhöng ngaøi cuõng khoâng queân noùi tôùi nhöõng con ngöôøi bò caét ñöùt khoûi söï soáng Thieân Chuùa, trôû neân ngheøo veà taâm linh. Vaø ngaøi vöôn tay ra vôùi nhöõng ngöôøi ôû beân leà veà vaät chaát ñeå ñem hoï vaøo trung taâm theá naøo, ngaøi cuõng vöôn tay ra vôùi nhöõng ai ñang ôû beân leà hieän sinh ñeå ñem hoï tôùi moät nôi toát ñeïp hôn nhö theá. Khi noùi tôùi loøng thöông xoùt vaø vieäc bao goàm moïi ngöôøi, ngaøi nhaát ñònh khoâng noùi raèng "toâi khoâng sao, baïn khoâng sao". Ngaøi keâu goïi ngöôøi ta hoaùn caûi. Hay nhö Ñöùc Hoàng Y Francis George, nguyeân Toång Giaùm Muïc Chicago, töøng noùi: "Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc chaøo ñoùn trong Giaùo Hoäi, nhöng theo ñieàu kieän cuûa Chuùa Kitoâ chöù khoâng theo ñieàu kieän cuûa chính hoï".
Khoâng ñieàu naøo gaây mô hoà laãn loän veà phöông dieän naøy baèng lôøi nhaän ñònh cuûa Ñöùc Phanxicoâ lieân quan tôùi moät linh muïc coù khuynh höôùng ñoàng tính, "toâi laø ai maø daùm pheâ phaùn?" Ngöôøi ta daùm chaéc: ñeán 95% nhöõng ngöôøi nghe caâu naøy ñeàu nghó: theo Ñöùc Phanxicoâ, hoaït ñoäng ñoàng tính thöïc söï khoâng coù toäi. Khoâng gì sai laïc hôn. Ñöùc Giaùo Hoaøng chæ traû lôøi moät giaû ñònh lieân quan tôùi moät linh muïc coù khuynh höôùng ñoàng tính ñaõ sa ngaõ trong quaù khöù vaø nay ñang coá gaéng soáng phuø hôïp vôùi luaät luaân lyù, noùi toùm laïi, moät keû toäi loãi nay bieát nhìn leân göông maët thöông xoùt.
Loøng thöông xoùt trong söù ñieäp Kitoâ Giaùo
Naêm Thaùnh Thöông Xoùt laø dòp raát toát ñeå ngöôøi Coâng Giaùo suy nieäm vaø thöïc haønh moät trong caùc yù nieäm quan troïng nhaát cuûa Kitoâ Giaùo. Vaø khoâng nhaéc nhôû naøo roõ reät hôn laø cöû chæ Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ môû naêm thaùnh taïi Nhaø Thôø Chính Toøa Bangui, Thuû Ñoâ Coäng Hoaø Trung Phi, moät trong nhöõng nöôùc ngheøo nhaát theá giôùi, ngoaøi ra coøn laø naïn nhaân cuûa nhieàu tranh chaáp saéc toäc vaø toân giaùo. Trong khi baùo chí theá giôùi löu yù ñeán nhieàu khía caïnh toân giaùo vaø chính trò khaùc cuûa chuyeán ñi, thì ñaây môùi thöïc söï laø cöû chæ coù yù nghóa nhaát cuûa noù.
Vì loøng thöông xoùt voán laø moät yù nieäm xuyeân suoát söù ñieäp cuûa Tin Möøng Kitoâ Giaùo
Ñoâi khi yù nieäm naøy ñöôïc mieâu taû baèng nhöõng haïn töø coù tính caù nhaân, cho raèng ta coù theå coù moái lieân heä toát vôùi Thieân Chuùa khoâng döïa vaøo "coâng traïng" cuûa ta hay döïa vaøo vieäc ta laøm toát ñöôïc moät ñieàu gì ñoù, maø laø döïa vaøo tình yeâu Thieân Chuùa. Ñaây laø moät tín lyù quan troïng, moät tín lyù töøng thay ñoåi raát nhieàu cuoäc ñôøi.
Tuy nhieân, söù ñieäp thöông xoùt cuûa Kitoâ Giaùo coù nghóa roäng hôn theá. Tin Möøng Gioan 3:16 coù leõ laø caâu ñöôïc bieát nhieàu nhaát trong toaøn boä Thaùnh Kinh, "Vì Thieân Chuùa quaù yeâu theá giôùi neân ñaõ ban Con Moät cuûa Ngöôøi ñeå baát cöù ai tin vaøo Ngöôøi seõ khoâng bò huûy dieät nhöng seõ ñöôïc söï soáng ñôøi ñôøi" nhöng caâu keá tieáp cuõng khoâng keùm quan troïng: "Quaû vaäy, Thieân Chuùa ñaõ khoâng sai Con cuûa Ngöôøi xuoáng theá giôùi ñeå keát aùn theá giôùi, nhöng ñeå theá giôùi nhôø Ngöôøi Con maø ñöôïc cöùu vôùt".
Tín lyù Kitoâ Giaùo veà vieäc creatio ex nihilo (döïng neân töø hö voâ), voán ruùt ra töø ñaàu Saùch Saùng Theá, voán daïy raèng Thieân Chuùa döïng neân theá giôùi hoaøn toaøn vì loøng ñaïi löôïng, khoâng phaûi vì Ngöôøi maø vì caùc taïo vaät cuûa Ngöôøi. Noùi caùch khaùc, toaøn boä hieän sinh ta, vaø moïi söï quanh ta, töï noù, laø moät haønh vi thöông xoùt. Loøng thöông xoùt Kitoâ Giaùo khoâng phaûi, hay khoâng phaûi chæ, noùi veà moät giao dòch coù tính luaät phaùp qua ñoù Thieân Chuùa quyeát ñònh tha thöù toäi loãi cho ta vì Ngöôøi caûm thaáy laøm theá laø ñieàu toát, nhöng laø noùi tôùi söï kieän: Thieân Chuùa luoân haønh ñoäng vì loøng ñaïi löôïng vöôït quaù boån phaän cuûa Ngöôøi ñoái vôùi chuùng ta.
Nhö theá, caùc Kitoâ höõu ñöôïc môøi goïi ñaùp laïi loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa baèng loøng thöông xoùt cuûa hoï, trôû thaønh taùc nhaân cuûa loøng thöông xoùt Thieân Chuùa trong ñôøi hoï vaø chung quanh hoï. Trong Ñaïo Coâng Giaùo, caùc truï coät caàu nguyeän vaø laøm vieäc laønh cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu ñöôïc laàn löôït goïi laø "caùc vieäc thöông ngöôøi veà phaàn hoàn" (thöông linh hoàn baåy moái) vaø "caùc vieäc thöông ngöôøi veà phaàn xaùc" (thöông xaùc baåy moái).
Trong theá giôùi ngoaïi giaùo, nôi xuaát hieän Kitoâ Giaùo, ñoù laø ñieàu gaây ngaïc nhieân hôn heát nôi caùc Kitoâ höõu. Theá giôùi ngoaïi giaùo khoâng phaûi laø theá giôùi phi luaân lyù, ngöôïc laïi laø ñaùng khaùc, nhöng luaân lyù cuûa hoï nhaán maïnh tôùi coâng baèng, moät thöù raát coù theå ôû theá caêng thaúng ñoái vôùi loøng thöông xoùt: vì coâng baèng laø laáy nhöõng gì ngöôøi ta nôï mình, thöông xoùt laø laáy nhieàu hôn ñieàu ngöôøi ta nôï mình, laø gaëp cô may khoâng phaûi vì mình ñaùng ñöôïc, maø caû khi mình khoâng ñaùng ñöôïc.
Vaø taát caû chuùng ta ñeàu bieát ñieàu ñoù töø chính ñôøi mình. Taát caû chuùng ta ñeàu ñaõ tôùi moät luùc naøo ñoù ôû trong ñôøi khi ñieàu ta troâng ñôïi chæ coøn laø loøng thöông xoùt. Khi ñieàu ta caàn laø moät cô may, duø ta khoâng ñaùng ñöôïc. Vaø neáu ta ñöôïc cô may aáy, neáu coù ai ñoù sieâu vieät maø ban noù cho ta, thì ñoù coù theå laø tia saùng seõ thay ñoåi ñôøi ta.
Trong Ñaïo Coâng Giaùo, loøng thöông xoùt maëc moät hình thöùc ñaëc bieät: bí tích xöng toäi, moät bí tích maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhieàu laàn nhaán maïnh. Caùc cuoäc thaêm doø chính trò thích phaân chia ngöôøi Coâng Giaùo theo phöông dieän xaõ hoäi, hay theo khía caïnh ai ñi leã ai khoâng, nhöng thieån nghó ñieàu phaân chia hoï roõ raøng nhaát phaûi laø vieäc ai xöng toäi ai khoâng.
Vaø neáu baïn khoâng ñi xöng toäi, cuõng khoâng ai traùch baïn caû. Bôûi ñoù laø vieäc khoù nhaát ôû treân ñôøi, coøn coù gì khoù baèng ñoái maët vôùi baát cöù ñieàu gì mình laøm sai vaø xin loøng thöông xoùt? Nhöng ñoù laïi chính laø lyù do taïi sao söï giaûi khuaây, söï taêng tröôûng thieâng lieâng, phaùt xuaát töø vieäc xöng toäi, laïi maïnh meõ ñeán theá. Noù nhaèm ñeå ngöôøi ta caûm nghieäm gioáng nhö vieäc ñoùng ñinh, nhöng keát thuùc baèng moät söï soáng môùi, khoûe khoaén, moät cuoäc soáng laïi.
Ngöôøi ta thöôøng thaéc maéc veà vieäc lieäu coù moät "Hieäu Löïc Phanxicoâ" hay khoâng, lieäu söï loâi cuoán veà Giao Teá Nhaân Söï tuyeät vôøi vaø nhöõng cöû chæ töôïng tröng heát söùc maïnh meõ cuûa Ñöùc Phanxicoâ coù ñang hay seõ gaây moät taùc ñoäng ñaùng keå naøo ñoù leân ñöùc tin vaø loøng ñaïo cuûa quaûng ñaïi quaàn chuùng Coâng Giaùo hay khoâng. Thieån nghó tieâu chuaån ñuùng ñaén ñeå ño Hieäu Löïc Phanxicoâ laø bao nhieâu ngöôøi Coâng Giaùo baét ñaàu ñi xöng toäi trôû laïi. Ñieàu naøy, chöù khoâng phaûi baïn coù ñoàng yù vôùi Giaùo Hoäi veà ñieàu naøy hay ñieàu noï, hoaëc baïn coù laøm thieän nguyeän, hay coù ñi leã hay khoâng, môùi laø daáu hieäu chuû yeáu cuûa söùc khoûe thieâng lieâng.
Vuõ Vaên An