Thöôïng Hoäi Ñoàng veà Gia Ñình naêm 2015

Töôøng Trình Sau Cuøng

Thöôïng Hoäi Ñoàng veà Gia Ñình naêm 2015: Töôøng Trình Sau Cuøng.

Roma (VietCatholic News 9-11-2015) - Sau ñaây laø baûn Töôøng Trình Sau Cuøng cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc trình leân Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, luùc keát thuùc Phieân Hoïp Thöôøng Leä Laàn Thöù 14 (4 tôùi 25 thaùng Möôøi naêm 2015) veà chuû ñeà "Ôn Goïi vaø Söùc Meänh Gia Ñình trong Giaùo Hoäi vaø trong Theá Giôùi Ngaøy Nay" (Theo Baûn Tieáng Anh cuûa Ñöùc Cha Michael G. Campbell, Giaùo Phaän Lancaster, Anh).

Caùc chöõ vieát taét

AA: Coâng Ñoàng Vatican II, Saéc Leänh Apostolicam Actuositatem (18-11-1965)

AG: Coâng Ñoàng Vatican II, Saéc Leänh Ad Gentes (7-12-1965)

CCC: Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo (15-8-1997)

CiV: Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Thoâng Ñieäp Caritas in Veritate (29-6- 2009)

DC: UÛy Ban Giaùo Hoaøng veà Caùc Baûn Vaên Luaät Leä, Huaán Thò Dignitas Connubii (25-1-2005)

DCE: Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Thoâng Ñieäp Deus Caritas Est (25-12- 2005)

DeV: Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Thoâng Ñieäp Dominum et Vivificantem (18-3-1986)

GS: Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Muïc Vuï Gaudium et Spes (7-12-1965)

EdE: Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Thoâng Ñieäp Ecclesia de Eucharistia (17-4-2003)

EG: Ñöùc Phanxicoâ, Toâng Huaán Evangelii Gaudium (24-11-2013)

EN: Chaân Phuùc Phaoloâ VI, Toâng Huaán Evangelii Nuntiandi (8-12-1975)

EV: Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Thoâng Ñieäp Evangelium Vitae (25-3-1995)

FC: Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Toâng Huaán Familiaris Consortio (22-11-1981)

IL: Phieân Hoïp Ñaëc Bieät Laàn III cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, Taøi Lieäu Laøm Vieäc (24-6-2014)

LF: Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng Ñieäp Lumen Fidei (29-6-2013)

LG: Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Tín Lyù Lumen Gentium (21-11-1964)

LS: Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng Ñieäp Laudato Si' (24-5-2015)

MV: Ñöùc Phanxicoâ, Töï Saéc Misericordiae Vultus (11-4-2015)

NA: Coâng Ñoàng Vatican II, Saéc Leänh Nostra Aetate (28-10-1965)

NMI: Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Toâng Thö Novo Millennio Ineunte (6-1-2001)

RM: Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Thoâng Ñieäp Redemptoris Missio (7-12-1990)

VS: Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Thoâng Ñieäp Veritatis Splendor (6-8-1993)

Nhaäp Ñeà

1. Chuùng toâi, caùc nghò phuï, hôïp nhaát vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ trong Thöôïng Hoäi Ñoàng, xin caùm ôn ngaøi vì ñaõ keâu goïi chuùng toâi cuøng suy nghó vôùi ngaøi, vaø döôùi söï höôùng daãn cuûa ngaøi, veà ôn goïi vaø söù meänh cuûa gia ñình ngaøy nay. Chuùng toâi xin khieâm nhöôøng daâng leân ngaøi thaønh quaû caùc lao coâng cuûa chuùng toâi, vì bieát raèng noù coù nhieàu haïn cheá. Tuy nhieân, chuùng toâi coù theå quaû quyeát raèng chuùng toâi ñaõ luoân nghó tôùi caùc gia ñình theá giôùi vôùi nhöõng haân hoan vaø hy voïng cuûa hoï, vôùi nhöõng buoàn saàu vaø ñau ñôùn cuûa hoï. Caùc moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu luoân bieát raèng "khoâng coù gì thöïc söï laø cuûa con ngöôøi maø laïi khoâng gieo aâm höôûng trong loøng hoï. Thöïc vaäy, coäng ñoaøn cuûa hoï ñöôïc caáu taïo baèng nhöõng con ngöôøi ñaõ ñöôïc qui tuï trong Chuùa Kitoâ, ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn trong cuoäc löõ haønh veà Nöôùc Cha vaø ñaõ ñoùn nhaän tin möøng cöùu roãi ñem tôùi cho moïi ngöôøi. Vì theá, coäng ñoaøn aáy môùi nhaän thaáy mình thöïc söï lieân heä maät thieát vôùi loaøi ngöôøi vaø lòch söû nhaân loaïi" (GS 1). Chuùng toâi xin taï ôn Chuùa vì loøng trung thaønh ñaïi löôïng cuûa raát nhieàu gia ñình trong vieäc höôûng öùng ôn goïi vaø söù meänh cuûa hoï, duø gaëp nhieàu trôû ngaïi, hieåu laàm vaø ñau khoå. Toaøn theå Giaùo Hoäi xin khích leä caùc gia ñình naøy; vì, nhôø keát hôïp vôùi Chuùa mình vaø ñöôïc söï höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Giaùo Hoäi naøy luoân bieát raèng mình coù lôøi söï thaät vaø hy voïng ñeå hieán taëng moïi ngöôøi. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhaéc nhôû ñieàu naøy khi cöû haønh leã khai maïc giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa cuoäc haønh trình thöôïng hoäi ñoàng daønh cho gia ñình naøy: "Thieân Chuùa khoâng döïng neân caùc höõu theå nhaân baûn ñeå hoï soáng buoàn saàu hay coâ ñoäc, maø ñeå hoï chia seû cuoäc haønh trình cuûa hoï vôùi moät ngöôøi khaùc hoøng boå tuùc cho hoï# Chuùa Gieâsu ñaõ toùm löôïc keá hoaïch naøy baèng nhöõng lôøi sau ñaây: "Ngay töø thuôû saùng theá, Thieân Chuùa ñaõ döïng neân hoï coù nam coù nöõ; vì lyù do naøy, ngöôøi ñaøn oâng seõ lìa boû cha meï mình vaø keát hôïp vôùi vôï vaø caû hai seõ neân moät thaân xaùc. Bôûi theá, hoï khoâng coøn laø hai, maø chæ coøn laø moät thaân xaùc" (Mc 10: 6-8; xem St 1:27; 2:24)". Thieân Chuùa "keát hôïp traùi tim moät ngöôøi ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø yeâu nhau, noái keát hoï trong söï hôïp nhaát vaø baát khaû tieâu. Ñieàu naøy coù nghóa: ñoái töôïng cuûa cuoäc soáng hoân nhaân khoâng phaûi chæ laø soáng vôùi nhau maõi maõi, maø coøn yeâu nhau maõi maõi nöõa! Bôûi theá, Chuùa Gieâsu ñaõ taùi laäp traät töï nguyeân thuûy vaø vaø laø traät töï phaùt sinh (#). Chæ ôû trong aùnh saùng söï ñieân roà nhöng khoâng cuûa tình yeâu vöôït qua cuûa Chuùa Gieâsu, ta môùi hieåu ñöôïc söï ñieân roà nhöng khoâng cuûa cuoäc soáng hoân nhaân moät vôï moät choàng cho tôùi cheát" (Baøi giaûng Thaùnh Leã Khai Maïc Thöôïng Hoäi Ñoàng, ngaøy 4 thaùng Möôøi naêm 2015).

2. Laø cung loøng cuûa haân hoan vaø thöû thaùch, Gia ñình laø tröôøng hoïc ñaàu tieân vaø toát nhaát cuûa nhaân loaïi (xem GS 52). Baát chaáp caùc daáu hieäu khuûng hoaûng trong ñònh cheá gia ñình thuoäc nhieàu boái caûnh khaùc nhau, öôùc nguyeän coù gia ñình vaãn sinh ñoäng nôi caùc theá heä treû trung. Laø nhaø chuyeân moân veà nhaân loaïi vaø luoân tin töôûng vaøo söù meänh cuûa mình, Giaùo Hoäi xaùc tín coâng boá "Tin Möøng gia ñình": moät tin möøng ñöôïc tieáp nhaän cuøng moät luùc vôùi maïc khaûi cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø ñöôïc giaûng daäy moät caùch lieân tuïc bôûi caùc Giaùo Phuï, caùc thaày daäy linh ñaïo, vaø Huaán Quyeàn cuûa Giaùo Hoäi. Gia ñình mang moät taàm quan troïng ñaëc bieät ñoái vôùi Giaùo Hoäi ñang löõ haønh: "Lôùn lao thay laø tình yeâu qua ñoù Thieân Chuùa khôûi söï ñoàng haønh vôùi nhaân loaïi, Ngöôøi baét ñaàu böôùc ñi vôùi daân cuûa Ngöôøi cho tôùi luùc hoï tröôûng thaønh thì Thieân Chuùa ban cho hoï daáu hieäu vó ñaïi nhaát cuûa tình yeâu cuûa Ngöôøi, ñoù laø chính Con Moät cuûa Ngöôøi. Vaø Ngöôøi ñaõ sai Con cuûa Ngöôøi tôùi ñaâu? Tôùi moät cung ñieän? Ñeå thieát laäp moät doanh nghieäp? Ngöôøi sai Con Moät Ngöôøi tôùi moät gia ñình. Thieân Chuùa ñaõ böôùc vaøo theá giôùi trong moät gia ñình. Vaø Ngöôøi ñaõ coù theå laøm theá vì gia ñình naøy coù moät traùi tim bieát môû cöûa cho tình yeâu, noù luoân ñeå cöûa môû roäng" (Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn Vaên taïi Buoåi Cöû Haønh Caùc Gia Ñình, Philadelphia, 27 thaùng Möôøi, 2015). Caùc gia ñình ngaøy nay ñöôïc môøi goïi trôû neân "caùc moân ñeä truyeàn giaùo" (Xem EG, 120). Trong chieàu höôùng naøy, ñieàu caàn laø gia ñình phaûi ñöôïc taùi khaùm phaù nhö laø chuû theå khoâng theå mieãn chöôùc ñoái vôùi vieäc truyeàn giaûng Tin Möøng.

3. Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ trieäp taäp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñeå suy nghó veà thöïc taïi gia ñình. "Vieäc tuï taäp quanh Giaùm Muïc Roâma trong hôïp nhaát voán ñaõ laø moät dòp ñaày ôn thaùnh, trong ñoù, tính hôïp ñoaøn giaùm muïc trôû neân hieån hieän trong cuoäc haønh trình thieâng lieâng vaø trong vieäc bieän phaân muïc vuï" (Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn Vaên taïi Buoåi Canh Thöùc caàu nguyeän cho Thöôïng Hoäi Ñoàng Ñaëc Bieät veà Gia Ñình, 4 thaùng Möôøi, 2014). Trong voøng 2 naêm, ñaõ dieãn ra Phieân Toaøn Theå Ngoaïi Thöôøng (2014), vaø Phieân Toøan Theå Thöôøng Leä (2015), caû hai ñaûm nhieäm vieäc laéng nghe caùc daáu hieäu xuaát phaùt töø Thieân Chuùa vaø töø lòch söû nhaân loaïi, trong söï trung thaønh vôùi Tin Möøng. Thaønh quaû cuoäc gaëp gôõ thöù nhaát cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng, trong ñoù Daân Thieân Chuùa ñoùng goùp phaàn khaù quan troïng, ñaõ ñöôïc trình baày trong Baûn Relatio Synodi (Töôøng Trình Cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng). Cuoäc ñoái thoaïi vaø suy nghó cuûa chuùng toâi ñaõ ñöôïc gôïi höùng bôûi moät phöông thöùc ba nhaùnh: laéng nghe thöïc taïi gia ñình ngaøy nay, theo vieãn aûnh ñöùc tin, trong caùc phöùc taïp goàm ñuû caû aùnh saùng laãn boùng toái cuûa thöïc taïi naøy. Maét nhìn chaët vaøo Chuùa Kitoâ, ñeå coù theå taùi suy nghó maïc khaûi vôùi moät neùt töôi maùt vaø höùng khôûi ñoåi môùi, moät maïc khaûi töøng ñöôïc löu truyeàn trong ñöùc tin cuûa Giaùo Hoäi. Gaëp gôõ Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå bieän phaân caùc neûo ñöôøng daãn tôùi vieäc canh taân Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi trong nghóa vuï cuûa caùc ñònh cheá naøy ñoái vôùi gia ñình, voán ñaët caên baûn treân hoân nhaân giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø. Ngoaøi vieäc laøm sao ñeå ñaùp öùng caùc vaán ñeà thôøi nay, tröôùc heát, gia ñình ñöôïc Thieân Chuùa môøi goïi yù thöùc ñöôïc moät caùch môùi meû baûn saéc truyeàn giaùo cuûa mình. Phieân hoïp cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng ñöôïc phong phuù hoùa nhôø söï hieän dieän cuûa caùc caëp vôï choàng vaø caùc gia ñình trong cuoäc thaûo luaän tröïc tieáp coù lieân quan tôùi hoï. Trong khi gìn giöõ thaønh quaû cuûa Phieân Hoïp tröôùc, laø phieân daønh ñeå baøn veà caùc thaùch ñoá cuûa gia ñình, chuùng toâi ñaõ höôùng chuù yù cuûa mình vaøo ôn goïi vaø söù meänh cuûa noù trong Giaùo Hoäi vaø trong theá giôùi ngaøy nay.

Phaàn I

Giaùo Hoäi trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi gia ñình

4. Maàu nhieäm taïo döïng söï soáng treân traùi ñaát laøm ta heát söùc thaùn phuïc vaø ngaïc nhieân. Gia ñình xaây döïng treân hoân nhaân giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø laø moät nôi tuyeät vôøi vaø khoâng theå thay theá ñöôïc cuûa tình yeâu baûn vò, moät tình yeâu coù khaû naêng löu truyeàn söï soáng. Tình yeâu khoâng theå bò giaûn löôïc thaønh moät thöù aûo töôûng taïm bôï, tình yeâu cuõng khoâng phaûi laø moät cuøng ñích trong chính noù, tình yeâu tìm kieám söï ñaùng tin caäy cuûa moät "anh/em" coù baûn vò. Trong ñoan höùa yeâu nhau hoã töông, luùc thònh vöôïng cuõng nhö luùc gian nan, tình yeâu mong ñöôïc laâu daøi suoát ñôøi, cho tôùi taän luùc cheát. Uôùc nguyeän neàn taûng muoán laäp neân nhöõng maïng löôùi yeâu thöông, vöõng chaéc vaø lieân theá heä trong gia ñình töï xuaát hieän moät caùch lieân tuïc vaø ñaày yù nghóa, vöôït leân treân moïi ranh giôùi vaên hoùa vaø toân giaùo cuõng nhö caùc thay ñoåi xaõ hoäi. Trong söï töï do cuûa lôøi "coù" ñöôïc töï do trao ñoåi suoát ñôøi giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø, tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vöøa hieän dieän vöøa ñöôïc caûm nghieäm. Ñoái vôùi ñöùc tin Coâng Giaùo, hoân nhaân laø moät daáu hieäu thaùnh thieâng qua ñoù, tình yeâu Thieân Chuùa daønh cho Giaùo Hoäi cuûa Ngöôøi ñöôïc theå hieän. Gia ñình Kitoâ höõu, do ñoù, laø thaønh phaàn soáng ñoäng cuûa Giaùo Hoäi: moät "Giaùo Hoäi taïi gia".

Caëp vôï choàng vaø cuoäc soáng hoân nhaân khoâng phaûi laø caùc thöïc taïi tröøu töôïng, chuùng maõi baát toaøn vaø deã bò thöông toån. Vì lyù do naøy, yù chí hoaùn caûi, trôû veà, luoân laø ñieàu caàn thieát, ñeå tha thöù vaø ñeå baét ñaàu laïi. Trong traùch nhieäm laøm muïc töû cuûa mình, chuùng toâi quan taâm tôùi cuoäc soáng caùc gia ñình. Chuùng toâi muoán laéng nghe thöïc taïi cuoäc soáng hoï vaø caùc thaùch ñoá cuûa hoï, vaø ñoàng haønh vôùi hoï baèng ñoâi maét yeâu thöông phaùt xuaát töø chính Tin Möøng. Chuùng toâi muoán mang tôùi cho hoï söùc maïnh vaø giuùp hoï ñaûm nhieäm söù meänh hoâm nay cuûa hoï. Chuùng toâi muoán ñoàng haønh vôùi hoï baèng moät taám loøng roäng môû trong chính caùc aâu lo cuûa hoï, giuùp hoï can ñaûm vaø hy voïng, baét ñaàu vôùi loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa.

Chöông 1

Gia ñình vaø boái caûnh vaên hoùa nhaân hoïc

Boái caûnh vaên hoùa xaõ hoäi

5. Vaâng phuïc ñieàu Chuùa Thaùnh Thaàn ñoøi hoûi nôi mình, chuùng toâi tieáp caän caùc gia ñình ngaøy nay trong tính ña daïng cuûa hoï, vì bieát raèng "Chuùa Kitoâ, Añam môùi# maïc khaûi troïn veïn con ngöôøi cho chính Ngöôøi" (GS 22). Chuùng toâi chuù yù tôùi caùc thaùch ñoá hieän thôøi ñang aûnh höôûng tôùi nhieàu khía caïnh cuûa cuoäc soáng. Chuùng toâi bieát roõ xu höôùng chính cuûa caùc thay ñoåi vaên hoùa vaø nhaân hoïc, maø vì chuùng caùc caù nhaân ít ñöôïc caùc cô caáu xaõ hoäi trôï giuùp hôn so vôùi quaù khöù trong cuoäc soáng xuùc caûm vaø gia ñình cuûa hoï. Maët khaùc, ñieàu cuõng boù buoäc khoâng keùm ñoøi phaûi laøm laø xem xeùt caùc phaùt trieån cuûa chuû nghóa duy caù nhaân quaù trôùn, ñang phaù hoaïi caùc daây noái keát trong gia ñình, taïo ra lyù töôûng muoán ñeà cao moät chuû theå ñöôïc xaây döïng theo yù muoán rieâng cuûa ngöôøi ta, laøm suy yeáu söùc maïnh cuûa baát cöù daây noái keát naøo. Chuùng toâi nghó tôùi caùc cha meï, caùc oâng baø, caùc anh chò em, caùc thaân nhaân gaàn xa, vaø tôùi sôïi daây noái keát giöõa hai gia ñình do hoân nhaân taïo neân. Tuy nhieân, chuùng ta khoâng neân queân thöïc taïi soáng naøy: söùc maïnh cuûa caùc daây noái keát gia ñình vaãn tieáp dieãn khaép nôi ñeå giöõ cho theá giôùi tieáp tuïc soáng. Vaãn lieân tieáp coøn coù söï taän tuïy lôùn lao, bieát quan taâm tôùi phaåm giaù moïi con ngöôøi: ñaøn oâng, ñaøn baø, vaø treû em, moïi nhoùm vaø thieåu soá saéc toäc, nhö baûo veä vieäc gia taêng quyeàn lôïi cuûa moïi con ngöôøi nhaân baûn ngay beân trong gia ñình. Loøng trung thaønh cuûa hoï seõ khoâng ñaùng toân vinh neáu hoï khoâng xaùc nhaän moät nieàm tin roõ raøng vaøo giaù trò cuûa cuoäc soáng gia ñình, nhaát laø tin töôûng vaøo aùnh saùng Tin Möøng ngay trong caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau. Chuùng toâi bieát roõ caùc thay ñoåi maïnh meõ do caùc bieán ñoäng vaên hoùa vaø nhaân hoïc mang ñeán cho moïi khía caïnh cuûa cuoäc soáng, vaø chuùng toâi vaãn luoân xaùc tín raèng gia ñình laø hoàng phuùc cuûa Thieân Chuùa, laø nôi Ngöôøi bieåu loä söùc maïnh cuûa ôn thaùnh cöùu roãi cuûa Ngöôøi. Ngay baây giôø, Chuùa vaãn môøi goïi ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø böôùc vaøo hoân nhaân, ñoàng haønh vôùi hoï trong cuoäc soáng gia ñình, vaø ban chính Ngöôøi cho hoï nhö moät hoàng phuùc khoân taû; ñoù laø moät trong caùc daáu chæ thôøi ñaïi cho ta thaáy: Giaùo Hoäi ñang ñöôïc môøi goïi "tìm hieåu töôøng taän nhöõng daáu chæ cuûa thôøi ñaïi vaø giaûi thích chuùng döôùi aùnh saùng Tin Möøng; nhö vaäy môùi coù theå giaûi ñaùp moät caùch thích öùng vôùi töøng theá heä nhöõng thaéc maéc muoân thuôû cuûa con ngöôøi veà yù nghóa cuoäc soáng hieän taïi vaø mai haäu cuõng nhö veà moái töông quan giöõa hai cuoäc soáng aáy. Do ñoù, caàn phaûi bieát vaø hieåu theá giôùi chuùng ta ñang soáng vôùi nhöõng chôø ñôïi, mong öôùc vaø caû tính chaát thöôøng laø bi thaûm cuûa noù" (GS 4).

Boái caûnh toân giaùo

6. Ñöùc tin Kitoâ Giaùo vaãn maïnh meõ vaø soáng ñoäng. ÔÛ moät soá nôi treân theá giôùi, ngöôøi ta coù theå thaáy aûnh höôûng toân giaùo bò sa suùt ñaùng keå trong moâi tröôøng xaõ hoäi, moät vieäc gaây nhieàu haäu quaû ñoái vôùi cuoäc soáng gia ñình. Xu höôùng naøy coù khuynh höôùng ñaåy chieàu kích toân giaùo vaøo phaïm vi tö rieâng vaø trong gia ñình, vaø mang theo noù nguy cô gaây trôû ngaïi cho chöùng taù vaø söù meänh cuûa caùc gia ñình Kitoâ Giaùo trong theá giôùi ngaøy nay. Trong khung caûnh xaõ hoäi tieâu thuï taân tieán, ngöôøi ta coù nguy cô ñaët moïi hy voïng vaøo vieäc möu caàu thaùi quaù söï thaønh coâng xaõ hoäi vaø söï thònh vöôïng kinh teá. ÔÛ nhöõng vuøng khaùc cuûa theá giôùi, caùc haäu quaû tieâu cöïc cuûa traät töï kinh teá theá giôùi baát coâng ñang daãn tôùi nhieàu hình thöùc suøng ñaïo nôi nhöõng ngöôøi quaù khích veà toân giaùo vaø chính trò, hoï thöôøng thuø nghòch ñoái vôùi Kitoâ Giaùo. Baèng caùch taïo ra baát oån vaø gieo raéc voâ traät töï vaø baïo ñoäng, hoï laø nguyeân nhaân gaây ra nhöõng khoán cuøng vaø ñau khoå lôùn lao cho ñôøi soáng caùc gia ñình. Giaùo Hoäi ñöôïc môøi goïi ñoàng haønh vôùi söï suøng ñaïo soáng ñoäng trong caùc gia ñình ñeå höôùng noù tôùi yù nghóa Tin Möøng.

Thay ñoåi nhaân hoïc

7. Trong nhieàu neàn vaên hoùa khaùc nhau, moái lieân heä vaø söï thuoäc veà laø hai giaù trò quan troïng ñeå taïo neân baûn saéc cho caùc caù nhaân. Gia ñình cung hieán cho con ngöôøi khaû naêng töï theå hieän mình vaø goùp phaàn vaøo vieäc phaùt trieån ngöôøi khaùc trong xaõ hoäi noùi chung. Cuøng moät baûn saéc Kitoâ Giaùo vaø Giaùo Hoäi nhaän ñöôïc khi chòu Pheùp Röûa ñaõ troå boâng trong veû ñeïp cuûa cuoäc soáng gia ñình. Trong xaõ hoäi ngaøy nay, ta coù theå chöùng kieán nhieàu thaùch ñoá khaùc nhau vaø caùc thaùch ñoá naøy töï bieåu loä nhieàu ít taïi caùc nôi khaùc nhau treân theá giôùi. Trong moät soá neàn vaên hoùa, khoâng ít ngöôøi treû toû ra choáng ñoái baát cöù cam keát döùt khoaùt naøo lieân quan tôùi caùc lieân heä caûm giôùi, vaø thöôøng quyeát ñònh soáng vôùi moät ngöôøi baïn ñöôøng trong nhöõng moái lieân heä baát thöôøng. Sinh suaát giaûm, vaø haäu quaû cuûa nhieàu yeáu toá khaùc, trong ñoù coù vieäc kyõ ngheä hoùa, cuoäc caùch maïng tình duïc, vieäc sôï thaëng dö daân soá, caùc vaán naïn kinh teá, vieäc xuaát hieän naõo traïng ngöøa thai vaø phaù thai. Xaõ hoäi tieâu thuï cuõng coù theå laøm ngöôøi ta khoâng muoán coù con chæ ñeå ñöôïc töï do vaø duy trì loái soáng rieâng cuûa mình. Moät soá ngöôøi Coâng Giaùo thaáy khoù coù theå soáng theo giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo veà hoân nhaân vaø gia ñình, vaø khoù thaáy ñöôïc söï nhaân laønh trong keá hoaïch saùng taïo cuûa Thieân Chuùa daønh cho hoï nôi giaùo huaán naøy. Taïi moät soá nôi treân theá giôùi, hoân nhaân ñang sa suùt, trong khi aáy, ly thaân vaø ly dò thì caøng ngaøy caøng trôû neân thoâng thöôøng hôn.

Caùc maâu thuaãn vaên hoùa

8. Caùc ñieàu kieän vaên hoùa coù aûnh höôûng tôùi gia ñình cho ta thaáy moät hình aûnh khaùc taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, cuõng nhö döôùi aûnh höûông roäng lôùn cuûa truyeàn thoâng. Moät ñaøng, hoân nhaân vaø gia ñình raát ñöôïc quùy chuoäng vaø vaãn coøn yù nieäm troåi vöôït naøy laø gia ñình bieåu töôïng cho moät nôi an toaøn daønh cho caùc taâm tö saâu saéc vaø ñem laïi thoûa maõn hôn caû. Ñaøng khaùc, caùc loái hình dung naøy nhieàu khi chæ laø nhöõng hoaøi mong thaùi quaù vaø do ñoù laø nhöõng yeâu saùch hoã töông quaù ñaùng. Caùc caêng thaúng phaùt sinh töø neàn vaên hoùa chieám höõu vaø höôûng thuï coù tính caù nhaân chuû nghóa thaùi quaù taïo ra nôi gia ñình moät caûm thöùc noân noùng vaø öa gaây haán. Cuõng caàn phaûi nhaéc ñeán thöù vieãn kieán duy nöõ, luoân toá caùo chöùc phaän laøm meï nhö moät caùi côù nhaèm boùc loät phuï nöõ vaø laøm cho hoï khoâng töï theå hieän ñöôïc moät caùch troïn veïn. Ngoaøi ra, coøn coù khuynh höôùng caøng ngaøy caøng coi vieäc sinh con chæ laø moät phöông tieän ñeå töï theå hieän mình, moät ñieàu phaûi ñaït cho ñöôïc baèng baát cöù caùch naøo. Ngaøy nay, moät thaùch ñoá vaên hoùa raát coù yù nghóa ñang thoùat thai töø yù thöùc heä "phaùi tính", moät yù thöùc heä baùc boû söï khaùc nhau vaø tính hoã töông töï nhieân giöõa ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø. Cöù ñaø naøy, ta seõ coù moät xaõ hoäi khoâng khaùc nhau veà phaùi tính, vaø do ñoù töôùc maát neàn taûng nhaân hoïc cuûa gia ñình. Moät yù thöùc heä nhö theá daãn tôùi nhöõng döï aùn giaùo duïc, nhöõng keá hoaïch phaùp luaät chæ bieát coå vuõ baûn saéc caù nhaân vaø thaân maät caûm giôùi hoaøn toaøn taùch rôøi khoûi söï dò bieät sinh hoïc giöõa nam vaø nöõ. Baûn saéc con ngöôøi bò giaûn löôïc vaøo choïn löïa caù nhaân, moät choïn löïa thay ñoåi vôùi thôøi gian. Trong vieãn kieán ñöùc tin, söï khaùc nhau cuûa con ngöôøi veá giôùi tính mang theo noù hình aûnh vaø hoïa aûnh Thieân Chuùa (xem St 1:26-27). "Ñieàu naøy cho ta hay: khoâng phaûi chæ ngöôøi ñaøn oâng, ngay trong hoï, môùi laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, maø caû ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø, nhö moät caëp, cuõng laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa# Ta coù theå noùi raèng: khoâng coù söï phong phuù hoùa hoã töông trong moái lieân heä naøy, trong tö töôûng vaø haønh ñoäng, trong taâm tö vaø vieäc laøm, trong caû ñöùc tin nöõa, thì caû hai ñeàu seõ khoâng theå hieåu ñöôïc caùch saâu saéc laøm ñaøn oâng vaø laøm ñaøn baø thöïc söï coù nghóa gì. Neàn vaên hoùa hieän ñaïi ngaøy nay ñaõ môû ra nhöõng khoâng gian môùi meû, nhöõng töï do môùi meû vaø nhöõng saâu saéc môùi meû ñeå phong phuù hoùa caùi hieåu veà söï dò bieät naøy. Nhöng noù cuõng ñem vaøo nhieàu nghi vaán vaø khaù nhieàu ngôø vöïc#Loaïi boû söï khaùc nhau naøy# laø vaán naïn, chöù khoâng phaûi laø giaûi phaùp" (Ñöùc Phanxicoâ, trieàu kieán chung, 15 thaùng Tö, 2015).

Caùc tranh chaáp vaø caêng thaúng xaõ hoäi

9. Phaåm tính caûm giôùi vaø thieâng lieâng cuûa cuoäc soáng gia ñình bò ñe doïa naëng neà bôûi vieäc gia taêng tranh chaáp, thieáu taøi nguyeân, vaø caùc phong traøo di daân. Caùc cuoäc baùch haïi toân giaùo ñaày baïo löïc, nhaát laø choáng laïi caùc gia ñình Kitoâ höõu, ñaõ laøm cho nhieàu vuøng cuûa haønh tinh trôû thaønh hoang ñòa hoaøn toaøn, taïo neân nhieàu phong traøo vaø laøn soùng tò naïn khoång loà, gaây nhieàu aùp löïc naëng neà cho caùc quoác gia tieáp nhaän hoï. Caùc gia ñình naøo traûi qua caùc thöû thaùch naøy thöôøng thöôøng bò buoäc phaûi maát goác vaø laâm vaøo theá gaàn nhö bò tan vôõ. Loøng trung thaønh vôùi ñöùc tin cuûa caùc Kitoâ höõu, söï kieân nhaãn cuûa hoï vaø söï gaén boù cuûa hoï ñoái vôùi xöù sôû nguyeân goác laø ñieàu ñaùng ca ngôïi veà ñuû moïi phöông dieän. Caùc coá gaéng cuûa caùc nhaø caàm quyeàn chính trò vaø toân giaùo ñeå truyeàn baù vaø baûo veä neàn vaên hoùa nhaân quyeàn vaãn chöa ñuû. Vaãn coøn caàn phaûi toân troïng quyeàn töï do löông taâm vaø coå vuõ vieäc soáng chung hoøa hôïp giöõa moïi coâng daân döïa treân quyeàn coâng daân, quyeàn bình ñaúng vaø coâng lyù. Caùc chính saùch baát coâng veà kinh teá vaø xaõ hoäi, ngay trong caùc xaõ hoäi phoàn thònh, vaãn ñang ñeø naëng leân vieäc döôõng duïc con caùi cuõng nhö chaêm soùc ngöôøi beänh vaø ngöôøi cao nieân. Vieäc leä thuoäc röôïu cheø, ma tuùy, baøi baïc noùi leân xieát bao caùc maâu thuaãn vaø baát oån xaõ hoäi, aûnh höôûng tôùi cuoäc soáng caùc gia ñình. Vieäc tích luõy cuûa caûi trong tay moät ít ngöôøi vaø vieäc taåu taùn taøi nguyeân voán ñöôïc daønh cho caùc döï aùn gia ñình ñaõ laøm gia taêng caûnh ngheøo cuûa nhieàu gia ñình trong raát nhieàu khu vöïc treân theá giôùi.

Söï moûng manh vaø söùc maïnh cuûa gia ñình

10. Trong cuoäc khuûng hoaûng vaên hoùa vaø xaõ hoäi ngaøy nay, gia ñình, coäng ñoàng caên baûn cuûa con ngöôøi, ñang chòu nhieàu ñau khoå vì söï yeáu ñuoái vaø moûng manh cuûa mình. Tuy nhieân, noù vaãn bieåu loä ñöôïc khaû naêng tìm ñöôïc nôi mình loøng can ñaûm ñeå ñöông ñaàu vôùi caùc thieáu soùt vaø traùch nhieäm cuûa caùc ñònh cheá ñoái vôùi vieäc ñaøo taïo con ngöôøi, phaåm chaát caùc moái lieân keát xaõ hoäi, vieäc chaêm soùc caùc thaønh vieân yeáu ñuoái nhaát. Bôûi theá, ñieàu ñaëc bieät chuû yeáu laø phaûi ñaùnh giaù ñuùng möùc söùc maïnh cuûa gia ñình ñeå coù theå hoã trôï söï moûng manh cuûa noù. Xeùt trong neàn taûng, söùc maïnh naøy naèm ôû khaû naêng yeâu thöông cuûa gia ñình vaø khaû naêng daïy doã vieäc yeâu thöông nhau. Baát keå gia ñình bò thöông toån ra sao, noù vaãn luoân coù theå lôùn maïnh baèng caùch khôûi ñi töø tình yeâu.

Chöông II

Gia ñình vaø boái caûnh xaõ hoäi kinh teá

Gia ñình, moät taøi nguyeân khoâng theå thay theá cuûa xaõ hoäi

11. Gia ñình laø tröôøng daønh cho moät nhaân loaïi toát ñeïp hôn# noù laø neàn taûng xaây döïng xaõ hoäi (GS 52). Tính toaøn boä trong caùc sôïi daây noái keát gia ñình, vöôït quaù caùc ranh giôùi cuûa gia ñình haïch nhaân, ñem laïi moät naâng ñôõ quùy baùu cho vieäc döôõng duïc con caùi, cho vieäc löu truyeàn giaù trò, cho vieäc baûo veä caùc daây noái keát giöõa caùc theá heä, cho vieäc phong phuù hoùa neàn linh ñaïo soáng thöïc. Duø ôû moät soá vuøng treân theá giôùi söï naâng ñôõ naøy ñaõ in saâu vaøo neàn vaên hoùa xaõ hoäi noùi chung, nhöng ôû nhöõng nôi khaùc, döôøng nhö noù ñang treân ñaø ñi xuoáng. Thöïc vaäy, trong thôøi kyø coù söï phaân maûnh nhanh choùng cuûa caùc tình huoáng cuoäc soáng, thì ñieåm duy nhaát coøn laïi ñeå ta noái keát vôùi nguoàn goác vaø caùc lieân heä gia ñình cuûa ta chính laø caùc bình dieän vaø caùc khía caïnh ña daïng trong caùc noái keát giöõa caùc thaønh vieân vaø caùc lieân heä gia ñình.

Haønh ñoäng chính trò coù lôïi cho gia ñình

12. Caùc nhaø caàm quyeàn coù traùch nhieäm ñoái vôùi ích chung caàn caûm thaáy nghóa vuï naëng neà khi ñöùng tröôùc thieän ích haøng ñaàu cuûa xaõ hoäi laø gia ñình. Quan taâm caàn coù ñeå ñieàu höôùng vieäc quaûn trò xaõ hoäi daân söï laø ban haønh vaø coå vuõ caùc chính saùch chính trò coù lôïi cho gia ñình, nhöõng chính saùch coù theå naâng ñôõ vaø khuyeán khích caùc gia ñình, tröôùc heát laø caùc gia ñình bò thua thieät nhaát. Caàn thieát phaûi thöøa nhaän moät haønh ñoäng ñeàn buø cuï theå hôn cho gia ñình trong boái caûnh "heä thoáng phuùc lôïi" hieän ñaïi: moät haønh ñoäng nhö theá caàn taùi phaân phoái caùc taøi nguyeân vaø theo ñuoåi caùc muïc tieâu caàn thieát ñoái vôùi ích chung, nhôø theá goùp phaàn vaøo vieäc söûa chöõa laïi caùc haäu quaû tieâu cöïc cuûa baát coâng xaõ hoäi. "Gia ñình xöùng ñaùng ñöôïc caùc giôùi coù traùch nhieäm ñoái vôùi ích chung löu yù ñaëc bieät, vì noù voán laø teá baøo caên baûn cuûa xaõ hoäi, moät teá baøo mang theo noù nhieàu sôïi daây hôïp nhaát vöõng chaéc, ñeå cuoäc soáng chung cuûa ngöôøi ta ñöôïc xaây döïng treân ñoù, vaø vôùi vieäc sinh saûn vaø döôõng duïc con caùi baûo ñaûm söï ñoåi môùi vaø töông lai xaõ hoäi" (Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn Vaên taïi phi tröôøng El Alto, Bolivia, 8 thaùng Baåy, 2015).

Söï coâ ñôn vaø tính mong manh

13. Trong caùc boái caûnh vaên hoùa trong ñoù caùc moái lieân heä trôû thaønh mong manh vì loái soáng vò kyû, söï coâ ñôn ñaõ trôû thaønh moät ñieàu kieän phoå thoâng hôn bao giôø heát. Ñoâi khi, vieäc caûm nhaän ñöôïc söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa laø ñieàu duy nhaát coù theå naâng ñôõ ngöôøi ta trong luùc troáng vaéng. Caûm thöùc yeáu ñuoái noùi chung khi phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc thöïc teá kinh teá xaõ hoäi ñaày aùp böùc, caûm thöùc caùi ngheøo moãi ngaøy nhö moãi gia taêng vaø caûm thöùc ñieàu kieän laøm vieäc hoaøn toaøn mong manh khieán ngöôøi ta thöôøng phaûi tìm kieám vieäc laøm ñeå naâng ñôõ gia ñình ôû nhöõng choã caøng ngaøy caøng xa gia ñình hôn. Söï caàn thieát loaïi naøy coù nghóa phaûi vaéng nhaø vaø caùch bieät gia ñình laâu ngaøy vaø vieäc naøy laøm suy yeáu caùc moái lieân heä vaø taùch bieät caùc thaønh vieân cuûa gia ñình vôùi nhau. Traùch nhieäm cuûa nhaø nöôùc laø phaûi duøng luaät leä taïo ra caùc ñieàu kieän laøm vieäc coù theå baûo ñaûm töông lai cho giôùi treû vaø trôï giuùp hoï theå hieän ñöôïc muïc tieâu thaønh laäp moät gia ñình cho chính hoï. Tham nhuõng thoái naùt, nhöõng teä naïn thöôøng ñe doïa caùc ñònh cheá naøy, soùi moøn caùch saâu xa nieàm tin töôûng vaø nieàm hy voïng cuûa caùc theá heä môùi, vaø khoâng phaûi chæ coù hoï. Caùc haäu quaû tieâu cöïc cuûa vieäc maát tín nhieäm naøy raát hieån nhieân: töø caùc cuoäc khuûng hoaûng daân soá tôùi caùc khoù khaên trong vieäc döôõng duïc, töø boån phaän phaûi chaøo ñoùn söï soáng môùi tôùi vieäc coi söï hieän dieän cuûa ngöôøi cao nieân nhö moät gaùnh naëng, ñeán ñoä hieän ñang coù söï baát oån phoå quaùt veà caûm giôùi, ñoâi khi daãn tôùi hung haêng vaø baïo ñoäng.

Kinh teá vaø coâng bình

14. Caùc ñieàu kieän vaät chaát vaø kinh teá aûnh höôûng tôùi cuoäc soáng gia ñình theo hai nghóa: chuùng coù theå goùp phaàn giuùp noù lôùn maïnh vaø thònh vöôïng, maø chuùng cuõng coù theå gaây trôû ngaïi cho vieäc nôû roä cuûa noù, cho söï hôïp nhaát vaø gaén boù cuûa noù. Caùc ñieàu kieän kinh teá coù theå aûnh höôûng tôùi vieäc gia ñình tham döï vaøo giaùo duïc, vaøo sinh hoaït vaên hoùa, vaø vaøo sinh hoaït xaõ hoäi. Heä thoáng kinh teá hieän nay voán taïo ra nhieàu hình thöùc khaùc nhau nhaèm loaïi tröø ngöôøi ta veà phöông dieän xaõ hoäi. Caùc gia ñình gaëp nhieàu vaán naïn moät caùch ñaëc bieät lieân quan tôùi vieäc laøm. Ñieàu naøy khieán caùc cha meï khoâng theå soáng vôùi nhau vaø soáng vôùi con caùi, ñuû ñeå boài ñaép caùc moái lieân heä haøng ngaøy cuûa hoï. Vieäc "phaùt trieån coâng bình" ñoøi phaûi coù "caùc quyeát ñònh, caùc chöông trình, caùc cô cheá vaø dieãn trình ñaëc bieät caùch naøo ñoù ñeå phaân phoái thu nhaäp caùch toát ñeïp hôn" (EG 204) vaø ñeå vieäc phaùt huy ngöôøi ngheøo moät caùch toaøn dieän trôû neân höõu hieäu. Caùc chính saùch chính trò thoûa ñaùng coù lôïi cho gia ñình laø ñieàu kieän chuû yeáu ñeå gia ñình coù ñöôïc moät töông lai vöõng vaøng, nhòp nhaøng vaø xöùng ñaùng.

Ngheøo ñoùi vaø loaïi tröø

15. ÔÛ khaép nôi, ñeàu coù moät soá nhoùm xaõ hoäi vaø toân giaùo soáng beân leà xaõ hoäi: caùc di daân, ngöôøi gípsi, ngöôøi voâ gia cö, ngöôøi taûn cö, ngöôøi tî naïn, ngöôøi caáp thaáp (untouchable) trong heä thaáp ñaúng caáp, vaø nhöõng ngöôøi maéc nhöõng chöùng beänh bò coi laø sæ nhuïc. Thaùnh Gia Nadareùt töøng kinh qua caùc caûm nghieäm cay ñaéng bò ñaåy qua beân leà vaø laøm ngöôøi tî naïn (Lc 2:7; Mt 2:13-15). Lôøi Chuùa Gieâsu noùi veà vieäc phaùn xeùt chung heát söùc roõ reät trong phöông dieän naøy: "caùc con laøm baát cöù ñieàu gì cho moät trong nhöõng ngöôøi beù nhoû nhaát cuûa anh em Thaày naøy laø caùc con laøm cho chính Thaày" (Mt. 25:40). Heä thoáng kinh teá hieän nay ñang taïo ra nhieàu kieåu loaïi tröø môùi veà phöông dieän xaõ hoäi; caùc kieåu loaïi tröø naøy thöôøng laøm cho ngöôøi ngheøo trôû thaønh voâ hình döôùi maét xaõ hoäi. Neàn vaên hoùa ñöông thònh vaø caùc phöông tieän truyeàn thoâng cuõng ñaõ goùp phaàn laøm cho söï voâ hình naøy trôû neân traàm troïng hôn. Ñieàu naøy dieãn ra vì "trong heä thoáng naøy, con ngöôøi, con ngöôøi nhaân baûn, bò laáy khoûi trung taâm vaø ñöôïc thay theá bôûi moät ñieàu gì khaùc. Do ñoù, moät thöù thôø ngaãu thaàn ñaõ ñöôïc daønh cho tieàn baïc. Vaø do ñoù, döûng döng ñaõ ñöôïc hoaøn caàu hoùa (Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn Vaên vôùi nhöõng ngöôøi hieän dieän taïi cuoäc gaëp gôõ caùc phong traøo bình daân theá giôùi, 28 thaùng Möôøi, 2015). Trong moät vieãn caûnh nhö theá, ta phaûi quan taâm ñaëc bieät tôùi thaân phaän caùc treû em: chuùng laø caùc naïn nhaân voâ toäi cuûa loaïi boû; söï loaïi boû naøy laøm chuùng trôû thaønh caùc treû moà coâi thöïc söï veà phöông dieän xaõ hoäi, vaø vieäc naøy, bi thaûm thay, ñaõ ñoùng aán leân chuùng suoát caû phaàn ñôøi coøn laïi. Nhöng baát chaáp caùc khoù khaên lôùn lao gaëp phaûi, nhieàu gia ñình ngheøo vaø bò ñaåy qua beân leà vaãn coá gaéng soáng cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa hoï moät caùch xöùng ñaùng, hoaøn toaøn phoù thaùc cho Thieân Chuùa, Ñaáng khoâng heà löøa doái hay boû rôi ai.

Sinh thaùi vaø gia ñình

16. Nhôø söï thuùc ñaåy cuûa huaán quyeàn giaùo hoaøng, Giaùo Hoäi hy voïng seõ coù moät cuoäc suy nghó thaáu ñaùo trôû laïi ñoái vôùi höôùng ñi cuûa heä thoáng theá giôùi. Töø vieãn aûnh naøy, Giaùo Hoäi ñang hôïp taùc trong vieäc phaùt trieån moät sinh thaùi vaên hoùa môùi: moät suy tö, moät chính saùch, moät chöông trình giaùo duïc, moät loái soáng, vaø moät neàn linh ñaïo. Vì moïi söï ñeàu lieân keát maät thieát vôùi nhau, nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ töøng quaû quyeát trong thoâng ñieäp Laudato si' cuûa ngaøi, neân ñieàu chuû yeáu laø phaûi thaêm doø saâu saéc caùc khía caïnh cuûa moät "neàn sinh thaùi toaøn dieän"; neàn sinh thaùi naøy khoâng nhöõng bao goàm caùc chieàu kích moâi sinh maø caû caùc chieàu kích nhaân baûn, xaõ hoäi vaø kinh teá nöõa neáu muoán coù söï phaùt trieån vaø duy trì laâu daøi cho traät töï taïo döïng. Gia ñình, voán laø moät phaàn quan troïng cuûa neàn sinh thaùi nhaân baûn, taát nhieân phaûi ñöôïc baûo veä thích ñaùng (xem Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Centesimus Annus, 38). Qua gia ñình, ta trôû neân thaønh phaàn cuûa toøan boä taïo theá, ta ñoùng goùp caùch ñaëc bieät vaøo vieäc phaùt huy vieäc chaêm soùc sinh thaùi, ta hoïc ñöôïc yù nghóa cuûa tính thaân xaùc vaø ngoân ngöõ tình yeâu trong söï dò bieät hoùa nam nöõ vaø ta hôïp taùc vaøo chính keá hoaïch cuûa Ñaáng Taïo Hoùa (xem LS, 5, 155). YÙ thöùc taát caû nhöõng ñieàu naøy ñoøi ta phaûi thöïc hieän moät cuoäc hoaùn caûi chaân thöïc vaø ñích thöïc ngay beân trong gia ñình. Trong cuoäc hoùan caûi naøy, "ta phaûi vun sôùi caùc thoùi quen yeâu thöông vaø chaêm soùc ñaàu tieân ñoái vôùi söï soáng, thí duï, söû duïng ñuùng ñaén caùc söï vaät, traät töï vaø saïch seõ, toân troïng heä sinh thaùi ñòa phöông vaø baûo veä moïi taïo vaät. Gia ñình laø nôi ñaøo taïo toaøn dieän, trong ñoù, caùc khía caïnh khaùc nhau ñöôïc boäc loä, caùc moái lieân heä chaët cheõ giöõa chuùng vôùi nhau, vaø söï tröôûng thaønh baûn thaân" (LS 213).

Chöông III

Gia ñình, vieäc bao haøm vaø xaõ hoäi

17. Moät trong caùc nhieäm vuï nghieâm troïng vaø caáp thieát nhaát ñoái vôùi gia ñình Kitoâ höõu laø gìn giöõ daây noái keát giöõa caùc theá heä vôùi nhau ñeå löu truyeàn ñöùc tin vaø caùc giaù trò neàn taûng cuûa cuoäc soáng. Phaàn lôùn caùc gia ñình bieåu loä ñöôïc loøng toân kính ñoái vôùi caùc vò cao nieân, baûo boïc caùc ngaøi baèng tình aâu yeám vaø coi caùc ngaøi nhö moät ôn phuùc. Ta phaûi ñaùnh giaù cao caùc hieäp hoäi vaø caùc phong traøo gia ñình naøo bieát laøm vieäc vì lôïi ích cuûa ngöôøi cao nieân, trong caû hai chieàu kích thieâng lieâng vaø xaõ hoäi, nhaát laø coäng taùc vôùi caùc linh muïc trong vieäc saên soùc caùc linh hoàn. Trong moät soá boái caûnh, ngöôøi cao nieân ñöôïc coi nhö moät kho baùu, baûo ñaûm cho söï oån ñònh, lieân tuïc vaø kyù öùc cuûa gia ñình cuõng nhö cuûa xaõ hoäi. Trong caùc xaõ hoäi ñaõ kyõ ngheä hoùa cao, nôi caùc ngaøi ñang gia taêng veà con soá trong khi sinh suaát giaûm, coù nguy cô caùc ngaøi bò coi nhö moät gaùnh naëng. Ñaøng khaùc, söï saên soùc maø caùc ngaøi ñoøi hoûi thöôøng gaây ra nhieàu thöû thaùch cam go thöïc söï cho nhöõng keû thaân yeâu cuûa caùc ngaøi. "Ngöôøi cao nieân cuõng laø nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø, nhöõng ngöôøi cha vaø nhöõng ngöôøi meï cuøng ñi moät con ñöôøng tröôùc chuùng ta, trong cuøng moät caên nhaø, trong cuøng cuoäc ñaáu tranh haøng ngaøy giaønh cuoäc soáng xöùng ñaùng. Caùc ngaøi laø nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø maø töø hoï chuùng ta ñaõ laõnh nhaän nhieàu ñieàu. Ngöôøi cao nieân khoâng phaûi ai xa laï. Chuùng ta heát thaåy ñeàu seõ laø ngöôøi cao nieân: chaúng choùng thì chaày, nhöng khoâng theå naøo traùnh ñöôïc, cho duø ta khoâng heà nghó tôùi noù. Vaø neáu ta khoâng ñoái xöû toát vôùi ngöôøi cao nieân, ngöôøi ta cuõng seõ ñoái xöû vôùi ta nhö theá" (Ñöùc Phanxicoâ, Yeát Kieán Chung, 4 thaùng Ba, 2015).

18. Söï hieän dieän cuûa oâng baø trong gia ñình ñaùng ñöôïc xem xeùt moät caùch ñaëc bieät. Caùc ngaøi taïo neân daây noái keát giöõa caùc theá heä, vaø baûo ñaûm söï quaân bình taâm caûm (affective-psychic balance) nhôø vieäc löu truyeàn caùc truyeàn thoáng vaø phong tuïc, caùc giaù trò vaø nhaân ñöùc, trong ñoù, giôùi treû nhaän ra goác reã ñích thöïc cuûa mình. Hôn nöõa, oâng baø thöôøng trôï giuùp con caùi trong caùc vaán ñeà kinh teá, döôõng duïc vaø chuyeån giao ñöùc tin cho caùc chaùu. Nhieàu ngöôøi chöùng thöïc raèng hoï thöïc söï nhôø oâng baø maø ñöôïc khai taâm vaøo ñöùc tin Kitoâ Giaùo. Nhö saùch Huaán Ca noùi "Ñöøng boû qua truyeän caùc vò cao nieân keå laïi, vì chính caùc ngaøi ñaõ hoïc hoûi nôi toå tieân mình; nhôø hoïc vôùi caùc ngaøi maø con coù ñöôïc söï hieåu bieát, vaø khi caàn, con bieát ñöa ra caâu traû lôøi thích hôïp" (8:9). Chuùng ta hy voïng raèng trong gia ñình, vaø trong söï noái tieáp caùc theá heä, ñöùc tin seõ ñöôïc thoâng truyeàn vaø gìn giöõ nhö gia baûo quí giaù daønh cho caùc gia ñình haïch nhaân môùi.

Goùa buïa

19. Goùa buïa laø moät kinh nghieäm ñaëc bieät khoù khaên cho nhöõng ngöôøi choïn vaø soáng baäc soáng hoân nhaân nhö moät hoàng phuùc. AÁy theá nhöng quan ñieåm ñöùc tin giuùp ta nhìn ra nhieàu khaû theå tích cöïc cuûa baäc soáng naøy. Töø luùc phaûi soáng caûm nghieäm naøy, moät soá ngöôøi bieåu loä ñöôïc khaû naêng nhaát quyeát doàn heát moïi naêng löïc cuûa mình cho caùc con vaø caùc chaùu; vaø qua vieäc bieåu loä yeâu thöông naøy, hoï khaùm phaù ra moät söù meänh môùi trong vieäc döôõng duïc chuùng. Söï troáng vaéng do caùi cheát cuûa ngöôøi phoái ngaãu mang laïi, theo moät nghóa naøo ñoù, quaû ñaõ ñöôïc traùm ñaày baèng tình aâu yeám cuûa gia ñình hoï, nhöõng ngöôøi bieát traân quùi caûnh goùa buïa cuûa hoï, nhôø theá, giuùp hoï duy trì ñöôïc kyù öùc quí hoùa veà chính cuoäc hoân nhaân cuûa hoï. Nhöõng ngöôøi khoâng theå troâng nhôø söï hieän dieän cuûa gia ñình ñeå coù theå hieán thaân cho vaø ñeå nhaän ñöôïc tình aâu yeám vaø gaàn guõi töø hoï, thì neân ñöôïc hoã trôï baèng moät chaêm soùc vaø lui tôùi ñaëc bieät, nhaát laø neáu hoï rôi vaøo traïng thaùi thieáu thoán. Caùc ngöôøi goùa buïa coù theå cöû haønh cuoäc keát hôïp môùi theo bí tích, laø cuoäc keát hôïp hoaøn toaøn khoâng laáy maát ñieàu gì khoûi cuoäc hoân nhaân tröôùc ñoù (xem 1Cor 7:39). Ngay töø luùc ban ñaàu, vaø cuøng vôùi lòch söû tieáp dieãn, Giaùo Hoäi luoân bieåu loä moät quan taâm ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngöôøi goùa buïa (xem 1Tm. 5: 3-16), ñeán ñoä ñaõ laäp ra caû moät "Doøng Goùa Buïa", moät doøng maø ngaøy nay thieát nghó raát neân ñöôïc taùi laäp.

Giai ñoaïn cuoái ñôøi vaø söï thöông tieác trong gia ñình

20. Beänh hoaïn, tai naïn vaø tuoåi giaø daãn tôùi caùi cheát luoân coù nhöõng vang doäi ñoái vôùi toaøn boä cuoäc soáng gia ñình. Kinh nghieäm thöông tieác ñaëc bieät khieán ta tan naùt coõi loøng khi lieân quan tôùi caùi cheát cuûa con caùi hay ngöôøi treû trong gia ñình. Kinh nghieäm ñau loøng naøy ñoøi phaûi coù moät chaêm soùc muïc vuï rieâng, thaäm chí coù söï can döï cuûa caû coäng ñoàng Kitoâ höõu. Ngaøy nay, vieäc ñaùnh giaù cao giai ñoaïn cuoái ñôøi caøng caàn thieát hôn bao giôø heát, khi ngöôøi ta bò caùm doã muoán duøng moïi caùch loaïi boû giaây phuùt laâm chung. Söï yeáu ñuoái vaø leä thuoäc cuûa ngöôøi cao nieân ñang bò caùi lôïi hoaøn toaøn veà kinh teá khai thaùc moät caùch baát chính.

Khoâng bieát bao gia ñình ñang daïy chuùng ta raèng chuùng ta coù theå ñoái dieän vôùi giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa söï soáng baèng moät caûm thöùc mình ñaõ chu toaøn vaø nay coù theå hoøa nhaäp troïn cuoäc hieän sinh cuûa mình vaøo maàu nhieäm vöôït qua. Ña soá ngöôøi cao nieân ñang ñöôïc ñoùn tieáp vaøo caùc cô sôû cuûa Giaùo Hoäi nôi hoï coù theå soáng trong moät baàu khoâng khí thanh thaûn vaø gioáng nhö ôû gia ñình veà caû maët vaät chaát laãn tinh thaàn. An töû vaø töï saùt coù trôï giuùp ñaët ra nhieàu ñe doïa traàm troïng cho caùc gia ñình khaép theá giôùi. Taïi nhieàu quoác gia, vieäc thöïc haønh naøy nay ñaõ thaønh hôïp phaùp. Trong khi cöïc löïc phaûn ñoái vieäc naøy, Giaùo Hoäi caûm thaáy coù boån phaän phaûi giuùp ñôõ caùc gia ñình ñang chaêm soùc ngöôøi cao nieân vaø caùc thaønh vieân yeáu ôùt cuûa hoï.

Nhöõng ngöôøi coù nhu caàu ñaëc bieät

21. Ñieàu caàn laø phaûi chaêm soùc ñaëc bieät caùc gia ñình coù caùc thaønh vieân khuyeát taät; vieäc khuyeát taät voán phaù vôõ cuoäc soáng naøy ñem laïi moät thaùch ñoá, saâu xa vaø baát ngôø, phaù vôõ söï caân baèng, caùc öôùc nguyeän vaø hoaøi mong. Ñieàu naøy gaây ra nhieàu caûm xuùc vaø quyeát ñònh töông phaûn nhau ñeán ñoä khoù maø giaûi quyeát vaø lo lieäu, ñoàng thôøi taïo ra nhieàu boån phaän to lôùn, nhöõng khaån tröông vaø traùch nhieäm môùi meû. Hình aûnh gia ñình vôùi troïn chu kyø soáng cuûa noù bò nhieãu loaïn maïnh meõ. Nhöõng gia ñình naøo bieát yeâu thöông chaáp nhaän moät ñöùa con khuyeát taät ñaùng ñöôïc ta heát lôøi ca ngôïi. Hoï ñem laïi cho Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi moät chöùng taù quí giaù veà loøng trung thaønh ñoái vôùi ôn phuùc söï soáng. Cuøng vôùi coäng ñoàng Kitoâ höõu, gia ñình seõ khaùm phaù ra nhieàu cöû chæ vaø ngoân töø môùi, nhöõng caùch hieåu vaø nhaän dieän môùi, trong haønh trình chaøo ñoùn vaø chaêm soùc maàu nhieäm yeáu ñuoái moûng manh. Ngöôøi khuyeát taät ñem laïi cho gia ñình moät ôn phuùc vaø moät dòp may ñeå phaùt trieån yeâu thöông, giuùp ñôõ nhau vaø hôïp nhaát vôùi nhau. Giaùo Hoäi, voán laø gia ñình cuûa Thieân Chuùa, mong ñöôïc trôû thaønh caên nhaø chaøo ñoùn caùc gia ñình coù con em khuyeát taät (xem Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Baøi giaûng leã dòp kyû nieäm caùc coäng ñoàng coù ngöôøi khuyeát taät, 3 thaùng 12, naêm 2000). Giaùo Hoäi giuùp naâng ñôõ moái lieân heä cuûa hoï vaø vieäc döôõng duïc trong gia ñình, vaø ñeà ra cho hoï nhieàu caùch tham döï vaøo ñôøi soáng phuïng vuï cuûa coäng ñoàng. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khuyeát taät thuoäc ñuû loaïi caûm thaáy mình bò boû rôi vaø coâ ñôn, caùc ñònh cheá chaøo ñoùn cuûa Giaùo Hoäi thöôøng ñaõ trôû thaønh gia ñình rieâng cho hoï. Vôùi nhöõng ñònh cheá naøy, Thöôïng Hoäi Ñoàng xin baày toû loøng bieát ôn noàng haäu vaø ñaùnh giaù saâu xa cuûa mình. Moät dieãn trình thaùp nhaäp nhö theá seõ khoù khaên hôn trong caùc xaõ hoäi vaãn coøn nhieàu ñònh kieán vaø thieân kieán, duø ñaõ ñöôïc lyù thuyeát hoùa baèng nhöõng haïn töø öu sinh. Moät caùch töông phaûn, nhieàu gia ñình, coäng ñoàng vaø phong traøo trong Giaùo Hoäi ñaõ phaùt hieän vaø cöû haønh nhieàu hoàng phuùc cuûa Thieân Chuùa nôi nhöõng ngöôøi coù nhu caàu ñaëc bieät naøy, nhaát laø khaû naêng truyeàn ñaït ñoäc ñaùo vaø thuoäc veà cuûa hoï. Giaùo Hoäi ñaëc bieät löu yù tôùi nhöõng ngöôøi khuyeát taät soáng laâu hôn cha meï vaø gia ñình môû roäng voán naâng ñôõ hoï xöa nay. Caùi cheát cuûa nhöõng ngöôøi yeâu thöông hoï vaø cuûa nhöõng ngöôøi hoï yeâu thöông khieán hoï deã bò thöông toån caùch ñaëc bieät. Gia ñình naøo bieát duøng vieãn kieán ñöùc tin ñeå tieáp nhaän söï hieän dieän cuûa nhöõng ngöôøi khuyeát taät seõ bieát nhìn nhaän vaø baûo ñaûm phaåm chaát vaø giaù trò cuûa moïi söï soáng, vôùi caùc nhu caàu, quyeàn lôïi vaø cô hoäi cuûa noù. Hoï seõ kích thích söï phuïc vuï vaø chaêm soùc, vaø phaùt trieån tình ñoàng haønh vaø tình aâu yeám ôû moïi giai ñoaïn cuûa cuoäc soáng.

Nhöõng ngöôøi khoâng keát hoân

22. Nhieàu ngöôøi khoâng keát hoân khoâng nhöõng daán thaân cho gia ñình goác cuûa hoï, maø thöôøng coøn saün saøng heát loøng phuïc vuï giöõa voøng baïn beø, trong coäng ñoàng Giaùo Hoäi vaø trong sinh hoaït chuyeân nghieäp nöõa. Tuy theá, söï hieän dieän vaø ñoùng goùp cuûa hoï thöôøng khoâng ñöôïc ai löu yù, vaø ñieàu naøy khieán hoï caûm thaáy bò coâ laäp. Nôi hoï, trong raát nhieàu tröôøng hôïp, ta thöôøng thaáy nhöõng hoaøi baõo cao thöôïng khieán hoï daán thaân vaøo ngheä thuaät, khoa hoïc vaø thieän ích cuûa nhaân loaïi. Do ñoù, nhieàu ngöôøi ñaõ hieán taøi naêng cuûa hoï ñeå phuïc vuï coäng ñoàng Kitoâ höõu nhö daáu chæ ñöùc aùi vaø vieäc laøm thieän nguyeän. Laïi coøn coù nhöõng ngöôøi khoâng keát hoân vì ñaõ hieán ñôøi mình cho tình yeâu Ñöùc Kitoâ vaø anh chò em mình. Nhôø söï taän tuïy cuûa hoï, gia ñình ñöôïc phong phuù hoùa raát nhieàu, caû trong Giaùo Hoäi laãn trong xaõ hoäi.

Di daân, tî naïn, nhöõng ngöôøi bò baùch haïi

23. Hieän töôïng di daân vaø haäu quaû cuûa noù ñoái vôùi gia ñình ñaùng ñeå ta löu yù ñaëc bieät. Baèng nhieàu caùch, noù taùc ñoäng leân toaøn boä daân soá taïi nhieàu vuøng treân theá giôùi. Trong phaïm vi naøy, Giaùo Hoäi voán ñoùng moät vai troø haøng ñaàu. Nghóa vuï trung thaønh vaø khai trieån chöùng taù Tin Möøng naøy hieän nay khaån thieát hôn bao giôø heát. Lòch söû nhaân loaïi laø moät lòch söû di daân: söï thaät naøy ñaõ ñöôïc ghi vaøo chính ñôøi soáng caùc daân toäc vaø caùc gia ñình. Ñöùc tin cuûa ta caøng cuûng coá söï thaät naøy hôn nöõa: Taát caû chuùng ta ñeàu phaùt sinh töø nhöõng ngöôøi haønh höông. Nieàm xaùc tín naøy neân khôi daäy trong ta moät söï côûi môû vaø tinh thaàn traùch nhieäm ñaày hieåu bieát ñoái vôùi thaùch ñoá di daân, caû di daân phaùt sinh töø ñau khoå hay di daân nhö moät cô hoäi thaêng tieán ñôøi soáng. Tính di ñoäng cuûa con ngöôøi, moät tính raát phuø hôïp vôùi vieäc con ngöôøi chuyeån dòch töï nhieân trong lòch söû, coù theå bieåu loä ngay trong noù moät söï phong phuù hoùa chaân chính ñoái vôùi caû gia ñình di daân laãn xöù sôû tieáp nhaän hoï. Moät ñieàu khaùc caàn xem xeùt laø vieäc cöôõng böùc moät soá gia ñình phaûi di daân, vì tình theá chieán tranh, vì baùch haïi, vì ngheøo ñoùi, vì baát coâng, qua nhöõng cuoäc haønh trình ñaày baát traéc coù khi ñe doaï tôùi tính maïng khieán nhieàu caù nhaân bò traán thöông vaø nhieàu gia ñình bò baát oån. Vieäc ñoàng haønh vôùi di daân ñoøi ta phaûi coù moät thöøa taùc muïc vuï ñaëc bieät daønh cho caùc gia ñình di daân, vaø daønh cho caû caùc thaønh vieân cuûa caùc gia ñình haïch nhaân coøn ôû laïi nguyeân quaùn. Vieäc naøy phaûi tieán haønh song song vôùi vieäc toân troïng caùc neàn vaên hoùa, toân troïng vieäc ñaøo luyeän toân giaùo vaø nhaân baûn theo nguyeân quaùn cuûa hoï, toân troïng neùt phong phuù taâm linh trong caùc nghi leã vaø truyeàn thoáng cuûa hoï, duø phaûi nhôø tôùi moät neàn chaêm soùc muïc vuï ñaëc bieät. "Ñieàu quan troïng laø phaûi xeùt ngöôøi di daân khoâng phaûi chæ döïa vaøo tình traïng hôïp leä hay baát hôïp leä cuûa hoï, nhöng tröôùc heát phaûi coi hoï nhö nhöõng con ngöôøi maø neáu duy trì ñöôïc phaåm giaù, hoï coù theå goùp phaàn vaøo phuùc lôïi vaø söï tieán boä cuûa moïi ngöôøi, nhaát laø khi hoï chaáp nhaän moät caùch coù traùch nhieäm caùc nghóa vuï nhö nhöõng ngöôøi tieáp nhaän hoï, toân troïng moät caùch coù hieåu bieát di saûn vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa xöù sôû tieáp ñoùn hoï, tuaân thuû caùc luaät leä vaø ñoùng goùp laøm nheï gaùnh naëng cuûa xöù sôû naøy" (Ñöùc Phanxicoâ, Söù Ñieäp Ngaøy Di Daân vaø Tî Naïn Theá Giôùi 2016, 12 thaùng Chín 2015). Caùc vuï di daân döôøng nhö caøng trôû neân cöïc kyø bi thaûm vaø tan naùt coõi loøng ñoái vôùi caùc gia ñình vaø caùc caù nhaân khi dieãn ra trong khung caûnh baát hôïp phaùp vaø ñöôïc söï goùp tay cuûa caùc nhoùm quoác teá chuyeân lo vieäc buoân baùn ngöôøi. Ta cuõng coù theå noùi nhö theá veà caùc phuï nöõ vaø treû em khoâng coù ngöôøi ñi theo, buoäc phaûi ôû laâu daøi taïi caùc nôi taïm cö, caùc traïi tî naïn, nôi khoâng theå coù vieäc khôûi ñaàu dieãn trình hoäi nhaäp. Caûnh ngheøo cuøng cöïc vaø caùc tình huoáng khaùc cuûa vieäc taûn cö ñoâi luùc coøn daãn caùc gia ñình tôùi choã baùn con cho ñó ñieám hoaëc cho vieäc buoân baùn boä phaän ngöôøi.

24. Vieäc gaëp gôõ moät ñaát nöôùc môùi vaø moät neàn vaên hoùa môùi caøng trôû neân khoù khaên hôn khi khoâng coù caùc ñieàu kieän ñoùn tieáp vaø chaáp nhaän chaân chính, lieân quan tôùi quyeàn lôïi moïi caù nhaân vaø vieäc chung soáng hoøa bình vaø beàn vöõng. Ñieàu naøy doùng leân moät lôøi keâu goïi tröïc tieáp tôùi coäng ñoàng Kitoâ Giaùo: "Traùch nhieäm phaûi toû baày söï nghinh ñoùn, tình lieân ñôùi vaø söï trôï giuùp cho ngöôøi tî naïn tröôùc nhaát vaø treân heát laø phaän söï cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông. Giaùo Hoäi naøy ñöôïc keâu goïi phaûi nhaäp thaân caùc ñoøi hoûi cuûa Tin Möøng baèng caùch ñi ra gaëp gôõ, caùch baát phaân bieät, nhöõng ngöôøi ñang gaëp luùc khoán khoù vaø coâ ñôn" (Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng Cor Unum vaø Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Chaêm Soùc Muïc Vuï cho di daân vaø du khaùch, Ngöôøi Tî Naïn, Moät Thaùch Ñoá ñoái vôùi Tình Lieân Ñôùi, 26). Caûm thöùc maát höôùng, hoaøi nhôù nguyeân quaùn ñaõ maát vaø caùc khoù khaên cuûa vieäc hoäi nhaäp cho ta thaáy ngaøy nay, ôû nhieàu nôi, caùc khoù khaên naøy vaãn chöa ñöôïc vöôït qua vaø vaãn cho thaáy nhöõng ñau khoå môùi ngay nôi caùc theá heä thöù hai vaø thöù ba cuûa caùc gia ñình di daân, vaãn coøn caûnh nuoâi döôõng caùc hieän töôïng cöïc ñoan vaø vieäc baùc boû ñaày baïo ñoäng veà phía neàn vaên hoùa nöôùc chuû. Ngöôøi ta ñaõ chöùng minh ñöôïc raèng moät taøi nguyeân quí hoùa ñeå vöôït qua caùc khoù khaên naøy laø vieäc gaëp gôõ thöïc söï giöõa caùc gia ñình, vaø vai troø chuû choát cuûa caùc phuï nöõ trong dieãn trình hoäi nhaäp, qua vieäc chia seû kinh nghieäm nuoâi döôõng con caùi. Thöïc vaäy, ngay trong caùc tình huoáng baáp beânh, ngöôøi phuï nöõ vaãn laøm chöùng cho neàn vaên hoùa yeâu thöông cuûa gia ñình, moät neàn vaên hoùa luoân khuyeán khích caùc gia ñình khaùc bieát chaøo ñoùn vaø baûo veä söï soáng, nhôø thöïc haønh tình lieân ñôùi. Phuï nöõ coù theå chuyeån giao cho caùc theá heä môùi moät ñöùc tin soáng ñoäng vaøo Chuùa Kitoâ; ñöùc tin naøy seõ naâng ñôõ chuùng trong tình huoáng di daân khoù khaên vaø taêng cöôøng chuùng. Gioáng vieäc baùch haïi caùc nhoùm thieåu soá saéc toäc vaø toân giaùo khaùc, vieäc baùch haïi caùc Kitoâ höõu taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, nhaát laø taïi Trung Ñoâng, hieän laø nhöõng thöû thaùch lôùn lao: khoâng nhöõng ñoái vôùi Giaùo Hoäi, maø coøn ñoái vôùi toaøn theå coäng ñoàng quoác teá nöõa. Phaûi hoã trôï moïi coá gaéng nhaèm khuyeán khích caùc gia ñình vaø coäng ñoàng Kitoâ Giaùo ôû laïi caùc nöôùc nguyeân quaùn cuûa hoï. Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI töøng quaû quyeát raèng: "Moät Trung Ñoâng maø khoâng coù hoaëc coù raát ít Kitoâ höõu thì khoâng coøn laø Trung Ñoâng nöõa vì caùc Kitoâ höõu chia seû vôùi caùc tín höõu khaùc caên tính ñaëc bieät cuûa caû vuøng" (Toâng Huaán, Giaùo Hoäi taïi Trung Ñoâng, soá 31).

Moät soá thaùch ñoá ñaëc thuø

25. ÔÛ moät soá xaõ hoäi, vieäc thöïc haønh ña hoân vaãn tieáp tuïc thònh haønh; ôû moät soá xaõ hoäi khaùc, vaãn coøn thoùi tuïc hoân nhaân hoãn hôïp. ÔÛ nhöõng nöôùc maø söï hieän dieän cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo chieám thieåu soá, nhieàu cuoäc hoân nhaân hoãn hôïp vaø khaùc ñaïo vaãn coøn toàn taïi, vôùi moïi khoù khaên bao haøm trong ñoù veà vieäc caáu hình luaät phaùp, röûa toäi, döôõng duïc con caùi vaø toân troïng quan ñieåm cuûa nhau do khaùc bieät veà toân giaùo. Trong caùc cuoäc hoân nhaân loaïi naøy, luoân coù nguy cô sa vaøo chuû nghóa duy töông ñoái hay chuû nghóa döûng döng, nhöng cuõng coù khaû theå thaêng tieán ñöôïc tinh thaàn ñaïi keát vaø cuoäc ñoái thoaïi lieân toân nhôø cuoäc soáng hoøa hôïp cuûa moät coäng ñoàng cuøng chung soáng taïi moät ñòa ñieåm. Trong moät soá tình huoáng, vaø khoâng chæ ôû Taây Phöông, coøn coù thoùi quen khaù phoå bieán muoán soáng chung tröôùc khi laáy nhau, hay moät hình thöùc soáng vôùi nhau nhöng khoâng tieán tôùi choã tieáp nhaän sôïi daây ñònh cheá. Theâm vaøo ñoù, coøn coù hình thöùc luaät leä daân söï nhaèm phaù hoaïi caû hoân nhaân laãn gia ñình. ÔÛ nhieàu nôi treân theá giôùi, do hieän töôïng tuïc hoùa, vieäc nhaéc tôùi Thieân Chuùa bò giaûn löôïc raát nhieàu vaø ñöùc tin khoâng coøn ñöôïc chia seû trong xaõ hoäi nöõa.

Con caùi

26. Con caùi laø hoàng phuùc Chuùa ban (xem St 4:1). Chuùng phaûi ñöôïc xeáp haøng ñaàu trong cuoäc soáng gia ñình vaø xaõ hoäi, vaø chuùng phaûi taïo öu tieân trong sinh hoaït muïc vuï cuûa Giaùo Hoäi. "Thöïc vaäy, tuøy theo caùch ñoái xöû vôùi caùc treû em cuûa mình maø moät xaõ hoäi naøo ñoù seõ bò phaùn keát, khoâng chæ veà phöông dieän luaân lyù, maø caû veà phöông dieän xaõ hoäi nöõa, lieäu hoï coù phaûi laø moät xaõ hoäi töï do hay chæ laø moät xaõ hoäi leä thuoäc quyeàn lôïi quoác teá... Treû em nhaéc ta nhôù raèng chuùng ta luoân laø nhöõng ngöôøi con trai hay nhöõng ngöôøi con gaùi... vaø ñieàu naøy nhaéc ta nhôù söï kieän naøy: ñôøi soáng khoâng phaûi laø ñieàu ta töï ban cho mình maø laø ñieàu ta tieáp nhaän ñöôïc" (Ñöùc Phanxicoâ, Yeát Kieán Chung, 18 thaùng Ba naêm 2015). Tuy nhieân, con caùi thöôøng trôû thaønh ñoái töôïng tranh chaáp giöõa cha meï vaø laø naïn nhaân thöïc söï cuûa caùc gia ñình tan vôõ. Trong nhieàu tröôøng hôïp, quyeàn lôïi con caùi ñaõ bò coi thöôøng. Taïi moät soá nôi treân theá giôùi, chuùng bò coi laø lính ñaùnh thueâ thöïc söï, laøm coâng nhaân löông thaáp, bò söû duïng trong chieán tranh, trôû thaønh ñoái töôïng cuûa ñuû thöù baïo haønh veà theå lyù hay taâm lyù. Caùc treû em di daân bò ñaët vaøo nhieàu tình huoáng ñau khoå khaùc nhau. Vieäc khai thaùc tình duïc treû thô hieän laø moät trong caùc thöïc taïi tai tieáng vaø ñoài truïy nhaát cuûa xaõ hoäi ngaøy nay. Trong caùc xaõ hoäi coù tieáng baïo ñoäng gaây ra bôûi chieán tranh, khuûng boá hay toäi aùc coù toå chöùc, con soá caùc gia ñình trong traïng huoáng tha hoùa moãi ngaøy moät gia taêng. Taïi caùc thaønh phoá lôùn vaø vuøng ngoaïi vi, hieän töôïng goïi laø treû em ñöôøng phoá ñang toài teä theâm moät caùch bi thaûm.

Ngöôøi ñaøn baø

27. Ngöôøi ñaøn baø giöõ vai troø chuû choát trong cuoäc soáng ngöôøi ta, trong gia ñình vaø ngoaøi xaõ hoäi. "Ai cuõng mang ôn meï ñaõ ban cho mình söï soáng, vaø haàu nhö luùc naøo, trong suoát caùc giai ñoaïn keá tieáp sau ñoù cuûa cuoäc soáng, cuûa vieäc ñaøo luyeän nhaân baûn vaø thieâng lieâng, cuõng nôï ôn baø" (Ñöùc Phanxicoâ, Yeát Kieán Chung, ngaøy 7 thaùng Gieâng, 2015). Ngöôøi meï gìn giöõ kyù öùc vaø yù nghóa cuûa vieäc sinh haï xuyeân suoát ñôøi ngöôøi: "Veà phaàn Baø Maria, baø giöõ moïi ñieàu aáy, vaø suy ñi nghó laïi trong loøng" (Lc 2:19, 51). Tuy nhieân, treân thöïc teá, thaân phaän ngöôøi ñaøn baø vaãn leä thuoäc nhieàu dò bieät ñaùng keå, phaùt sinh töø caùc nhaân toá xaõ hoäi vaø vaên hoùa ñöông thònh. Phaåm giaù ngöôøi ñaøn baø caàn ñöôïc baûo veä vaø phaùt huy. Ñaây khoâng phaûi laø moät vaán ñeà ñôn thuaàn thuoäc taøi nguyeân kinh teá, maø laø moät vaán ñeà thuoäc vieãn aûnh vaên hoùa khaùc haún, nhö thaân phaän khoù khaên cuûa caùc phuï nöõ taïi caùc nöôùc môùi ñöôïc phaùt trieån gaàn ñaây ñaõ chöùng toû. Ngay baây giôø, trong raát nhieàu tình huoáng, laø ñaøn baø cuõng ñuû gaây ra kyø thò: chính hoàng phuùc laøm meï cuõng ñang bò cheá gieãu hôn laø khen ngôïi. Nhöng theo moät vieãn aûnh khaùc, trong moät soá neàn vaên hoùa, laø moät ngöôøi ñaøn baø hieám muoän cuõng bò coi nhö moät thaân phaän bò kyø thò veà xaõ hoäi. Cuõng khoâng neân queân nhöõng hieän töôïng baïo haønh ñang gia taêng hieän nay ñoái vôùi ngöôøi ñaøn baø ngay trong gia ñình. Vieäc khai thaùc phuï nöõ vaø vieäc baïo haønh ñoái vôùi thaân xaùc hoï thöôøng coù lieân heä vôùi vieäc phaù thai vaø cöôõng böùc trieät saûn. Theâm vaøo ñoù, coøn coù caùc haäu quaû tieâu cöïc phaùt sinh töø caùc taäp tuïc lieân quan tôùi vieäc sinh saûn nhö cho thueâ töû cung hay rao baùn caùc giao töû vaø baøo thai. Vieäc giaûi phoùng ngöôøi ñaøn baø ñoøi phaûi suy nghó laïi vai troø cuûa caùc ngöôøi phoái ngaãu trong tính hoã töông cuûa hoï vaø trong traùch nhieäm chung ñoái vôùi cuoäc soáng gia ñình. YÙ muoán coù con baèng baát cöù giaù naøo khoâng laøm cho caùc moái lieân heä cuûa gia ñình trôû neân haïnh phuùc hôn hay vöõng maïnh hôn, nhöng trong nhieàu tröôøng hôïp chæ toå laøm traàm troïng theâm söï baát bình ñaúng giöõa ñaøn oâng vaø ñaøn baø. Vieäc ñaùnh giaù cao hôn ñoái vôùi traùch nhieäm cuûa ngöôøi ñaøn baø trong Giaùo Hoäi coù theå goùp phaàn vaøo vieäc xaõ hoäi thöøa nhaän vai troø coù tính quyeát ñònh cuûa hoï: döï phaàn vaøo vieäc ra quyeát ñònh, tham gia vieäc quaûn trò moät soá ñònh cheá, can döï vaøo vieäc ñaøo taïo caùc thöøa taùc vieân thuï phong.

Ngöôøi ñaøn oâng

28. Ngöôøi ñaøn oâng ñoùng moät vai troø cuõng coù tính quyeát ñònh khoâng keùm trong cuoäc soáng cuûa gia ñình, nhaát laø trong vieäc baûo veä vaø naâng ñôõ vôï con. Thaùnh Giuse laø maãu möïc cuûa hoï, moät ngöôøi ñaøn oâng coâng chính, moät ngöôøi, trong giôø phuùt nguy nan, "ñang ñeâm, ñaõ ñem con treû vaø meï Ngöôøi troán sang Ai Caäp" (Mt 2:14) vaø ñöa hoï tôùi nôi an toaøn. Nhieàu ngöôøi ñaøn oâng yù thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa vai troø mình trong gia ñình vaø ñaõ soáng thöïc vai troø naøy baèng moät khaû naêng ñoäc ñaùo cuûa baûn chaát nam nhi. Söï vaéng maët cuûa ngöôøi cha ñeå laïi moät daáu veát naëng neà trong cuoäc soáng gia ñình, trong vieäc döôõng nuoâi con caùi, vaø vieäc hoäi nhaäp chuùng vaøo xaõ hoäi. Söï vaéng maët cuûa oâng coù theå coù tính theå lyù, caûm giôùi, tri thöùc vaø thieâng lieâng. Söï thieáu vaéng naøy khieán con caùi maát ñi maãu möïc thích ñaùng cuûa taùc phong laøm cha. Vieäc caøng ngaøy caøng söû duïng nhaân coâng phuï nöõ ôû beân ngoaøi gia ñình chöa tìm ñöôïc söï ñeàn buø thoaû ñaùng qua vieäc ngöôøi ñaøn oâng cam keát nhieàu hôn ñoái vôùi khung caûnh gia ñình. Trong boái caûnh hieän nay, söï nhaäy caûm cuûa ngöôøi ñaøn oâng trong vai troø baûo veä vôï con choáng moïi hình thöùc baïo haønh vaø haï giaù ñaõ yeáu ñi nhieàu. "Ngöôøi choàng, Thaùnh Phaoloâ daïy, phaûi thöông yeâu vôï mình 'nhö chính thaân theå mình' (Eph 5:28); phaûi thöông yeâu naøng nhö Chuùa Kitoâ 'yeâu thöông Giaùo Hoäi vaø hieán mình cho Giaùo Hoäi'(caâu 25). Nhöng caùc oâng choàng caùc oâng...coù hieåu ñieàu ñoù khoâng? Yeâu vôï caùc oâng nhö Chuùa Kitoâ yeâu thöông Giaùo Hoäi?...Hieäu quaû cuûa söï taän tình trieät ñeå ñoøi hoûi nôi ngöôøi ñaøn oâng naøy, vì yeâu vaø kính troïng ngöôøi ñaøn baø, theo göông Chuùa Kitoâ, phaûi thaät lôùn lao trong coäng ñoàng Kitoâ höõu. Haït gioáng môùi meû cuûa Tin Möøng naøy, moät haït gioáng voán taùi laäp tính hoã töông nguyeân thuûy cuûa loøng taän tình vaø kính troïng, ñaõ lôùn daàn trong lòch söû, nhöng cuoái cuøng ñaõ thaéng theá" (Ñöùc Phanxicoâ, Yeát Kieán Chung, 6 thaùng Naêm, 2015).

Giôùi treû

29. Nhieàu ngöôøi treû vaãn coi hoân nhaân laø öôùc nguyeän cao caû cuûa ñôøi hoï, vaø yù töôûng coù gia ñình rieâng laø hoaøn thaønh moïi khaùt voïng cuûa hoï. Tuy nhieân, trong cuï theå, hoï laïi coù nhöõng thaùi ñoä khaùc haún khi noùi tôùi hoân nhaân. Hoï thöôøng bò daãn duï tôùi vieäc trieån haïn hoân nhaân vì caùc vaán ñeà kinh teá, hoaëc vì coâng vieäc hoaëc vì hoïc haønh. Ñoâi khi, cuõng vì caùc lyù do khaùc nöõa, nhö aûnh höôûng yù thöùc heä chuyeân haï giaù hoân nhaân vaø gia ñình, kinh nghieäm thaát baïi cuûa caùc caëp khaùc, kinh nghieäm maø hoï khoâng muoán lieàu maïng, sôï seät tröôùc moät ñieàu hoï coi laø quaù cao thöôïng vaø thaùnh thieâng, caùc cô hoäi xaõ hoäi vaø lôïi ñieåm kinh teá phaùt xuaát töø vieäc soáng chung, quan nieäm yeâu thöông hoaøn toaøn coù tính xuùc caûm vaø thô moäng, sôï maát töï do vaø ñoäc laäp, baùc boû baát cöù ñieàu gì coù tính ñònh cheá vaø baøn giaáy. Giaùo Hoäi heát söùc quan taâm tröôùc vieäc nhieàu ngöôøi treû khoâng tin töôûng vaøo hoân nhaân, vaø ñau khoå tröôùc vieäc nhieàu tín höõu voäi vaøng quyeát ñònh baùc boû cam keát hoân nhaân vaø thay theá noù baèng moät ñieàu gì khaùc. Caùc ngöôøi treû ñaõ chòu pheùp röûa ñöôïc khuyeán khích ñöøng do döï ñoái vôùi vieäc phong phuù hoùa maø bí tích hoân nhaân seõ mang tôùi cho caùc keá hoaïch cuûa hoï döïa treân tình yeâu, ñöôïc taêng cöôøng bôûi söï hoã trôï hoï coù theå ruùt ra ñöôïc töø ôn thaùnh cuûa Chuùa Kitoâ vaø bôûi khaû theå tham döï troïn veïn vaøo ñôøi soáng Giaùo Hoäi. Thaønh thöû, ñieàu chuû yeáu laø bieän phaân moät caùch caån thaän hôn caùc ñoäng löïc naèm beân döôùi vieäc baùc boû vaø thaát voïng. Nhôø caùc gia ñình trong coäng ñoàng Kitoâ höõu bieát neâu göông ñaùng tin töôûng nhö moät chöùng taù maõn ñôøi, giôùi treû seõ töï tin hôn khi ñoái dieän vôùi vieäc choïn löïa hoân nhaân.

Chöông IV

Gia ñình, caûm tính vaø söï soáng

30. Baát cöù ai muoán hieán taëng hoàng phuùc söï soáng, haún ñeàu nhaän ñöôïc noù nhö moät hoàng phuùc. Chaéc chaén, nhö chính Chuùa ñaõ daïy ta, ngöôøi ta coù theå trôû neân moät maïch suoái töø ñoù tuoân ra nöôùc nuoâi soáng (xem Ga 7:37-38). Nhöng ñeå trôû neân maïch suoái aáy, chính hoï phaûi luoân luoân uoáng töø maïch suoái nguyeân thuûy laø Chuùa Gieâsu Kitoâ, maø töø caïnh söôøn bò ñaâm thuûng cuûa Ngöôøi, tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñaõ tuoân ra (xem Ga 19:34) (DCE, 7). Nhu caàu phaûi chaêm lo chính baûn thaân mình, phaûi bieát mình töø beân trong, phaûi luoân soáng hoøa hôïp hôn vôùi caùc xuùc caûm vaø taâm tö cuûa mình, phaûi tìm kieám caùc lieân heä caûm giôùi coù phaåm chaát, nhu caàu naøy ñoøi ngöôøi ta phaûi ñoùn nhaän hoàng phuùc yeâu thöông cuûa ngöôøi khaùc vaø saün saøng xaây döïng caùc moái lieân heä hoã töông ñaày tính saùng taïo, nhöõng moái lieân heä coù traùch nhieäm vaø vöõng chaéc gioáng nhö caùc moái lieân heä gia ñình. Thaùch ñoá cuûa Giaùo Hoäi laø trôï giuùp caùc caëp vôï choàng lôùn leân veà phöông dieän xuùc caûm vaø phaùt trieån caûm tính cuûa hoï nhôø phaùt huy ñoái thoaïi vaø nhaân ñöùc, vaø tín thaùc vaøo tình yeâu thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa. Vieäc cam keát hieán thaân hoaøn toaøn, ñieàu maø hoân nhaân Kitoâ Giaùo luoân ñoøi hoûi, laø moät phaûn cöïc maïnh meõ ñoái vôùi söï hieän höõu caù theå, chæ höôùng veà chính mình.

Huaán luyeän vieäc töï hieán

31. Phong thaùi trong caùc lieân heä gia ñình gaây aûnh höôûng haøng ñaàu leân vieäc huaán luyeän caûm tính cho theá heä treû. Toác ñoä thay ñoåi trong xaõ hoäi hieän nay laøm cho vieäc ñoàng haønh vôùi ngöôøi ñang ñöôïc huaán luyeän ñeå tröôûng thaønh veà caûm tính trôû thaønh cöïc kyø khoù khaên. Vieäc naøy ñoøi moät haønh ñoäng muïc vuï thích ñaùng, moät haønh ñoäng thaám ñaãm söï hieåu bieát Thaùnh Kinh vaø giaùo huaán Coâng Giaùo vaø ñöôïc cung caáp nhieàu duïng cuï giaùo duïc thoûa ñaùng. Moät kieán thöùc thích ñaùng veà taâm lyù hoïc gia ñình cuõng raát höõu ích ñeå coù theå trình baày vieãn kieán Kitoâ Giaùo moät caùch höõu hieäu: Noã löïc giaùo duïc naøy neân baét ñaàu vôùi giaùo lyù khai taâm. Vieäc huaán luyeän naøy phaûi löu yù nhaán maïnh ñeán giaù trò cuûa ñöùc trong saïch, hieåu nhö vieäc thoáng nhaát hoùa caùc xuùc caûm yeâu thöông, moät ñieàu seõ khuyeán khích söï hieán thaân cuûa ta.

Söï moûng manh vaø non daïi

32. Trong theá giôùi hieän nay, coù raát nhieàu khuynh höôùng vaên hoùa ñang coá gaéng aùp ñaët moät thöù tính duïc khoâng haïn cheá, laø thöù tính duïc muoán khaùm phaù moïi khía caïnh cuûa noù, ngay caû caùc khía caïnh raát phöùc taïp. Söï moûng manh non daïi veà caûm xuùc coù lieân heä ôû ñaây: loøng yeâu mình thaùi quaù veà caûm tính, moät thöù yeâu khoâng oån ñònh vaø thaát thöôøng, khoâng giuùp ngöôøi ta ñaït ñöôïc söï chín chaén lôùn hôn. Nhöõng ñieàu sau ñaây caàn bò keát aùn maïnh meõ: vieäc phoå bieán vaên hoùa khieâu daâm vaø thöông maõi hoùa thaân xaùc con ngöôøi, nhaát laø khi ñöôïc söï hoã trôï cuûa vieäc söû duïng internet meùo moù; vieäc cöôõng böùc ñó ñieám vaø vieäc khai thaùc ñieàu naøy. Trong moät boái caûnh nhö theá, caùc caëp vôï choàng ñoâi khi thaáy baát traéc, do döï, vaø loay hoay tìm nhöõng caùch ñuùng ñaén ñeå lôùn leân. Con soá nhöõng ngöôøi tieáp tuïc ôû laïi maõi trong caùc giai ñoaïn ñaàu cuûa cuoäc soáng xuùc caûm vaø tính duïc khoâng heà ít chuùt naøo. Cuoäc khuûng hoaûng aûnh höôûng tôùi caùc caëp vôï choàng ñang gaây baát oån cho gia ñình vaø, qua naïn ly thaân vaø ly dò, ñang ñem laïi nhöõng haäu quaû thaûm khoác cho ngöôøi tröôûng thaønh, cho treû em vaø cho xaõ hoäi, laøm suy yeáu caùc moái lieân heä caù nhaân vaø xaõ hoäi. Vieäc sa suùt daân soá, do naõo traïng choáng sinh saûn gaây ra vaø ñöôïc neàn chính trò 'sinh saûn laønh maïnh' khaép theá giôùi coå vuõ, ñang ñe doïa sôïi daây noái keát giöõa caùc theá heä. Moät haäu quaû xa hôn laø ra ngheøo veà kinh teá vaø maát heát hy voïng noùi chung.

Sinh saûn kyõ thuaät vaø sinh saûn nhaân baûn

33. Cuoäc caùch maïng kyõ thuaät sinh hoïc trong laõnh vöïc sinh saûn cuûa con ngöôøi ñaõ ñem laïi khaû theå thao tuùng haønh vi sinh ñeû, khieán noù ñoäc laäp ñoái vôùi lieân heä tính duïc giöõa ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø. Theo caùch naøy, söï soáng con ngöôøi vaø naêng löïc sinh ñeû ñaõ trôû thaønh caùc thöïc taïi coù theå söû duïng maø cuõng coù theå vöùt boû tuøy yù, phaàn lôùn tuøy thuoäc yù muoán cuûa caùc caù nhaân hay cuûa caùc caëp, khoâng nhaát thieát phaûi dò tính hay cöôùi xin ñaøng hoaøng. Hieän töôïng naøy môùi xuaát hieän gaàn ñaây nhö moät ñieàu hoaøn toaøn môùi laï ñoái vôùi caûnh vöïc con ngöôøi, vaø caøng ngaøy caøng trôû neân phoå thoâng hôn. Taát caû caùc hieän töôïng naøy gaây aûnh höôûng saâu xa tôùi tính naêng ñoäng cuûa caùc moái lieân heä, tôùi caùc cô caáu cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi vaø tôùi heä thoáng luaät phaùp, laø nhöõng heä thoáng luoân tìm caùch can thieäp vaø qui ñònh caùc thöïc haønh ñaõ xaåy ra vaø caùc tình huoáng ñuû loaïi. Veà vaán ñeà naøy, Giaùo Hoäi bieát roõ söï caàn thieát phaûi ñöa ra nhöõng lôøi noùi ñuùng söï thaät vaø ñem laïi hy voïng. Giaùo Hoäi phaûi khôûi ñi töø xaùc tín naøy: con ngöôøi phaùt xuaát töø Thieân Chuùa vaø luoân soáng tröôùc maët Ngöôøi: "söï soáng con ngöôøi laø ñieàu thaùnh thieâng, vì ngay töø thuôû ban ñaàu, noù ñaõ bao haøm 'haønh ñoäng saùng taïo cuûa Thieân Chuùa' vaø vaãn luoân ôû trong moät moái lieân heä ñaëc bieät vôùi Ñaáng Taïo Hoùa, cuøng ñích duy nhaát cuûa noù. Chæ coù Thieân Chuùa môùi laø chuùa teå cuûa söï soáng töø ñaàu tôùi luùc noù keát lieãu: khoâng ai, trong baát cöù hoaøn caûnh naøo, coù theå nhaän baäy cho mình quyeàn ñöôïc tröïc tieáp tieâu huûy moät maïng soáng nhaân baûn voâ toäi" (Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, Chæ Thò Donum Vitae (Hoàng Phuùc Söï Soáng), Daãn Nhaäp, soá 5; xem Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Tin Möøng Söï Soáng, 53).

Thaùch ñoá muïc vuï

34. Ñeà xuaát naøo trình baày laïi töø ñaàu caùc caâu hoûi lôùn veà yù nghóa söï soáng con ngöôøi ñeàu tìm ñöôïc ñaát toát trong caùc hoaøi baõo saâu xa nhaát cuûa nhaân loaïi. Caùc giaù trò cao thöôïng cuûa hoân nhaân vaø gia ñình Kitoâ Giaùo luoân phuø hôïp vôùi cuoäc tìm kieám voán laø ñaëc ñieåm cuûa kinh nghieäm nhaân baûn, ngay trong thôøi naëng aûnh höôûng cuûa chuû nghóa caù nhaân vaø chuû nghóa khoaùi laïc. Ñieàu baét buoäc laø phaûi chaøo ñoùn ngöôøi ta moät caùch ñaày hieåu bieát vaø nhaäy caûm ñoái vôùi thöïc taïi ñôøi soáng hoï, vaø bieát caùch hoã trôï hoï trong cuoäc tìm kieám yù nghóa cuûa hoï. Ñöùc tin nuoâi döôõng loøng khaùt khao Thieân Chuùa vaø yù nguyeän muoán caûm thaáy mình troïn veïn thuoäc veà Giaùo Hoäi nôi nhöõng ngöôøi ñang kinh qua thaát baïi hoaëc nhöõng ngöôøi ñang rôi vaøo caùc tình huoáng cöïc kyø khoù khaên. Söù ñieäp Kitoâ Giaùo luoân chöùa ñöïng trong noù thöïc taïi vaø naêng ñoäng tính cuûa loøng thöông xoùt vaø söï thaät, laø nhöõng ñieàu hoäi tuï nôi Chuùa Kitoâ: "söï thaät ñaàu tieân cuûa Giaùo Hoäi laø tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ. Giaùo Hoäi caäy nhôø tình yeâu naøy, moät tình yeâu vöôn tay ra tha thöù vaø töï hieán, vaø laø trung gian cho nhaân loaïi. Bôûi theá, baát cöù Giaùo Hoäi ôû ñaâu, loøng thöông xoùt cuûa Chuùa Cha cuõng phaûi hieån hieän ôû ñaáy" (MV 12). Trong vieäc huaán luyeän ñeå böôùc vaøo cuoäc soáng hoân nhaân vaø gia ñình, vieäc chaêm soùc muïc vuï phaûi löu yù tôùi tính ña daïng trong caùc tình huoáng cuï theå. Moät ñaøng, neáu coå vuõ caùc phöông caùch ñeå ñaûm baûo vieäc huaán luyeän hoân nhaân cho ngöôøi treû laø ñieàu caàn thieát, thì ñaøng khaùc, ta phaûi ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi soáng moät mình hay khoâng coù yù ñònh laäp gia ñình haïch nhaân môùi, maø thöôøng gaén boù vôùi gia ñình goác cuûa hoï. Cuõng theá, Giaùo Hoäi neân coù moät neàn chaêm soùc muïc vuï ñaëc bieät cho caùc caëp khoâng theå coù con, giuùp hoï khaùm phaù ra keá hoaïch Thieân Chuùa muoán daønh cho tình huoáng cuûa hoï, trong vieäc phuïc vuï toaøn theå coäng ñoàng. Ai cuõng caàn caùi nhìn coù hieåu bieát, bieát löu yù tôùi caùc tình huoáng tuy xa caùch ñôøi soáng Giaùo Hoäi nhöng khoâng luoân coá yù, maø thöôøng laø bò daãn duï vaø ñoâi luùc baát ngôø xaåy ñeán. Theo vieãn aûnh ñöùc tin, hoï khoâng bò loaïi tröø: taát caû ñeàu ñöôïc Thieân Chuùa yeâu thöông vaø hieän dieän ngay ôû taâm ñieåm cuûa thöøa taùc muïc vuï cuûa Giaùo Hoäi.

Phaàn II

Gia ñình trong keá hoaïch Thieân Chuùa

35. Vieäc bieän phaân ôn goïi gia ñình trong nhieàu tình huoáng ta gaëp ôû phaàn ñaàu caàn moät höôùng daãn vöõng chaéc veà caû con ñöôøng laãn vieäc ñoàng haønh. La baøn aáy chính laø Lôøi Thieân Chuùa trong lòch söû, moät Lôøi maø ñænh cao laø chính Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng laø "Ñöôøng, Söï Thaät, vaø Söï Soáng" cuûa moïi ngöôøi nam nöõ laäp gia ñình. Bôûi theá, chuùng toâi laéng nghe nhöõng ñieàu Giaùo Hoäi giaûng daïy veà gia ñình döôùi aùnh saùng Thaùnh Kinh vaø Thaùnh Truyeàn. Chuùng toâi tin chaéc raèng Lôøi naøy ñaùp öùng moïi khaùt mong saâu xa nhaát cuûa con ngöôøi lieân quan tôùi tình yeâu, söï thaät vaø loøng thöông xoùt, vaø ñaùnh thöùc khaû theå hieán taëng vaø chaøo ñoùn caû nôi caùc taâm hoàn tan naùt vaø bò haï nhuïc. Döôùi aùnh saùng naøy, chuùng toâi tin raèng Tin Möøng gia ñình ñaõ khôûi ñaàu töø vieäc döïng neân con ngöôøi gioáng hình aûnh Thieân Chuùa, Ñaáng voán laø tình yeâu, vaø laø Ñaáng ñaõ môøi goïi ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø yeâu nhau theo hình aûnh cuûa Ngöôøi (xem St 1:26-27). Ôn goïi vôï choàng vaø gia ñình böôùc vaøo hieäp thoâng tình yeâu vaø söï soáng seõ keùo daøi suoát moïi giai ñoaïn trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, baát chaáp caùc giôùi haïn vaø toäi loãi cuûa nhaân loaïi. Ôn goïi naøy, ngay töø ñaàu, ñaõ ñöôïc ñaët neàn treân Chuùa Kitoâ Cöùu Chuoäc (xem Eph 1:3-7). Chính Ngöôøi ñaõ phuïc hoài vaø hoaøn thieän giao öôùc hoân nhaân ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu cuûa noù (xem Mc 10:6), ñaõ chöõa laønh traùi tim con ngöôøi (xem Ga 4:10), ñaõ ban cho noù khaû naêng yeâu thöông nhö Ngöôøi yeâu thöông Giaùo Hoäi, baèng caùch hieán mình cho Giaùo Hoäi (Eph 5:32).

36. Ôn goïi naøy nhaän ñöôïc hình thöùc Giaùo Hoäi vaø truyeàn giaùo töø sôïi daây bí tích; sôïi daây naøy thaùnh hieán moái lieân heä hoân nhaân baát khaû tieâu giöõa hai ngöôøi phoái ngaãu. Ñoái vôùi hoï, vieäc trao ñoåi lôøi öng thuaän, ñieàu thieát laäp ra hoân nhaân, coù nghóa hoï cam keát hieán thaân cho nhau vaø chaáp nhaän nhau, moät caùch toaøn dieän vaø döùt khoaùt trong "moät thaân xaùc" (St 2:24). Ôn Chuùa Thaùnh Thaàn laøm cho cuoäc keát hôïp cuûa hai ngöôøi phoái ngaãu trôû thaønh daáu chæ soáng ñoäng cuûa daây lieân keát giöõa Chuùa Kitoâ vaø Giaùo Hoäi. Do ñoù, cuoäc keát hôïp suoát ñôøi cuûa hoï trôû neân maïch suoái cuûa voâ vaøn ôn thaùnh: ôn sinh hoa traùi vaø laøm chöùng, ôn chöõa laønh vaø tha thöù. Hoân nhaân töï theå hieän trong coäng ñoàng söï soáng vaø tình yeâu, vaø gia ñình trôû thaønh ngöôøi truyeàn giaûng Tin Möøng. Nhôø trôû neân moân ñeä cuûa Ngöôøi, vôï choàng ñöôïc Chuùa Gieâsu ñoàng haønh treân ñöôøng Emmau, hoï nhaän ra Ngöôøi luùc beû baùnh, vaø trôû laïi Gieârusalem trong aùnh saùng phuïc sinh (xem Lc 24: 13-43). Giaùo Hoäi coâng boá cho gia ñình sôïi daây lieân keát cuûa mình vôùi Chuùa Kitoâ, nhôø vieäc Nhaäp Theå, qua ñoù, Ngöôøi laø thaønh vieân cuûa Thaùnh Gia Nadareùt. Trong sôïi daây baát khaû tieâu noái keát vôï choàng, ñöùc tin nhaän ra söï phaûn aûnh cuûa tình yeâu Chuùa Ba Ngoâi, ñöôïc maïc khaûi qua söï hôïp nhaát cuûa söï thaät vaø loøng thöông xoùt do Chuùa Gieâsu coâng boá. Thöôïng Hoäi Ñoàng laø ngöôøi giaûi thích chöùng taù cuûa Giaùo Hoäi, moät chöùng taù ñem ñeán cho daân Chuùa moät söù ñieäp roõ raøng veà söï thaät gia ñình theo Tin Möøng. Khoâng moät khoaûng caùch naøo ngaên caûn gia ñình khoâng ñöôïc loøng thöông xoùt naøy vöôn tôùi vaø khoâng ñöôïc söï thaät naøy ñuïng tôùi.

Chöông 1

Gia ñình trong lòch söû cöùu roãi

Sö phaïm Thieân Chuùa

37. Vì traät töï taïo döïng ñöôïc xaùc ñònh bôûi xu höôùng cuûa noù höôùng veà Chuùa Kitoâ, neân ñieàu chuû yeáu laø phaûi phaân bieät maø khoâng taùch bieät caùc giai ñoaïn khaùc nhau qua ñoù, Thieân Chuùa thoâng truyeàn cho nhaân loaïi ôn phuùc giao öôùc. Veà sö phaïm Thieân Chuùa, theo ñoù, keá hoaïch taïo döïng ñaõ ñöôïc hoaøn taát trong keá hoaïch cöùu chuoäc, qua nhieàu giai ñoaïn noái tieáp nhau, ñieàu caàn laø phaûi hieåu tính môùi meû cuûa bí tích hoân phoái trong lieân tuïc tính cuûa noù vôùi hoân nhaân töï nhieân nguyeân thuûy, ñaët caên baûn treân traät töï taïo döïng. Theo loái nhìn naøy, ta coù theå hieåu cung caùch Thieân Chuùa haønh ñoäng cöùu roãi trong cuoäc soáng Kitoâ höõu. Vì moïi söï ñeàu ñaõ ñöôïc döïng neân nhôø Chuùa Kitoâ vaø vì Chuùa Kitoâ (xem Cl 1:16), Kitoâ höõu raát "vui möøng khaùm phaù ra vaø saün saøng toân troïng caùc haït gioáng Lôøi Chuùa aån taøng kia; ñoàng thôøi, hoï neân hieåu roõ caùc thay ñoåi saâu xa ñang dieãn ra nôi caùc daân toäc" (AG, 11). Vieäc thaùp nhaäp tín höõu vaøo Giaùo Hoäi nhôø Pheùp Röûa ñöôïc hoaøn taát troïn veïn vôùi caùc bí tích khai taâm khaùc. Trong Giaùo Hoäi taïi gia laø gia ñình naøy, ngöôøi tín höõu nhaän laõnh "dieãn trình ñaày naêng ñoäng aáy, moät dieãn trình dieãn ra töø töø qua vieäc thaùp nhaäp moät caùch tieäm tieán caùc ôn phuùc cuûa Thieân Chuùa" (FC 9), nhôø vieäc hoaùn caûi khoâng ngöøng, bieát quay veà vôùi tình yeâu cöùu ta khoûi toäi vaø ban cho ta söï soáng vieân maõn. Trong caùc thaùch ñoá xaõ hoäi vaø vaên hoùa hieän nay, ñöùc tin doõi maét nhìn vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ ñeå chieâm ngöôõng vaø thôø laïy göông maët Ngöôøi. Ngöôøi töøng doõi nhìn nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø Ngöôøi gaëp moät caùch ñaày yeâu thöông vaø dòu daøng, ñoàng haønh vôùi hoï trong söï thaät, kieân nhaãn vaø thöông xoùt, trong khi vaãn coâng boá caùc ñoøi hoûi cuûa Nöôùc Thieân Chuùa. Moãi laàn, ta quay trôû veà vôùi maïch suoái kinh nghieäm Kitoâ Giaùo, nhöõng neûo ñöôøng môùi vaø nhöõng cô hoäi khoâng ngôø tôùi ñeàu ñöôïc môû ra cho ta" (Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên taïi Buoåi Canh Thöùc Caàu Nguyeän cho Thöôïng Hoäi Ñoàng veà gia ñình, 4 thaùng 10, 2014).

Hình aûnh Chuùa Ba Ngoâi trong gia ñình

38. Thaùnh Kinh vaø Thaùnh Truyeàn giuùp ta coù ñöôïc söï hieåu bieát veà Chuùa Ba Ngoâi, voán ñöôïc maïc khaûi qua caùc ñaëc ñieåm gioáng nhö gia ñình. Gia ñình laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, moät hình aûnh cho thaáy "trong maàu nhieäm thaúm saâu nhaát cuûa Ngöôøi, khoâng phaûi laø söï coâ ñôn, maø ñuùng hôn laø moät gia ñình, vì trong Ngöôøi, Ngöôøi coù caû tình Cha, tình Con vaø yeáu tính cuûa moät gia ñình laø tình yeâu" (Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Baøi giaûng trong Thaùnh Leã taïi Chuûng Vieän Palafoxiana ôû Puebla de Los Angeles, 28 thaùng 1, 1979). Thieân Chuùa laø moät hieäp thoâng caùc ngoâi vò. Trong pheùp röûa, tieáng Chuùa Cha goïi Chuùa Gieâsu laø Con yeâu quí, vaø töôùc hieäu naøy ñöôïc ban cho ta ñeå ta nhaän ra Chuùa Thaùnh Thaàn trong tình yeâu naøy (xem Mc 1:10-11). Chuùa Gieâsu, Ñaáng hoøa giaûi moïi söï trong chính Ngöôøi vaø ñaõ cöùu chuoäc con ngöôøi khoûi toäi loãi, khoâng nhöõng phuïc hoài hoân nhaân trôû laïi hình thuø nguyeân thuyû, maø coøn naâng noù leân haøng bí tích laøm daáu chæ tình yeâu cuûa Ngöôøi daønh cho Giaùo Hoäi (Mt 19:1-12; Mc 10:1-12; Eph 5:21-32). Trong gia ñình nhaân loaïi, ñöôïc Chuùa Kitoâ soi saùng, "hình aûnh vaø hoïa aûnh" cuûa Chuùa Ba Ngoâi ñöôïc phuïc hoài (St 1:26), laø maàu nhieäm töø ñoù moïi tình yeâu ñích thöïc phaùt sinh. Töø Chuùa Kitoâ, qua Giaùo Hoäi, hoân nhaân vaø gia ñình nhaän laõnh ôn Chuùa Thaùnh Thaàn, laøm chöùng cho tình yeâu Thieân Chuùa cho tôùi luùc hoaøn taát Giao Öôùc vaøo ngaøy cuoái cuøng cuûa tieäc cöôùi Chieân Con (xem Kh 19:9; Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Giaùo lyù veà tình yeâu nhaân baûn). Giao öôùc tình yeâu vaø loøng trung thaønh, voán ñöôïc Thaùnh Gia Nadareùt ñem ra soáng, soi saùng cho buoåi ban ñaàu, giuùp leân khuoân cho moïi gia ñình vaø laøm gia ñình coù khaû naêng ñöông ñaàu vôùi caùc thaêng traàm cuûa ñôøi soáng vaø lòch söû. Treân neàn taûng naøy, moïi gia ñình, ngay trong söï yeáu ñuoái cuûa hoï, vaãn coù theå trôû thaønh aùnh saùng soi cho ñeâm toái theá giôùi. "ÔÛ ñaây, ta hieåu soáng trong moät gia ñình coù nghóa gì. Nadareùt nhaéc nhôû ta gia ñình nghóa laø gì, hieäp thoâng tình yeâu, veû ñeïp chaân phöông vaø ñôn giaûn cuûa noù, tính thaùnh thieâng vaø baát khaû xaâm phaïm cuûa noù coù nghóa gì; noù laøm ta nhìn thaáy vieäc döôõng duïc trong gia ñình ngoït ngaøo vaø baát khaû thay theá bieát chöøng naøo, noù daïy ta ñoù laø nôi töï nhieân trong traät töï xaõ hoäi" (Ñöùc Phaoloâ VI, Dieãn vaên taïi Nadareùt, 5 thaùng 1, 1964).

Gia ñình trong Thaùnh Kinh

39. Baèng tình yeâu phong phuù vaø sinh saûn cuûa hoï, ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø tieáp tuïc coâng trình saùng taïo vaø coäng taùc vôùi Ñaáng Taïo Hoùa trong lòch söû cöùu roãi qua caùc theá heä noái tieáp nhau (xem St 1:28; 2:4; 9:17; 10; 17:2, 16; 25:11; 28:3, 35:9, 11; 47:27; 48:3-4). Baûn chaát ñích thöïc cuûa hoân nhaân, trong hình thöùc maãu möïc cuûa noù, ñaõ ñöôïc phaùc hoïa trong saùch Saùng Theá, ñöôïc chính Chuùa Gieâsu nhaéc ñeán trong vieãn kieán cuûa Ngöôøi veà tình yeâu hoân nhaân. Ngöôøi ñaøn oâng caûm thaáy mình khoâng ñaày ñuû vì hoï thaáy thieáu moät trôï thuû "töông xöùng" vôùi hoï, moät trôï thuû "ñöùng tröôùc hoï" (St 2:18, 20) trong moät cuoäc ñoái thoaïi bình ñaúng. Do ñoù, ngöôøi ñaøn baø chia seû cuøng moät thöïc taïi nhö ngöôøi ñaøn oâng, ñöôïc bieåu thò moät caùch töôïng tröng baèng chieác xöông söôøn, töùc cuøng moät xöông thòt, nhö chính ngöôøi ñaøn oâng ñaõ haùt trong baøi tình ca cuûa mình: "Ñaây quaû laø thòt bôûi thòt toâi, xöông bôûi xöông toâi" (St 2:23). Do ñoù, caû hai neân "moät xöông thòt" (xem St 2:24). Thöïc taïi neàn taûng cuûa kinh nghieäm hoân nhaân naøy ñaõ ñöôïc hieån döông trong coâng thöùc thuoäc veà nhau, tìm thaáy trong baøi töï thuù tình yeâu maø ngöôøi ñaøn baø xöôùng leân trong Dieãm Ca. Lôøi leõ cuûa naøng laàn giôû laïi nhöõng lôøi trong giao öôùc giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngöôøi (xem Lv 26:12): "Ngöôøi toâi yeâu laø cuûa toâi vaø toâi thuoäc veà chaøng... Toâi thuoäc ngöôøi toâi yeâu vaø ngöôøi toâi yeâu thuoäc veà toâi" (Dc 2:16; 6:3). Trong Ca Khuùc tính duïc, söï quaán quyùt khoân nguoâi giöõa duïc (eros) vaø yeâu (love) gioáng nhö cuoäc gaëp gôõ thaân xaùc trong dòu daøng, xuùc caûm, say meâ, linh thieâng vaø hoaøn toaøn hieán mình. Duø yù thöùc raèng coù theå coù nhöõng ñeâm ñen xa vaéng vaø ñöùt ñoaïn ñoái thoaïi giöõa chaøng vaø naøng (Dc 3 vaø 5), söï xaùc tín vaøo söùc maïnh cuûa tình yeâu seõ vöôït thaéng moïi trôû ngaïi vaãn coøn nguyeân ñoù: "tình yeâu maïnh nhö söï cheát" (Dc 8:6). Khi ngôïi ca giao öôùc tình yeâu giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngöôøi, caùc tieân tri trong Thaùnh Kinh ñaõ söû duïng khoâng nhöõng tính bieåu töôïng cuûa hoân nhaân (xem Is 54; Gr 2:2; Ed 16) maø troïn caû kinh nghieäm gia ñình nöõa, nhö tieân tri Hoâseâ ñaõ laøm chöùng moät caùch heát söùc saâu saéc. Cuoäc hoân nhaân ñaày caûm kích vaø kinh nghieäm cuoäc soáng gia ñình cuûa tieân tri (xem Hs 1-3) ñaõ trôû thaønh bieåu töôïng cuûa moái lieân heä giöõa Thieân Chuùa vaø Israel. Söï baát trung cuûa daân khoâng huûy dieät ñöôïc tình yeâu voâ ñòch cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng maø tieân tri moâ taû nhö ngöôøi Cha, ngöôøi luoân höôùng daãn vaø coät chaët Ngöôøi Con cuûa mình vaøo chính Ngöôøi "baèng nhöõng sôïi daây cuûa tình yeâu" (xem Hs 11:1-4).

40. Trong caùc lôøi noùi veà söï soáng ñôøi ñôøi maø Chuùa Gieâsu ñeå laïi cho caùc moân ñeä cuøng vôùi giaùo huaán cuûa Ngöôøi veà hoân nhaân vaø gia ñình, ta coù theå nhaän ra ba giai ñoaïn trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa. Khôûi ñaàu, coù gia ñình nguyeân thuûy, khi Thieân Chuùa Hoùa Coâng thieát laäp ra cuoäc hoân nhaân nguyeân khôûi giöõa Añam vaø Evaø, laøm neàn taûng vöõng chaéc cho gia ñình. Thieân Chuùa khoâng nhöõng döïng neân con ngöôøi coù nam coù nöõ (xem St 1:27), maø coøn chuùc phuùc cho hoï ñeå hoï sinh hoa traùi vaø naåy nôû (xem St 1:28). Do ñoù, "ngöôøi ñaøn oâng seõ rôøi boû cha vaø meï mình ñeå keát hôïp vôùi vôï, vaø caû hai seõ trôû neân moät xöông moät thòt" (St 2:24). Söï keát hôïp naøy, moät söï keát hôïp sau ñoù bò toäi loãi laøm cho bò thöông, ñaõ kinh qua nhieàu thaêng traàm trong truyeàn thoáng Israel: giöõa ñôn hoân vaø ña hoân, giöõa oån ñònh vaø ly dò, giöõa tính hoã töông vaø vieäc ngöôøi ñaøn baø leä thuoäc ngöôøi ñaøn oâng. Vieäc Moâseâ nhöôïng boä ñeå ngöôøi ta raãy vôï (xem Ñnl 24:1tt), moät nhöôïng boä keùo daøi maõi tôùi taän thôøi Chuùa Gieâsu, phaûi ñöôïc hieåu trong boái caûnh naøy. Cuoái cuøng, vieäc hoøa giaûi theá giôùi sa ngaõ, baèng vieäc xuaát hieän cuûa Ñaáng Cöùu Theá khoâng nhöõng ñaõ phuïc hoài keá hoaïch nguyeân thuûy cuûa Thieân Chuùa, maø coøn daãn lòch söû Daân Chuùa tôùi choã thaønh toaøn môùi. Khoâng neân coi tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân (xem Mc 10:2-9) nhö moät gaùnh naëng ñaët leân ngöôøi ta maø ñuùng hôn nhö moät hoàng phuùc ñöôïc ban cho nhöõng ngöôøi keát hôïp trong hoân nhaân.

Chöông 2

Gia ñình trong Huaán Quyeàn Giaùo Hoäi

Giaùo huaán cuûa Coâng Ñoàng Vatican II

42. Döïa vaøo nhöõng gì nhaän ñöôïc töø Chuùa Kitoâ, Giaùo Hoäi ñaõ khai trieån, qua nhieàu thôøi ñaïi, caû moät giaùo huaán phong phuù veà hoân nhaân vaø gia ñình. Moät trong caùc bieåu thöùc cao nhaát trong Huaán Quyeàn naøy ñaõ ñöôïc Coâng Ñoàng Vatican II ñeà ra, trong Hieán Cheá Muïc Vuï Gaudium et Spes; Hieán Cheá naøy ñaõ daønh haún moät chöông noùi ñeán phaåm giaù cuûa hoân nhaân vaø gia ñình (xem GS, 47-52). Chöông naøy ñònh nghóa hoân nhaân vaø gia ñình nhö sau: "giao öôùc hoân nhaân, hay söï öng thuaän baûn thaân khoâng theå ruùt laïi ñöôïc, ñaõ gaày döïng neân vieäc chia seû thaân maät ñôøi soáng vaø tình yeâu vôï choàng nhö ñaõ ñöôïc Ñaáng Taïo Hoùa thieát laäp vaø ñöôïc luaät leä Thieân Chuùa qui ñònh. Nhö theá, haønh ñoäng con ngöôøi qua ñoù caùc ngöôøi phoái ngaãu hieán thaân cho nhau ñaõ phaùt sinh ra moät ñònh cheá beàn vöõng do söï xeáp ñaët cuûa Thieân Chuùa vaø caû döôùi maét xaõ hoäi nöõa" (GS,48). "Tình yeâu chaân thöïc giöõa choàng vaø vôï" (GS 49) haøm nghóa hai ngöôøi phaûi hieán thaân cho nhau, noù bao goàm vaø hoäi nhaäp chieàu kích tính duïc vaø caûm xuùc, phuø hôïp vôùi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa (xem GS 48-49). Ñieàu naøy cho ta thaáy roõ: hoân nhaân, vaø tình yeâu phu phuï voán sinh ñoäng noù, "töï baûn chaát, ñöôïc saép ñaët cho vieäc sinh saûn vaø döôõng duïc con caùi" (GS 50).

Hôn nöõa, söï baùm reã cuûa caùc ngöôøi phoái ngaãu vaøo Chuùa Kitoâ ñaõ ñöôïc nhaán maïnh: Chuùa Kitoâ "ñeán gaëp caùc ngöôøi phoái ngaãu Kitoâ Höõu trong bí tích hoân nhaân" (GS 48) vaø tieáp tuïc ôû laïi vôùi hoï (sacamentum permanens). Ngöôøi mang laáy tình yeâu nhaân baûn, thanh taåy noù, mang noù tôùi choã vieân maõn, vaø, ngoaøi Thaàn Khí Ngöôøi, Ngöôøi coøn ban cho caùc ngöôøi phoái ngaãu khaû naêng soáng trong tình yeâu aáy, moät khaû naêng thaám nhieãm troïn cuoäc soáng ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán cuûa hoï. Nhôø caùch naøy, coù theå noùi, hai vôï choàng ñöôïc thaùnh hieán vaø nhôø moät ñaëc suûng, hoï xaây döïng Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ vaø laäp neân Giaùo Hoäi taïi gia (xem LG 11); do ñoù, ñeå hieåu maàu nhieäm cuûa mình caùch troïn veïn, Giaùo Hoäi phaûi nhìn vaøo gia ñình Kitoâ höõu, laø ñònh cheá ñaõ bieåu loä Giaùo Hoäi moät caùch chaân thöïc.

Ñöùc Phaoloâ VI

43. Sau Coâng Ñoàng Vatican II, Chaân Phuùc Phaoloâ VI ñaõ phaùt trieån giaùo huaán veà hoân nhaân vaø gia ñình. Ñaëc bieät, vôùi Thoâng Ñieäp Humanae Vitae, ngaøi ñaõ laøm noåi baät sôïi daây lieân keát noäi taïi giöõa tình yeâu vôï choàng vaø vieäc sinh saûn con caùi; "tình yeâu hoân nhaân ñoøi hoûi ñoâi vôï choàng phaûi yù thöùc söù maïng 'laøm cha meï coù traùch nhieäm' cuûa mình, moät söù meänh maø ngöôøi hieän ñaïi thöôøng xuyeân nhaéc tôùi vaø heát thaûy chuùng ta caàn phaûi thaáu hieåu yù nghóa xaùc thöïc cuûa noù# Vieäc thi haønh coù traùch nhieäm quyeàn laøm cha meï ñoøi hoûi ñoâi vôï choàng phaûi chu toaøn nhieäm vuï ñoái vôùi Thieân Chuùa, vôùi chính mình, vôùi gia ñình, xaõ hoäi trong tinh thaàn toân troïng phaåm traät ñuùng ñaén cuûa caùc giaù trò" (HV 10). Trong Toâng Huaán Evangelii Nuntiandi, Ñöùc Phaoloâ VI nhaán maïnh tôùi moái töông quan giöõa gia ñình vaø Giaùo Hoäi: "trong laõnh vöïc toâng ñoà chuyeân bieät cuûa giaùo daân, ngöôøi ta khoâng theå khoâng nhaán maïnh tôùi hoaït ñoäng truyeàn giaûng Tin Möøng cuûa gia ñình. Caâu ñònh nghóa toát ñeïp veà 'Giaùo Hoäi taïi gia' ñöôïc Coâng Ñoàng Vatican II chaáp thuaän raát xöùng ñaùng ñoái vôùi nhieàu thôøi ñieåm khaùc nhau trong lòch söû Giaùo Hoäi. Caâu ñònh nghóa naøy coù nghóa: trong moïi gia ñình Kitoâ höõu, caàn phaûi bieän phaân caùc khía caïnh khaùc nhau cuûa toaøn theå Giaùo Hoäi. Hôn nöõa, gioáng nhö Giaùo Hoäi, gia ñình phaûi laø moät dieãn ñaøn ñeå chuyeån giao Tin Möøng vaø ñeå Tin Möøng chieáu saùng" (EN, 71).

Ñöùc Gioan Phaoloâ II

44. Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ daønh cho gia ñình moät söï chaêm soùc ñaëc bieät qua caùc baøi giaùo lyù cuûa ngaøi veà tình yeâu con ngöôøi vaø veà thaàn hoïc thaân xaùc. Trong caùc baøi giaùo lyù naøy, ngaøi ñaõ cung hieán cho Giaùo Hoäi caû moät kho taøng suy tö veà yù nghóa phu phuï cuûa thaân xaùc con ngöôøi vaø veà keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa lieân quan tôùi hoân nhaân vaø gia ñình töø thuôû khôûi ñaàu cuûa taïo theá. Ñaëc bieät, khi noùi tôùi tình yeâu vôï choàng, ngaøi moâ taû phöông caùch qua ñoù, vôï choàng, trong luùc yeâu nhau, ñaõ nhaän ñöôïc Thaàn Khí cuûa Chuùa Kitoâ, vaø hoï soáng thöïc ôn goïi neân thaùnh cuûa hoï. Trong laù thö göûi caùc gia ñình töïa laø Gratissimam Sane vaø treân heát trong Toâng Huaán Familiaris Consortio, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ nhaán maïnh tôùi gia ñình nhö "ñöôøng ñi cuûa Giaùo Hoäi", ñaõ trình baày moät vieãn kieán toaøn dieän veà ôn goïi yeâu nhau cuûa ngöôøi ñaøn oâng vaø cuûa ngöôøi ñaøn baø, ñaõ ñeà xuaát nhöõng phaùc thaûo neàn taûng cho neàn muïc vuï gia ñình vaø cho söï hieän dieän cuûa gia ñình trong xaõ hoäi. Beân trong hoân nhaân vaø gia ñình, moät maïng löôùi lieân heä lieân ngaõ ñaõ phaùt sinh: lieân heä vôï choàng, lieân heä meï cha, lieân heä con caùi, lieân heä anh em, qua ñoù, moïi höõu theå nhaân baûn ñöôïc daãn nhaäp vaøo "gia ñình nhaân loaïi" vaø vaøo "gia ñình Thieân Chuùa" (FC 15).

Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI

45. Trong Thoâng Ñieäp Deus Caritas Est, Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI tieáp dieãn chuû ñeà söï thaät veà tình yeâu giöõa ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø, moät chuû ñeà chæ ñöôïc soi saùng troïn veïn döôùi aùnh saùng tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ chòu ñoùng ñinh (xem DCE, 2). Ngaøi taùi quaû quyeát raèng "hoân nhaân ñaët caên baûn treân tình yeâu ñoäc chieám vaø döùt khoaùt trôû thaønh hình aûnh cuûa moái lieân heä giöõa Thieân Chuùa vaø daân cuûa Ngöôøi vaø giöõa Ngöôøi vaø daân cuûa Ngöôøi: caùch Thieân Chuùa yeâu thöông laø thöôùc ño tình yeâu con ngöôøi" (DCE, 11). Ngoaøi ra, trong Thoâng Ñieäp Caritas in Veritate, ngaøi nhaán maïnh tôùi söï quan troïng cuûa tình yeâu gia ñình nhö laø nguyeân lyù soáng trong xaõ hoäi, nôi ngöôøi ta hoïc ñöôïc kinh nghieäm ích chung. "Do ñoù, meänh leänh xaõ hoäi, vaø caû kinh teá nöõa laø phaûi ñeà xuaát laïi töø ñaàu cho caùc theá heä môùi bieát veû ñeïp cuûa gia ñình vaø hoân nhaân, bieát caùch caùc ñònh cheá naøy ñaùp öùng ra sao tröôùc caùc khaùt voïng saâu xa nhaát cuûa traùi tim vaø phaåm giaù con ngöôøi. Theo vieãn töôïng naøy, ngöôøi ta ñang keâu goïi caùc quoác gia phaùt ñoäng moät neàn chính trò bieát phaùt huy baûn chaát chính vaø söï toaøn veïn cuûa gia ñình, ñaët caên baûn treân hoân nhaân giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø, vì gia ñình laø teá baøo ñaàu tieân vaø coù tính sinh töû cuûa xaõ hoäi, mang naëng caùc vaán ñeà kinh teá vaø taøi chaùnh cuûa xaõ hoäi naøy vaø luoân toân troïng baûn chaát töông quan cuûa noù" (CiV, 44).

Ñöùc Phanxicoâ

46. Trong Thoâng Ñieäp Lumen Fidei, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñeà caäp tôùi moái lieân keát giöõa gia ñình vaø ñöùc tin nhö sau: "moâi tröôøng haøng ñaàu trong ñoù, ñöùc tin soi saùng cho ñoâ thò con ngöôøi, phaûi tìm nôi gia ñình. Toâi nghó tröôùc nhaát tôùi söï keát hôïp beàn vöõng cuûa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø trong hoân nhaân... Ñoan höùa moät tình yeâu vónh vieãn laø vieäc coù theå laøm ñöôïc khi ngöôøi ta khaùm phaù ra keá hoaïch lôùn lao cho caùc muïc tieâu baûn thaân cuûa hoï" (LF, 52). Trong Toâng Huaán Evangelii Gaudium, Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaéc nhôù tính trung taâm cuûa gia ñình trong caùc thaùch ñoá vaên hoùa hieän nay: "gia ñình ñang traûi qua moät cuoäc khuûng hoaûng vaên hoùa thuoäc loaïi saâu xa, gioáng nhö moïi coäng ñoàng vaø caùc nhoùm xaõ hoäi khaùc. Trong tröôøng hôïp gia ñình, baûn chaát moûng doøn cuûa caùc moái lieân heä trôû neân traàm troïng moät caùch ñaëc bieät vì ta phaûi ñoái dieän vôùi teá baøo caên baûn cuûa xaõ hoäi, nôi ta ñöôïc giaûng daïy veà vieäc soáng chung vôùi nhau ngay trong caùc khaùc bieät, vieäc thuoäc veà ngöôøi khaùc, vaø laø nôi cha meï truyeàn thuï ñöùc tin cho con caùi. Hoân nhaân coù khuynh höôùng bò coi chæ nhö moät hình thöùc thoûa maõn caûm giôùi, moät söï thoûa maõn töï xuaát phaùt baát cöù caùch naøo vaø thay ñoåi tuøy theo nhaäy caûm cuûa töøng ngöôøi. AÁy theá nhöng, söï ñoùng goùp khoâng theå thieáu cuûa hoân nhaân cho xaõ hoäi vöôït quaù bình dieän xuùc caûm vaø caùc ñoøi hoûi tuøy höùng cuûa vôï choàng" (EG, 66). Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ coøn daønh theâm moät chu kyø giaùo lyù coù lôùp lang nöõa cho caùc chuû ñeà lieân heä tôùi gia ñình, nhaèm ñaøo saâu caùc ñeà taøi, caùc kinh nghieäm vaø caùc giai ñoaïn cuûa söï soáng.

Chöông 3

Gia ñình trong giaùo huaán Kitoâ Giaùo

Hoân nhaân trong traät töï taïo döïng vaø söï vieân maõn bí tích

47. Traät töï cöùu chuoäc soi saùng vaø hoaøn taát traät töï taïo döïng. Do ñoù, ta chæ coù theå hieåu hoân nhaân töï nhieân moät caùch troïn veïn nhôø söï soi saùng cuûa hoân nhaân bí tích: chæ baèng caùch doõi maét nhìn vaøo Chuùa Kitoâ, söï thaät cuûa caùc lieân heä nhaân baûn môùi ñöôïc toû loä cho ta moät caùch saâu xa. "Thöïc vaäy, maàu nhieäm nhaân loaïi chæ ñöôïc soi saùng trong maàu nhieäm Ngoâi Lôøi nhaäp theå... Chuùa Kitoâ, Añam cuoái cuøng, Ñaáng laøm cho nhaân loaïi hieåu roõ mình moät caùch troïn veïn vaø cho hoï thaáy ôn goïi cao caû cuûa hoï baèng caùch maïc khaûi cho hoï maàu nhieäm Chuùa Cha vaø tình yeâu cuûa Chuùa Cha" (GS 22). Thaønh thöû, ñieàu ñaëc bieät ñuùng luùc laø duøng chìa khoùa Kitoâ hoïc ñeå tìm hieåu caùc ñaëc ñieåm töï nhieân cuûa hoân nhaân, nhöõng ñaëc ñieåm taïo neân phuùc lôïi cuûa vôï choàng (bonum conjugum), bao goàm vieäc neân moät, ñoùn chaøo söï soáng, trung thaønh vaø baát khaû tieâu. Döôùi söï soi saùng cuûa Taân Öôùc, theo ñoù, moïi söï ñeàu ñaõ ñöôïc taïo döïng nhôø Chuùa Kitoâ vaø cho Chuùa Kitoâ (xem Cl 1:16; Ga 1:1tt), Coâng Ñoàng Vatican II muoán noùi leân söï ñaùnh giaù cao cuûa mình ñoái vôùi hoân nhaân töï nhieân vaø caùc yeáu toá tích cöïc hieän dieän nôi caùc toân giaùo khaùc (LG 16; NA 2) vaø nôi caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau, baát chaáp caùc haïn cheá vaø thieáu soùt (xem RM 55). Vieäc nhaän thöùc roõ söï hieän dieän cuûa caùc "semina Verbi" (haït gioáng Lôøi Chuùa) trong caùc neàn vaên hoùa khaùc (xem AG 11), cuõng ñöôïc aùp duïng vaøo thöïc taïi hoân nhaân vaø ñôøi soáng gia ñình. Theâm vaøo ñoù, caùc yeáu toá tích cöïc cuõng tìm thaáy nôi caùc thöïc haønh hoân nhaân cuûa caùc toân giaùo truyeàn thoáng khaùc. Do ñoù, chuùng toâi cho raèng vì ñaët caên baûn treân moái lieân heä oån ñònh vaø chaân chính giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø, caùc thöïc haønh naøy quaû ñaõ ñöôïc saép ñaët theo höôùng bí tích. Nhôø nhaän ra söï khoân ngoan nhaân baûn nôi caùc daân toäc, Giaùo Hoäi nhìn nhaän gia ñình loaïi naøy cuõng laø moät teá vaøo phong phuù caàn thieát vaø coù tính neàn taûng ñoái vôùi vieäc soáng chung cuûa nhaân loaïi.

Tính baát khaû tieâu vaø tính sinh hoa traùi cuûa vieäc keát hôïp hoân nhaân

48. Loøng trung thaønh baát khaû thu hoài cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi giao öôùc laø neàn taûng xaây döïng neân tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân.Tình yeâu toaøn dieän vaø saâu saéc giöõa vôï choàng khoâng ñaët caên baûn treân moät mình caùc khaû naêng cuûa con ngöôøi: Thieân Chuùa naâng ñôõ giao öôùc naøy baèng quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Söï choïn löïa cuûa Ngöôøi ñoái vôùi chuùng ta ñöôïc phaûn aûnh phaàn naøo trong vieäc ta choïn ngöôøi phoái ngaãu: Thieân Chuùa ñaõ giöõ lôøi ñoan höùa cuûa Ngöôøi baát chaáp chuùng ta thaát höùa nhö theá naøo, thì tình yeâu vôï choàng cuûa ta cuõng phaûi ñöùng vöõng "luùc thònh vöôïng cuõng nhö luùc gian nan" nhö theá. Hoân nhaân laø hoàng phuùc vaø laø lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng luoân laéng nghe lôøi caàu xin cuûa nhöõng ngöôøi muoán ñöôïc Ngöôøi giuùp ñôõ. Söï cöùng loøng cuûa traùi tim con ngöôøi, caùc giôùi haïn vaø söï moûng doøn cuûa hoï tröôùc caùm doã ñaët ra cho cuoäc soáng chung nhieàu thaùch ñoá lôùn lao. Chöùng taù cuûa caùc caëp vôï choàng trung thaønh soáng cuoäc hoân nhaân cuûa hoï laøm noåi baät giaù trò cuûa söï keát hôïp baát khaû tieâu vaø khôi daäy yù muoán luoân luoân ñoåi môùi söï cam keát trung thaønh cuûa hoï. Tính baát khaû tieâu töông öùng vôùi öôùc muoán saâu xa coù ñöôïc moät tình yeâu hoã töông vaø laâu beàn maø Ñaáng Taïo Hoùa voán ñaët ñeå trong traùi tim con ngöôøi, vaø laø moät hoàng phuùc Ngöôøi ban cho moïi caëp vôï choàng: "söï gì Thieân Chuùa ñaõ keát hôïp, con ngöôøi khoâng ñöôïc phaân ly" (Mt 19:6; xem Mc 10:9). Ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø chaøo ñoùn hoàng phuùc naøy vaø traân quí noù ñeå tình yeâu cuûa hoï keùo daøi maõi maõi. Ñöùng tröôùc caùc nhaäy caûm ngaøy nay vaø caùc khoù khaên thöïc söï trong vieäc duy trì cam keát laâu beàn, Giaùo Hoäi ñöôïc keâu goïi trình baày roõ caùc ñoøi hoûi vaø keá hoaïch soáng cuûa Tin Möøng gia ñình vaø hoân nhaân Kitoâ Giaùo. "Thaùnh Phaoloâ, nhaân ñeà caäp tôùi söï soáng môùi nôi Chuùa Kitoâ, ñaõ vieát raèng moïi Kitoâ höõu ñeàu ñöôïc môøi goïi yeâu thöông nhö Chuùa Kitoâ ñaõ yeâu thöông hoï, nghóa laø, 'haõy tuøng phuïc laãn nhau' (Eph. 5:21), töùc laø phuïc vuï nhau. Vaø ôû ñaây, Giaùo Hoäi ñöa ra söï so saùnh töông töï giöõa choàng vaø vôï vaø giöõa Chuùa Kitoâ vaø Giaùo Hoäi. Ñaõ ñaønh ñaây laø moät söï so saùnh khoâng hoaøn haûo nhöng ta caàn ruùt tæa yù nghóa thieâng lieâng heát söùc saâu saéc vaø caùch maïng, maø ñoàng thôøi laïi ñôn giaûn, vaø raát quan troïng cuûa noù ñoái vôùi moãi ngöôøi ñaøn oâng vaø moãi ngöôøi ñaøn baø bieát tín thaùc vaøo ôn thaùnh Chuùa" (Ñöùc Phanxicoâ, Yeát Kieán Chung, 6 thaùng Ba, 2105). Moät laàn nöõa, ñaây quaû laø lôøi coâng boá ñaày hy voïng !

Caùc ôn phuùc cuûa gia ñình

49. Hoân nhaân laø "coäng ñoàng söï soáng keùo daøi suoát ñôøi, vaø töï baûn chaát, ñöôïc xeáp ñaët cho vieäc sinh saûn vaø giaùo duïc con caùi" (CIC, ñieàu 1055, tieát 1). Qua vieäc chaáp nhaän nhau cuûa hoï, nhöõng ngöôøi böôùc vaøo hoân nhaân ñoan höùa seõ hieán thaân hoaøn toaøn, seõ trung thaønh vaø chaøo ñoùn söï soáng. Trong ñöùc tin vaø vôùi ôn thaùnh cuûa Chuùa, hoï nhaän ra caùc ôn phuùc Thieân Chuùa ban cho hoï vaø hoï cam keát vôùi nhau nhaân danh Ngöôøi tröôùc maët Giaùo Hoäi. Thieân Chuùa thaùnh hieán tình yeâu cuûa vôï choàng vaø cuûng coá tính baát khaû tieâu cuûa noù, baèng caùch ban ôn thaùnh cuûa Ngöôøi cho hoï soáng trung thaønh, hoaø nhaäp laãn nhau vaø côûi môû ñoùn chaøo söï soáng. Chuùng ta caùm ôn Chuùa ñaõ ban hoàng phuùc hoân nhaân vì nhôø coäng ñoàng söï soáng vaø tình yeâu naøy, vôï choàng Kitoâ höõu tieán tôùi choã bieát ñöôïc haïnh phuùc vaø bieát baèng kinh nghieäm raèng Thieân Chuùa ñích thaân yeâu thöông hoï, moät caùch say meâ vaø aâu yeám. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ voán nhaéc ta nhôù raèng ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø, xeùt töøng caù nhaân hay xeùt nhö moät caëp, ñeàu "laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa. Söï khaùc nhau cuûa hoï 'khoâng heà ñeå choáng ñoái nhau hay khuaát phuïc nhau', maø qua söï hieäp thoâng vaø sinh saûn, luoân luoân laø hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa Thieân Chuùa" (Yeát Kieán Chung, 15 thaùng Tö, 2015). Muïc tieâu neân moät cuûa hoân nhaân laø lôøi môøi goïi khoâng ngöøng ñeå tình yeâu naøy lôùn leân vaø phaùt trieån. Trong söï keát hôïp yeâu thöông cuûa hoï, vôï choàng tieán tôùi choã caûm nghieäm ñöôïc veû ñeïp cuûa chöùc phaän laøm cha vaø laøm meï; hoï chia seû caùc muïc tieâu vaø boån phaän, caùc öôùc muoán vaø lo laéng cuûa nhau; hoï hoïc hoûi caùch chaêm soùc vaø tha thöù laãn nhau. Trong tình yeâu naøy, hoï cöû haønh caùc thôøi ñieåm haân hoan cuûa mình vaø naâng ñôõ nhau trong caùc giai ñoaïn khoù khaên cuûa haønh trình ñôøi soáng.

50. Tính sinh hoa traùi cuûa vôï choàng, hieåu cho troïn veïn, coù yù nghóa thieâng lieâng: hoï ñang soáng caùc daáu chæ bí tích, nguoàn suoái phaùt sinh söï soáng cho coäng ñoàng Kitoâ höõu vaø cho theá giôùi. Haønh vi sinh saûn, moät haønh vi maø Chaân Phuùc Phaoloâ VI voán laøm noåi baät (xem HV, 12) nhö laø 'söï noái keát khoâng theå naøo beû gaãy ñöôïc' giöõa caùc giaù trò keát hôïp vaø saùng taïo, haønh vi naøy caàn ñöôïc hieåu theo quan ñieåm ñaây laø traùch nhieäm cuûa cha meï phaûi cam keát chaêm soùc vaø döôõng duïc con caùi theo Kitoâ Giaùo. Ñoù chính laø caùc hoa traùi quùi giaù nhaát cuûa tình yeâu vôï choàng. Töø luùc ñöùa con trôû thaønh moät con ngöôøi, noù ñaõ vöôït quaù nhöõng ngöôøi haï sinh ra noù. "Thöïc vaäy, laø con trai hay con gaùi, theo keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, coù nghóa mang theo mình kyù öùc vaø nieàm hy voïng cuûa moät tình yeâu ñaõ theå hieän ñöôïc chính noù baèng caùch laøm cho söï soáng moät con ngöôøi khaùc böøng chaùy, ñoäc ñaùo vaø môùi meû. Vaø ñoái vôùi cha meï, moïi ñöùa con, duø nhö nhau, vaãn ñeàu khaùc nhau vaø laø ngöôøi khaùc" (Ñöùc Phanxicoâ, Yeát Kieán Chung, 11 thaùng Hai, 2015). Veû ñeïp cuûa vieäc hieán thaân hoã töông vaø nhöng khoâng, nieàm vui vì söï soáng môùi sinh ra vaø söï chaêm soùc thöông yeâu ñoái vôùi moïi thaønh vieân, töø treû tôùi giaø, laø moät soá hoa traùi khieán cho vieäc ñaùp traû ôn goïi gia ñình trôû thaønh ñoäc ñaùo vaø khoâng theå naøo thay theá ñöôïc. Caùc lieân heä gia ñình aên khôùp moät caùch döùt khoaùt vôùi caáu truùc vöõng chaéc vaø huynh ñeä cuûa xaõ hoäi con ngöôøi, khoâng theå bò giaûn löôïc vaøo ngöôøi cuûa moät vuøng hay coâng daân cuûa moät quoác gia chæ soáng chung vôùi nhau maø thoâi.

Söï thaät vaø veû ñeïp cuûa gia ñình

51. Vôùi nieàm haân hoan saâu xa vaø moät caûm thöùc an uûi saâu saéc, Giaùo Hoäi quay nhìn caùc gia ñình luoân trung thaønh vôùi giaùo huaán Tin Möøng, caùm ôn vaø khích leä hoï vì chöùng taù cuûa hoï. Nhôø hoï, veû ñeïp cuûa cuoäc hoân nhaân baát khaû tieâu vaø trung thaønh laâu daøi ñaõ trôû thaønh ñaùng tin. ÔÛ ñaáy, caûm nghieäm hieäp thoâng ñaàu tieân coù tính Giaùo Hoäi giöõa caùc con ngöôøi ñaõ chín muøi beân trong gia ñình; trong söï hieäp thoâng naøy, nhôø ôn thaùnh, maàu nhieäm tình yeâu cuûa Chuùa Ba Ngoâi ñaõ ñöôïc phaûn aûnh. "Chính ôû ñaây, ngöôøi ta ñaõ hoïc ñöôïc söï khoå cöïc vaø nieàm haân hoan cuûa vieäc laøm, tình yeâu anh chò em, söï ñaïi löôïng cuûa tha thöù luoân ñöôïc ñoåi môùi, vaø treân heát vieäc thôø phöôïng Thieân Chuùa qua vieäc caàu nguyeän vaø daâng chính söï soáng mình" (CCC , 1657). Tin Möøng gia ñình nuoâi döôõng caû nhöõng haït gioáng ñang chôø ñöôïc chín muøi, vaø phaûi bieåu loä söï chaêm soùc ñoái vôùi nhöõng caây ñaõ khoâ heùo, nhöng vaãn caàn ñöôïc troâng nom (xem Lc 13:6-9. Laø moät coâ giaùo ñaùng tin caäy vaø laø moät baø meï ñaày chaêm soùc, neân duø bieát roõ raèng nôi nhöõng ngöôøi ñaõ röûa toäi khoâng coù daây hoân phoái naøo khaùc hôn laø sôïi daây bí tích, vaø moïi gaãy ñoå ñeàu ñi ngöôïc laïi yù muoán cuûa Thieân Chuùa, Giaùo Hoäi vaãn yù thöùc khoâng keùm ñöôïc söï moûng doøn cuûa nhieàu con caùi mình, ñang lao ñao treân con ñöôøng ñöùc tin cuûa hoï. "Do ñoù, tuy khoâng laøm giaûm giaù trò cuûa lyù töôûng Tin Möøng, vaãn coù nhu caàu phaûi ñoàng haønh vôùi loøng thöông xoùt vaø kieân nhaãn caùc giai ñoaïn coù theå coù trong vieäc phaùt trieån maø ngöôøi ta ñang xaây döïng haøng ngaøy cho hoï... Moät böôùc tieán nhoû, giöõa nhöõng giôùi haïn khoång loà cuûa con ngöôøi, vaãn coù theå laøm vui loøng Thieân Chuùa hôn laø caû moät ñôøi ngöôøi beà ngoaøi xem ra ñuùng ñaén nhöng ngaøy qua ngaøy chöa heà gaëp khoù khaên naøo ñaùng keå. Nieàm an uûi vaø söï thuùc ñaåy cuûa ôn thaùnh cöùu roãi Thieân Chuùa, luoân haønh ñoäng moät caùch maàu nhieäm nôi moïi ngöôøi, phaûi taùc ñoäng leân moïi ngöôøi, baát chaáp caùc sai phaïm vaø vaáp ngaõ cuûa hoï" (EG , 44). Söï thaät vaø veû ñeïp naøy phaûi ñöôïc duy trì. Ñöùng tröôùc caùc tình huoáng khoù khaên vaø caùc gia ñình bò thöông tích, ñieàu luoân chuû yeáu laø nhaéc nhôù nguyeân taéc toång quaùt naøy: "Caùc muïc töû neân bieát raèng vì loøng yeâu meán söï thaät, caùc ngaøi buoäc phaûi bieän phaân caùc tình huoáng caùch caån thaän" (FC , 84). Möùc traùch nhieäm khoâng gioáng nhau ôû moïi tröôøng hôïp, vaø coù nhöõng nhaân toá khieán ngöôøi ta maát caû khaû naêng ñöa ra quyeát ñònh. Do ñoù, duø giaùo huaán ñaõ ñöôïc ñaët ñeå caùch raát roõ raøng, nhöng ta phaûi traùnh baát cöù pheâ phaùn naøo khoâng xem xeùt tôùi caùc tình huoáng khaùc nhau, vaø ñieàu caàn laø phaûi löu yù tôùi caùch ngöôøi ta soáng vaø ñau khoå nhö theá naøo do thaân phaän cuûa hoï gaây ra.

Chöông 4

Höôùng veà söï vieân maõn gia ñình theo nghóa Giaùo Hoäi

Daây lieân keát chaët cheõ giöõa Giaùo Hoäi vaø gia ñình

52. Ôn phuùc vaø traùch nhieäm cuûa gia ñình môùi, ñöôïc ñoùng aán trong bí tích cuûa Giaùo Hoäi, bao haøm vieäc saün saøng, cuøng vôùi coäng ñoàng Kitoâ höõu, trôû neân ngöôøi uûng hoä vaø coå vuõ giao öôùc neàn taûng giöõa ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø naøy. Trong boái caûnh caùc lieân heä xaõ hoäi, töùc vieäc sinh saûn con caùi, vieäc baûo veä nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái nhaát vaø cuoäc soáng coäng ñoàng, söï saün saøng naøy mang theo noù moät traùch nhieäm; traùch nhieäm naøy coù quyeàn ñöôïc naâng ñôõ, thöøa nhaän vaø traân troïng. Nhôø bí tích hoân nhaân, moãi gia ñình, trong moïi khía caïnh cuûa noù, trôû thaønh nguoàn thieän ích cho Giaùo Hoäi. Caên cöù vaøo vieãn aûnh naøy, suy tö veà tính hoã töông giöõa gia ñình vaø Giaùo Hoäi chaéc chaén laø moät hoàng phuùc voâ giaù ñoái vôùi Giaùo Hoäi ngaøy nay: Giaùo Hoäi laø nguoàn thieän ích cuûa gia ñình vaø gia ñình laø nguoàn thieän ích cuûa Giaùo Hoäi. Duy trì hoàng phuùc bí tích cuûa Chuùa khoâng chæ lieân heä tôùi caùc gia ñình caù theå, maø lieân heä tôùi toaøn theå coäng ñoàng Kitoâ höõu, moät caùch raát chuyeân bieät. Tröôùc caùc khoù khaên ñang xuaát hieän, coù khi raát traàm troïng, ñoái vôùi vieäc duy trì söï keát hôïp hoân nhaân, vôï choàng caàn phaûi tìm caùch bieän phaân caùc thaønh töïu cuõng nhö caùc thaát baïi lieân heä, vôùi söï giuùp ñôõ cuûa caùc muïc töû vaø coäng ñoàng.

Ôn hoaùn caûi vaø caùc thöïc hieän cuûa noù

53. Giaùo Hoäi luoân gaàn guõi vôùi caùc caëp vôï choàng maø moái lieân heä giöõa hoï ñaõ trôû neân yeáu ôùt ñeán ñoä coù nguy cô phaûi ly thaân. Trong tröôøng hôïp moái lieân heä coù cô sôû ñi ñeán moät keát thuùc buoàn thaûm, Giaùo Hoäi luoân caûm thaáy coù nghóa vuï phaûi ñoàng haønh vôùi hoï trong thôøi khaéc ñau buoàn naøy; ñoàng haønh moät caùch khoâng ñeå caùc laäp tröôøng choáng choïi ñaày phaù hoaïi bò caêng phoàng theâm. Caàn phaûi ñaëc bieät chuù yù ñeán con caùi, laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân bò cuoäc chia tay taùc ñoäng, ñeå chuùng caøng bôùt ñau khoå caøng hay: "khi baát oån xaåy ra vôùi cha vaø meï, linh hoàn maáy xaáp nhoû chòu khoå moät caùch ñau ñôùn" (Ñöùc Phanxicoâ, Yeát Kieán Chung, 24 thaùng Saùu, 2015). Caùi nhìn cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng soi saùng moïi con ngöôøi (xem Ga 1:9; GS, 22), gôïi höùng ñeå Giaùo Hoäi lo laéng veà muïc vuï cho caùc tín höõu chæ ñôn giaûn soáng chung vôùi nhau vaø keát hoân ngoaøi daân söï hay ñaõ ly dò vaø taùi hoân. Theo vieãn aûnh sö phaïm Thieân Chuùa, Giaùo Hoäi nhìn baèng con maét yeâu thöông nhöõng ngöôøi chæ tham döï vaøo ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi moät caùch khoâng troïn veïn: Giaùo Hoäi khaån caàu cho hoï ñöôïc ôn hoaùn caûi, khích leä hoï laøm ñieàu toát, yeâu thöông chaêm soùc laãn nhau vaø hieán thaân phuïc vuï coäng ñoàng nôi hoï sinh soáng vaø laøm vieäc. Ñieàu ñaùng öôùc ao laø caùc giaùo phaän neân coå vuõ caùc khoùa hoïc ñeå nhöõng ngöôøi naøy bieän phaân vaø daán thaân, nhö moät trôï giuùp vaø moät khuyeán khích ñeå hoï tieán tôùi vieäc tröôûng thaønh hoùa caùc löïa choïn coù yù thöùc vaø nhaát quaùn cuûa hoï. Neân giuùp caùc caëp naøy ñeå hoï bieát hoï coù theå söû duïng dieãn trình tuyeân boá voâ hieäu cho cuoäc hoân nhaân cuûa hoï.

54. Baát cöù khi naøo cuoäc keát hôïp ñaït ñöôïc moät söï oån ñònh ñaùng keå nhôø sôïi daây gaén boù coâng khai, vaø ñöôïc nhaän roõ qua vieäc aâu yeám nhau thaém thieát, coù traùch nhieäm ñoái vôùi con caùi, coù khaû naêng vöôït qua caùc thöû thaùch, thì ñaây ñeàu coù theå coi laø cô hoäi ñeå ñoàng haønh vôùi hoï nhaèm tieán tôùi bí tích hoân nhaân, khi coù theå. Coøn vieäc soáng chung maø khoâng coù söï saép xeáp naøo höôùng tôùi moät cuoäc hoân nhaân khaû höõu trong töông lai vaø thieáu yù höôùng oån ñònh hoùa baát cöù lieân heä coù tính ñònh cheá naøo thì laïi laø moät vaán ñeà khaùc. Thöïc taïi hoân nhaân daân söï giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø, caùc cuoäc hoân nhaân truyeàn thoáng vaø caùc thöïc taïi soáng chung vôùi nhau, tuy coù khaùc nhau, vaãn laø moät hieän töôïng ñang xuaát hieän ôû nhieàu quoác gia. Ñaøng khaùc, tình huoáng cuûa caùc tín höõu ñaõ thieát laäp cuoäc keát hôïp môùi ñoøi phaûi coù moät neàn chaêm soùc muïc vuï ñaëc bieät: "Trong caùc thaäp nieân naøy... caøng ngaøy ngöôøi ta caøng yù thöùc roõ hôn söï caàn thieát phaûi coù thaùi ñoä chaøo ñoùn coù tính huynh ñeä vaø thaän troïng, trong yeâu thöông vaø chaân lyù, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ röûa toäi nhöng nay ñaõ laäp ra cuoäc chung soáng môùi sau söï thaát baïi cuûa cuoäc hoân nhaân bí tích; thöïc vaäy, nhöõng ngöôøi naøy treân thöïc teá khoâng bò tuyeät thoâng" (Ñöùc Phanxicoâ, Yeát Kieán Chung, 5 thaùng Taùm, 2015).

Loøng thöông xoùt naèm ôû trung taâm maïc khaûi

55. Giaùo Hoäi khôûi ñi töø caùc tình huoáng ñôøi thöïc cuûa caùc gia ñình ngaøy nay, taát caû ñeàu caàn loøng thöông xoùt, baét ñaàu laø caùc gia ñình chòu ñau khoå hôn caû. Vôùi traùi tim hay thöông xoùt cuûa Chuùa Gieâsu, Giaùo Hoäi phaûi ñoàng haønh vôùi nhöõng ñöùa con yeáu ôùt hôn, ñaày thöông tích vaø boái roái trong ñöôøng tình, baèng caùch taùi laäp nieàm tin vaø nieàm hy voïng, gioáng nhö aùnh saùng haûi ñaêng taïi haûi caûng hay ñuoác saùng giöông cao ñeå soi ñöôøng cho nhöõng ngöôøi laïc loái giöõa baõo taùp. Loøng thöông xoùt laø "trung taâm vieäc maïc khaûi cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ" (MV, 25). Trong noù, söï toái cao cuûa Thieân Chuùa saùng ngôøi, vôùi noù, Ngöôøi maõi maõi trung thaønh vôùi höõu theå cuûa Ngöôøi, töùc tình yeâu (xem 1Ga 4:8), vaø vôùi lôøi ñoan höùa cuûa Ngöôøi. "Treân heát, chính qua loøng thöông xoùt, Thieân Chuùa bieåu loä quyeàn löïc toái cao cuûa Ngöôøi" (Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summae Theologiae, II-II, q.30, art.4; xem Saùch Leã Roâma, Lôøi Nguyeän Chuùa Nhaät 26 Muøa Thöôøng Nieân). Coâng boá söï thaät baèng tình yeâu, töï noù, laø moät haønh vi thöông xoùt. Trong Töï Saéc Misericordia Vultus, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ tuyeân boá: "Loøng thöông xoùt khoâng baùc boû coâng lyù nhöng noùi leân thaùi ñoä cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi ngöôøi coù toäi". Vaø ngaøi noùi tieáp: "Thieân Chuùa khoâng baùc boû coâng lyù. Nhöng Ngöôøi phong phuù hoùa noù vaø vöôït quaù noù trong moät bieán coá cao hôn, nôi maø tình yeâu ñöôïc caûm nhaän nhö neàn taûng cuûa coâng lyù ñích thöïc" (MV, 21). Chuùa Gieâsu laø göông maët thöông xoùt cuûa Chuùa Cha: "Thieân Chuùa yeâu thöông theá gian raát nhieàu... ñeå theá gian nhôø Ngöôøi (Chuùa Con) maø ñöôïc cöùu roãi" (xem Ga 3:16-17).

Phaàn III

Söù meänh cuûa gia ñình

56. Ngay töø ñaàu lòch söû, Thieân Chuùa ñaõ yeâu thöông con caùi Ngöôøi caùch quaù ñaùng roài (LG, 2), ñeå hoï coù ñöôïc söï soáng vieân maõn trong Chuùa Gieâsu Kitoâ. Qua caùc bí tích khai taâm Kitoâ Giaùo, Thieân Chuùa môøi goïi caùc gia ñình töï khai taâm vaøo söï soáng naøy, ñeå coâng boá vaø thoâng truyeàn noù cho ngöôøi khaùc (xem LG, 41). Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhaéc nhôû ta moät caùch maïnh meõ, söù meänh cuûa gia ñình luoân vöôn ra ñeå phuïc vuï caùc anh chò em mình. Ñaây laø söù meänh cuûa Giaùo Hoäi maø moãi gia ñình ñeàu ñöôïc môøi goïi tham gia moät caùch ñoäc ñaùo vaø öu tieân. "Do pheùp röûa maø hoï ñaõ laõnh nhaän, moïi thaønh vieân cuûa daân Thieân Chuùa ñeàu trôû thaønh moät moân ñeä truyeàn giaùo" (EG, 120). Khaép theá giôùi, trong thöïc taïi gia ñình, ta thaáy thaät nhieàu haïnh phuùc vaø nieàm vui, nhöng cuõng coù nhieàu ñau khoå vaø phieàn muoän. Ta muoán nhìn thöïc taïi naøy baèng ñoâi maét Chuùa Kitoâ ñaõ nhìn luùc Ngöôøi coøn ñi laïi giöõa ngöôøi cuûa thôøi Ngöôøi. Thaùi ñoä cuûa ta phaûi laø thaùi ñoä khieâm toán hieåu bieát. Öôùc muoán cuûa ta laø ñöôïc ñoàng haønh vôùi moãi gia ñình vaø vôùi moïi gia ñình ñeå hoï tìm ñöôïc caùch toát hôn maø vöôït qua caùc khoù khaên hoï gaëp trong cuoäc haønh trình cuûa hoï. Tin Möøng luoân laø daáu chæ maâu thuaãn. Giaùo Hoäi khoâng bao giôø queân raèng maàu nhieäm vöôït qua laø maàu nhieäm trung taâm ñoái vôùi Tin Möøng ñöôïc ta coâng boá. Tin Möøng naøy muoán giuùp caùc gia ñình thöøa nhaän vaø nghinh ñoùn thaùnh giaù khi thaùnh giaù xuaát hieän tröôùc maët hoï, ñeå hoï coù theå cuøng vaùc thaùnh giaù naøy vôùi Chuùa Kitoâ treân con ñöôøng tieán veà nieàm vui phuïc sinh. Nhieäm vuï naøy ñoøi "moät hoaùn caûi muïc vuï vaø truyeàn giaùo, moät hoaùn caûi khoâng theå naøo ñeå söï vaät nguyeân traïng ñöôïc" (EG, 25). Do ñoù, hoùan caûi coù aûnh höôûng saâu xa ñoái vôùi phong thaùi vaø ngoân ngöõ. Ñieàu chuû yeáu laø tieáp nhaän moät thöù ngoân ngöõ coù nhieàu yù nghóa. Vieäc coâng boá buoäc phaûi ñem laïi ñöôïc kinh nghieäm naøy: Tin Möøng Gia Ñình ñaùp öùng nhöõng hoaøi baõo saâu xa nhaát cuûa con ngöôøi nhaân baûn, ñaùp öùng phaåm giaù cuûa hoï vaø ñaùp öùng söï theå hieän troïn veïn tính hoã töông, söï hieäp thoâng vaø tính sinh hoa traùi. Ñaây khoâng phaûi laø vaán ñeà ñònh ra moät qui luaät, nhöng laø coâng boá ôn thaùnh, moät ôn thaùnh ban cho ta khaû naêng soáng phuø hôïp vôùi caùc ôn phuùc cuûa gia ñình. Ngaøy nay, vieäc löu truyeàn ñöùc tin khieán cho vaán ñeà ngoân ngöõ trôû thaønh baét buoäc hôn bao giôø heát, noù phaûi coù khaû naêng vöôn tôùi moïi ngöôøi, nhaát laø ngöôøi treû, ñeå thoâng truyeàn veû ñeïp cuûa tình yeâu gia ñình vaø naém baét yù nghóa cuûa nhöõng haïn töø nhö cho ñi, tình yeâu vôï choàng, loøng trung thaønh, tính sinh hoa traùi, vieäc sinh saûn. Nhu caàu phaûi coù moät ngoân ngöõ môùi meû vaø hoaøn toaøn thoûa ñaùng phaùt sinh tröôùc heát trong vieäc daãn nhaäp treû em vaø giôùi treû vaøo chuû ñeà tính duïc. Nhieàu cha meï vaø nhieàu ngöôøi khaùc töøng daán thaân vaøo coâng taùc muïc vuï caûm thaáy khoù khaên trong vieäc tìm ra ngoân ngöõ thích ñaùng maø ñoàng thôøi laïi trang troïng, moät ngoân ngöõ coù theå trình baày ñöôïc baûn chaát tính duïc veà phöông dieän sinh hoïc vôùi tính boå tuùc nhaèm phong phuù hoùa laãn nhau, vôùi tình baïn, tình yeâu, vaø vôùi vieäc töï hieán cuûa ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø.

Chöông 1

Vieäc huaán luyeän gia ñình

Vieäc chuaån bò hoân nhaân

57. Khoâng theå giaûn löôïc hoân nhaân Kitoâ Giaùo vaøo moät truyeàn thoáng vaên hoùa hay vaøo moät qui öôùc luaät phaùp: noù laø lôøi môøi goïi chaân thöïc cuûa Thieân Chuùa; lôøi môøi goïi naøy ñoøi ta phaûi bieän phaân caån thaän, caàu nguyeän khoâng ngöøng vaø tröôûng thaønh thoûa ñaùng. Ñeå nhöõng ñieàu naøy dieãn ra, ñoøi phaûi coù caùc khoùa huaán luyeän nhaèm ñoàng haønh vôùi caùc caù nhaân hay caùc caëp theo phöông thöùc: song song vôùi vieäc thoâng truyeàn caùc noäi dung ñöùc tin, coøn coù vieäc trình baày kinh nghieäm soáng cuûa toaøn theå coäng ñoàng Giaùo Hoäi. Söï höõu hieäu cuûa phöông thöùc naøy coøn ñoøi phaûi caûi thieän vieäc huaán giaùo tieàn hoân nhaân, thöôøng raát yeáu veà noäi dung; vieäc huaán giaùo naøy voán laø thaønh phaàn caàn phaûi coù cuûa thöøa taùc muïc vuï thoâng thöôøng. Ngoaøi ra, vieäc chaêm soùc muïc vuï cho nhöõng ngöôøi saép söûa keát hoân cuõng neân ñöôïc loàng vaøo cam keát toång quaùt cuûa coäng ñoàng Kitoâ Giaùo nhaèm trình baày moät caùch thuyeát phuïc vaø thoaû ñaùng söù ñieäp Tin Möøng veà phaåm giaù con ngöôøi, quyeàn töï do cuûa hoï vaø vieäc phaûi toân troïng caùc quyeàn lôïi cuûa hoï. Ba giai ñoaïn lieät keâ trong Familiaris Consortio (xem soá 66) caàn ñöôïc chuù yù raát nhieàu: chuaån bò xa, qua vieäc chuyeån giao ñöùc tin vaø caùc giaù trò Kitoâ Giaùo; chuaån bò gaàn, truøng hôïp vôùi caùc loä trình giaùo lyù vaø caùc kinh nghieäm soáng trong coäng ñoàng Giaùo Hoäi; chuaån bò hoân nhaân caän keà, thaønh phaàn cuûa phöông thöùc roäng lôùn hôn thuoäc chieàu kích ôn goïi.

58. Beân trong caùc bieán ñoåi vaên hoùa hieän nay, nhieàu moâ thöùc ñaõ ñöôïc thöôøng xuyeân trình baày nhaèm töông phaûn vôùi vieãn kieán Kitoâ Giaùo veà gia ñình. Tính duïc thöôøng bò taùch bieät khoûi boái caûnh yeâu thöông chaân chính. ÔÛ moät soá quoác gia, nhieàu chöông trình huaán luyeän coøn ñöôïc nhaø caàm quyeàn coâng coäng aùp ñaët nhaèm chaát vaán quyeàn töï do cuûa Giaùo Hoäi trong vieäc truyeàn giaûng caùc giaùo huaán cuûa mình vaø quyeàn phaûn ñoái löông taâm cuûa caùc nhaø giaùo duïc. Maët khaùc, duø vaãn laø dieãn ñaøn sö phaïm haøng ñaàu, gia ñình khoâng theå laø nôi duy nhaát ñeå giaùo duïc veà tính duïc. Vì theá, ñieàu chuû yeáu laø söû duïng caùc khoùa muïc vuï coù tính trôï löïc ñuùng nghóa, daønh cho caû caùc caù nhaân laãn caùc caëp, ñaëc bieät löu yù tôùi tuoåi daäy thì vaø tuoåi thieáu nieân; trong caùc khoùa hoïc naøy, caàn giuùp caùc ñoái töôïng khaùm phaù ra veû ñeïp cuûa tình duïc trong tình yeâu. Kitoâ Giaùo tuyeân boá raèng Thieân Chuùa ñaõ döïng neân nhaân loaïi, coù nam coù nöõ, vaø ñaõ chuùc laønh cho hoï ñeå hoï taïo neân moät thaân xaùc vaø löu truyeàn söï soáng (xem St 1:27-28; 2:24). Söï khaùc nhau cuûa hoï, söï bình ñaúng veà nhaân phaåm cuûa hoï, laø daáu aán toát ñeïp cuûa coâng trình saùng taïo. Theo nguyeân taéc Kitoâ Giaùo, linh hoàn vaø thaân xaùc, caû tính duïc sinh hoïc vaø vai troø vaên hoùa - xaõ hoäi cuûa phaùi tính nöõa laø nhöõng ñieàu coù theå phaân bieät nhöng khoâng theå taùch bieät ñöôïc. Do ñoù, coù nhu caàu phaûi môû roäng caùc chuû ñeà huaán luyeän trong caùc khoùa tieàn hoân nhaân, ñeå chuùng trôû thaønh caùc khoùa giaùo duïc ñöùc tin vaø tình yeâu, hoøa nhaäp vôùi haønh trình khai taâm Kitoâ Giaùo. Döôùi aùnh saùng naøy, caàn phaûi nhaéc nhôù taàm quan troïng cuûa caùc nhaân ñöùc, trong ñoù coù ñöùc trong saïch, voán laø ñieàu kieän quí giaù ñeå phaùt trieån tình yeâu lieân baûn vò. Loä trình huaán luyeän neân trình baày dieän maïo con ñöôøng daãn tôùi vieäc bieän phaân ôn goïi baûn thaân cuõng nhö ôn goïi cuûa caëp vôï choàng töông lai, baûo ñaûm ñeå coù ñöôïc moät hôïp löïc lôùn hôn giöõa caùc laõnh vöïc muïc vuï khaùc nhau. Khoùa chuaån bò hoân nhaân cuõng neân coù söï höôùng daãn cuûa caùc caëp vôï choàng trong tö theá ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi saép keát hoân tröôùc khi hoï thöïc söï keát hoân vaø soáng nhöõng naêm ñaàu ñôøi keát hoân cuûa hoï, nhôø theá gia taêng ñöôïc giaù trò cuûa thöøa taùc vuï hoân nhaân. Vieäc löôïng gía caùc moái lieân heä baûn vò veà phöông dieän muïc vuï seõ hoã trôï vieäc töø töø côûi môû taâm trí höôùng tôùi söï vieân maõn cuûa chöông trình Thieân Chuùa.

Cöû haønh hoân phoái

59. Phuïng vuï hoân phoái laø moät bieán coá ñoäc ñaùo, dieãn ra trong boái caûnh gia ñình vaø xaõ hoäi trong khung caûnh leã laïc möøng vui. Daáu laï ñaàu tieân cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ dieãn ra taïi moät tieäc cöôùi ôû Cana: röôïu ngon töø pheùp laï cuûa Chuùa, thöù röôïu ñem nieàm vui tôùi cho ngaøy ra ñôøi cuûa moät gia ñình môùi, quaû laø röôïu môùi cuûa Giao Öôùc giöõa Chuùa Kitoâ vaø nhöõng ngöôøi ñaøn oâng ñaøn baø moïi thôøi. Vieäc chuaån bò hoân nhaân thu huùt söï chuù yù cuûa nhöõng ngöôøi seõ keát hoân trong moät thôøi gian daøi. Ñaây laø thôøi gian quí baùu ñoái vôùi hoï, vôùi caùc gia ñình vaø baïn beø cuûa hoï, moät thôøi gian caàn ñöôïc phong phuù hoùa baèng chieàu kích thieâng lieâng vaø Giaùo Hoäi thích ñaùng. Vieäc chuaån bò hoân nhaân laø dòp thuaän lôïi ñeå môøi nhieàu ngöôøi tham döï vieäc cöû haønh caùc bí tích Hoøa Giaûi vaø Thaùnh Theå. Coäng ñoàng Kitoâ höõu, nhôø vieäc tham döï thaät loøng vaø haân hoan, seõ chaøo ñoùn gia ñình môùi vaøo haøng nguõ cuûa hoï, nhö laø moät Giaùo Hoäi taïi gia, ñeå noù caûm thaáy mình laø moät phaàn trong gia ñình Giaùo Hoäi. Phuïng vuï hoân phoái caàn ñöôïc chuaån bò baèng moät neàn giaùo lyù khai nhieäm (mystagogic) nhaèm daãn caëp ñính hoân tôùi choã nhaän ra raèng vieäc cöû haønh giao öôùc cuûa hoï ñaõ ñöôïc hoøan thaønh "trong Chuùa". Vò chuû teá thöôøng coù dòp noùi chuyeän vôùi moät cöû toïa goàm nhöõng ngöôøi ít tham döï vaøo ñôøi soáng Giaùo Hoäi hay nhöõng ngöôøi thuoäc moät tuyeân tín hay moät coäng ñoàng khaùc cuûa Kitoâ Giaùo. Thaønh thöû, ñaây laø moät dòp may raát quí ñeå coâng boá Tin Möøng Chuùa Kitoâ, moät Tin Möøng coù theå thuùc ñaåy caùc gia ñình hieän dieän khaùm phaù laïi ñöùc tin vaø ñöùc meán voán phaùt sinh töø Thieân Chuùa.

Nhöõng naêm ñaàu cuoäc soáng hoân nhaân

60. Nhöõng naêm ñaàu cuoäc soáng hoân nhaân raát quan yeáu vaø nhaäy caûm trong ñoù, vôï choàng phaùt trieån yù thöùc ôn goïi vaø söù meänh cuûa hoï. ÔÛ ñaây ta thaáy caàn coù söï ñoàng haønh muïc vuï tieáp sau vieäc cöû haønh bí tích. Giaùo xöù laø nôi coù theå duøng caùc caëp vôï choàng coù kinh nghieäm ñeå giuùp ñôõ caùc caëp vôï choàng treû naøy vaø cuoái cuøng laø söï giuùp ñôõ cuûa caùc hieäp hoäi, caùc phong traøo trong Giaùo Hoäi vaø caùc coäng ñoàng môùi. Ñieàu chuû yeáu laø khích leä nôi caùc ngöôøi phoái ngaãu thaùi ñoä neàn taûng bieát chaøo ñoùn hoàng phuùc con caùi. Chuùng toâi xin nhaán maïnh tôùi taàm quan troïng cuûa ñôøi soáng thieâng lieâng trong gia ñình, cuûa vieäc caàu nguyeän, vaø cuûa vieäc tham döï Thaùnh Theå Chuùa Nhaät, môøi goïi caëp vôï choàng cuøng nhau ñeán thöôøng xuyeân ñeå thaêng tieán vieäc phaùt trieån ñôøi soáng thieâng lieâng vaø tình lieân ñôùi trong caùc ñoøi hoûi cuï theå cuûa ñôøi soáng. Vieäc ñích thaân gaëp gôõ Chuùa Kitoâ baèng caùch ñoïc Lôøi Chuùa, taïi coäng ñoaøn vaø taïi nhaø, nhaát laø döôùi hình thöùc "lectio divina" (vöøa ñoïc Thaùnh Kinh vöøa caàu nguyeän), giuùp ta coù ñöôïc moät nguoàn linh höùng cho cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa mình. Phuïng vuï, caùc thöïc haønh ñaïo ñöùc vaø caùc Thaùnh Leã cöû haønh cho caùc gia ñình, nhaát laø dòp kyû nieäm ngaøy cöôùi, nuoâi döôõng ñôøi soáng thieâng lieâng vaø chöùng taù truyeàn giaùo cuûa gia ñình. Thoâng thöôøng, trong caùc naêm ñaàu cuûa cuoäc soáng hoân nhaân, vôï choàng hay höôùng noäi nhieàu hôn, haäu quaû laø phaàn naøo töï coâ laäp vôùi cuoäc soáng coäng ñoàng. Do ñoù vieäc cuûng coá maïng löôùi lieân heä giöõa caëp vôï choàng vaø vieäc taïo ra caùc moái daây noái keát coù yù nghóa laø moät ñieàu chuû yeáu ñeå gia ñình Kitoâ höõu tröôûng thaønh. Caùc phong traøo vaø caùc nhoùm trong Giaùo Hoäi thöôøng xuyeân (giuùp) baûo ñaûm caùc thôøi ñieåm phaùt trieån vaø huaán luyeän naøy. Nhôø toång nhaäp caùc hoã trôï naøy, Giaùo Hoäi ñòa phöông tieán haønh ñöôïc saùng kieán ñieàu hôïp vieäc chaêm soùc muïc vuï cho caùc gia ñình treû. ÔÛ caùc giai ñoaïn ñaàu cuûa cuoäc soáng hoân nhaân, vieäc thaát voïng ñoái vôùi öôùc muoán coù con coù theå gaây ra taâm traïng chaùn ngaùn. Thöôøng vì theá maø taïo ra cô sôû cho khuûng khoaûng, moät khuûng hoaûng mau choùng daãn tôùi chia lìa. Vì caùc lyù do naøy, söï gaàn guõi cuûa coäng ñoàng ñoái vôùi caùc vôï choàng treû laø ñieàu cuõng raát quan troïng; gaàn guõi baèng vieäc caùc gia ñình coù uy tín naâng ñôõ hoï caùch kín ñaùo veà phöông dieän xuùc caûm.

Vieäc ñaøo taïo linh muïc vaø caùc nhaân vieân muïc vuï khaùc

61. Vieäc canh taân thöøa taùc muïc vuï laø ñieàu chuû yeáu döôùi aùnh saùng Tin Möøng gia ñình vaø giaùo huaán cuûa Huaán Quyeàn. Ñeå vieäc canh taân naøy dieãn ra, ñieàu caàn laø phaûi cung caáp ñöôïc moät neàn ñaøo taïo cöïc kyø thích ñaùng cho caùc linh muïc, phoù teá, caùc tu só nam nöõ, caùc giaùo lyù vieân vaø caùc nhaân vieân muïc vuï khaùc; caùc taùc nhaân naøy phaûi coå vuõ vieäc hoaø nhaäp caùc gia ñình vaøo coäng ñoàng giaùo xöù, nhaát laø nhaân dòp hoï ñöôïc huaán luyeän veà ñôøi soáng Kitoâ höõu ñeå laõnh nhaän caùc bí tích. Caùch rieâng, caùc chuûng vieän, trong dieãn trình huaán luyeän veà nhaân baûn, thieâng lieâng, tri thöùc vaø muïc vuï, neân chuaån bò ñeå caùc linh muïc töông lai trôû neân caùc toâng ñoà cuûa gia ñình. Trong vieäc huaán luyeän ñeå ñöôïc thuï phong, vieäc phaùt trieån xuùc caûm vaø taâm lyù cuûa hoï khoâng ñöôïc coi nheï, maø phaûi laø thaønh phaàn tröïc tieáp cuûa caùc khoùa hoïc thích ñaùng. Cung caùch vaø caùc khoùa huaán luyeän chuyeân bieät daønh cho caùc nhaân vieân muïc vuï seõ laøm hoï trôû thaønh thích ñaùng ñeå ñöôïc loàng vaøo vieäc chuaån bò hoân nhaân trong moät phaïm vi roäng lôùn hôn cuûa ñôøi soáng Giaùo Hoäi. Trong thôøi gian huaán luyeän, caùc öùng vieân linh muïc neân soáng vôùi gia ñình rieâng cuûa hoï trong moät thôøi gian thích ñaùng vaø ñöôïc höôùng daãn ñeå caûm nghieäm ñöôïc cuoäc soáng muïc vuï cuûa gia ñình. Söï hieän dieän cuûa giaùo daân vaø gia ñình, nhaát laø söï hieän dieän cuûa phaùi nöõ, trong vieäc huaán luyeän linh muïc seõ gia taêng vieäc ñaùnh giaù tính ña daïng vaø tính boå tuùc cuûa caùc ôn goïi khaùc nhau trong Giaùo Hoäi. Söï coáng hieán cuûa thöøa taùc vuï voâ giaù naøy coù theå nhaän ñöôïc söùc soáng vaø tính beàn vöõng cuûa noù nhôø moät lieân minh ñoåi môùi giöõa hai hình thöùc khaùc nhau cuûa ôn goïi böôùc vaøo tình yeâu: hình thöùc cuûa hoân nhaân, laø hình thöùc nôû hoa trong gia ñình Kitoâ Giao, ñaët caên baûn treân tình yeâu vaø choïn löïa, vaø hình thöùc soáng taän hieán, laø hình aûnh hieäp thoâng cuûa Nöôùc Trôøi, baét ñaàu vôùi vieäc chaáp nhaän ngöôøi khaùc moät caùch voâ ñieàu kieän nhö moät hoàng phuùc Chuùa ban. Trong vieäc hieäp thoâng caùc ôn goïi, moät söï trao ñoåi caùc hoàng phuùc phong phuù ñaõ ñöôïc khôûi ñoäng; söï trao ñoåi naøy ñem laïi söùc soáng cho coäng ñoàng Giaùo Hoäi vaø vaø laøm giaàu cho coäng ñoàng naøy (xem Cv 18:2). Ta coù theå coi vieäc linh höôùng cho caùc gia ñình nhö laø moät trong caùc thöøa taùc vuï cuûa giaùo xöù. Ñaõ coù gôïi yù cho raèng vaên phoøng gia ñình cuûa giaùo phaän vaø caùc vaên phoøng muïc vuï khaùc neân taêng cöôøng söï hôïp taùc cuûa hoï trong laõnh vöïc naøy. Trong vieäc tieáp tuïc huaán luyeän haøng giaùo só vaø caùc nhaân vieân muïc vuï, ñieàu ñaùng öôùc ao laø neân chuù yù tôùi söï chín chaén trong caùc khía caïnh xuùc caûm vaø taâm lyù, baèng caùch daønh cho noù nhöõng phöông tieän thích ñaùng; söï chín chaén naøy laø ñieàu khoâng theå mieãn chöôùc ñöôïc ñeå caùc ngaøi ñoàng haønh muïc vuï vôùi caùc gia ñình cuõng nhö ñöông ñaàu vôùi nhieàu tình huoáng khaån tröông ñaëc thuø do baïo haønh gia ñình hay laïm duïng tình duïc gaây ra.

Chöông 2

Gia ñình, sinh saûn, döôõng duïc

Vieäc truyeàn sinh

62. Söï hieän dieän cuûa nhieàu gia ñình trong Giaùo Hoäi laø moät ôn phuùc ñoái vôùi coäng ñoàng Kitoâ höõu vaø ñoái vôùi xaõ hoäi, vì vieäc chaøo doùn söï soáng voán laø moät ñoøi hoûi noäi taïi cuûa tình yeâu vôï choàng. Veà phöông dieän naøy, Giaùo Hoäi baày toû loøng thaønh thöïc bieát ôn caùc gia ñình ñaõ chaøo ñoùn, nuoâi döôõng, aâu yeám baûo boïc vaø truyeàn thuï ñöùc tin cho con caùi mình, nhaát laø caùc gia ñình moûng manh vaø coù con caùi khuyeát taät. Caùc treû em naøy, sinh ra vôùi caùc nhu caàu ñaëc bieät, khieán Chuùa Kitoâ thöông yeâu vaø Giaùo Hoäi buoäc phaûi baûo veä nhö moät ôn phuùc. Baát haïnh thay, hieän ñang coù naõo traïng phoå quaùt muoán giaûm thieåu vieäc sinh ra söï soáng môùi, chæ ñeå thoaû maõn baûn thaân cuûa caëp vôï choàng. Caùc nhaân toá kinh teá, vaên hoùa vaø giaùo duïc ñang aùp ñaët moät gaùnh naëng, ñoâi khi coù tính quyeát ñònh, taïo neân moät sa suùt ñaùng keå veà sinh suaát, laøm suy yeáu cô caáu xaõ hoäi, ñaët thaønh nghi vaán moái lieân heä giöõa caùc theá heä vaø khieán ngöôøi ta coù caùi nhìn khoâng chaéc chaén ñoái vôùi töông lai. Veà phöông dieän naøy, ñieàu quan troïng laø baét ñaàu laéng nghe ngöôøi ta vaø ñöa ra caùc lyù leõ beânh vöïc veû ñeïp vaø söï thaät cuûa vieäc chaøo ñoùn söï soáng voâ ñieàu kieän, vì ñieàu naøy ñöôïc tình yeâu con ngöôøi caàn ñeán ñeå coù theå soáng moät caùch vieân maõn. ÔÛ ñaây, ta thaáy söï caàn thieát phaûi quaûng baù caùc tuyeân boá coù tính giaùo huaán cuûa Huaán Quyeàn Giaùo Hoäi nhaèm coå vuõ neàn vaên hoùa söï soáng. Vieäc chaêm soùc muïc vuï cho gia ñình moãi ngaøy moãi ñoøi caùc chuyeân vieân Coâng Giaùo thuoäc laõnh vöïc y sinh hoïc phaûi can döï nhieàu hôn vaøo caùc khoùa tieàn hoân nhaân vaø vaøo vieäc ñoàng haønh vôùi caùc caëp vôï choàng.

Traùch nhieäm sinh saûn

63. Phuø hôïp vôùi traät töï taïo döïng, tình yeâu vôï choàng giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø vaø vieäc truyeàn sinh ñaõ ñöôïc saép ñaët cho nhau (xem St 1:27-28). Nhôø caùch naøy, Ñaáng Taïo Hoùa ñaõ bieán ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø thaønh nhöõng ngöôøi tham döï vaøo coâng trình saùng taïo cuûa Ngöôøi, vaø ñoàng thôøi bieán hoï thaønh duïng cuï tình yeâu cuûa Ngöôøi, uûy thaùc cho hoï traùch nhieäm ñoái vôùi töông lai nhaân loaïi qua vieäc löu truyeàn söï soáng con ngöôøi. Vôï choàng phaûi côûi môû ñoùn chaøo söï soáng, ñaøo taïo loái suy luaän ñuùng ñaén "bieát nhìn ra thieän ích rieâng cuûa mình vaø thieän ích cuûa con caùi, caû nhöõng ñöùa ñaõ sinh ra vaø nhöõng ñöùa ñang ñöôïc döï truø, bieát bieän phaân caùc ñieàu kieän vaät chaát vaø tinh thaàn veà thì giôø vaø hoaøn caûnh soáng cuûa hoï, vaø luoân löu yù tôùi thieän ích cuûa coäng ñoàng gia ñình, cuûa xaõ hoäi con ngöôøi vaø cuûa Giaùo Hoäi"

(GS 50; cf. VS, 54-66). Phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm baûn vò vaø hoaøn toaøn nhaân baûn cuûa tình yeâu vôï choàng, caùch ñuùng ñaén ñeå keá hoaïch hoùa gia ñình laø ñoàng thuaän ñoái thoaïi giöõa vôï choàng, toân troïng thì giôø vaø quan taâm tôùi phaåm giaù ngöôøi baïn ñôøi. Trong boái caûnh naøy, ngöôøi ta neân ñoïc laïi Thoâng Ñieäp Humanae Vitae (xem caùc soá 10-14) vaø Toâng Huaán Familiaris Consortio (xem caùc soá 14; 28-35) ñeå ñaùnh thöùc khuynh höôùng bieát soáng ngöôïc vôùi naõo traïng phaûn söï soáng hieän nay. Nhôø theá, vieäc côûi môû ñoùn chaøo söï soáng coù theå lôùn maïnh trong gia ñình, trong Giaùo Hoäi vaø trong xaõ hoäi. Qua nhieàu ñònh cheá daønh cho treû em, Giaùo Hoäi coù theå goùp phaàn taïo ra moät xaõ hoäi vaø caû moät coäng ñoàng ñöùc tin bieát laáy ñöùa con laøm thöôùc ño. Loøng can ñaûm truyeàn sinh seõ ñöôïc taêng cöôøng moät caùch ñaùng keå ôû nhöõng nôi bieát taïo ra baàu khoâng khí thích ñaùng cho treû em, trong ñoù ngöôøi ta saün saøng giuùp ñôõ vaø ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm döôõng nuoâi con caùi (söï hôïp taùc giöõa caùc giaùo xöù, caùc cha meï vaø caùc gia ñình).

Quyeát ñònh sinh saûn con caùi coù traùch nhieäm giaû thieát phaûi coù vieäc ñaøo taïo löông taâm, voán laø "taâm ñieåm thaâm saâu nhaát vaø laø cung thaùnh cuûa moät con ngöôøi, trong ñoù, hoï moät mình hieän dieän vôùi Thieân Chuùa; tieáng cuûa Ngöôøi vang leân trong hoï" (GS, 16). Vôï choàng caøng coá gaéng laéng nghe Lôøi Chuùa vaø caùc giôùi raên cuûa Ngöôøi trong löông taâm (xem Rm 2:15), vaø ñöôïc ñoàng haønh veà thieâng lieâng, thì quyeát ñònh cuûa hoï caøng thoaùt ñöôïc tính chuû quan vaø khuynh höôùng moán chieàu theo loái soáng cuûa nhöõng ngöôøi chung quanh. Vì tình yeâu ñoái vôùi phaåm giaù löông taâm, Giaùo Hoäi maïnh meõ baùc boû caùc can thieäp cöôõng böùc cuûa Nhaø Nöôùc nhaèm uûng hoä vieäc ngöøa thai, trieät saûn hay thaúng thöøng phaù thai. Caàn phaûi khuyeán khích vieäc söû duïng caùc phöông phaùp döïa treân "chu kyø cuûa khaû naêng sinh nôû töï nhieân". Vieäc khuyeán khích naøy neân nhaán maïnh ñieàu sau: "caùc phöông phaùp naøy toân troïng thaân xaùc vôï choàng, khích leä tình aâu yeám giöõa hoï vaø coù lôïi cho vieäc döôõng duïc ñuùng nghóa" (CCC, 2370). Coù baèng chöùng laâu ñôøi cho thaáy: con caùi laø quaø phuùc kyø dieäu cuûa Thieân Chuùa, laø nieàm haân hoan cuûa cha meï vaø cuûa Giaùo Hoäi. Qua chuùng, Thieân Chuùa canh taân boä maët theá giôùi.

Giaù trò cuûa söï soáng trong moïi giai ñoaïn cuûa noù

64. Söï soáng laø ôn phuùc Chuùa Ban vaø laø moät maàu nhieäm vöôït quaù chuùng ta. Bôûi theá, khoâng theå coù vieäc vöùt boû nhöõng söï soáng môùi baét ñaàu cuõng nhö söï soáng ôû giai ñoaïn cuoái ñôøi. Traùi laïi, ñieàu chuû yeáu laø phaûi daønh cho nhöõng giai ñoaïn naøy moät söï chaêm soùc ñaëc bieät. Ngaøy nay, "Höõu theå nhaân baûn" raát ñeã "bò coi nhö moät moùn haøng tieâu thuï ngay trong noù, moät moùn haøng coù theå ñöôïc söû duïng roài quaêng boû. Chuùng ta ñaõ ñeå cho neàn vaên hoùa 'vöùt boû' phaùt trieån, thaäm chí coøn ñöôïc coå vuõ nöõa" (EG, 53). Veà phöông dieän naøy, ñöôïc söï naâng ñôõ cuûa toaøn boä xaõ hoäi, gia ñình coù boån phaän chaøo ñoùn söï soáng saép söûa sinh ra vaø chaêm soùc söï soáng naøy cho tôùi caùc giai ñoaïn sau cuøng cuûa noù. Coøn veà thaûm kòch phaù thai, tröôùc nhaát Giaùo Hoäi quaû quyeát ñaëc tính thaùnh thieâng vaø baát khaû xaâm phaïm cuûa söï soáng con ngöôøi vaø daán thaân nhaát quyeát haønh ñoäng ñeå beânh vöïc söï soáng naøy (xem EV, 58). Nhôø caùc ñònh cheá cuûa mình, Giaùo Hoäi cung caáp huaán ñaïo cho nhöõng ngöôøi mang thai, naâng ñôõ caùc baø meï thieáu nieân, giuùp ñôõ caùc haøi nhi bò boû rôi, vaø gaàn guõi nhöõng ngöôøi ñaõ phaù thai. Giaùo Hoäi nhaéc caùc nhaân vieân trong laõnh vöïc y teá nhôù nghóa vuï luaân lyù cuûa hoï laø phaûi phaûn ñoái löông taâm. Ñoàng thôøi, Giaùo Hoäi khoâng chæ caûm thaáy phaûi caáp thôøi khaúng ñònh quyeàn ñöôïc cheát töï nhieân, traùnh loái ñieàu trò taøn nhaãn vaø an töû, maø coøn saên soùc ngöôøi cao nieân, che chôû nhöõng ngöôøi coù khuyeát taät, trôï giuùp nhöõng ngöôøi beänh saép cheát, an uûi nhöõng ngöôøi ñang haáp hoái, vaø cöông quyeát baùc boû aùn töû hình (xem CCC, 2258).

Nhaän con nuoâi vaø nuoâi treû

65. Vieäc nhaän con nuoâi, nhaän treû moà coâi vaø caùc treû em bò boû rôi, nhaän chuùng nhö con caùi cuûa chính mình, trong tinh thaàn Tin Möøng, quaû ñaû mang laáy vai troø toâng ñoà gia ñình ñích thöïc (xem AA, 11), vaø voán ñöôïc Huaán Quyeàn keâu goïi vaø khuyeán khích nhieàu laàn (xem FC, 41; EV, 93). Quyeát ñònh nhaän con nuoâi vaø nuoâi treû (fostering) noùi leân moät loaïi sinh hoa traùi ñaëc thuø, vöôït leân treân vaø vöôït quaù caùc tröôøng hôïp hieám muoäc ñaùng buoàn. Moät quyeát ñònh nhö theá bieåu thò huøng hoàn cho vieäc chaøo ñoùn coù tính sinh saûn, cho chöùng taù ñöùc tin vaø cho vieäc neân troïn cuûa tình yeâu. Noù phuïc hoài phaåm giaù hoã töông cho sôïi daây töøng bò beû gaãy: cho caùc vôï choàng khoâng coù con vaø cho nhöõng ñöùa con khoâng coù cha meï. Bôûi theá, caàn phaûi hoã trôï moïi saùng kieán nhaèm laøm cho thuû tuïc nhaän con nuoâi ñöôïc deã daøng hôn. Vieäc buoân baùn treû em giöõa caùc nöôùc vaø luïc ñòa coù theå ñöôïc ngaên chaën nhôø caùc bieän phaùp luaät leä vaø vieäc kieåm soaùt cuûa caùc chính phuû. Tính lieân tuïc trong moái lieân heä sinh saûn vaø moái lieân heä döôõng nuoâi phaûi laáy söï dò bieät giôùi tính giöõa ñaøn oâng ñaøn baø laøm neàn taûng caàn thieát, gioáng nhö trong vieäc sinh saûn. Ñöùng tröôùc hoaøn caûnh trong ñoù, ngöôøi ta muoán coù con baèng baát cöù giaù naøo, coi vieäc naøy nhö moät thöù quyeàn ñeå ñöôïc thoûa maõn baûn thaân, thì vieäc nhaän con nuoâi hay nuoâi treû, hieåu cho ñuùng, nhaán maïnh khía caïnh quan troïng sau ñaây cuûa vieäc laøm cha meï vaø laøm con caùi: chuùng giuùp ta nhìn nhaän con caùi, baát luaän con töï nhieân, con nuoâi hay con nhaän nuoâi, ñeàu laø nhöõng con ngöôøi khaùc, vaø do ñoù, ta phaûi chaøo ñoùn, yeâu thöông, chaêm soùc , chöù khoâng phaûi chæ ñem vaøo ñôøi. Quyeàn lôïi öu tieân cuûa ñöùa treû luoân luoân phaûi laø yeáu toá quyeát ñònh ñieàu höôùng vieäc nhaän con nuoâi hay nhaän nuoâi treû. Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ töøng nhaéc nhôû: "con caùi coù quyeàn ñöôc lôùn leân trong moät gia ñình vôùi moät ngöôøi cha vaø moät ngöôøi meï" (Buoåi Yeát Kieán Ñöùc Thaùnh Cha daønh cho caùc tham döï vieân cuûa cuoäc hoäi thoaïi veà baûn chaát boå tuùc cuûa ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø, do Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin coå vuõ, 17 thaùng Hai, 2014). Tuy nhieân, Giaùo Hoäi coù boån phaän buoäc phaûi coâng boá raèng neáu coù theå, con caùi coù quyeàn ñöôïc lôùn leân trong caùc gia ñình nôi chuùng sinh ra vôùi söï trôï giuùp lôùn nhaát coù theå coù.

Vieäc döôõng duïc con caùi

66. Moät trong caùc thaùnh ñoá neàn taûng ñang ñaët ra cho caùc gia ñình ngaøy nay chaéc chaén laø thaùch ñoá döôõng duïc; thaùch ñoá naøy caøng trôû neân caáp thieát vaø phöùc taïp hôn bôûi thöïc taïi vaên hoùa ñöông thôøi vaø aûnh höôûng maïnh meõ cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng. Neân xem xeùt thích ñaùng caùc ñoøi hoûi vaø hoaøi baõo cuûa caùc gia ñình: ñeå trong cuoäc soáng haøng ngaøy, hoï coù khaû naêng trôû thaønh nôi phaùt trieån, nôi truyeàn thuï ñöùc tin vöõng chaéc vaø chuû yeáu, nôi soáng thieâng lieâng vaø thöïc haønh nhaân ñöùc giuùp leân khuoân cho cuoäc soáng. Gia ñình goác thöôøng laø nôi öôm troàng ôn keâu goïi laøm linh muïc vaø tu doøng: vì theá, cha meï ñöôïc thuùc giuïc caàu xin Chuùa ban ôn goïi voâ giaù naøy cho moät trong nhöõng ñöùa con cuûa hoï. Trong laõnh vöïc giaùo duïc, quyeàn cuûa caùc cha meï phaûi ñöôïc baûo ñaûm trong vieäc töï do choïn loái giaùo duïc cho con caùi phuø hôïp vôùi caùc xaùc tín cuûa hoï, caùc khaû theå saün coù, vaø phaåm chaát. Chuùng phaûi ñöôïc giuùp ñôõ ñeå coù theå soáng cuoäc soáng caûm giôùi cuûa chuùng, ngay trong lieân heä hoân nhaân, nhö moät caùch theá höôùng tôùi tröôûng thaønh, bieát chaáp nhaän ngöôøi khaùc moãi luùc moãi saâu saéc hôn vaø hieán mình moãi luùc moãi troïn veïn hôn. Theo chieàu höôùng naøy, ñieàu caàn thieát laø taùi khaúng ñònh vieäc cung caáp caùc phöông tieän huaán luyeän nhaèm nuoâi döôõng ñôøi soáng hoân nhaân vaø taàm quan troïng cuûa moät haøng nguõ giaùo daân bieát ñoàng haønh baèng chính chöùng taù soáng cuûa hoï. Giuùp ích raát nhieàu laø göông saùng cuûa moät tình yeâu trung thaønh vaø saâu saéc, phaùt xuaát töø tình aâu yeám dòu daøng, bieát kính troïng, vaø coù khaû naêng phaùt trieån vôùi thôøi gian, vaø trong vieäc cöông quyeát côûi môû ñoùn chaøo söï soáng môùi, ta seõ caûm nghieäm ñöôïc moät maàu nhieäm vöôït quaù chính ta.

67. Trong caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau, caùc ngöôøi lôùn trong gia ñình thöôøng ñoùng moät vai troø khoâng theå thieáu trong vieäc döôõng duïc. Tuy nhieân, trong nhieàu hoaøn caûnh, ta ñang chöùng kieán caûnh caùc cha meï giaûm daàn phaàn ñoùng goùp cuûa mình vaøo vieäc döôõng duïc con caùi, do söï hieän dieän ñaày aùp ñaûo cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng trong gia ñình, cuõng nhö khuynh höôùng muoán chöøa hay daønh nhieäm vuï naøy cho ngöôøi khaùc. Nhöng maët khaùc, caùc phöông tieän truyeàn thoâng (nhaát laø truyeàn thoâng xaõ hoäi), vôùi thôøi gian, coù theå giuùp caùc thaønh vieân trong gia ñình hôïp nhaát vôùi nhau. Ngoaøi ra, caùc phöông tieän truyeàn thoâng cuõng laø dòp ñeå truyeàn giaûng Tin Möøng cho giôùi treû. Giaùo Hoäi ñang ñöôïc yeâu caàu khuyeán khích vaø naâng ñôõ caùc gia ñình trong nhieäm vuï phaûi löu taâm vaø can döï moät caùch coù traùch nhieäm vaøo caùc chöông trình coù tính hoïc thuaät vaø giaùo duïc coù lôïi cho con caùi hoï. Hieän coù söï nhaát trí trong vieäc quaû quyeát raèng cô sôû giaùo duïc ñaàu tieân chính laø gia ñình vaø coäng ñoàng Kitoâ höõu coù vò trí raát toát trong vieäc hoã trôï vaø toång hôïp vai troø huaán luyeän khoâng theå thay theá naøy. Ñieàu caàn thieát laø phaûi daønh khoâng gian vaø thôøi gian hoäi hoïp ñeå khuyeán khích vieäc huaán luyeän caùc cha meï vaø chia seû kinh nghieäm cuûa caùc gia ñình. Ñieàu cuõng quan troïng laø vieäc caùc cha meï tham döï nhieàu vaøo vieäc chuaån bò cho con em laõnh nhaän caùc bí tích khai taâm Kitoâ Giaùo, vì hoï chính laø caùc thaày coâ vaø caùc chöùng taù ñöùc tin ñaàu tieân cuûa con caùi hoï.

68. Caùc tröôøng Coâng Giaùo ñoùng moät vai troø chuû yeáu trong vieäc giuùp ñôõ caùc cha meï chu toaøn boån phaän giaùo duïc con caùi hoï. Giaùo duïc Coâng Giaùo laøm cho vai troø gia ñình ñöôïc deã daøng: noù baûo ñaûm vieäc chuaån bò vöõng vaøng, giaùo duïc nhaân ñöùc vaø caùc giaù trò, daïy doã theo giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi. Neân khuyeán khích caùc tröôøng Coâng Giaùo trong söù meänh giuùp caùc cöïu hoïc sinh cuûa hoï lôùn leân thaønh nhöõng ngöôøi tröôûng thaønh chín chaén, coù khaû naêng nhìn theá giôùi qua caùi nhìn yeâu thöông cuûa Chuùa Gieâsu, vaø hieåu cuoäc soáng nhö lôøi môøi goïi phuïng söï Thieân Chuùa. Do ñoù, heä luaän laø caùc tröôøng Coâng Giaùo raát quan troïng cho söù meänh truyeàn giaûng Tin Möøng cuûa Giaùo Hoäi. Taïi nhieàu vuøng, caùc tröôøng ñeàu laø Coâng Giaùo, taïo cô hoäi ñích thöïc cho treû em caùc gia ñình ngheøo, nhaát laø giôùi treû, giuùp chuùng thoaùt ñöôïc caûnh ngheøo vaø coù cô hoäi ñoùng goùp thöïc söï cho ñôøi soáng xaõ hoäi. Phaûi khuyeán khích caùc tröôøng Coâng Giaùo tieán haønh caùc sinh hoaït cuûa hoï taïi caùc coäng ñoàng ngheøo naøn nhaát, ñeå phuïc vuï nhöõng thaønh vieân keùm may maén nhaát vaø deã bò thöông toån nhaát cuûa xaõ hoäi chuùng ta.

Chöông 3

Gia ñình vaø vieäc ñoàng haønh muïc vuï

Caùc hoaøn caûnh phöùc taïp

69. Nhö moät söï keát hôïp trung thaønh vaø baát khaû tieâu giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø, ñöôïc môøi goïi chaáp nhaän nhau vaø chaáp nhaän söï soáng, bí tích hoân phoái laø moät ôn phuùc vó ñaïi daønh cho gia ñình con ngöôøi. Giaùo Hoäi coù ñöôïc nieàm vui vaø boån phaän coâng boá hoàng aân naøy cho moïi ngöôøi trong moïi hoaøn caûnh. Ngaøy nay, moãi ngaøy ngöôøi ta caøng yù thöùc ñöôïc traùch nhieäm phaûi ñem caùc ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa tôùi choã taùi khaùm vieäc ôn thaùnh Chuùa haønh ñoäng ra sao trong ñôøi hoï, ngay trong caùc hoaøn caûnh khoù khaên nhaát, ñeå ñem hoï tôùi choã vieân maõn cuûa bí tích. Duø vaãn ñaùnh giaù cao vaø luoân khuyeán khích caùc gia ñình toân troïng veû ñeïp cuûa hoân nhaân Kitoâ Giaùo, Thöôïng Hoäi Ñoàng muoán thuùc ñaåy vieäc bieän phaân muïc vuï caùc hoaøn caûnh trong ñoù vieäc chaáp nhaän ôn phuùc naøy ñang gaëp khoù khaên trong vieäc ñaùnh giaù, thaäm chí, trong moät soá hoaøn caûnh, coøn bò thöông toån nöõa. Quaû laø moät traùch nhieäm nghieâm troïng khi phaûi duy trì cuoäc ñoái thoaïi sinh ñoäng vôùi caùc tín höõu naøy, khi phaûi tìm söï ñoàng thuaän ñoái vôùi vieäc laøm theá naøo coù ñöôïc söï suy nghó chín chaén ñoái vôùi Tin Möøng hoân nhaân vaø gia ñình trong tính vieân maõn cuûa noù. Caùc muïc töû phaûi nhaän dieän caùc yeáu toá naøo coù lôïi cho vieäc truyeàn giaûng Tin Möøng vaø vieäc phaùt trieån nhaân baûn vaø thieâng lieâng cho nhöõng ngöôøi Chuùa ñaõ uûy thaùc cho mình chaêm soùc.

70. Quan taâm muïc vuï caàn phaûi trình baày söù ñieäp Tin Möøng moät caùch roõ raøng vaø thu thaäp caùc yeáu toá tích cöïc trong caùc hoaøn caûnh chöa ñaùp öùng ñöôïc söù ñieäp naøy, hay khoâng heà ñaùp öùng noù chuùt naøo. Taïi nhieàu quoác gia, con soá nhöõng caëp soáng chung nhöng khoâng keát hoân vôùi nhau, caû theo giaùo luaät laãn theo daân luaät, caøng ngaøy caøng gia taêng. Taïi moät soá quoác gia, vaãn coøn loái hoân nhaân coå truyeàn, do söï saép xeáp giöõa hai gia ñình vaø thöôøng ñöôïc cöû haønh trong nhieàu giai ñoaïn khaùc nhau. Vieäc ngöôøi ta choïn soáng chung vôùi nhau thöôøng laø do naõo traïng muoán choáng ñoái caùc ñònh cheá vaø caùc cam keát döùt khoaùt noùi chung, nhöng cuõng coù theå do vieäc muoán chôø moät söï an toaøn hôn cho cuoäc soáng (vieäc laøm hay ñoàng löông oån ñònh). Cuoái cuøng, taïi moät soá quoác gia khaùc, nhöõng cuoäc keát hôïp treân thöïc teá (de facto) ñang phaùt trieån nhanh choùng, khoâng nhöõng chæ vì muoán baùc boû caùc giaù trò gia ñình vaø hoân nhaân, maø coøn vì vieäc keát hoân bò hoï coi laø haøng xa xæ, do ñieàu kieän xaõ hoäi, thaønh thöû, söï thieáu thoán veà xaõ hoäi ñaõ buoäc ngöôøi ta phaûi keát hôïp treân thöïc teá. Taát caû caùc hoaøn caûnh naøy ñeàu phaûi ñöôïc öùng phoù moät caùch xaây döïng, tìm caùch laøm sao bieán ñoåi chuùng thaønh caùc dòp ñeå hoaùn caûi höôùng tôùi söï vieân maõn cuûa hoân nhaân vaø gia ñình döôùi aùnh saùng Tin Möøng.

71. Vieäc quyeát ñònh keát hoân daân söï hay chæ ñôn giaûn soáng chung vôùi nhau thöôøng khoâng do söï thuùc ñaåy cuûa thieân kieán hay ñeà khaùng choáng laïi söï keát hôïp bí tích, maø laø do caùc xem xeùt vaên hoùa hay ngaãu nhieân maø ra. Trong nhieàu hoaøn caûnh, vieäc quyeát ñònh soáng chung vôùi nhau laø daáu chæ moät lieân heä thöïc söï muoán tieán tôùi höôùng oån ñònh. Moät yù muoán nhö theá, neáu ñöôïc bieåu hieän baèng moät sôïi daây lieân keát laâu beàn, ñaùng tin caäy vaø saün saøng chaøo ñoùn söï soáng, thì ta coù theå coi noù nhö moät cam keát ñeå môû ñöôøng tieán tôùi bí tích hoân phoái, vì nghó raèng ñaây laø keá hoaïch Thieân Chuùa daønh cho ñôøi hoï. Ta neân khuyeán khích con ñöôøng tieán tôùi naøy, moät con ñöôøng coù theå daãn tôùi hoân nhaân bí tích, neáu ta nhaän ra caùc ñaëc ñieåm chaân thöïc cuûa moät tình yeâu ñaïi löôïng vaø beàn vöõng: muoán tìm ñieàu toát cho ngöôøi khaùc tröôùc khi nghó ñeán quyeàn lôïi cuûa mình; kinh nghieäm tha thöù vaø ñöôïc tha thöù; khaùt mong xaây döïng moät gia ñình khoâng töï kheùp kín, traùi laïi côûi môû ñoái vôùi lôïi ích cuûa coäng ñoàng Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi noùi chung. Caên cöù vaøo con ñöôøng naøy, ta caàn thöøa nhaän giaù trò cuûa caùc daáu chæ yeâu thöông vöøa keå, chuùng thöïc söï phaûn aûnh tình yeâu Thieân Chuùa trong moät cam keát hoân nhaân chaân chính.

72. Caùc vaán ñeà lieân quan tôùi hoân nhaân hoãn hôïp ñoøi phaûi coù söï quan taâm ñaëc bieät. Hoân nhaân giöõa ngöôøi Coâng Giaùo vaø ngöôøi Kitoâ höõu ñaõ röûa toäi trong caùc Giaùo Hoäi khaùc "ít nhaát do dieän maïo ñaëc thuø cuûa noù, cuõng ñem laïi nhieàu yeáu toá ñeå ñöôïc ñaùnh giaù cao vaø traân quùy, hoaëc vì giaù trò noäi taïi cuûa chuùng hoaëc vì caùc ñoùng goùp cuûa chuùng cho phong traøo ñaïi keát". Vôùi moät muïc ñích nhö theá, "neân tìm caùch ñeå coù söï hôïp taùc chaân tình giöõa caùc thöøa taùc vieân Coâng Giaùo vaø khoâng Coâng Giaùo, töø luùc chuaån bò keát hoân cho tôùi luùc keát hoân" (FC, 78). Veà vaán ñeà chia seû Thaùnh Theå, ta neân nhôù raèng "quyeát ñònh cho pheùp hay khoâng cho pheùp phía khoâng Coâng Giaùo röôùc leã phaûi ñöôïc xem xeùt theo caùc quy ñònh chung hieän haønh, caû ñoái vôùi Kitoâ höõu Ñoâng Phöông laãn caùc Kitoâ höõu khaùc, vaø coù löu yù tôùi hoaøn caûnh ñaëc thuø naøy laø nhöõng ngöôøi laõnh nhaän bí tích hoân phoái ñeàu laø caùc Kitoâ höõu ñaõ röûa toäi. Maëc duø vôï choàng cuûa hoân nhaân hoãn hôïp cuøng laõnh nhaän bí tích röûa toäi vaø bí tích hoân phoái, nhöng vieäc chia seû Thaùnh Theå thì khoâng coù ngoaïi leä vaø duø trong tröôøng hôïp naøo, caùc qui ñònh ñaõ ñöôïc ñaët ra phaûi ñöôïc tuaân giöõ..." (Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Hôïp Nhaát Kitoâ Höõu, Chæ Thò veà vieäc AÙp Duïng caùc Nguyeân Taéc vaø caùc Qui Ñònh Ñaïi Keát, 25 thaùng Ba, 1993, 159-160).

73. Caùc cuoäc hoân nhaân khaùc ñaïo giuùp ta coù moâi tröôøng raát toát ñeå ñoái thoaïi lieân toân trong cuoäc soáng haøng ngaøy, vaø coù theå laø daáu hieäu hy voïng cho caùc coäng ñoàng toân giaùo, nhaát laø trong caùc hoaøn caûnh caêng thaúng. Caùc caëp vôï choàng chia seû caùc kinh nghieäm taâm linh lieân heä, hay con ñöôøng ñi tìm toân giaùo neáu moät trong hai ngöôøi laø ngöôøi chöa tin (xem 1 Cor 7:14). Nhöng caùc cuoäc hoân nhaân khaùc ñaïo naøy cuõng ñaët ra nhieàu khoù khaên ñaëc bieät, lieân heä caû tôùi caên tính gia ñình laãn vieäc döôõng duïc con caùi. Caùc caëp vôï choàng ñöôïc môøi goïi phaûi thöôøng xuyeân bieán ñoåi taâm tình loâi cuoán luùc ban ñaàu thaønh loøng thaønh thöïc öôùc muoán ñieàu toát cho ngöôøi kia. Söï côûi môû naøy cuõng bieán ñoåi söï gaén boù toân giaùo thaønh moät dòp ñeå phong phuù hoùa phaåm chaát taâm linh cuûa moái lieân heä. Con soá caùc gia ñình phaùt xuaát töø caùc cuoäc hoân nhaân khaùc ñaïo, hieän ñang gia taêng ôû caû caùc nöôùc truyeàn giaùo laãn caùc nöôùc coù truyeàn thoáng Kitoâ Giaùo laâu ñôøi, ñoøi phaûi cung caáp moät vieäc chaêm soùc muïc vuï dò bieät hoùa tuøy theo boái caûnh xaõ hoäi vaø vaên hoùa khaùc nhau. Taïi moät soá quoác gia, nôi khoâng coù töï do toân giaùo, ngöôøi phoái ngaãu Kitoâ Giaùo bò buoäc phaûi qua toân giaùo cuûa ngöôøi kia môùi coù theå laáy nhau ñöôïc, vaø khoâng theå cöû haønh moät hoân leã khaùc ñaïo hoaëc cho con caùi röûa toäi. Do ñoù, ta phaûi taùi khaúng ñònh vieäc toân troïng töï do toân giaùo khi giao dòch vôùi baát cöù ai.

74. Caùc cuoäc hoân nhaân hoãn hôïp vaø khaùc ñaïo ñem laïi nhieàu khía caïnh höùa heïn phong phuù ñoàng thôøi nhieàu ñieåm gay go khoâng deã giaûi quyeát, treân bình dieän muïc vuï hôn laø bình dieän quy phaïm, nhö vaán ñeà giaùo duïc toân giaùo cho con caùi, vieäc tham döï sinh hoaït phuïng vuï cuûa ngöôøi phoái ngaãu, vieäc chia seû caùc kinh nghieäm taâm linh. Ñeå giaûi quyeát moät caùch xaây döïng caùc dò bieät thuoäc phaïm vi ñöùc tin, ñieàu chuû yeáu laø phaûi löu yù ñaëc bieät tôùi nhöõng con ngöôøi keát hôïp nhau trong cuoäc hoân nhaân naøy, khoâng phaûi chæ trong thôøi kyø tröôùc hoân nhaân maø thoâi. Caùc caëp vaø caùc gia ñình trong ñoù, moät ngöôøi phoái ngaãu laø Coâng Giaùo coøn ngöôøi kia khoâng coù ñöùc tin, ñang gaëp nhieàu thaùch ñoá ñaëc bieät. Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö theá, ñieàu caàn laø phaûi laøm chöùng cho ngöôøi ta thaáy Tin Möøng coù khaû naêng giaûi quyeát caùc hoaøn caûnh naøy caùch töôøng taän, khieán cho vieäc döôõng duïc con caùi trong ñöùc tin trôû neân khaû höõu.

75. Röûa toäi cho nhöõng ngöôøi bò keït trong caùc hoaøn caûnh hoân nhaân phöùc taïp laø moät trong nhöõng ñieàu raát khoù khaên. Ñaây laø nhöõng keát öôùc hoân nhaân trong ñoù, ít nhaát moät trong hai ngöôøi khoâng bieát gì veà ñöùc tin Kitoâ Giaùo. Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö theá, caùc vò giaùm muïc ñöôïc môøi goïi thöïc haønh bieän phaân muïc vuï moät caùch thích ñaùng ñeå giuùp nhöõng ngöôøi naøy veà phöông dieän thieâng lieâng.

76. Giaùo Hoäi döïa vaøo Chuùa Gieâsu ñeå leân khuoân quan ñieåm cuûa mình. Ngöôøi laø Ñaáng, vì yeâu thöông voâ haïn, ñaõ hieán mình vì moïi ngöôøi khoâng tröø ai (MV, 12). Khi xöû söï vôùi caùc gia ñình coù ngöôøi coù khuynh höôùng ñoàng tính luyeán aùi, Giaùo Hoäi taùi khaúng ñònh ñieàu naøy: moïi ngöôøi, baát keå khuynh höôùng tính duïc baûn thaân, ñeàu ñaùng ñöôïc toân troïng vì phaåm giaù cuûa hoï vaø ñöôïc chaøo ñoùn caùch toân troïng, thaän troïng traùnh "baát cöù deøm pha coù tính kyø thò baát coâng naøo" (Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, Caùc xem xeùt lieân quan tôùi vieäc thöøa nhaän hôïp phaùp caùc cuoäc keát hôïp ñoàng tính, 4). Phaûi daønh cho vieäc ñoàng haønh vôùi caùc gia ñình coù ngöôøi coù khuynh höôùng ñoàng tính moät söï chaêm soùc ñaëc thuø. Ñoái vôùi caùc keá hoaïch nhaèm coâng nhaän tö theá bình ñaúng veà hoân nhaân cho caùc cuoäc keát hôïp giöõa nhöõng ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi, thì "khoâng coù baát cöù caên baûn naøo ñeå so saùnh hay thieát laäp moät loaïi suy naøo, duø laø xa xoâi, giöõa caùc cuoäc keát hôïp ñoàng tính vaø keá hoaïch maø Thieân Chuùa voán daønh cho hoân nhaân vaø gia ñình (vöøa daãn)". Thöôïng Hoäi Ñoàng chuû tröông raèng khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc vieäc caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông nhöôøng böôùc tröôùc caùc aùp löïc veà vaán ñeà naøy, cuõng nhö vieäc caùc toå chöùc quoác teá ñaët ñieàu kieän cho caùc nöôùc ngheøo phaûi ban haønh caùc ñaïo luaät thieát laäp ra cuoäc hoân nhaân giöõa nhöõng ngöôøi cuøng giôùi tính neáu muoán ñöôïc trôï giuùp veà taøi chaùnh.

Ñoàng haønh trong caùc hoaøn caûnh khaùc nhau

77. Baèng moät chia seû ñaày caûm xuùc, Giaùo Hoäi bieán thaønh cuûa mình caùc nieàm vui vaø hy voïng, caùc ñau ñôùn vaø lo aâu cuûa moïi gia ñình. Ñoái vôùi Giaùo Hoäi, ñöùng caïnh caùc gia ñình nhö moät ngöôøi ñoàng haønh coù nghóa chaáp nhaän moät thaùi ñoä bieát khoân ngoan thích öùng: coù luùc caàn phaûi ôû beân caïnh vaø im laëng laéng nghe; coù luùc, caàn tieán leân phía tröôùc ñeå chæ ñöôøng phaûi ñi; laïi coù luùc, phaûi ñi phía sau, hoã trôï vaø khích leä. "Giaùo Hoäi phaûi khai taâm caùc chi theå cuûa mình, linh muïc, tu só vaø giaùo daân, vaøo 'ngheä thuaät ñoàng haønh', ñeå moïi ngöôøi hoïc ñöôïc vieäc phaûi côûi giaày ra tröôùc maûnh ñaát thaùnh thieâng laø ngöôøi khaùc (xem Xh 3:5). Ta neân ñem vaøo neûo ñöôøng ñi moät nhòp böôùc gaàn guõi boå ích, vôùi moät caùi nhìn kính caån vaø ñaày caûm thöông, nhöng ñoàng thôøi coù tính chöõa laønh, giaûi thoaùt, vaø khuyeán khích söï tröôûng thaønh trong cuoäc soáng Kitoâ höõu" (EG, 169). Giaùo xöù cung caáp söï chaêm soùc muïc vuï chính cho caùc gia ñình vì giaùo xöù laø gia ñình cuûa caùc gia ñình, trong ñoù, vieäc ñoùng goùp cuûa caùc coäng ñoàng nhoû, caùc phong traøo vaø hieäp hoäi trong Giaùo Hoäi ñöôïc thoáng nhaát moät caùch nhòp nhaøng. Vieäc ñoàng haønh ñoøi phaûi coù caùc linh muïc ñöôïc huaán luyeän chuyeân bieät, phaûi laäp ra caùc vieän chuyeân moân ñeå caùc linh muïc, caùc tu só vaø giaùo daân hoïc caùch chaêm soùc moïi gia ñình, ñaëc bieät laø caùc gia ñình ñang gaëp khoù khaên.

78. Moät thöøa taùc vuï chuyeân daønh cho nhöõng ngöôøi coù moái lieân heä hoân nhaân tan vôõ xem ra heát söùc caáp thieát vaøo luùc naøy. Thaûm kòch phaân ly thöôøng xuaát hieän sau nhieàu thôøi kyø tranh chaáp laâu daøi, taïo ñau khoå lôùn lao tröôùc nhaát cho con caùi. Caûnh coâ laäp cuûa ngöôøi phoái ngaãu bò boû rôi, ngöôøi thöôøng bò boù buoäc phaûi phaù vôõ cuoäc soáng chung do bò lieân tieáp haønh haï traàm troïng, ñoøi coäng ñoàng Kitoâ höõu phaûi chaêm lo hoï caùch ñaëc bieät. Vieäc ngaên ngöøa vaø chaêm soùc ñoái vôùi nhöõng ngöôøi bò baïo haønh trong gia ñình ñoøi phaûi coù söï hôïp taùc chaët cheõ vôùi caùc nhaø chöùc traùch tö phaùp ñeå coù haønh ñoäng choáng laïi ngöôøi gaây ra toäi aùc vaø ñem laïi söï che chôû thoaû ñaùng cho caùc naïn nhaân. Ngoaøi ra, ñieàu chuû yeáu laø phaûi phaùt huy vieäc baûo veä caùc treû vò thaønh nieân khoûi bò laïm duïng tình duïc. Xem ra cuõng caàn löu yù tôùi caùc gia ñình trong ñoù, moät soá thaønh vieân theo ñuoåi caùc hoaït ñoäng coù nhöõng ñoøi hoûi ñaëc thuø, nhö nhöõng ngöôøi trong quaân nguõ chaúng haïn, laø nhöõng ngöôøi soáng trong traïng thaùi xa caùch veà theå lyù vaø vaéng maët khoûi gia ñình laâu ngaøy, vôùi moïi haäu quaû phaùt sinh töø vieäc naøy. Roài khi töø chieán tuyeán trôû veà, hoï coøn thöôøng chòu aûnh höôûng cuûa hoäi chöùng haäu chaán thöông (post-traumatic syndrome) vaø bò boái roái trong löông taâm khieán hoï gaëp nhieàu vaán naïn veà luaân lyù. Thaønh thöû ôû ñaây, caàn moät loaïi chaêm soùc muïc vuï ñaëc thuø ñoái vôùi hoï.

79. Kinh nghieäm thaát baïi hoân nhaân luoân laø moät kinh nghieäm ñau buoàn ñoái vôùi heát moïi ngöôøi. Maët khaùc, cuõng söï thaát baïi naøy coù theå trôû thaønh moät dòp ñeå suy nghó, hoaùn caûi vaø tin töôûng vaøo Thieân Chuùa: Nhôø bieát thöøa nhaän phaàn traùch nhieäm cuûa mình, moãi ngöôøi coù theå tìm ñöôïc tin töôûng vaø hy voïng nôi chính mình. "Töø traùi tim Ba Ngoâi, töø nhöõng thaúm saâu rieâng tö nhaát cuûa maàu nhieäm Thieân Chuùa, baät leân cho chuùng ta vaø chaåy hoaøi khoâng ngöøng laø con soâng vó ñaïi cuûa loøng thöông xoùt. Doøng suoái naøy khoâng bao giôø bò muùc caïn ñoái vôùi taát caû nhöõng ai lui tôùi vôùi noù. Moãi laàn coù ai caàn, hoï ñeàu tôùi gaàn noù, vì loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa laø voâ taän" (MV 25). Tha thöù cho moät baát coâng mình phaûi chòu laø ñieàu khoâng deã daøng, nhöng ñaây laø con ñöôøng nhôø ôn thaùnh maø trôû thaønh khaû höõu. Bôûi theá, caàn coù thöøa taùc vuï hoaùn caûi vaø hoøa giaûi, thaäm chí caàn thieát laäp taïi caùc giaùo phaän caùc trung taâm chuyeân bieät ñeå laéng nghe vaø laøm trung gian. Duø sao, caàn phaûi coå vuõ coâng lyù ñoái vôùi moïi phía coù lieân heä tôùi söï tan vôõ hoân nhaân (caùc ngöôøi phoái ngaãu vaø con caùi). Coäng ñoàng Kitoâ höõu vaø caùc muïc töû cuûa hoï coù nghóa vuï yeâu caàu caùc ngöôøi phoái ngaãu ly thaân vaø ly dò ñoái xöû vôùi nhau moät caùch kính troïng vaø töø bi, tröôùc heát vì lôïi ích con caùi, nhöõng ngöôøi maø ta khoâng neân choàng chaát theâm ñau khoå. Con caùi khoâng theå laø ñoái töôïng cuûa tranh chaáp, vaø phaûi tìm ra phöông theá toát nhaát ñeå chuùng vöôït qua ñöôïc chaán thöông gia ñình ly taùn vaø lôùn leân moät caùch thanh thaûn bao nhieâu coù theå. Duø sao, Giaùo Hoäi cuõng phaûi luoân nhaán maïnh tôùi noãi baát coâng thöôøng phaùt sinh töø hoaøn caûnh do ly dò taïo neân.

80. Caùc gia ñình chæ coù cha hoaëc meï (gia ñình coù cha meï ñôn leû) coù nhöõng nguyeân nhaân khaùc haún: meï hoaëc cha ruoät (theo sinh hoïc) chöa bao giôø muoán hoøa nhaäp vaøo cuoäc soáng gia ñình, caùc hoaøn caûnh baïo haønh khieán cha hay meï phaûi troán chaïy vôùi caùc con, moät ngöôøi trong cha meï qua ñôøi, cha hay meï boû beâ gia ñình, vaø nhieàu hoaøn caûnh khaùc nöõa. Baát cöù do nguyeân nhaân naøo, ngöôøi cha hay ngöôøi meï soáng vôùi ñöùa con luoân phaûi tìm söï naâng ñôõ vaø an uûi töø caùc gia ñình khaùc trong coäng ñoàng Kitoâ höõu, vaø töø caû caùc cô caáu muïc vuï cuûa giaùo xöù. Phaân tích cho cuøng, caùc gia ñình naøy thöôøng chòu aûnh höôûng naëng neà bôûi caùc vaán ñeà kinh teá, bôûi söï baát traéc, khoâng an toaøn veà vieäc laøm, bôûi khoù khaên trong vieäc baûo döôõng con caùi, bôûi vieäc khoâng coù nhaø ôû. Cuõng caàn phaûi coù moät söï lo laéng muïc vuï y nhö theá ñoái vôùi nhöõng ngöôøi goùa buïa, caùc baø meï vaãn coøn laø thieáu nieân vaø con caùi hoï.

81. Baát cöù khi naøo caùc caëp vôï choàng gaëp vaán ñeà trong moái lieân heä cuûa hoï, hoï cuõng neân coù theå troâng nhôø söï giuùp ñôõ vaø ñoàng haønh cuûa Giaùo Hoäi. Kinh nghieäm cho thaáy: vôùi söï trôï giuùp thích ñaùng vaø vôùi haønh ñoäng hoøa giaûi cuûa ôn Chuùa Thaùnh Thaàn, ña soá caùc cuoäc khuûng hoaûng hoân nhaân ñaõ ñöôïc vuôït qua caùch thoûa ñaùng. Bieát caùch tha thöù vaø caûm nhaän ñöôïc söï tha thöù laø kinh nghieäm neàn taûng cuûa cuoäc soáng gia ñình. Söï tha thöù giöõa vôï choàng vôùi nhau giuùp ta khaùm phaù ra söï thaät sau ñaây cuûa tình yeâu: noù hieän höõu maõi maõi, khoâng bao giôø chaám döùt (xem 1Cor 13:8). Trong laõnh vöïc lieân heä baûn thaân, nhu caàu hoaø giaûi gaàn nhö laø chuyeän xaåy ra haøng ngaøy. Caùc hieåu laàm do caùc lieân heä vôùi gia ñình goác gaây ra, söï tranh chaáp giöõa caùc phong tuïc vaên hoùa vaø dò bieät toân giaùo, caùc khaùc nhau trong vieäc döôõng duïc con caùi, lo laéng tröôùc caùc khoù khaên kinh teá, caùc caêng thaúng phaùt sinh töø vieäc maát vieäc laøm, laø moät soá nguyeân nhaân thöôøng xuyeân taïo ra caêng thaúng vaø tranh chaáp. Ngheä thuaät chaêm chæ hoøa giaûi, moät ngheä thuaät ñoøi coù söï trôï giuùp cuûa ôn thaùnh, caàn söï hôïp taùc ñaïi löôïng cuûa cha meï, baïn beø, vaø ñoâi khi cuûa ngöôøi ngoaøi nöõa. Trong nhöõng tröôøng hôïp ñau loøng hôn, nhö baát trung chaúng haïn, thì caàn phaûi coù coá gaéng ñeàn boài thöïc söï vaø thaønh thöïc, ñeå ñaët mình vaøo cung caùch suy nghó ñuùng ñaén. Moät ñoan höùa bò thöông coù theå ñöôïc chöõa laønh trôû laïi: Ngay luùc khôûi söï chuaån bò keát hoân, neân coù baøi daïy veà nieàm hy voïng naøy. Haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laø ñieàu neàn taûng trong vieäc chaêm soùc caùc gia ñình vaø caùc caù nhaân bò thöông; ngoaøi ra caàn laõnh nhaän bí tích Hoøa Giaûi, vaø ñöôïc caùc thöøa taùc vieân coù kyõ naêng ñoàng haønh trong haønh trình thieâng lieâng.

82. Ñoái vôùi soá lôùn caùc tín höõu töøng kinh qua cuoäc hoân nhaân baát haïnh, vieäc tuyeân boá hoân nhaân voâ hieäu laø con ñöôøng neân theo. Hai töï saéc Mitis Iudex Dominus Jesus vaø Mitis et Misericors Jesus môùi ñaây ñaõ daãn ñeán vieäc ñôn giaûn hoùa caùc dieãn trình tuyeân boá hoân nhaân voâ hieäu. Vôùi caùc baûn vaên naøy, Ñöùc Thaùnh Cha cuõng muoán "noùi roõ raèng chính vò giaùm muïc, trong Giaùo Hoäi cuûa ngaøi, moät Giaùo Hoäi ngaøi ñöôïc cöû nhieäm laøm muïc töû vaø laøm ngöôøi ñöùng ñaàu, do chính söï kieän naøy, laø quan toøa cuûa caùc tín höõu ñaõ ñöôïc uûy thaùc cho ngaøi" (MI, Nhaäp ñeà, III). Vieäc thi haønh caùc vaên kieän naøy laø traùch nhieäm quan troïng cuûa vò baûn quyeàn giaùo phaän; vò naøy ñöôïc môøi goïi phaùn xöû moät soá tröôøng hôïp, ñeå tín höõu deã daøng tìm ñöôïc coâng lyù hôn. Vieäc naøy ñoøi phaûi coù söï chuaån bò ñeå coù ñuû soá nhaân vieân, goàm caû giaùo só laãn giaùo daân; nhöõng ngöôøi naøy phaûi ñöôïc öu tieân daønh cho phaän vuï naøy trong Giaùo Hoäi. Do ñoù, ñieàu boù buoäc laø giuùp caùc ngöôøi ñaõ ly thaân hay caùc gia ñình ñang gaëp khuûng hoaûng coù theå söû duïng ñöôïc caùc dòch vuï thoâng tin, huaán ñaïo vaø laøm trung gian, lieân keát vôùi vieäc chaêm soùc muïc vuï cho gia ñình, thaäm chí caùc dòch vuï naøy coøn coù theå tieáp ñoùn ngöôøi ta trong caùc cuoäc ñieàu tra sô khôûi veà dieãn trình hoân phoái.

83. Chöùng taù cuûa nhöõng ngöôøi, duø trong caùc hoaøn caûnh khoù khaên, vaãn khoâng böôùc vaøo cuoäc keát hôïp môùi, vaãn trung thaønh vôùi sôïi daây bí tích, ñaùng ñöôïc Giaùo Hoäi ñaùnh giaù cao vaø hoã trôï. Giaùo Hoäi muoán baøy toû vôùi hoï göông maët cuûa moät Thieân Chuùa trung thaønh vôùi tình yeâu cuûa Ngöôøi vaø luoân saün saøng phuïc hoài söùc maïnh vaø nieàm hy voïng. Nhöõng ngöôøi ñaõ ly thaân hay ly dò nhöng khoâng taùi hoân, laø caùc chöùng taù cuûa loøng chung thuûy vôï choàng, vaø phaûi ñöôïc khích leä trong vieäc tìm cuûa nuoâi döôõng traïng thaùi soáng cuûa hoï nôi Thaùnh Theå.

Bieän phaân vaø hoäi nhaäp

84. Nhöõng ngöôøi ñaõ röûa toäi ly dò vaø taùi hoân daân söï neân ñöôïc hoäi nhaäp nhieàu hôn vaøo caùc coäng ñoàng Kitoâ Giaùo theo nhieàu caùch coù theå, traùnh moïi dòp gaây göông xaáu. Luaän lyù hoïc cuûa vieäc hoäi nhaäp naøy laø chìa khoùa cho vieäc ñoàng haønh muïc vuï vôùi hoï, khoâng nhöõng ñeå hoï thaáy hoï vaãn thuoäc veà Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ laø Giaùo Hoäi, maø coøn ñeå hoï coù ñöôïc moät caûm nghieäm haân hoan vaø sinh hoa traùi trong Nhieäm Theå aáy. Hoï laø ngöôøi ñaõ röûa toäi, hoï laø anh chò em, Chuùa Thaùnh Thaàn tuoân ñoå caùc ôn phuùc vaø ñaëc suûng vaøo trong hoï ñeå sinh ích cho moïi ngöôøi. Söï tham döï cuûa hoï coù theå ñöôïc phaùt bieåu trong nhieàu vieäc phuïc vuï khaùc nhau trong Giaùo Hoäi: neân Giaùo Hoäi phaûi bieän phaân xem coù theå huûy boû nhöõng hình thöùc naøo trong soá caùc hình thöùc loaïi tröø ñang ñöôïc aùp duïng trong sinh hoaït phuïng vuï, muïc vuï, giaùo duïc vaø ñònh cheá. Khoâng nhöõng hoï khoâng neân töï coi mình nhö bò tuyeät thoâng, maø hoï coøn caàn ñöôïc soáng vaø lôùn maïnh nhö caùc chi theå soáng ñoäng cuûa Giaùo Hoäi, caûm nghieäm Giaùo Hoäi nhö meï hieàn vaãn ñang ñoàng haønh vôùi hoï, saên soùc hoï moät caùch aâu yeám, vaø khích leä hoï treân ñöôøng ñôøi vaø ñöôøng Tin Möøng.

Vieäc hoäi nhaäp naøy cuõng caàn thieát ñoái vôùi vieäc saên soùc vaø giaùo duïc con caùi hoï, voán phaûi ñöôïc coi laø quan troïng nhaát. Ñoái vôùi coäng ñoàng Kitoâ Giaùo, saên soùc nhöõng ngöôøi naøy khoâng laøm suy yeáu ñöùc tin vaø chöùng taù cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân; ñuùng hôn, trong vieäc saên soùc naøy, Giaùo Hoäi noùi leân tình baùc aùi cuûa mình moät caùch thích ñaùng.

85. Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ cho ta moät tieâu chuaån toaøn boä, moät tieâu chuaån vaãn laø caên baûn cho vieäc ñaùnh giaù caùc hoaøn caûnh naøy: "Caùc muïc töû phaûi bieát raèng, vì lôïi ích cuûa söï thaät, caùc ngaøi buoäc phaûi thi haønh vieäc bieän phaân caùc hoaøn caûnh moät caùch thaän troïng. Thöïc vaäy, coù söï khaùc nhau giöõa nhöõng ngöôøi thaønh thöïc coá gaéng muoán cöùu cuoäc hoân nhaân thöù nhaát cuûa hoï vaø bò boû rôi moät caùch baát coâng, vaø nhöõng ngöôøi, vì loãi laàm naëng neà cuûa mình, ñaõ huûy dieät cuoäc hoân nhaân thaønh söï theo giaùo luaät. Sau cuøng, coù nhöõng ngöôøi böôùc vaøo cuoäc keát hôïp thöù hai chæ vì muoán döôõng duïc con caùi, vaø nhöõng ngöôøi, veà phöông dieän chuû quan, ñoâi khi bieát chaéc trong löông taâm raèng cuoäc hoân nhaân tröôùc vaø ñaõ bò huyû dieät moät caùch voâ phöông cöùu chöõa chöa bao giôø thaønh söï caû" [Familiaris Consortio 84]. Bôûi theá, boån phaän cuûa caùc linh muïc laø ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi lieân heä treân con ñöôøng hoï bieän phaân theo giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi vaø söï höôùng daãn cuûa vò giaùm muïc. Trong dieãn trình naøy, ñieàu höõu ích laø thöïc thi vieäc xeùt mình trong nhöõng luùc suy gaãm vaø thoáng hoái. Ngöôøi ly dò vaø taùi hoân phaûi töï hoûi mình xem mình ñaõ cö xöû ra sao vôùi con caùi khi cuoäc khuûng hoaûng baét ñaàu xaåy ra vôùi cuoäc hoân nhaân ñaàu; hoï coù thöïc hieän caùc coá gaéng hoøa giaûi hay khoâng; tình huoáng ngöôøi baïn ñôøi bò boû rôi ra sao; caùc haäu quaû cuûa moái lieân heä môùi nhö theá naøo ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc trong gia ñình vaø ñoái vôùi coäng ñoàng tín höõu; vaø maãu göông naøo ñaõ ñöôïc daønh cho caùc ngöôøi treû ñang chuaån bò keát hoân. Moät suy gaãm thaønh thöïc coù theå taêng cöôøng nieàm tín thaùc vaøo loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, moät loøng thöông xoùt khoâng bò töø khöôùc cho baát cöù ai.

Ngoaøi ra, ñieàu khoâng theå choái caõi ñöôïc laø: trong moät soá hoaøn caûnh, "Vieäc quy loãi vaø quy traùch nhieäm ñoái vôùi moät haønh ñoäng coù theå ñöôïc giaûm bôùt hay xoùa boû" [Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, soá 1735] do nhieàu ñieàu kieän khaùc nhau. Thaønh thöû, phaùn keát veà moät hoaøn caûnh khaùch quan khoâng nhaát thieát daãn tôùi moät phaùn keát veà vieäc "qui loãi chuû quan" [UÛy Ban Giaùo Hoaøng veà Caùc Baûn Vaên Luaät Phaùp, Tuyeân Boá ngaøy 24 thaùng Saùu, naêm 2000, soá 2a].

Trong moät soá hoaøn caûnh, ngöôøi ta raát khoù coù theå haønh ñoäng khaùc ñi. Cho neân, duø vaãn duy trì qui luaät toång quaùt, nhöng caàn phaûi thöøa nhaän raèng traùch nhieäm ñoái vôùi moät haønh ñoäng hay moät quyeát ñình naøo ñoù khoâng nhö nhau trong moïi tröôøng hôïp. Duø vaãn phaûi löu yù tôùi vieäc ñaøo taïo löông taâm thích ñaùng nôi ngöôøi ta, nhöng vieäc ñoàng haønh muïc vuï phaûi döï lieäu caùc hoaøn caûnh naøy. Haäu quaû cuûa caùc haønh vi khoâng nhaát thieát phaûi nhö nhau trong moïi tröôøng hôïp.

86. Dieãn trình ñoàng haønh vaø bieän phaân seõ höôùng daãn caùc tín höõu naøy tôùi vieäc xeùt löông taâm ñoái vôùi hoaøn caûnh cuûa hoï tröôùc maët Thieân Chuùa. Ñaøm ñaïo vôùi moät linh muïc ôû toøa trong seõ goùp phaàn vaøo vieäc ñaøo taïo moät phaùn ñoaùn ñuùng veà ñieàu hieän ñang ngaên caûn khaû theå ñöôïc soáng troïn veïn hôn trong Giaùo Hoäi vaø veà caùc bieän phaùp coù theå gaây thuaän lôïi vaø phaùt huy vieäc phaùt trieån naøy. Xeùt vì trong cuøng moät leà luaät, khoâng heà coù söï tieäm tieán [Familiaris Consortio soá 34], neân vieäc bieän phaân naøy khoâng theå khoâng xeùt tôùi caùc ñoøi hoûi cuûa Tin Möøng veà chaân lyù vaø baùc aùi ñöôïc Giaùo Hoäi trình baày. Ñeå vieäc naøy coù theå dieãn ra, caùc ñieàu kieän caàn thieát veà khieâm nhöôøng, thaän troïng, vaø kính yeâu Giaùo Hoäi vaø giaùo huaán Giaùo Hoäi phaûi ñöôïc baûo ñaûm, trong vieäc thaønh thöïc tìm kieám thaùnh yù Chuùa vaø trong öôùc nguyeän ñaït tôùi moät ñaùp öùng toát nhaát coù theå coù ñoái vôùi thaùnh yù naøy.

Chöông 4

Gia ñình vaø vieäc truyeàn giaûng Tin Möøng

Linh ñaïo gia ñình

87. Trong ôn goïi vaø söù meänh cuûa noù, gia ñình quaû laø moät kho baùu thöïc söï cuûa Giaùo Hoäi. Tuy nhieân, nhö Thaùnh Phaoloâ ñaõ noùi veà Tin Möøng, "chuùng toâi mang kho baùu naøy trong nhöõng chieác bình baèng ñaát" (2Cor 4:7). Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ töøng noùi: ôû cöûa tröôùc cuûa gia ñình "coù vieát ba chöõ... 'xin vui loøng', 'xin caùm ôn', 'xin thöù loãi'. Treân thöïc teá, nhöõng lôøi naøy môû ñöôøng cho gia ñình soáng toát ñeïp. Chuùng laø nhöõng lôøi ñôn giaûn, nhöng ñem ra thöïc haønh thì khoâng heà ñôn giaûn chuùt naøo! Chuùng chöùa ñöïng moät söùc maïnh lôùn lao: söùc maïnh baûo veä gia ñình, ngay caû luùc ñang kinh qua haøng nghìn khoù khaên vaø thöû thaùch; traùi laïi, neáu thieáu chuùng, gia ñình seõ töø töø nöùt raïn vaø cuoái cuøng xuïp ñoå" (Ñöùc Phanxicoâ, Yeát Kieán Chung, 13 thaùng Naêm, 2015). Giaùo huaán cuûa caùc vò giaùo hoaøng môøi goïi ta thaâm haäu hoùa sinh hoaït thieâng lieâng cuûa gia ñình, baét ñaàu vôùi vieäc taùi khaùm phaù vieäc caàu nguyeän trong gia ñình vaø cuøng nhau laéng nghe Lôøi Chuùa, Lôøi töø ñoù phaùt sinh ra cam keát yeâu thöông. Thaùnh Theå laø nguoàn nuoâi soáng chính cuûa sinh hoaït thieâng lieâng trong gia ñình, nhaát laø vaøo ngaøy cuûa Chuùa, ngaøy voán laø daáu chæ vieäc ta beùn reã saâu vaøo coäng ñoàng Giaùo Hoäi (xem Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dies Domini, 52-66). Vieäc caàu nguyeän trong gia ñình, vieäc tham döï phuïng vuï vaø vieäc thöïc haønh loøng suøng kính bình daân vaø loøng toân kính Ñöùc Meï ñeàu laø caùc phöông theá höõu hieäu ñeå gaëp gôõ Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø ñeå gia ñình truyeàn giaûng Tin Möøng. Ñieàu naøy laøm noåi baät ôn goïi ñaëc bieät cuûa vôï choàng trong vieäc bieán söï thaùnh thieän cuûa hoï thaønh hieän thöïc qua cuoäc soáng löùa ñoâi, vôùi ôn Chuùa Thaùnh Thaàn, qua caû vieäc tham döï vaøo maàu nhieän thaäp giaù Chuùa Kitoâ, moät maàu nhieäm seõ bieán caùc khoù khaên vaø ñau khoå cuûa hoï thaønh cuûa leã tình yeâu.

88. Tình aâu yeám laø sôïi daây hôïp nhaát cha meï vôùi nhau vaø cha meï vôùi con caùi. AÂu yeám laø haân hoan cho ñi vaø gôïi nôi ngöôøi khaùc taâm caûm ñöôïc yeâu thöông. Noù ñöôïc bieåu thò qua cung caùch ñaëc thuø nhìn caùc giôùi haïn cuûa ngöôøi khaùc baèng moät con maét quan taâm nhaäy caûm, nhaát laø khi caùc giôùi haïn naøy trôû neân hieån nhieân cao ñoä. Cö xöû moät caùch nhaäy caûm vaø kính troïng laø chöõa laønh caùc veát thöông vaø phuïc hoài nieàm hy voïng, giuùp laøm soáng laïi nieàm töï tin nôi ngöôøi khaùc. Tình aâu yeám trong caùc lieân heä gia ñình laø nhaân ñöùc haøng ngaøy giuùp ta vöôït qua ñöôïc caùc tranh chaáp noäi boä vaø coù tính töông quan. Veà phöông dieän naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ môøi ta suy xeùt: "Ta coù can ñaûm tieáp nhaän moät caùch nhaäy caûm caùc hoaøn caûnh vaø caùc vaán ñeà khoù khaên dieãn ra quanh ta khoâng hay thay vaøo ñoù, ta chæ tieáp nhaän caùc giaûi phaùp voâ ngaõ, tuy höõu hieäu nhöng khoâng coù ñöôïc caùi aám aùp cuûa Tin Möøng? Theá giôùi ngaøy nay caàn nhaäy caûm xieát bao! Caàn loøng kieân nhaãn cuûa Thieân Chuùa, caàn söï gaàn guõi cuûa Ngöôøi, caàn söï aâu yeám dòu daøng cuûa Ngöôøi bieát chöøng naøo!" (Baøi giaûng Thaùnh Leã Ñeâm Giaùng Sinh, 24 thaùng Muôøi Hai, 2014).

Gia ñình nhö chuû theå cuûa thöøa taùc muïc vuï

89. Neáu gia ñình Kitoâ höõu muoán maõi trung thaønh vôùi söù meänh cuûa mình, hoï phaûi hieåu hoï töø ñaâu phaùt sinh ra: hoï khoâng theå truyeàn giaûng Tin Möøng neáu chính hoï khoâng ñöôïc truyeàn giaûng Tin Möøng. Söù meänh cuûa gia ñình bao haøm vieäc keát hôïp giöõa vôï choàng, vieäc döôõng duïc con caùi, vieäc laøm chöùng cho bí tích, vieäc chuaån bò hoân nhaân cho caùc caëp khaùc vaø vieäc thaân aùi ñoàng haønh vôùi caùc caëp vaø caùc gia ñình ñang gaëp khoù khaên. Do ñoù, ñieàu quan troïng laø phaûi giuùp gia ñình coù ñöôïc söùc maïnh truyeàn giaûng tin möøng vaø daïy giaùo lyù. Veà phöông dieän naøy, neân löu yù tôùi vieäc ñaùnh giaù caùc caëp vôï choàng, caùc ngöôøi meï ngöôøi cha nhö nhöõng chuû theå tích cöïc cuûa giaùo lyù, nhaát laø khi daïy doã con caùi, trong vieäc coäng taùc vôùi caùc linh muïc, caùc phoù teá, vaùc vò taän hieán vaø caùc giaùo lyù vieân. Söùc maïnh naøy phaûi baét ñaàu ngay töø cuoäc gaëp gôõ ñaàu tieân cuûa vôï choàng. Vieäc giaùo lyù trong gia ñình seõ giuùp ích raát nhieàu theo nghóa ñaây laø caùch höõu hieäu ñeå huaán luyeän caùc cha meï treû vaø giuùp hoï yù thöùc ñöôïc söù meänh truyeàn giaûng Tin Möøng cuûa hoï ñoái vôùi chính gia ñình rieâng cuûa hoï. Hôn nöõa, ñieàu chuû yeáu laø phaûi nhaán maïnh tôùi moái lieân keát giöõa kinh nghieäm gia ñình vaø vieäc khai taâm Kitoâ Giaùo. Toaøn boä coäng ñoàng Kitoâ höõu phaûi laø nôi caùc gia ñình phaùt sinh, nôi hoï ñeán vôùi nhau vaø daán thaân vôùi nhau, ñoàng haønh trong ñöùc tin vaø chia seû caùc caùch lôùn leân vaø trao ñoåi hoã töông.

90. Giaùo Hoäi phaûi ñem ñeán cho caùc gia ñình moät caûm thöùc thuoäc veà mình, moät caûm thöùc "chuùng toâi" trong ñoù khoâng moät chi theå naøo bò laõng queân. Haõy khuyeán khích moãi ngöôøi ñeå hoï phaùt trieån caùc khaû naêng baûn thaân cuûa hoï baèng caùch ñem keá hoaïch phuïc vuï Nöôùc Thieân Chuùa cuûa ñôøi hoï tôùi choã sinh hoa keát traùi. Moïi gia ñình, khi ñaõ hoäi nhaäp vaøo khung caûnh Giaùo Hoäi, ñeàu neân taùi caûm nhaän ñöôïc nieàm vui hieäp thoâng vôùi caùc gia ñình khaùc trong vieäc phuïc vuï ích chung cuûa xaõ hoäi, trong vieäc coå vuõ moät neàn chính trò, moät neàn kinh teá vaø moät neàn vaên hoùa bieát phuïc vuï gia ñình, duø phaûi söû duïng ñeán maïng löôùi xaõ hoäi vaø caùc phöông tieän truyeàn thoâng. Hy voïng ta seõ taïo ra ñöôïc caùc coäng ñoàng nhoû goàm nhieàu gia ñình laøm chöùng taù soáng cho caùc giaù trò Tin Möøng. Hieän nay ta caûm thaáy vieäc caàn phaûi chuaån bò, huaán luyeän vaø trao traùch nhieäm cho moät soá gia ñình ñeå hoï ñoàng haønh vôùi caùc gia ñình khaùc trong vieäc soáng loái soáng Kitoâ Giaùo. Nhöõng gia ñình naøo muoán hieán thaân soáng söù meänh "ad gentes" (truyeàn giaùo daân ngoaïi) neân ñöôïc ghi nhaän vaø khuyeán khích. Sau cuøng, taàm quan troïng cuûa vieäc phoái hôïp thöøa taùc vuï giôùi treû vôùi vieäc chaêm soùc muïc vuï gia ñình ñaõ ñöôïc nhaán maïnh.

Moái töông quan vôùi caùc neàn vaên hoùa vaø caùc ñònh cheá

91. Giaùo Hoäi "nhôø soáng trong nhieàu ñieàu kieän ña daïng cuûa lòch söû, neân ñaõ tieáp nhaän nhieàu khaùm phaù cuûa caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau ñeå truyeàn baù vaø giaûi thích tin vui cuûa Chuùa Kitoâ trong vieäc rao giaûng cuûa mình cho moïi daân toäc, ñeå khaûo saùt tæ mæ vaø hieåu bieát tin vui naøy caùch saâu xa hôn, vaø ñeå phaùt bieåu noù caùch toát hôn trong vieäc cöû haønh phuïng vuï vaø trong ñôøi soáng ña daïng cuûa coäng ñoàng tín höõu" (GS, 58). Do ñoù, ñieàu quan troïng laø phaûi löu yù tôùi caùc neàn vaên hoùa naøy vaø toân troïng moãi moät neàn vaên ñoù trong tính ñoäc ñaùo cuûa noù. Thaäm chí, ta coøn caàn nhaéc laïi lôøi Chaân Phuùc Phaoloâ töøng vieát "vieäc ñöùt ñoaïn giöõa Tin Möøng vaø vaên hoùa chaéc chaén laø moät thaûm kòch cuûa thôøi ta, cuõng nhö noù ñaõ laø thaûm kòch cho caùc thôøi ñaïi khaùc. Do ñoù, ta phaûi daønh moïi söùc löïc vaøo vieäc phuùc aâm hoùa neàn vaên hoùa, noùi chính xaùc hôn, phaûi phuùc aâm hoùa caùc neàn vaên hoùa" (EN, 20). Thöøa taùc muïc vuï hoân nhaân vaø gia ñình ñoøi phaûi bieát ñaùnh giaù caùc yeáu toá tích cöïc gaëp ñöôïc trong caùc kinh nghieäm toân giaùo vaø vaên hoùa khaùc nhau, voán ñöôïc coi nhö moät "praeparatio evangelica" (chuaån bò cho Tin Möøng). Tuy nhieân, trong cuoäc gaëp gôõ vôùi caùc neàn vaên hoùa, vieäc truyeàn giaûng Tin Möøng naøo bieát löu taâm tôùi vieäc coå vuõ gia ñình veà phöông dieän nhaân baûn ñeàu buoäc phaûi pheâ phaùn thaúng thöøng caùc ñieàu kieän vaên hoùa, xaõ hoäi, chính trò vaø kinh teá. Vieäc gia taêng quyeàn baù chuû cuûa caùc löïc löôïng thò tröôøng, moät vieäc gia taêng ñang aûnh höôûng tôùi khoâng gian vaø thôøi gian cuûa cuoäc soáng gia ñình chaân chính, cuõng goùp phaàn vaøo vieäc gia taêng kyø thò, gia taêng ngheøo ñoùi, gia taêng loaïi tröø vaø baïo löïc. Trong soá caùc gia ñình ñang soáng trong caùc ñieàu kieän kinh teá thieáu thoán do thaát nghieäp hay ñieàu kieän laøm vieäc baáp beânh hay do khoâng ñöôïc trôï giuùp veà y teá vaø xaõ hoäi gaây ra, thöôøng hay xaåy ra söï kieän naøy: moät soá gia ñình, vì khoâng theå nhaän ñöôïc tín duïng, neân ñaõ trôû thaønh naïn nhaân cuûa vieäc cho vay naëng laõi vaø ñoâi luùc, ngöôøi ta thaáy hoï bò buoäc phaûi maát nhaø cöûa, thaäm chí maát caû con caùi nöõa. Trong boái caûnh naøy, coù ñeà nghò cho raèng caùc cô caáu kinh teá phaûi ñöôïc toå chöùc thoûa ñaùng ñeå trôï giuùp caùc gia ñình naøy hay ñeå coå coå vuõ gia ñình vaø tình lieân ñôùi trong xaõ hoäi.

92. Gia ñình laø teá baøo ñaàu tieân vaø coù tính sinh töû cuûa xaõ hoäi (AA, 11). Noù caàn phaûi khaùm phaù ra ôn goïi cuûa noù ñeå naâng ñôõ cuoäc soáng veà moïi maët cuûa noù trong xaõ hoäi. Ñieàu khoâng theå thieáu ñoái vôùi caùc gia ñình, qua caùc hieäp hoäi cuûa hoï, laø phaûi tìm ra caùc phöông phaùp ñeå töông taùc vôùi caùc ñònh cheá chính trò, kinh teá vaø vaên hoùa, nhaèm muïc ñích xaây döïng moät xaõ hoäi coâng chính hôn. Vì theá, caàn phaûi khai trieån vieäc ñoái thoaïi vaø hôïp taùc vôùi caùc ñònh cheá xaõ hoäi vaø caàn phaûi khuyeán khích vaø hoã trôï haøng nguõ giaùo daân ñeå hoï daán thaân, trong tö caùch Kitoâ höõu, vaøo laõnh vöïc chính trò xaõ hoäi. Ñôøi soáng chính trò phaûi ñaëc bieät toân troïng nguyeân taéc phuï ñôùi vaø khoâng ñöôïc töôùc ñoaït quyeàn lôïi caùc gia ñình. Veà phöông dieän naøy, ñieàu chuû yeáu laø suy nghó veà "Hieán Chöông Quyeàn Lôïi Gia Ñình" (xem Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Gia Ñình, 22 thaùng 10, 1983) vaø "Tuyeân Boá Phoå Quaùt veà Caùc Nhaân Quyeàn" (10 thaùng 12, 1948). Ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu ñang hoaït ñoäng trong chính tröôøng, hoï caàn daønh öu tieân cho vieäc cam keát baûo veä söï soáng vaø gia ñình, vì xaõ hoäi naøo coi thöôøng gia ñình ñeàu ñeå maát vieãn aûnh töông lai. Caùc hieäp hoäi gia ñình, khi daán thaân laøm vieäc chung vôùi caùc truyeàn thoáng Kitoâ Giaùo khaùc, ñeàu coù nhieàu traùch vuï chính yeáu, trong ñoù coù vieäc coå vuõ vaø baûo veä söï soáng vaø gia ñình, coå vuõ töï do giaùo duïc vaø töï do toân giaùo, coå vuõ vieäc hoøa hôïp hoùa giöõa vieäc laøm vaø thì giôø daønh cho gia ñình, coå vuõ vieäc baûo veä phuï nöõ vaø vaâng phuïc löông taâm.

Saün saøng truyeàn giaùo

93. Töø baûn chaát cuûa noù, gia ñình cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa ñeàu laø gia ñình truyeàn giaùo, vaø gia taêng ñöùc tin cuûa mình nhôø haønh ñoäng ñem ñöùc tin ñeán cho ngöôøi khaùc, tröôùc nhaát laø cho con caùi. Ngay haønh ñoäng soáng hieäp thoâng trong gia ñình cuõng ñaõ laø hình thöùc ñaàu tieân cuûa truyeàn giaùo roài. Thöïc theá, vieäc truyeàn giaûng Tin Möøng baét ñaàu töø gia ñình, trong ñoù, khoâng nhöõng söï soáng theå lyù ñöôïc löu truyeàn, maø caû söï soáng thieâng lieâng nöõa. Khoâng ñöôïc queân vai troø cuûa oâng baø trong vieäc löu truyeàn ñöùc tin vaø caùc thöïc haønh toân giaùo: caùc ngaøi laøm chöùng cho caùc daây lieân keát giöõa caùc theá heä, laø nhöõng ngöôøi baûo veä caùc truyeàn thoáng khoân ngoan, vieäc caàu nguyeän vaø laøm göông saùng. Nhö theá, gia ñình ñöôïc thaønh laäp nhö chuû theå cuûa haønh ñoäng muïc vuï qua vieäc minh nhieân coâng boá Tin Möøng vaø thöøa höôûng nhieàu hình thöùc laøm chöùng taù: lieân ñôùi vôùi ngöôøi ngheøo, côûi môû ñoái vôùi caùc dò bieät giöõa ngöôøi ta, gìn giöõ taïo theá, lieân ñôùi vôùi caùc gia ñình khaùc, nhaát laø nhöõng gia ñình tuùng thieáu nhaát, caû tinh thaàn laãn vaät chaát, caû daán thaân cho vieäc coå vuõ ích chung baèng vieäc bieán ñoåi caùc cô caáu xaõ hoäi baát coâng, baét ñaàu vôùi khu vöïc hoï sinh soáng, tham gia caùc coâng vieäc thöông ngöôøi veà tinh thaàn vaø theå xaùc.

Keát Luaän

94. Chuùng toâi, caùc nghò phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng, trong kyø hoïp naøy, tuï hoäi trong hôïp nhaát quanh Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, ñaõ caûm nhaän ñöôïc tình aâu yeám vaø lôøi caàu nguyeän cuûa caû Giaùo Hoäi, ñaõ cuøng tieán böôùc nhö caùc moân ñeä Emmau vaø nhaän ra söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ nhôø beû baùnh taïi baøn Thaùnh Theå, trong söï hieäp thoâng huynh ñeä, trong vieäc chia seû caùc kinh nghieäm muïc vuï. Chuùng toâi öôùc ao thaønh quaû cuûa coâng trình nay ñaõ ñöôïc ñaët vaøo baøn tay cuûa Vò Keá Nhieäm Thaùnh Pheâroâ naøy seõ ñem laïi hy voïng vaø vui möøng cho voâ vaøn gia ñình khaép theá giôùi, ñem laïi höôùng daãn cho caùc muïc töû vaø nhaân vieân muïc vuï cuõng nhö ñem laïi ñaø thuùc ñaåy cho coâng trình truyeàn giaûng Tin Möøng. Trong luùc ñaït tôùi keát luaän cho Baûn Töôøng Trình naøy, chuùng toâi khieâm nhöôøng xin Ñöùc Thaùnh Cha, nhaân cô hoäi naøy, ban haønh moät vaên kieän veà gia ñình, ñeå Chuùa Kitoâ, aùnh saùng theá gian, ñöôïc raïng saùng trong noù, voán laø Giaùo Hoäi taïi gia.

Kinh Thaùnh Gia

Laïy Chuùa Gieâsu, Meï Maria vaø Thaùnh Caû Giuse,

Nôi caùc ngaøi, chuùng con ñöôïc chieâm ngöôõng

veû saùng laïn cuûa tình yeâu ñích thöïc,

chuùng con tin töôûng chaïy tôùi vôùi caùc ngaøi.

Laïy Thaùnh Gia Thaát Nadareùt,

Xin ban ôn cho caùc gia ñình chuùng con

Cuõng trôû thaønh nôi hieäp thoâng vaø caàu nguyeän,

tröôøng chaân chính cuûa Tin Möøng

vaø caùc Giaùo Hoäi nhoû taïi gia.

Laïy Thaùnh Gia Thaát Nadareùt,

Xin cho caùc gia ñình chuùng con ñöøng bao giôø

caûm nghieäm baïo löïc, haát huûi vaø chia reõ nöõa:

xin cho taát caû nhöõng ngöôøi bò thöông toån hay xuùc phaïm

tìm ñöôïc an uûi vaø chöõa laønh töùc khaéc.

Laïy Thaùnh Gia Thaát Nadareùt,

Xin cho Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc saép tôùi,

Laøm chuùng con, moät laàn nöõa, bieát löu taâm

tôùi tính thaùnh thieâng vaø baát khaû vi phaïm cuûa gia ñình,

vaø veû ñeïp cuûa noù trong keá hoaïch Thieân Chuùa.

Laïy Chuùa Gieâsu, Meï Maria vaø Thaùnh Caû Giuse,

Xin nhaân töø nghe lôøi chuùng con caàu xin.

Amen

Keát quaû boû phieáu töøng soá trong Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng Cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ

Con soá caùc Nghò Phuï hieän dieän: 277 (2 phaàn 3: 177)

Soá phieáu traéng khoâng ñöôïc nhaéc ñeán

Vuõ Vaên An

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page