Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
thaêm Vaên Phoøng Lieân Hieäp Quoác taïi Nairobi
Hoaëc caûi thieän hoaëc tieâu dieät moâi sinh
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ thaêm Vaên Phoøng Lieân Hieäp Quoác taïi Nairobi: Hoaëc caûi thieän hoaëc tieâu dieät moâi sinh.
Nairobi, Kenya (VietCatholic News 27-11-2015) - Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ keát thuùc ngaøy ñaày ñuû ñaàu tieân cuûa ngaøi taïi Phi Chaâu baèng caùch tôùi thaêm Vaên Phoøng Lieân Hieäp Quoác ôû Nairobi, vieát taét laø UNON.
Vaên Phoøng naøy laø moät trong boán vaên phoøng chính cuûa Lieân Hieäp Quoác trong ñoù, coù söï hieän dieän cuûa nhieàu cô quan Lieân Hieäp Quoác. Vaên Phoøng coù moät toaø nhaø goïi laø Nhaø Xanh, nôi laøm vieäc cuûa hai cô quan UNEP vaø UN-Habitat. Toøa nhaø naøy coù ñieàu ñaëc bieät laø söû duïng nöôùc taùi cheá bieán vaø aùnh saùng töï nhieân ñeå giaûm thieåu vieäc leä thuoäc aùnh saùng nhaân taïo. Toøa nhaø cuõng ñöôïc thieát keá ñeå söû duïng khoâng khí töï nhieân thay theá cho khoâng khí ñöôïc ñieàu hoøa: hoï duøng caùc taám naêng löôïng maët trôøi ñeå saûn xuaát naêng löôïng cho toøa nhaø. Toøa nhaø naøy ñöôïc Toång Thö Kyù Lieân Hieäp Quoác Ban Ki-moon khaùnh thaønh ngaøy 31 thaùng Ba naêm 2011.
Khoâng coøn dòp naøo thích hôïp hôn ñeå Ñöùc Phanxicoâ "ñaùnh tieáng" vôùi Hoäi Nghò Thöôïng Ñænh taïi Paris veà khí haäu seõ ñöôïc khai maïc vaøo ngaøy 30 thaùng 11 naêm 2015, truøng vôùi ngaøy ngaøi chaám döùt chuyeán toâng du Phi Chaâu ñaàu tieân cuûa ngaøi. Nhaân dòp naøy, ngaøi nhaán maïnh tôùi taàm quan troïng cuûa vieäc chaêm soùc coâng trình saùng theá cuûa Thieân Chuùa. Theo ngaøi seõ laø moät thaûm hoïa neáu quyeàn lôïi caù theå thaéng löôùt ích chung, daãn tôùi vieäc thao tuùng thoâng tin ñeå baûo veä "caùc keá hoaïch vaø döï aùn rieâng cuûa hoï".
Ñöùc Giaùo Hoaøng ñöôïc ñoùn tieáp noàng haäu tai UNON vì cöû toïa ñöôïc yeâu caàu ba laàn hoan hoâ vang daäy luùc ngaøi môùi tôùi. Sau ba baøi dieãn vaên chaøo möøng cuûa caùc vieân chöùc Lieân Hieäp Quoác, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñoïc moät baøi dieãn vaên baèng tieáng Taây Ban Nha, chuû yeáu nhaán maïnh tôùi caùc ñeà taøi chính cuûa Thoâng Ñieäp Laudato Si', ñaëc bieät laø hai vaán ñeà khai thaùc kim cöông vaø saên baén voi.
Ñöùc Giaùo Hoaøng giaûi thích raèng tröôùc khi vaøo ñaïi saûnh, ngaøi ñöôïc yeâu caàu troàng moät caây töôïng tröng: "tröôùc heát vaø treân heát ñaây laø moät lôøi môøi tieáp tuïc cuoäc chieán ñaáu choáng caùc hieän töôïng nhö phaù röøng vaø hoang ñòa khoùa" cuõng nhö nhaéc ngöôøi ta nhôù tôùi "taàm quan troïng cuûa vieäc baûo veä vaø quaûn trò coù traùch nhieäm nhöõng 'laù phoåi ña sinh phong phuù cuûa haønh tinh ta'".
Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaéc tôùi Hoäi Nghò Khí Haäu ôû Paris cuõng coù teân laø COP21, moät hoäi nghò laàn ñaàu tieân trong 20 naêm thöông thaûo vöøa qua, hy voïng seõ thoâng qua moät thoûa hieäp phoå quaùt coù tính baét buoäc veà khí haäu, nhaèm duy trì vieäc haâm noùng ñòa caàu ôû möùc döôùi 2 ñoä baùch phaân.
Moät choïn löïa
Ñöùc Giaùo Hoaøng töøng nhaéc tôùi hoäi nghò treân nhieàu laàn vaø ngaøi ñaõ ban haønh Thoâng Ñieäp Laudato Si', tröôùc bieán coá naøy, vôùi hy voïng noù seõ goùp phaàn vaøo cuoäc thaûo luaän laàn naøy.
Hoâm nay, ngaøi noùi veà hoäi nghò naøy nhö sau: "Seõ laø ñieàu ñaùng buoàn, vaø toâi daùm noùi laø thaûm hoïa nöõa, neáu caùc quyeàn lôïi rieâng thaéng löôùt ích chung vaø daãn tôùi vieäc thao tuùng thoâng tin ñeå baûo veä keá hoaïch vaø döï aùn rieâng cuûa hoï".
"Trong boái caûnh quoác teá naøy, chuùng ta bò ñoái ñaàu vôùi moät choïn löïa khoâng theå naøo boû qua ñöôïc laø: hoaëc caûi thieän hoaëc tieâu dieät moâi sinh".
Ngaøi noùi theâm: "COP21 bieåu töôïng cho moät giai ñoaïn quan troïng trong dieãn trình khai trieån moät heä thoáng naêng löôïng môùi ít leä thuoäc vaøo vieäc söû duïng nhieân lieäu töø xaùc ñoäng vaät (fossil fuel), nhaèm vieäc hieäu naêng hoùa nhieân lieäu vaø vieäc söû duïng caùc nguoàn naêng löôïng khoâng coù hoaëc coù raát ít noäi dung caùcbon. Chuùng ta ñang ñöông ñaàu vôùi moät nghóa vuï chính trò vaø kinh teá lôùn lao laø phaûi suy nghó laïi vaø ñieàu chænh caùc truïc traëc vaø boùp meùo moâ thöùc phaùt trieån hieän thôøi".
Ba muïc tieâu
Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi raèng ngaøi hy voïng thoaû hieäp taïi Paris seõ ñaët caên baûn treân "caùc nguyeân taéc lieân ñôùi, coâng lyù, bình ñaúng vaø tham döï" vaø noù seõ nhaém ba muïc tieâu: "giaûm thieåu taùc ñoäng cuûa vieäc thay ñoåi khí haäu, choáng ngheøo ñoùi vaø baûo ñaûm vieäc toân troïng nhaân phaåm".
Ngaøi noùi raèng "vieäc ñoái thoaïi thaønh thöïc vaø côûi môû" laø ñieàu caàn thieát ñeå giuùp caùc ñieàu treân dieãn ra "vôùi söï hôïp taùc coù traùch nhieäm cuûa moïi ngöôøi: caùc nhaø caàm quyeàn chính trò, coäng ñoàng khoa hoïc, theá giôùi kinh doanh vaø xaõ hoäi daân söï".
Ngaøi nhìn nhaän raèng con ngöôøi "coù khaû naêng laøm ñieàu toài teä nhaát", nhöng hoï cuõng "coù khaû naêng vöôn cao hôn chính hoï, bieát choïn laïi nhöõng gì laø toát vaø thöïc hieän moät khôûi ñaàu môùi".
Do ñoù, theá kyû 21 coù theå ñöôïc ghi nhôù laø ñaõ "quaûng ñaïi gaùnh vaùc caùc traùch nhieäm naëng neà cuûa mình" ngöôïc vôùi thôøi kyø haäu kyõ ngheä, laø thôøi kyø "ñaùng bò ghi nhôù laø moät trong caùc thôøi voâ traùch nhieäm nhaát trong lòch söû".
Khoâng phaûi laø moät aûo töôûng
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ cuõng cho bieát: ñeå vieäc treân dieãn ra, caàn phaûi baét kinh teá vaø chính trò "phuïc vuï con ngöôøi".
Ñieàu treân seõ giuùp con ngöôøi taùi caáu truùc "toøan boä heä thoáng saûn xuaát vaø phaân phoái moät caùch khieán cho caùc khaû naêng vaø caùc nhu caàu cuûa moãi caù nhaân tìm ñöôïc bieåu thöùc thích ñaùng trong ñôøi soáng xaõ hoäi" trong söï hoaø hôïp vôùi thieân nhieân.
Ñöùc Phanxicoâ quaû quyeát raèng ñaây khoâng phaûi laø "moät aûo töôûng kieåu lyù töôûng chuû nghóa". Traùi laïi, noù laø "vieãn aûnh thöïc tieãn bieán con ngöôøi vaø nhaân phaåm thaønh khôûi ñieåm vaø muïc tieâu cuûa moïi söï".
Ngaøi cho raèng muoán cho ñieàu treân xaåy ra, ñieàu caàn thieát laø phaûi daán thaân vaøo giaùo duïc: "moät dieãn trình giaùo duïc bieát coå vuõ treû trai treû gaùi, ñaøn baø ñaøn oâng, ngöôøi treû ngöôøi tröôûng thaønh, tieáp nhaän neàn vaên hoùa chaêm soùc, chaêm soùc cho mình, chaêm soùc cho ngöôøi khaùc, chaêm soùc cho moâi sinh, thay theá cho neàn vaên hoùa vöùt boû, trong ñoù ngöôøi ta söû duïng roài quaêng boû chính mình, quaêng boû ngöôøi khaùc vaø quaêng boû moâi sinh".
Ngaøi cho raèng "chuùng ta vaãn coøn thì giôø".
Hoaøn caàu hoùa loøng döûng döng
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhaän ñònh raèng "neàn vaên hoùa laøm hö vaø vöùt boû" naøy ñaõ teá soáng quaàn chuùng tröôùc baøn thôø caùc ngaãu thaàn "lôïi nhuaän vaø tieâu thuï".
Vaø ngaøi caûnh caùo "ta caàn ñeà cao caûnh giaùc ñoái vôùi daáu hieäu xaáu xa cuûa 'vieäc hoaøn caàu hoùa loøng döûng döng', nghóa laø caûnh giaùc söï kieän naøy: ta ñang daàn daàn trôû neân quen maét ñoái vôùi söï ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc, coi noù nhö moät ñieàu bình thöôøng, hoaëc teä hôn nöõa, trôû neân nhaãn nhuïc tröôùc nhöõng kieåu cöïc ñoan vaø ñaày tai tieáng cuûa vieäc 'duøng roài boû' vaø loaïi tröø xaõ hoäi nhö caùc hình thöùc môùi cuûa naïn noâ leä, naïn buoân baùn ngöôøi, naïn lao ñoäng cöôõng böùc, naïn ñó ñieám vaø buoân baùn boä phaän ngöôøi".
Ngaøi ñaëc bieät nhaéc ñeán caùc di daân phaûi "chaïy troán caûnh ngheøo ñang gia taêng vaø coøn bò vieäc xuoáng doác moâi sinh laøm cho traàm troïng hôn" vaäy maø vaãn khoâng ñöôïc thöøa nhaän laø ngöôøi tò naïn.
"Nhieàu cuoäc ñôøi, nhieàu caâu truyeän, nhieàu giaác mô ñaõ thaønh maây khoùi trong thôøi ñaïi ta. Ta khoâng theå maõi döûng döng tröôùc tình huoáng naøy. Ta khoâng coù quyeàn laøm theá".
Vöôït qua caùc quyeàn lôïi thöông maïi
Ñöùc Giaùo Hoaøng cuõng ñeà caäp tôùi vaán ñeà ñoâ thò hoùa böøa baõi, vaø ngaøi khuyeán khích nhöõng ai coù nhieäm vuï baûo ñaûm ñeå vieäc ñoâ thò hoùa trôû thaønh moät phöông theá phaùt trieån neân löu yù tôùi nhöõng ngöôøi ôû nhöõng khu vöïc ngoaïi bieân.
Ngaøi cuõng ñeà caäp tôùi caùc töông quan buoân baùn giöõa caùc chính phuû baèng caùch nhaéc tôùi suy nghó cuûa Ñöùc Phaoloâ VI, moät suy nghó cho raèng caùc töông quan naøy raát coù theå "laø yeáu toá caên baûn cho vieäc phaùt trieån caùc daân toäc", nhöng, maët khaùc, cuõng coù theå laø "nguyeân nhaân gaây ra ngheøo ñoùi vaø loaïi tröø cuøng cöïc".
Ngaøi noùi: "duø nhaän raèng coøn nhieàu ñieàu phaûi laøm trong laõnh vöïc naøy, nhöng xem ra ta vaãn chöa ñaït ñöôïc moät heä thoáng buoân baùn quoác teá coâng bình vaø hoaøn toaøn phuïc vuï cuoäc chieán ñaáu choáng ngheøo ñoùi vaø loaïi tröø".
Trong boái caûnh aáy, ngaøi noùi tôùi vaán ñeà phaùt trieån vaø chaêm soùc y teá, nhaát laø caùc thoûa hieäp lieân quan tôùi taøi saûn trí thöùc vaø quyeàn coù thuoác men vaø chaêm soùc y teá coát yeáu. Ngaøi noùi: "caùc hieäp öôùc töï do buoân baùn trong vuøng coù ñeà caäp tôùi vieäc baûo veä taøi saûn trí thöùc, nhaát laø trong caùc laõnh vöïc döôïc hoïc vaø kyõ sinh hoïc, khoâng nhöõng neân duy trì nguyeân veïn caùc quyeàn haïn ñaõ ñöôïc caùc thoûa hieäp ña quoác daønh cho caùc chính phuû, maø coøn phaûi trôû thaønh phöông theá baûo ñaûm möùc toái thieåu cho vieäc chaêm soùc söùc khoûe vaø quyeàn ñöôïc chöõa trò caên baûn cho moïi ngöôøi".
Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi theâm raèng moät soá vaán ñeà veà söùc khoûe, nhö beänh soát reùt vaø beänh lao, "ñoøi caùc chính phuû phaûi löu yù ñaëc bieät, treân vaø vöôït quaù moïi lôïi ích buoân baùn hay chính trò".
Tieáng keâu töø traùi ñaát
Ñeà caäp tôùi tình theá moâi sinh cuûa Phi Chaâu, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ than phieàn raèng söï phong phuù töï nhieân cuûa luïc ñòa naøy "thöôøng xuyeân bò laâm vaøo nguy cô bò huûy dieät do loøng vò kyû ñuû loaïi cuûa con ngöôøi vaø do vieäc laïm duïng caùc tình huoáng ngheøo ñoùi vaø bò loaïi tröø gaây ra".
Ngaøi leân aùn vieäc buoân baùn baát hôïp phaùp, phaùt sinh "töø caùc tình huoáng ngheøo ñoùi vaø keát quaû caøng daãn tôùi ngheøo ñoùi vaø loaïi tröø nhieàu hôn".
Ngaøi cho hay: "Vieäc buoân baùn baát hôïp phaùp kim cöông vaø ñaù quùy, cuõng nhö kim loaïi quùy hoaëc nhöõng thöù coù giaù trò lôùn veà chieán löôïc, goã, chaát lieäu sinh hoïc vaø caùc saûn phaåm töø ñoäng vaät, nhö vieäc buoân baùn ngaø voi vaø vì theá saùt haïi voi, ñang ñoå daàu theâm vaøo löûa baát oån chính trò, toäi aùc vaø khuûng boá coù toå chöùc. Tình theá naøy cuõng laø moät tieáng keâu töø nhaân loaïi vaø töø chính traùi ñaát, moät tieáng keâu caàn ñöôïc coäng ñoàng quoác teá laéng nghe".
Ñöùc Giaùo Hoaøng keát thuùc baøi dieãn vaên baèng lôøi ñoan höùa: Giaùo Hoäi seõ hoã trôï vaø coá gaéng laøm vieäc cho ích chung.
Vuõ Vaên An