Taøi Lieäu Laøm Vieäc vaø
Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng
Taøi Lieäu Laøm Vieäc vaø Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng.
Roma (VietCatholic News 27-10-2015) - Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng naêm 2015, ñöôïc caùc nghò phuï chaáp thuaän chieàu thöù Baåy 24 thaùng Möôøi naêm 2015, laø moät caûi thieän ñoà xoä vaø ñaày khích leä so vôùi Taøi Lieäu Laøm Vieäc voán ñöôïc duøng laøm cô sôû cho caùc cuoäc thaûo luaän taïi Thöôïng Hoäi Ñoàng. Söï khaùc nhau raát lôùn giöõa hai baûn vaên ñaõ minh taû con ñöôøng Thöôïng Hoäi Ñoàng theo trong ba tuaàn leã vöøa qua quaû laø höõu hieäu.
Caùc ñieåm khaùc nhau ñaùng keå vaø caùc caûi thieän ñaùng löu yù
Tróu naëng bôûi xaõ hoäi hoïc, maø laïi laø thöù xaõ hoäi hoïc chaúng hay ho bao nhieâu, Taøi Lieäu Laøm Vieäc, ôû moät soá khoâng ít ñieåm, khoù ñöôïc nhaän dieän nhö moät taøi lieäu cuûa Giaùo Hoäi. Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng roõ raøng laø moät baûn vaên cuûa Giaùo Hoäi, moät saûn phaåm cuûa vieäc Giaùo Hoäi suy gaãm veà Lôøi Thieân Chuùa, hieåu nhö laêng kính qua ñoù, Giaùo Hoäi giaûi thích traûi nghieäm hieän thôøi cuûa mình.
Taøi Lieäu Laøm Vieäc laøm bieáng "aên" Thaùnh Kinh. Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng raát phong phuù veà Thaùnh Kinh, thaäm chí coøn huøng bieän nöõa, raát xöùng hôïp laø moät cuoäc hoäi hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng nhaân dòp kyû nieäm 50 naêm ngaøy keát thuùc Coâng Ñoàng Vatican II vaø Hieán Cheá Tín Lyù veà Maïc Khaûi Thieân Chuùa, Dei Verbum.
Coù luùc, Taøi Lieäu Laøm Vieäc xem ra gaàn nhö boái roái ñoái vôùi tín lyù laâu ñôøi cuûa Giaùo Hoäi veà tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân, veà caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå röôùc leã caùch xöùng ñaùng, vaø veà caùc nhaân ñöùc trong saïch vaø trung thaønh. Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng taùi khaúng ñònh caùc tín lyù cuûa Giaùo Hoäi veà hoân nhaân, röôùc leã, vaø khaû theå soáng moät caùch hôïp nhaân ñöùc trong theá giôùi haäu hieän ñaïi. Vaø noù laøm theá khoâng heà caõi böôùng, ngay caû luùc noù keâu goïi Giaùo Hoäi phaûi coâng boá höõu hieäu hôn caùc chaân lyù noù mang theo nhö laø di saûn tieáp nhaän ñöôïc töø chính Chuùa Gieâsu, vaø phaûi chaêm soùc muïc vuï soát saéng hôn ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñang soáng trong caùc hoaøn caûnh hoân nhaân vaø gia ñình khoù khaên.
Taøi Lieäu Laøm Vieäc gaàn nhö im laëng veà hoàng phuùc con caùi. Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng moâ taû con caùi nhö laø moät trong caùc hoàng phuùc lôùn lao nhaát, ca ngôïi caùc gia ñình lôùn, thaän troïng coi naëng caùc treû em coù nhu caàu ñaëc bieät, vaø ñeà cao caùc chöùng taù cuûa caùc caëp vôï choàng haïnh phuùc, ñoâng con vaø cuûa con caùi hoï trong vai troø taùc nhaân cuûa phuùc aâm hoùa.
Taøi Lieäu Laøm Vieäc bieán löông taâm vaø vai troø cuûa noù trong ñôøi soáng luaân lyù thaønh moät moùn thòt baêm. Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng thöïc hieän moät vieäc toát hôn nhieàu laø giaûi thích caùi hieåu cuûa Giaùo Hoäi veà löông taâm vaø moái lieân heä cuûa noù vôùi söï thaät, baùc boû yù nieäm coi löông taâm nhö moät thöù khaû naêng thaû noåi cuûa yù chí haønh xöû töông ñöông nhö quaân baøi "Töï Do Ra Khoûi Nhaø Tuø".
Taøi Lieäu Laøm Vieäc ñaày nhöõng haøm hoà veà thöïc haønh muïc vuï vaø moái lieân heä cuûa noù vôùi tín lyù. Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng, duø khoâng haún laø khoâng coù moät soá haøm hoà, nhöng noùi roõ raèng vieäc chaêm soùc muïc vuï phaûi baét ñaàu töø ñaùy cam keát leân tôùi giaùo huaán laâu ñôøi cuûa Giaùo Hoäi, vaø thöïc söï khoâng heà coù nhöõng ñieàu nhö "Ñaïo Coâng Giaùo theo giaûi phaùp ñòa phöông" caû trong caùc giaûi phaùp vuøng/quoác gia ñoái vôùi caùc thaùch ñoá laãn caùc giaûi phaùp cuûa töøng giaùo xöù. Giaùo Hoäi vaãn maõi laø Giaùo Hoäi duy nhaát.
Taøi Lieäu Laøm Vieäc cuõng gaàn nhö haøm hoà trong vieäc moâ taû "gia ñình". Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng nhaán maïnh raèng khoâng heà coù loaïi suy thích ñaùng naøo giöõa caùi hieåu Coâng Giaùo veà "hoân nhaân" vaø "gia ñình" vaø caùc saép xeáp xaõ hoäi khaùc, baát keå tö caùch luaät phaùp cuûa chuùng.
Trong Taøi Lieäu Laøm Vieäc, loøng thöông xoùt vaø söï thaät döôøng nhö ñoâi khi caêng thaúng vôùi nhau. Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng thì ñöôïc khai trieån veà thaàn hoïc nhieàu hôn khi lieân keát loøng thöông xoùt vaø söï thaät trong Thieân Chuùa, neân chuùng khoâng theå taùch bieät nhau trong tín lyù vaø thöïc haønh cuûa Giaùo Hoäi.
Taøi Lieäu Laøm Vieäc keùm caû veà phöông dieän vaên chöông, ñoïc khoù hieåu. Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng khaù huøng bieän ôû moät soá ñieåm, laøm ñôøi soáng ngöôøi ñoïc theâm phong phuù, duø hoï khoâng ñoàng yù vôùi moät soá caùch phaùt bieåu naøo ñoù.
Toùm laïi, Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng, duø coù moät soá khuyeát ñieåm, ñaõ ñi raát xa, vöôït quaù Taøi Lieäu Laøm Vieäc raát xa, thöïc hieän ñöôïc ñieàu Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vaø nhieàu nghò phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng muoán Thöôïng Hoäi Ñoàng thöïc hieän: ñeà cao vaø cöû haønh vieãn kieán Coâng Giaùo veà hoân nhaân vaø gia ñình laøm caâu traû lôøi ñaày soi saùng cho cuoäc khuûng hoaûng cuûa nhöõng ñònh cheá naøy trong theá kyû 21.
Nhöõng ñoaïn lieân quan tôùi caùc ngöôøi ly dò taùi hoân vaø ñoàng tính
Treân ñaây laø phaân tích cuûa George Weigel. Ñoái vôùi kyù giaû Rocco Palmo, Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ keát thuùc vôùi vieäc thoâng qua troïn veïn, töøng ñoaïn, Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng goàm 94 ñieàu. Nhöng vôùi soá 177 phieáu caàn ñeå ñaït ña soá tuyeät ñoái cho töøng ñoaïn, ñieàu ñaùng löu yù laø ba ñoaïn sít sao ñaït ña soá tuyeät ñoái aáy chính laø ba ñoaïn noùi veà nhöõng ngöôøi ly dò taùi hoân, nhaát laø vieäc cho pheùp hoï laõnh caùc bí tích, vaø nhöõng ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi.
Trong soá ba ñoaïn treân, ñoaïn 85, töùc ñoaïn noùi tôùi vieäc "bieän phaân muïc vuï# coù tính ñeán löông taâm ñaõ ñöôïc ñaøo taïo cuûa ngöôøi ta", chæ ñaït ñöôïc 178 phieáu thuaän, hôn ña soá tuyeät ñoái coù 1 phieáu, vôùi 80 phieáu choáng. Ñoaïn sau, töùc ñoaïn noùi tôùi vieäc baøn hoûi vôùi moät linh muïc "ôû toøa trong" ñeå tìm ra "moät phaùn ñoaùn ñuùng ñoái vôùi vieäc ñieàu gì ngaên trôû ngöôøi ly dò taùi hoân khoâng ñöôïc tham döï ñaày ñuû vaøo ñôøi soáng Giaùo Hoäi" thì ñaït ñöôïc soá phieáu 190 thuaän / 64 choáng.
Coøn ñoaïn veà ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi thì noùi ñeán vieäc phaûi "ñaëc bieät chuù yù tôùi vieäc ñoàng haønh vôùi caùc gia ñình coù ngöôøi coù khuynh höôùng ñoàng tính" vaø nhaân danh Giaùo Hoäi, taùi khaúng ñònh raèng "moïi ngöôøi, baát luaän xu höôùng tính duïc, phaûi ñöôïc toân troïng vì phaåm giaù cuûa hoï vaø ñöôïc chaøo ñoùn vôùi loøng kính troïng", trong khi vaãn duy trì ngoân ngöõ naêm 2003 cuûa Boä Tín Lyù laø ngoân ngöõ daïy raèng "khoâng heà coù baát cöù neàn taûng naøo ñeå bao goàm hay thieát laäp moät giaù trò töông ñöông" giöõa caùc cuoäc keát hôïp ñoàng tính vaø "phöông aùn cuûa Thieân Chuùa veà gia ñình". Ñoaïn naøy ñöôïc thoâng qua vôùi soá phieáu 221 thuaän / 37 choáng.
Cuõng neân bieát Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng ñaõ ñöôïc uûy ban soaïn thaûo goàm 10 vò giaùo phaåm vôùi nhöõng quan ñieåm dò bieät nhaát trí thoâng qua moät caùch "khoâng deø daët" tröôùc khi ñöôïc ñöa ra phieân khoaùng ñaïi cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng.
Moät ñieàu cuõng ñaùng löu yù: Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ chöa cho bieát yù ñònh cuûa ngaøi ñoái vôùi Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng nay ñaõ trôû thaønh Baûn Töôøng Trình cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng. Nhöng trong baøi dieãn vaên cuoái cuøng cuûa ngaøi taïi Phoøng Hoäi cuûa ñònh cheá naøy, ngaøi coù kín ñaùo loàng vaøo moät ghi chuù thaät daøi (ghi chuù soá 8) cho bieát quan ñieåm cuûa ngaøi veà chöõ "Gia Ñình". Duøng caùc vaàn ñaàu (acrostic) cuûa chöõ tieáng YÙ FAMIGLIA (gia ñình), ngaøi vieát:
" Nhìn nhöõng vaàn ñaàu cuûa chöõ FAMIGLIA, ta coù theå toùm löôïc ñöôïc söù meänh cuûa Giaùo Hoäi nhö laø boån phaän phaûi: Ñaøo taïo (Forming) caùc theá heä môùi ñeå hoï caûm nghieäm ñöôïc tình yeâu moät caùch nghieâm tuùc, khoâng phaûi nhö moät tìm kieám khoaùi laïc coù tính caù nhaân chuû nghóa ñeå roài vöùt boû ñi, nhöng ñeå moät laàn nöõa tin vaøo tình yeâu chaân thöïc, sinh hoa traùi vaø laâu beàn nhö phöông caùch duy nhaát thoaùt ra khoûi mình vaø côûi môû ñoùn chaøo ngöôøi khaùc, ñeå laïi sau löng söï coâ ñôn, soáng theo Thaùnh YÙ Thieân Chuùa, tìm ñöôïc thaønh toaøn, hieåu ra raèng hoân nhaân laø 'moät caûm nghieäm maëc khaûi tình yeâu Thieân Chuùa, baûo veä tính thaùnh thieâng cuûa söï soáng, cuûa moïi söï soáng, baûo veä tính duy nhaát vaø tính baát khaû tieâu cuûa sôïi daây hoân phoái nhö laø daáu chæ ôn thaùnh Chuùa vaø khaû naêng con ngöôøi coù theå yeâu thöông nghieâm tuùc' (Baøi giaûng Thaùnh Leã Khai Maïc Thöôïng Hoäi Ñoàng, 4 thaùng Möôøi, 2015: L'Osservatore Romano, 5-6 thaùng Möôøi 2015, tr. 7) vaø, hôn nöõa, thaêng tieán vieäc chuaån bò hoân nhaân nhö laø phöông theá cung caáp moät caùi hieåu saâu saéc hôn veà yù nghóa Kitoâ Giaùo cuûa bí tích hoân phoái; Tieáp caän (Approaching) ngöôøi khaùc, vì moät Giaùo Hoäi töï kheùp kín vaøo mình laø moät Giaùo Hoäi cheát, moät Giaùo Hoäi khoâng ñeå töôøng haøo cuûa mình laïi phía sau ñeå ñi tìm, ñeå oâm aáp vaø daãn ngöôøi khaùc tôùi vôùi Chuùa Kitoâ laø moät Giaùo Hoäi phaûn boäi chính söù meänh vaø ôn goïi cuûa mình; Bieåu loä (Manifesting) vaø ñem loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa tôùi caùc gia ñình ñang caàn tôùi; tôùi nhöõng ngöôøi bò boû rôi, tôùi ngöôøi giaø caû bò laøm ngô, tôùi caùc treû em ñau khoå vì cha meï chia ly, tôùi caùc gia ñình ngheøo ñang chaät vaät ñeå sinh toàn, tôùi nhöõng ngöôøi coù toäi ñang goõ cöûa nhaø ta vaø nhöõng ngöôøi thaät xa maø tôùi, tôùi nhöõng ngöôøi coù khaû naêng caùch khaùc (khuyeát taät), tôùi taát caû nhöõng ngöôøi ñang mang thöông tích trong linh hoàn vaø ngoaøi theå xaùc, vaø tôùi nhöõng caëp vôï choàng ñang tan naùt vì saàu khoå, beänh hoaïn, cheát choùc hay baùch haïi; Soi saùng (Illuminating) caùc löông taâm thöôøng bò taán coâng bôûi nhöõng löïc löôïng coù haïi vaø tinh teá daùm möu toan thay theá Thieân Chuùa Hoùa Coâng, nhöõng löïc löôïng nhaát thieát phaûi bò loät maët naï vaø choáng cöï trong khi vaãn toân troïng phaåm giaù moãi ngöôøi; Thu löôïm (Gaining) vaø khieâm cung xaây döïng laïi loøng tin töôûng vaøo Giaùo Hoäi, moät loøng tin töôûng bò laøm yeáu ñi raát nhieàu vì taùc phong vaø toäi loãi cuûa con caùi Giaùo Hoäi, ñaùng buoàn thay, tính phaûn chöùng taù cuûa caùc tai tieáng do moät soá giaùo só phaïm trong Giaùo Hoäi ñaõ phaù hoaïi tính khaû tín vaø laøm lu môø veû saùng laïn trong caùc söù ñieäp cöùu roãi cuûa Giaùo Hoäi; Lao coâng (Labouring) caùch nhieät tình ñeå naâng ñôõ vaø khích leä nhieàu gia ñình maïnh meõ vaø trung thaønh duø giöõa caùc lao ñao haøng ngaøy vaãn tieáp tuïc laøm chöùng lôùn lao cho loøng trung thaønh ñoái vôùi giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi vaø caùc giôùi raên cuûa Thieân Chuùa; Saùng cheá (Inventing) ra caùc chöông trình ñoåi môùi ñeå chaêm soùc gia ñình ñaët caên baûn treân Tin Möøng vaø toân troïng caùc dò bieät vaên hoùa, moät chaêm soùc muïc vuï coù khaû naêng thoâng truyeàn Tin Möøng moät caùch loâi cuoán vaø tích cöïc, giuùp loaïi boû khoûi taâm hoàn giôùi treû söï sôï haõi khoâng daùm thöïc hieän caùc cam keát döùt khoaùt, moät chaêm soùc muïc vuï bieát löu yù caùch ñaëc bieät tôùi treû em ñang laø naïn nhaân thöïc söï cuûa caùc gia ñình ñoå vôõ, moät chaêm soùc muïc vuï bieát canh taân vaø cung caáp ñöôïc moät söï chuaån bò thích ñaùng ñeå laõnh nhaän bí tích hoân phoái, hôn laø coù quaù nhieàu chöông trình maø xem ra chæ coù hình thöùc hôn laø huaán luyeän ñeå ngöôøi ta cam keát suoát ñôøi; Nhaém (Aiming) vieäc yeâu thöông voâ ñieàu kieän moïi gia ñình, nhaát laø caùc gia ñình ñang traûi nghieäm khoù khaên, vì khoâng gia ñình naøo neân caûm thaáy mình coâ ñôn hay bò loaïi ra ngoaøi voøng tay yeâu thöông cuûa Giaùo Hoäi, vaø tai tieáng ñích thöïc chính laø noãi sôï ñoái vôùi tình yeâu vaø khoâng daùm bieåu loä tình yeâu aáy moät caùch cuï theå".
Caùc giaùm muïc Ñöùc vaø ba ñoaïn noùi veà ly dò taùi hoân
Noùi gì thì noùi, ñieàu roõ raøng laø: khoâng nhö Thöôïng Hoäi Ñoàng naêm 2014, taát caû caùc ñieàu khoaûn cuûa baûn döï thaûo Töôøng Trình Sau Cuøng do UÛy Ban Soaïn Thaûo cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng naêm 2015 ñaõ ñöôïc ña soá tuyeät ñoái thoâng qua troïn veïn.
Tuy nhieân, caùc ñieàu noùi veà ngöôøi ly dò taùi hoân trong Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng vaãn tieáp tuïc ñöôïc baøn taùn, ít nhaát cho tôùi luùc noù ñöôïc loàng vaøo hay bò loaïi boû döùt khoaùt hoaëc ñöôïc söûa ñoåi ñaùng keå bôûi toâng huaán haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng cuûa Ñöùc Phanxicoâ trong Naêm Thöông Xoùt.
Thöïc vaäy, theo George Weigel, chæ trong voøng 90 phuùt sau khi Kinh Te Deum ñöôïc haùt leân trong ngaøy cuoái cuøng cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng naêm 2015, tranh caõi ñaõ vôõ ra lieân quan tôùi yù nghóa cuûa ba ñoaïn 84-86, ba ñoaïn coù soá phieáu choáng cao nhaát: 187/72, 178/80, 190/64, tuy khoâng ñuû 1/3 toång soá phieáu baàu ñeå loaïi chuùng ra khoûi Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng.
Sau khi ba ñoaïn naøy ñöôïc caùc nghò phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng xem xeùt laàn ñaàu tieân vaøo ñeâm thöù Naêm 22 thaùng 10 naêm 2015, haøng taù tu chính ñaõ ñöôïc ñeà nghò. Nhieàu tu chính ñeà nghò loaïi boû moät, hai hay caû ba ñoaïn naøy vì bò coi laø haøm hoà. Khoaûng 20 gôïi yù töông töï cuõng ñaõ ñöôïc ñöa ra taïi phieân khoaùng ñaïi saùng thöù Saùu. Taát caû caùc ñeà nghò naøy ñeàu khoâng ñöôïc uûy ban soaïn thaûo chaáp thuaän, nhöng uûy ban coù loàng vaøo moät chi tieát chuû yeáu maø chuùng toâi seõ nhaéc ôû döôùi ñaây.
Sau ñaây laø baûn dòch ba ñoaïn naøy, döïa vaøo baûn tieáng Anh cuûa George Weigel, noùi laø caên cöù vaøo baûn goác tieáng YÙ cuûa Phoøng Baùo Chí Toøa Thaùnh:
84. Nhöõng ngöôøi ñaõ röûa toäi ly dò vaø taùi hoân daân söï neân ñöôïc hoäi nhaäp nhieàu hôn vaøo caùc coäng ñoàng Kitoâ Giaùo theo nhieàu caùch khaùc nhau bao nhieâu coù theå, traùnh moïi dòp gaây göông xaáu. Luaän lyù hoïc cuûa vieäc hoäi nhaäp naøy laø chìa khoùa cho vieäc ñoàng haønh muïc vuï vôùi hoï, khoâng nhöõng ñeå hoï thaáy hoï vaãn thuoäc veà Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ laø Giaùo Hoäi, maø coøn ñeå hoï coù ñöôïc moät caûm nghieäm haân hoan vaø sinh hoa traùi trong Nhieäm Theå aáy. Hoï laø ngöôøi ñaõ röûa toäi, hoï laø anh chò em, caùc ôn phuùc vaø ñaëc suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn tuoân vaøo trong hoï vì lôïi ích cuûa moïi ngöôøi. Söï tham döï cuûa hoï coù theå ñöôïc phaùt bieåu trong nhieàu vieäc phuïc vuï khaùc nhau trong Giaùo Hoäi: neân Giaùo Hoäi phaûi bieän phaân xem caùc hình thöùc naøo trong soá caùc hình thöùc loaïi tröø ñang ñöôïc aùp duïng trong sinh hoaït phuïng vuï, muïc vuï, giaùo duïc vaø ñònh cheá coù theå ñöôïc boû qua. Khoâng nhöõng hoï khoâng neân töï coi mình nhö bò tuyeät thoâng, maø hoï coøn caàn ñöôïc soáng vaø lôùn maïnh nhö caùc chi theå soáng ñoäng cuûa Giaùo Hoäi, caûm nghieäm Giaùo Hoäi nhö meï hieàn cuõng ñang ñoàng haønh vôùi hoï, saên soùc hoï moät caùch aâu yeám, vaø khích leä hoï treân ñöôøng ñôøi vaø ñöôøng Tin Möøng.
Vieäc hoäi nhaäp naøy cuõng caàn thieát ñoái vôùi vieäc saên soùc vaø giaùo duïc con caùi hoï, voán laø quan taâm quan troïng nhaát. Ñoái vôùi coäng ñoàng Kitoâ Giaùo, saên soùc nhöõng ngöôøi naøy khoâng laøm suy yeáu ñöùc tin cuûa Giaùo Hoäi vaø chöùng taù cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân; ñuùng hôn, trong vieäc saên soùc naøy, Giaùo Hoäi noùi leân tình baùc aùi cuûa mình caùch thích ñaùng.
85. Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ cho ta moät tieâu chuaån toaøn boä seõ vaãn laø caên baûn cho vieäc ñaùnh giaù caùc hoaøn caûnh naøy: "Caùc muïc töû phaûi bieát raèng, vì lôïi ích cuûa söï thaät, caùc ngaøi buoäc phaûi thi haønh vieäc bieän phaân caùc hoaøn caûnh moät caùch thaän troïng. Thöïc vaäy, coù söï khaùc nhau giöõa nhöõng ngöôøi thaønh thöïc coá gaéng muoán cöùu cuoäc hoân nhaân thöù nhaát cuûa hoï vaø bò boû rôi moät caùch baát coâng, vaø nhöõng ngöôøi, qua loãi laàm naëng neà cuûa mình, ñaõ huûy dieät moät cuoäc hoân nhaân thaønh söï theo giaùo luaät. Sau cuøng, coù nhöõng ngöôøi böôùc vaøo cuoäc keát hôïp thöù hai vì lôïi ích döôõng duïc con caùi, vaø nhöõng ngöôøi, veà phöông dieän chuû quan, ñoâi khi chaéc chaén trong löông taâm raèng cuoäc hoân nhaân tröôùc vaø ñaõ bò huyû dieät moät caùch voâ phöông cöùu chöõa chöa bao giôø thaønh söï caû" [Familiaris Consortio 84]. Bôûi theá, boån phaän cuûa caùc linh muïc laø ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi lieân heä treân con ñöôøng bieän phaân phuø hôïp vôùi giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi vaø söï höôùng daãn cuûa vò giaùm muïc. Trong dieãn trình naøy, ñieàu höõu ích laø thi haønh vieäc xeùt löông taâm trong nhöõng thôøi khaéc suy gaãm vaø thoáng hoái. Ngöôøi ly dò vaø taùi hoân phaûi töï hoûi mình xem mình ñaõ cö xöû ra sao vôùi con caùi khi cuoäc khuûng hoaûng baét ñaàu xaåy ra vôùi cuoäc hoân nhaân ñaàu; hoï coù thöïc hieän caùc coá gaéng hoøa giaûi hay khoâng; tình huoáng ngöôøi baïn ñôøi bò boû rôi ra sao; caùc haäu quaû cuûa moái lieân heä môùi nhö theá naøo ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc trong gia ñình vaø ñoái vôùi coäng ñoàng tín höõu; vaø maãu göông naøo ñaõ ñöôïc daønh cho caùc ngöôøi treû ñang chuaån bò hoân nhaân. Moät suy gaãm thaønh thöïc coù theå taêng cöôøng nieàm tín thaùc vaøo loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, moät loøng thöông xoùt khoâng bò töø khöôùc cho baát cöù ai.
Ngoaøi ra, ñieàu khoâng theå choái caõi ñöôïc laø: trong moät soá hoaøn caûnh, "Vieäc quy loãi vaø traùch nhieäm veà moät haønh ñoäng coù theå ñöôïc giaûm bôùt hay xoùa boû" [Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, soá 1735] do nhieàu ñieàu kieän khaùc nhau. Thaønh thöû, phaùn keát veà moät hoaøn caûnh khaùch quan khoâng nhaát thieát daãn tôùi moät phaùn keát ñeå "qui loãi chuû quan" [UÛy Ban Giaùo Hoaøng veà Caùc Baûn Vaên Luaät Phaùp, Tuyeân Boá ngaøy 24 thaùng Saùu, naêm 2000, soá 2a].
Trong moät soá hoaøn caûnh, ngöôøi ta raát khoù coù theå haønh ñoäng khaùc ñi. Cho neân, duø vaãn duy trì qui luaät toång quaùt, nhöng caàn phaûi thöøa nhaän raèng traùch nhieäm ñoái vôùi moät haønh ñoäng hay moät quyeát ñình naøo ñoù khoâng nhö nhau trong moïi tröôøng hôïp. Duø vaãn phaûi löu yù tôùi vieäc ñaøo taïo löông taâm thích ñaùng nôi ngöôøi ta, nhöng vieäc ñoàng haønh muïc vuï phaûi döï lieäu caùc hoaøn caûnh naøy. Haäu quaû cuûa caùc haønh vi khoâng nhaát thieát phaûi nhö nhau trong moïi tröôøng hôïp.
86. Dieãn trình ñoàng haønh vaø bieän phaân seõ höôùng daãn caùc tín höõu naøy tôùi vieäc xeùt löông taâm ñoái vôùi hoaøn caûnh cuûa hoï tröôùc maët Thieân Chuùa. Ñaøm ñaïo vôùi moät linh muïc ôû toøa trong seõ goùp phaàn vaøo vieäc ñaøo taïo moät phaùn ñoaùn ñuùng veà ñieàu hieän ñang ngaên caûn khaû theå ñöôïc soáng troïn veïn hôn trong Giaùo Hoäi vaø veà caùc bieän phaùp coù theå gaây thuaän lôïi vaø phaùt huy vieäc phaùt trieån naøy. Xeùt vì khoâng heà coù söï tieäm tieán trong leà luaät [Familiaris Consortio soá 34], vieäc bieän phaân naøy khoâng theå naøo khoâng xeùt tôùi caùc ñoøi hoûi cuûa Tin Möøng veà chaân lyù vaø baùc aùi ñöôïc Giaùo Hoäi ñeà nghò. Ñeå vieäc naøy coù theå dieãn ra, caùc ñieàu kieän caàn thieát veà khieâm nhöôøng, thaän troïng, vaø kính yeâu Giaùo Hoäi vaø giaùo huaán Giaùo Hoäi phaûi ñöôïc baûo ñaûm, trong vieäc thaønh thöïc tìm kieám thaùnh yù Chuùa vaø trong öôùc nguyeän ñaït tôùi moät ñaùp traû hoaøn thieän hôn ñoái vôùi thaùnh yù naøy.
Moät soá nhaän xeùt veà ba ñoaïn noùi veà ly dò taùi hoân
1. Khaû theå röôùc leã cuûa nhöõng ngöôøi ly dò vaø taùi hoân daân söï khoâng ñöôïc nhaéc tôùi trong ba ñoaïn treân cuõng nhö trong toaøn boä Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng.
2. Caâu ñöôïc in ngaû vaø ñaäm trong ñoaïn 85 treân ñaây ñaõ ñöôïc loàng vaøo döï thaûo soaïn laïi cuûa Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng sau khi ñoaïn naøy bò caùc nghò phuï chæ trích, ñeå xaùc nhaän raèng giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi veà tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân, vaø söï xöùng ñaùng ñeå ñöôïc röôùc leã, vaãn phaûi laø neàn taûng ñeå töø ñoù vieäc ñoàng haønh muïc vuï vaø bieän phaân coù theå dieãn tieán. Caáu truùc cuûa toaøn caâu naøy minh xaùc vaø neân minh xaùc raèng vieäc höôùng daãn muïc vuï cuûa vò giaùm muïc (vaø noùi roäng ra, vieäc laøm cuûa caùc linh muïc) coù traùch nhieäm phaûi löu yù tôùi giaùo huaán neàn taûng vaø laâu ñôøi naøy.
3. Giaùo huaán cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II trong Familiaris Consortio soá 84 laø tieâu chuaån coù hieäu löïc vaø toaøn dieän trong caùc hoaøn caûnh caûnh muïc vuï khoù khaên vaø teá nhò naøy. Trong caùc söûa ñoåi (modi) ñeä naïp saùng thöù Saùu, coù ñeà nghò cho raèng troïn soá 84 cuûa Familiaris Consortio ñöôïc trích daãn ñaày ñuû trong Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng; moïi haøm hoà ñaùng leõ ñaõ khoâng coøn neáu caùc söûa ñoåi naøy ñöôïc chaáp thuaän. Nhöng neáu Familiaris Consortio soá 84 quaû thöïc laø "tieâu chuaån toaøn dieän" cho vieäc bieän phaân muïc vuï vaø thieâng lieâng trong caùc tình huoáng naøy, thì tính toaøn dieän naøy chaéc chaén phaûi phaûi bao goàm caû maáy caâu sau, voán ñöôïc vieát lieàn ngay sau nhöõng caâu ñöôïc trích daãn ôû soá 85 treân ñaây: "Tuy nhieân, Giaùo Hoäi taùi xaùc nhaän thöïc haønh cuûa mình, moät thöïc haønh ñaët caên baûn treân Thaùnh Kinh, laø khoâng cho pheùp nhöõng ngöôøi ly dò vaø taùi hoân röôùc leã. Hoï khoâng theå ñöôïc pheùp nhö theá do söï kieän traïng thaùi vaø ñieàu kieän soáng cuûa hoï maâu thuaãn moät caùch khaùch quan vôùi söï keát hôïp tình yeâu giöõa Chuùa Kitoâ vaø Giaùo Hoäi voán ñöôïc bieåu hieän vaø ñöôïc theå hieän bôûi Pheùp Thaùnh Theå. Ngoaøi ra, coøn moät lyù do muïc vuï ñaëc bieät khaùc nöõa: neáu nhöõng ngöôøi naøy ñöôïc pheùp röôùc leã, caùc tín höõu seõ bò daãn vaøo sai laàm vaø laãn loän ñoái vôùi giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi veà tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân".
4. Trong ba doaïn treân vaø trong caû toaøn boä Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng, khoâng thaáy gôïi yù naøo veà vieäc "tín lyù" coù theå taùch bieät khoûi "thöïc haønh" trong vaán ñeà xöùng ñaùng ñöôïc röôùc leã cuûa nhöõng ngöôøi ly dò vaø taùi hoân daân söï.
5. Ñeà Xuaát Kasper khoâng xuaát hieän trong ba ñoaïn treân hay trong Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng vì caùc nghò phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ döùt khoaùt baùc boû noù.
6. Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng khoâng uûng hoä "giaûi phaùp Coâng Giaùo Ñòa Phöông" töùc vieäc taûn quyeàn trong caùc vaán ñeà naøy cho caùc hoäi ñoàng giaùm muïc mieàn hay quoác gia hay cho caùc giaùm muïc hoaëc muïc töû ñòa phöông.
7. Baûn Töôøng Trình Sau Cuøng minh xaùc raèng "löông taâm", hieåu caùch ñuùng ñaén, laø moät löông taâm ñöôïc ñaøo taïo ñöùng ñaén, nghóa laø ñaøo taïo trong vaø bôûi söï thaät; ñieàu naøy coù nghóa: "löông taâm" khoâng phaûi chæ noùi leân yù chí cuûa moät ngöôøi. Lôøi tuyeân boá veà löông taâm taïi caùc soá 84-86 caàn ñöôïc ñoïc döôùi söï soi saùng cuûa ñieàu vöøa noùi.
Tuy khoâng nhö moät soá giôùi truyeàn thoâng cho raèng ba ñoaïn treân ñaõ ngaàm thöøa nhaän ñeà xuaát cuûa Ñöùc Hoàng Y Kasper, nhöng ít nhaát ba ñoaïn ñoù nghieâng veà phía quan ñieåm cuûa caùc vò giaùm muïc noùi tieáng Ñöùc.
Thöïc vaäy, ñoïc kyõ baûn töôøng trình phaàn thöù ba cuûa hoï, ta thaáy cung gioïng cuûa noù gaàn nhö hoaøn toaøn ñöôïc phaûn aûnh trong ba ñoaïn treân, keå caû cung caùch trích daãn, maø nhieàu ngöôøi cho laø maäp môø, soá 84 Toâng Huaán Haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Familiaris consortio cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II. Caùc luaän ñieåm beânh vöïc giaûi phaùp, cuõng bò nhieàu ngöôøi cho laø khoâng roõ raøng, cuûa caû hai baûn ñeàu coù nhöõng ñieåm töông töï nhö nhau. Tinh thaàn hoøa giaûi, thoûa hieäp ñeå ñaït ñoàng thuaän hay nhaát trí quaû ñaõ baøng baïc trong caû hai baûn vaên, ít nhaát trong caùc ñoaïn noùi veà ngöôøi ly dò vaø taùi hoân daân söï.
Theo George Weigel, ngoân ngöõ trong ba ñoaïn treân ñoâi luùc maäp môø, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coá yù muoán coù söï maäp môø. Nhöng cöù luaän lyù hoïc maø xeùt, thì ñaõ trích Familiaris Consortio 84, ngöôøi ta buoäc phaûi chaáp nhaän troïn noäi dung cuûa noù. Vaø neáu nhö theá, thì ba ñoaïn treân khoâng haún khoâng töông hôïp vôùi tín lyù coå ñieån vaø kyû luaät bí tích hieän haønh cuûa Giaùo Hoäi; thaäm chí noù coøn taêng cöôøng tín lyù vaø kyû luaät naøy khi thaúng thöøng quaû quyeát raèng giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi laø neàn taûng ñeå töø ñoù vieäc ñoàng haønh muïc vuï chaân thöïc coù theå dieãn ra.
Vuõ Vaên An