Baây giôø hay khoâng bao giôø nöõa
Baây giôø hay khoâng bao giôø nöõa.
Paris (Vat. 4-12-2015) - Trong caùc ngaøy töø 30 thaùng 11 cho tôùi 11 thaùng 12 naêm 2015 Hoäi nghò quoác teá veà thay ñoåi khí haäu, goïi taét laø COP 21, ñang dieãn ra taïi Paris, thuû ñoâ nöôùc Phaùp. Ñöùc Hoàng Y Pietro Parolin, Quoác Vuï Khanh Toaø Thaùnh, cuõng höôùng daãn phaùi ñoaøn Toaø Thaùnh tham döï, vaø cuøng vôùi 150 vò toång thoáng vaø thuû töôùng chính phuû leân tieáng trong nhöõng ngaøy ñaàu tieân cuûa hoäi nghò.
Phaùt bieåu trong hoäi nghò ngaøy 30 thaùng 11 naêm 2015, Ñöùc Hoàng Y keâu goïi ñaït tôùi moät hieäp ñònh toaøn dieän, bieán ñoåi coù ñònh höôùng luaân lyù ñaïo ñöùc, baûo veä phaåm giaù con ngöôøi, thoâng truyeàn caùc daáu hieäu maïnh meõ cho taát caû caùc taùc nhaân lieân heä, vaø coù moät caùi nhìn daøi haïn nhaèm ñaït ñöôïc ba muïc tieâu laø laøm dòu bôùt caùc aûnh höôûng cuûa söï thay ñoåi khí haäu, xoùa boû ngheøo ñoùi vaø khieán cho phaåm giaù cuûa con ngöôøi ñöôïc trieån nôû.
Nhaéc laïi lôøi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi trong dieãn vaên ñoïc taïi truï sôû Lieân Hieäp Quoác ôû Nairobi, Ñöùc Hoàng Y caàu mong hieäp ñònh döïa treân caùc nguyeân taéc cuûa tình lieân ñôùi, coâng lyù, coâng baèng vaø tham döï, nhaèm ñaït ñöôïc ba muïc tieâu phöùc taïp tuøy thuoäc nhau keå treân. Thaät laø theâ thaûm, neáu caùc lôïi loäc rieâng tö thaéng theá coâng ích, vaø ñaëc bieät ñöa tôùi choã leøo laùi thoâng tin. Theo Ñöùc Hoàng Y moät hieäp ñònh toaøn dieän vaø bieán ñoåi phaûi döïa treân ba coät truï sau ñaây.
1) Coät truï thöù nhaát heä taïi vieäc ñöa ra moät ñònh höôùng luaân lyù ñaïo ñöùc roõ raøng, gôïi höùng cho caùc lyù do vaø caùc muïc ñích cuûa hieäp ñònh. Vì nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát laø ngöôøi ngheøo vaø caùc theá heä töông lai, phaûi gaùnh chòu caùc haäu quaû nghieâm troïng nhaát cuûa vieäc thay ñoåi khí haäu, maø thöôøng khi hoï khoâng coù traùch nhieäm. Ñaây laø moät hieän töôïng khoâng coù bieân giôùi, cuõng khoâng coù haøng raøo chính trò xaõ hoäi, cho pheùp chuùng ta töï coâ laäp hoùa mình. Chính vì theá caàn cuûng coá yù thöùc chuùng ta laø moät gia ñình nhaân loaïi, vaø toaøn caàu khoâng theå thôø ô. Tröôùc söï caáp baùch cuûa moät tình traïng ñoøi hoûi söï coäng taùc roäng raõi chöøng naøo coù theå nhaèm ñaït tôùi moät chöông trình chung, thaät quan troïng laø Hieäp ñònh phaûi döïa treân vieäc thöøa nhaän vaø boù buoäc luaân lyù ñaïo ñöùc haønh ñoäng trong moät boái caûnh cuûa tình lieân ñôùi toaøn caàu, cuõng nhö tinh thaàn traùch nhieäm chung nhöng khaùc bieät cuûa töøng ngöôøi, theo caùc khaû naêng vaø ñieàu kieän rieâng.
2) Coät truï thöù hai lieân quan tôùi Hieäp ñònh ñoù laø khoâng phaûi chæ nhaän dieän caùc moâ thöùc cho vieäc thöïc hieän, maø coøn vaø nhaát laø phaûi thoâng truyeàn caùc daáu hieäu roõ raøng ñònh höôùng cho caùc thaùi ñoä haønh xöû cuûa taát caû caùc taùc nhaân lieân heä, baét ñaàu töø caùc chính quyeàn, keå caû caùc chính quyeàn ñòa phöông, theá giôùi kinh doanh, coäng ñoaøn khoa hoïc vaø xaõ hoäi daân söï nöõa. Ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi xaùc tín ñi theo con ñöôøng höôùng tôùi moät neàn kinh teá söû duïng caùc chaát lieäu thaûi ít thaùn khí vaøo khoâng trung. Caùc quoác gia coù nhieàu taøi nguyeân vaø khaû naêng phaûi laøm göông trong vieäc ñem caùc taøi nguyeän ñoù tôùi cho caùc nöôùc caàn coù, ñeå thaêng tieán caùc ñöôøng loái chính trò vaø caùc chöông trình phaùt trieån coù theå chòu ñöïng noåi. ÑHY Parolin ñaëc bieät khuyeán khích vieäc söû duïng caùc naêng löôïng coù theå ñoåi môùi vaø vieäc canh taân kyõ thuaät taùi bieán cheá, cuõng nhö phaùt trieån söï höõu hieäu naêng löôïng, hay vieäc quaûn trò thích ñaùng röøng, vaän chuyeån vaø raùc röôûi; vieäc phaùt trieån moät moâ thöùc voøng troøn cuûa neàn kinh teá; thöïc hieän caùc chöông trình thích ñaùng, coù theå chòu ñöïng noåi vaø khaùc bieät lieân quan tôùi an ninh thöïc phaåm vaø choáng laïi vieäc phung phí thöïc phaåm; caùc chieán thuaät giuùp choáng laïi vieäc ñaàu cô tích tröõ vaø caùc phuï ñôùi khoâng höõu hieäu vaø ñoâi khi toài baïi; vieäc phaùt trieån vaø thuyeân chuyeån caùc kyõ thuaät thích hôïp. Ñoù laø taát caû caùc khía caïnh maø vieäc thöïc hieän höõu hieäu phaûi ñöôïc gôïi höùng bôûi Hieäp ñònh.
3) Coät truï thöù ba lieân quan tôùi vieãn töôïng töông lai. Hoäi nghò thöôïng ñænh veà thay ñoåi khí haäu khoâng phaûi laø ñieåm tôùi, cuõng khoâng phaûi laø ñieåm khôûi haønh, maø laø moät giai ñoaïn ñònh ñoïat cuûa moät tieán trình khoâng keát thuùc vôùi naêm 2015. Moät Hieäp ñònh coù vieãn töôïng thôøi gian roäng raõi phaûi thaáy tröôùc caùc tieán trình duyeät xeùt caùc daán thaân, vaø theo doõi trong saùng, höõu hieäu vaø naêng ñoäng, coù khaû naêng gia taêng töø töø möùc ñoä tham voïng, cuõng nhö baûo ñaûm moät söï kieåm soaùt thích ñaùng. Ngoaøi ra cuõng phaûi nghieâm chænh duyeät xeùt vieäc thöïc hieän caùc moâ thöùc saûn xuaát vaø tieâu thuï coù theå chòu ñöïng noåi, cuõng nhö caùc thaùi ñoä vaø kieåu soáng môùi. Caùc giaûi phaùp kyõ thuaät tuy caàn thieát, nhöng khoâng ñuû, neáu khoâng böôùc vaøo trong vieäc giaùo duïc caùc kieåu soáng coù theå chòu ñöôïc vaø moät yù thöùc traùch nhieäm cao. Kieåu soáng hieän nay vôùi neàn vaên hoùa cuûa vieäc xaøi roài vöùt boû laø ñieàu khoâng theå chòu ñöïng noåi, vaø noù khoâng ñöôïc pheùp coù choã trong caùc moâ thöùc giaùo duïc vaø phaùt trieån cuûa chuùng ta.
Ngaøy 28 thaùng 11 naêm 2015 Ñöùc Hoàng Y Claudio Hummes, nguyeân Toång tröôûng Boä Giaùo Só, Chuû tòch Maïng löôùi Toaøn Amazzonia, ñaõ trao cho oâng Nicolas Hulot vaø baø Christina Figueres moät thænh nguyeän thö vôùi chöõ kyù cuûa 1.8 trieäu ngöôøi, trong ñoù coù 800 ngaøn tín höõu coâng giaùo, yeâu caàu caùc phaùi ñoaøn tham döï Hoäi nghò thöôïng ñænh veà khí haäu COP 21 ñaït quyeát ñònh giaûm vieäc thaûi thaùn khí vaøo khoâng trung ñeå laøm chaäm tieán trình haâm noùng traùi ñaát; xaùc ñònh moät thôøi haïn loaïi tröø moïi thöù nhieân thaïch, vaø laáy naêm 2050 laøm möùc thôøi gian loaïi tröø thaùn khí hoaøn toaøn. Ngoaøi ra thænh nguyeän thö cuõng yeâu caàu caùc nöôùc giaàu trôï giuùp caùc nöôùc ngheøo trong vieäc choáng laïi caùc thay ñoåi khí haäu vôùi söï trôï giuùp taøi chaùnh vaø caùc duïng cuï thích hôïp. Töôûng cuõng neân nhaéc laïi laø hoài thaùng 10 naêm 2015 caùc Hoàng Y, Giaùm Muïc vaø caùc Thöôïng Phuï toaøn theá giôùi cuõng ñaõ ñöa ra lôøi keâu goïi Hoäi nghò thöôïng ñænh veà thay ñoåi khí haäu COP 21 taïi Paris coá gaéng ñaït ñöôïc moät Hieäp ñònh coù tích caùch baét buoäc giuùp thay ñoåi tình hình moâi sinh hieän nay, coù nguy cô ñöa theá giôùi tôùi bôø vöïc thaúm cuûa caùc tai öông theâ thaûm.
Ngaøy 30 thaùng 11 naêm 2015, trong cuoäc phoûng vaán treân maùy bay töø Bangui veå Roma, coù nhaø baùo ñaõ hoûi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ lieân quan tôùi giaûi phaùp maø moïi ngöôøi chôø ñôïi nôi Hoäi nghò thöôïng ñænh taïi Paris. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ghi nhaän raèng ngay töø ñaàu caùc Hoäi nghò veà moâi sinh vaø khí haäu ñaõ ñaït raát ít thaønh quaû cuï theå. Vaø caøng ngaøy tình hình caøng nghieâm troïng hôn. Caùc khoái ñaù baêng baéc cöïc ñang tan chaûy nhanh choùng. Bieát bao nhieâu tai öông thieân nhieân ñaõ vaø ñang xaûy ra ngaøy caøng nhieàu. Seõ coù nhieàu nöôùc bieán maát. Theá giôùi ñang chöùng kieán moät cuoäc töï töû taäp theå. Vì theá, hoaëc laø phaûi ñaït ñöôïc keát quûa cuï theå ngay baây giôø, hay laø khoâng bao giôø nöõa.
Quaû vaäy, cho ñeán nay caùc cöôøng quoác kyõ ngheä daõ chæ nghó tôùi caùc lôïi nhuaän cuûa mình, khoâng kyù nhaän, hay kyù nhaän maø khoâng thi haønh caùc ñoøi buoäc cuûa caùc thoûa hieäp moâi sinh. Nhöng neáu theá giôùi cöù tieáp tuïc ñaø naøy, thì chaúng bao laâu nöõa seõ quùa muoän ñeå coù theå ñaûo ngöôïc tình hình cuûa cuoäc töï saùt taäp theå.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)