Phuùc Trình Tröôùc Khi Thaûo Luaän
cuûa Toång Töôøng Trình Vieân Thöôïng Hoäi Ñoàng
Phuùc Trình Tröôùc Khi Thaûo Luaän cuûa Toång Töôøng Trình Vieân Thöôïng Hoäi Ñoàng.
Roma (VietCatholic New 7-10-2015) - Ngaøy ñaàu tieân cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng veà gia ñình naêm 2015, Ñöùc Hoàng Y Peter Erdo, Toång Töôøng Trình Vieân, ñaõ ñoïc moät töôøng trình daãn nhaäp tröôùc caùc nghò phuï. Döïa vaøo Taøi Lieäu Laøm Veäc cuõng nhö caùc vaên kieän môùi ñaây cuûa huaán quyeàn, Ñöùc Hoàng Y Erdo ñaõ löôïc laïi coâng vieäc maø Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ ñöôïc keâu goïi thöïc hieän. Ngaøi xem xeùt caùc thaùch ñoá hieän nay cuûa gia ñình vaø hoân nhaân, ôn goïi cuûa gia ñình, vaø söù meänh gia ñình ngaøy nay. Sau ñaây laø baûn dòch troïn töôøng trình cuûa ngaøi, töôøng trình maø tröôùc ñaây vaãn coù thoùi quen goïi laø Phuùc Trình Tröôùc Khi Thaûo Luaän (Relatio ante Disceptationem), döïa vaøo baûn tieáng Anh cuûa haõng tin CNA.
Daãn nhaäp
Chuùa Gieâsu Kitoâ laø thaày chuùng ta, laø Chuùa chuùng ta vaø laø Ñaáng Chaên Chieân Toát Laønh. Theo thaùnh söû Maùccoâ, khi thaáy ñaùm ñoâng lôùn lao, Ngöôøi chaïnh loøng thöông hoï: "vaø Ngöôøi baét ñaàu daïy hoï nhieàu ñieàu" (Mc 6:34). Veà phöông dieän naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ chæ ra phöông phaùp vaø chöông trình maø caû ta nöõa cuõng neân theo, caùch naøo ñoù, trong vieäc laøm cuûa mình: "# nhìn, caûm thöông, daïy doã. Ta coù theå goïi ñaây laø caùc ñoäng töø cuûa Ñaáng Chaên Chieân# Ñoäng töø thöù nhaát vaø ñoäng töø thöù hai töùc nhìn vaø caûm thöông luoân ñöôïc thaáy trong thaùi ñoä cuûa Chuùa Gieâsu: thöïc vaäy, caùi nhìn cuûa Ngöôøi khoâng phaûi laø caùi nhìn cuûa nhaø xaõ hoäi hoïc hay cuûa nhieáp aûnh gia baùo chí, vì Ngöôøi luoân nhìn 'baèng ñoâi maét traùi tim'# Töø tình aâu yeám dòu daøng naøy phaùt sinh ra öôùc nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu muoán nuoâi döôõng ñaùm ñoâng baèng lôøi cuûa Ngöôøi, nghóa laø, baèng caùch daïy doã lôøi Thieân Chuùa cho daân chuùng. Chuùa Gieâsu nhìn, Chuùa Gieâsu caûm thöông. Chuùa Gieâsu daïy doã ta" (Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Kinh Truyeàn Tin, 19 thaùng Saùu, 2015). Vieãn kieán naøy töông hôïp vôùi ba chuû ñeà lôùn cuûa Taøi Lieäu Laøm Vieäc, voán laø keát quaû cuûa moät phöông thöùc thaâm haäu vaø hôïp ñoaøn. Trong töôøng trình daãn nhaäp naøy, tuy khoâng theå noùi ñöôïc heát moïi chuû ñeà quan troïng töøng xuaát hieän trong cuoäc thaûo luaän vaø vaên kieän cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng naêm ngoaùi, vaø trong khoaûng thôøi gian töø ñoù, chuùng ta seõ coá gaéng theo doõi caùch rieâng caùc chuû ñeà chính.
I. Laéng nghe caùc thaùch ñoá cuûa gia ñình
I.1 Boái caûnh vaên hoùa xaõ hoäi
Trong phaàn thöù nhaát, Taøi Lieäu Laøm Vieäc noùi tôùi vieäc laéng nghe voán khoâng laø gì khaùc hôn laø vieäc "nhìn", thöøa nhaän caùc thaùch ñoá maø gia ñình ñang ñoái dieän. Hieän nay, treân theá giôùi, trong caùc hoaøn caûnh chuyeân bieät, vaø trong caùc cuoäc thaûo luaän hay trong naõo traïng ngöôøi ta, xem ra coù ít nhaát hai loaïi vaán ñeà lôùn sau ñaây. Vaán ñeà thöù nhaát coù tính truyeàn thoáng, xem ra lieân tuïc, nhöng, trong theá giôùi hoaøn caàu hoùa hieän nay, ñang mang theo nhieàu chieàu kích môùi vaø nhieàu haäu quaû môùi vaø baát ngôø. Ñoù laø caùc haäu quaû cuûa vieäc thay ñoåi khí haäu vaø moâi tröôøng, vaø caùc haäu quaû cuûa baát coâng xaõ hoäi, baïo löïc, chieán tranh, töøng ñaåy haøng trieäu ngöôøi rôøi boû queâ höông vaø tìm caùch soáng coøn taïi nhieàu mieàn khaùc nhau treân theá giôùi. Thí duï, nhìn vaøo haøng traêm ngaøn ngöôøi di cö vaø tî naïn ñang haøng ngaøy ñoå vaøo AÂu Chaâu, ta thaáy ngay laäp töùc raèng ñaïi ña soá goàm nhöõng ngöôøi ñaøn oâng treû, duø, ñoâi khi, hoï tôùi ñaây vôùi caùc phuï nöõ vaø con caùi hoï. Töø hình aûnh naøy, ta ñaõ thaáy roõ: phong traøo di daân ñang laøm tan raõ caùc gia ñình, hoaëc ít nhaát cuõng laøm ngöôøi ta khoù maø taïo laäp ñöôïc chuùng. Taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, caùc cha meï treû boû caû cöûa nhaø vaø con caùi, ra ngoaïi quoác tìm vieäc laøm.
Khoâng ít nôi treân theá giôùi, ngöôøi ta phaûi laøm vieäc ñeå laáy moät ñoàng löông thaáp ñeán ñoä chæ ñuû cho chính hoï soáng coøn maø tieáp tuïc laøm vieäc, chöù khoâng ñuû khaû naêng chaêm soùc gia ñình. Trong boái caûnh naøy, ta khoâng theå queân ñieàu naøy: caû caùc doanh nghieäp taøi chaùnh cuõng coù moät traùch nhieäm ñoái vôùi tình theá naøy.
Cuõng ñang xaåy ra vieäc naøy nöõa: ñeå baûo ñaûm ñieàu vaãn ñöôïc goïi laø tính löu ñoäng cuûa "löïc löôïng lao ñoäng", troïn boä nhieàu gia ñình ñaõ phaûi di chuyeån tôùi caùc thaønh phoá khaùc hay caùc vuøng khaùc, vaø do ñoù ñaõ xeù naùt caùc cô caáu nhaân baûn vaø xaõ hoäi cuûa gia ñình, baèng höõu vaø xoùm gieàng, tröôøng hoïc cuõng nhö ñoàng nghieäp. Thaønh thöû, tính löu ñoäng lôùn lao naøy döôøng nhö laø moät trong caùc nhaân toá thuùc ñaåy ngöôøi ta ñeán vôùi caùc thaùi ñoä vaø khuynh höôùng caù nhaân chuû nghóa.
Nhö theá, vieäc kyõ ngheä hoùa, töøng khôûi ñaàu ôû theá kyû 19, ngaøy nay ñaõ dieãn ra khaép moïi nôi treân theá giôùi. Hình thöùc lao ñoäng ñaëc tröng ñaõ trôû thaønh hình thöùc lao ñoäng leä thuoäc. Coâng nhaân, vì laøm vieäc ôû beân ngoaøi gia ñình, neân ñaõ ñöôïc traû coâng cho vieäc laøm ôû beân ngoaøi gia ñình cuûa mình, trong khi vieäc laøm quùi giaù nhaát thöïc hieän trong coäng ñoàng gia ñình, nhö vieäc giaùo duïc con caùi vaø chaêm soùc ngöôøi beänh vaø ngöôøi giaø caû taïi nhaø, thì ít ñöôïc xaõ hoäi nhìn nhaän vaø trôï giuùp. Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ töøng noùi: "Chuùng ta ñang traûi nghieäm caùc thieáu soùt cuûa moät xaõ hoäi ñöôïc thaûo chöông cho hieäu naêng, neân queân khuaáy caû ngöôøi giaø caû cuûa mình. Maø ngöôøi giaø caû laø voán giaàu coù ta khoâng theå laøm ngô" (Trieàu kieán chung, 4 thaùng Ba, 2015).
I.2 Thay ñoåi nhaân hoïc: chaïy troán caùc ñònh cheá
Taïi nhöõng vuøng giaàu coù hôn cuûa theá giôùi, ta coøn thaáy moät hieän töôïng sô ñaúng hôn, tuøy thuoäc hieän töôïng ñaàu, vaø ñang hieän höõu taïi nhieàu nôi khaùc treân theá giôùi, ñoù laø ñieàu voán ñöôïc goïi laø "söï thay ñoåi nhaân hoïc", coù nguy cô trôû thaønh moät thöù "chuû nghóa giaûn löôïc nhaân hoïc" (Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, dieãn vaên vôùi caùc tham döï vieân cuoäc hoäi thaûo veà ñeà nghò cuûa ngaøi cho moät "neàn kinh teá bao goàm nhieàu ngöôøi hôn", 12 thaùng Baåy, 2014). Khi möu caàu töï do, con ngöôøi thöôøng coá gaéng trôû neân ñoäc laäp, thoaùt khoûi baát cöù sôïi daây xaõ hoäi naøo, nhaát laø caùc sôïi daây lieân quan tôùi hình thöùc soáng coù tính ñònh cheá. Thöïc vaäy, ñôøi soáng xaõ hoäi, nhaát laø caùc xaõ hoäi goïi laø 'phaùt trieån', coù nguy cô 'bò cheát ngheït' bôûi chuû nghóa duy hình thöùc baøn giaáy. Moät hieän töôïng khoâng nhaát thieát chæ phaùt sinh töø tính phöùc taïp cuûa caùc cô caáu kinh teá vaø xaõ hoäi hay tính phöùc taïp cuûa cuoäc chinh phuïc khoa hoïc, maø döôøng nhö coøn coù moät nguoàn goác khaùc nöõa, ñoù laø vieäc thay ñoåi thaùi ñoä. Neáu ta khoâng tin töôûng bieát ñöôïc söï thaät khaùch quan vaø caùc giaù trò khaùch quan voán ñaët caên baûn treân thöïc taïi, thì ta lieàu mình ñi tìm caùc höôùng daãn cho taùc phong xaõ hoäi cuûa ta döïa treân caùc tieâu chuaån hoaøn toaøn coù tính hình thöùc, nhö ña soá phieáu, baát keå noäi dung, hay döïa treân tính hình thöùc cuûa caùc dieãn trình, taïi nhieàu toå chöùc, nhö laø phöông theá duy nhaát bieän minh cho choïn löïa cuûa mình. Hieän töôïng naøy coù theå thuùc ñaåy caùc nhaø laäp phaùp nhaân thöøa caùc qui ñònh phaùp cheá, thaäm chí kieåm soaùt thoâng tin, vì sôï raèng neáu khoâng laøm theá, ngöôøi ta seõ khoâng töï yù tuaân giöõ luaät leä, moät thöù tuaân giöõ thöïc ra chæ phaùt xuaát töø xaùc tín luaân lyù nhôø cuøng coù chung moät hieåu bieát khaùch quan veà thöïc taïi. Töø böùc tranh naøy, xuaát phaùt moät tha hoùa ñaùng keå coù theå giaûi thích ñöôïc vieäc nhieàu ngöôøi troán chaïy caùc hình thöùc coù tính ñònh cheá nhö bò baûn naêng thuùc ñaåy. Do ñoù, xem ra ta coù theå giaûi thích ñöôïc söï gia taêng con soá nhöõng caëp soáng chung maø beà ngoaøi xem ra oån ñònh, duø khoâng keát öôùc baát cöù hình thöùc hoân nhaân naøo, baát luaän laø daân söï hay toân giaùo. Taïi moät soá quoác gia, baùch phaân cao cuûa loaïi choïn löïa naøy cho thaáy coù söï töông quan qua laïi vôùi baùch phaân cao nhöõng ngöôøi muoán choân caát cha meï hoï khoâng caàn baát cöù nghi leã naøo. ÔÛ nhöõng nôi luaät phaùp cho pheùp, hoï thích mang veà nhaø tro coát cuûa caùc ngaøi hay raûi chuùng ñi chaúng caàn nghi thöùc chi heát. ÔÛ ñaây, roõ raøng vieäc chaïy troán trieät ñeå khoûi caùc ñònh cheá naøy cuõng aûnh höôûng tôùi moät soá hình thöùc soáng töï chuùng coù tính coäng ñoaøn vaø ñònh cheá. Hoân nhaân vaø gia ñình khoâng phaûi daønh cho caùc caù nhaân bieät laäp; ñuùng hôn, chuùng thoâng truyeàn caùc giaù trò, vaø cung hieán khaû theå phaùt trieån cho con ngöôøi nhaân baûn, moät ñieàu khoâng theå naùo thay theá ñöôïc.
Trong moïi cuoäc khuûng hoaûng ñònh cheá vaø caùc hình thöùc coù tính ñònh cheá ñoái vôùi caùc lieân heä nhaân baûn, vaø khoâng chæ trong laõnh vöïc hoân nhaân vaø gia ñình, duø coù ñaëc bieät trong phaïm vi naøy, ta thaáy hieån nhieân coù söï caêng thaúng noäi taïi nôi con ngöôøi nhaân baûn vaø trong vaán ñeà theá naøo laø con ngöôøi nhaân baûn. Trong truyeàn thoâng, caùch phaùt bieåu vaø ngoân töø ngöõ hoïc luoân bao haøm moät yeáu toá ñònh cheá. Khi söû duïng caùc töø ngöõ vôùi noäi dung chính xaùc, ta deã daøng ñaït tôùi vieäc tröøu töôïng hoùa vaø suy luaän hôïp luaän lyù, giuùp caùc caù nhaân khoûi phaûi khoå coâng cöù phaûi luoân saùng cheá ra nhöõng caùch theá môùi ñeå thoâng ñaït. Tuaân theo caùc phong tuïc vaø caùc hình thöùc coù tính ñònh cheá cuûa xaõ hoäi laø nhöõng caùch deã daøng vaø chaéc chaén hôn ñeå cö xöû trong nhieàu tình huoáng cuûa cuoäc soáng. Noùi chung, caùc ñònh cheá roõ raøng laø nhöõng then maùy 'kieåm soaùt' (checks) nhaèm laøm deã daøng, laøm nheï nhaøng caùc moái lieân heä lieân ngaõ. Ngay caùc qui luaät baát thaønh vaên trong caùch xöû theá ngoaøi xaõ hoäi cuõng coù moät chöùc naêng töông töï. Ngöôøi ta coù theå thoâng ñaït lyù töôûng xöû theá coâng chính baèng göông saùng, truyeän keå hay dieãn taû baèng phim aûnh, nhöng hoï cuõng coù theå phaùt bieåu lyù töôûng aáy qua qui ñònh coù theå quan nieäm ñöôïc baèng ngoân töø, trong moät ñaïo luaät. Chuùa Gieâsu Kitoâ laø nhaø thoâng ñaït vó ñaïi nhaát, laø lôøi haèng soáng cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng coù theå keå caùc duï ngoân roài noùi "haõy ñi vaø laøm nhö theá", nhöng cuõng coù theå noùi nhö Nhaø Laøm Luaät.
Söï thay ñoåi nhaân hoïc hieän thôøi ñang ñuïng tôùi nhöõng taàng saâu nhaát cuûa con ngöôøi nhaân baûn. Noù ñuïng tôùi caû vieäc leân keá hoaïch cho caùc chi tieát nhoû nhaët nhaát cuûa moät ñaùm cöôùi, lo laéng ñuû moïi vieäc: aâm nhaïc, thöïc ñôn, khaên traûi. Quùi vò thaáy caùc caëp ñính hoân hoaøn toaøn baän bòu vôùi nhöõng chi tieát naøy, nhöng ñoàng thôøi laïi queân khuaáy chính yù nghóa ñích thöïc cuûa hoân nhaân.
Trong caùi 'töø tröôøng' nhaát thieát naøy vaø trong caûnh xem ra xa vôøi cuûa nhieàu hình thöùc coù tính ñònh cheá, ta thaáy coù vaán ñeà luaät phaùp cuõng nhö caùc vaán ñeà hoân nhaân vaø gia ñình. Tröôùc tình theá hieän nay vaø thöïc söï môùi meû naøy, quaû laø moät ôn quan phoøng khi Thöôïng Hoäi Ñoàng hieän taïi ñöôïc daønh cho chuû ñeà naøy. Nhö theá, ta haõy xem xeùt ñaày ñuû phaïm vi cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng naøy, nhö ñaõ ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ aán ñònh: "#ñoïc ñöôïc caùc daáu chæ cuûa caû Thieân Chuùa laãn cuûa lòch söû nhaân loaïi, trong moät loøng trung thaønh keùp nhöng ñoäc ñaùo maø vieäc ñoïc naøy voán bao haøm" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 3).
II. Bieän phaân ôn goïi cuûa gia ñình
II.1 Gia ñình vaø khoa sö phaïm cuûa Thieân Chuùa
Caùi nhìn cuûa Chuùa Gieâsu laø caùi nhìn cuûa loøng thöông xoùt, moät loøng thöông xoùt ñaët caên baûn treân söï thaät. Giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu veà hoân nhaân vaø gia ñình laø töø saùng theá (xem Mt 19:3). Söï soáng cuûa con ngöôøi nhaân baûn vaø cuûa nhaân loaïi laø thaønh phaàn cuûa moät döï aùn lôùn lao: döï aùn cuûa chính Thieân Chuùa hoaù coâng. Cuõng nhö trong moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng, ta tìm ñöôïc söï toaøn veïn vaø haïnh phuùc cuûa ta neáu bieát töï yù vaø loàng mình moät caùch coù yù thöùc vaøo trong döï aùn ñaày khoân ngoan vaø yeâu thöông naøy. Neáu ta bieát duøng heát khaû naêng töï nhieân cuûa ta ñeå ñi tìm söï thaät veà hoân nhaân vaø gia ñình, vaø neáu ta bieát laéng nghe caùc giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, ta seõ naém ñöôïc noù trong moïi neùt vieân maõn vaø thaùnh thieän cuûa noù. Hoân nhaân vaø gia ñình saùng laùng trong veû ñeïp cuûa chuùng ñeán noãi Thaùnh Phaoloâ cho ñaây laø moät maàu nhieäm lôùn lao bieåu loä ñöôïc tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ ñoái vôùi Giaùo Hoäi (xem Eph. 5:32). Veû ñeïp naøy khoâng chæ coù yù noùi ñeán moät ñieàu gì ñoù loâi cuoán maø voâ ích lôïi, noù khoâng phaûi chæ coù giaù trò thaåm myõ, maø coøn ñöôïc nhaän laø moät lôïi ích chaân thaät, saâu saéc, khaùch quan trong ñôøi ngöôøi, moät con ñöôøng ñích thöïc daãn tôùi haïnh phuùc, maø ñeán löôït, noù coøn laøm cho hoân nhaân bí tích thaønh moät phöông theá thaùnh hoùa vaø laø nguoàn ôn thaùnh.
"Söï thaät [nhö Coâng Ñoàng daïy] laø theá naøy: chæ trong maàu nhieäm Ngoâi Lôøi nhaäp theå, maàu nhieäm con ngöôøi môùi nhaän ñöôïc aùnh saùng. [...] Chuùa Kitoâ, Añam cuoái cuøng, qua vieäc maïc khaûi maàu nhieäm Chuùa Cha vaø tình yeâu cuûa Ngöôøi, ñaõ troïn veïn maïc khaûi con ngöôøi cho chính con ngöôøi vaø laøm cho ôn goïi toái haäu cuûa hoï ra roõ raøng" (Gaudium et spes 22). Do ñoù, döïa vaøo chìa khoùa qui Kitoâ, ta cuõng phaûi hieåu caùc ñaëc tính töï nhieân phong phuù vaø ña daïng cuûa hoân nhaân (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 40).
II.2 Chuùa Gieâsu vaø gia ñình: ôn phuùc vaø traùch vuï baát khaû tieâu
"Chính Chuùa Gieâsu, khi nhaéc tôùi keá hoaïch nguyeân thuûy cuûa caëp vôï choàng nhaân baûn, ñaõ taùi khaúng ñònh cuoäc keát hôïp baát khaû tieâu giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø, duø Ngöôøi coù noùi vôùi ngöôøi bieät phaùi raèng 'vì söï cöùng loøng cuûa caùc oâng maø Moâseâ ñaõ cho pheùp caùc oâng ly dò vôï, nhöng töø nguyeân thuûy voán khoâng phaûi vaäy' (Mt 19:8). Tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân ('söï gì Thieân Chuùa ñaõ lieân keát, con ngöôøi khoâng ñöôïc phaân reõ'Mt 19:6) phaûi ñöôïc hieåu khoâng nhö moät 'caùi aùch' quaøng leân con ngöôøi maø nhö moät 'ôn phuùc' taëng cho ngöôøi choàng vaø ngöôøi vôï keát hôïp trong hoân nhaân. Chuùa Gieâsu ñaõ sinh ra trong moät gia ñình; Ngöôøi baét ñaàu laøm caùc daáu laï ñaàu tieân taïi tieäc cöôùi Cana vaø Ngöôøi coâng boá yù nghóa cuûa hoân nhaân nhö laø söï vieân maõn cuûa moät maïc khaûi nhaèm khoâi phuïc keá hoaïch nguyeân thuûy cuûa Thieân Chuùa (Mt 19:3). Tuy nhieân, cuøng moät luùc, Ngöôøi ñem nhöõng ñieàu Ngöôøi giaûng daäy vaøo thöïc haønh vaø bieåu loä yù nghóa ñích thöïc cuûa loøng thöông xoùt, ñöôïc minh hoïa roõ reät trong cuoäc gaëp gôõ ngöôøi ñaøn baø Samaria (Ga 4:1-30) vaø vôùi ngöôøi ñaøn baø ngoaïi tình (Ga 8:1-11). Baèng caùch nhìn ngöôøi toäi loãi moät caùch yeâu thöông, Chuùa Gieâsu ñaõ daãn hoï tôùi choã thoáng hoái vaø hoài taâm ('haõy ñi vaø ñöøng phaïm toäi nöõa'), voán laø caên baûn ñeå tha thöù" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 41).
Döï aùn daønh cho hoân nhaân vaø gia ñình naøy cuûa Thieân Chuùa ñem laïi khaû theå vieân maõn cho ñôøi soáng ngöôøi ta, moät khaû theå hieän nay vaãn coøn lieân heä, baát chaáp caùc khoù khaên gaëp phaûi trong vieäc duy trì caùc cam keát vónh vieãn. Caùc nhaân ñöùc trong ñôøi soáng vôï choàng vaø ñôøi soáng gia ñình laø: "# toân troïng vaø tín thaùc laãn nhau; chaáp nhaän vaø bieát ôn laãn nhau; kieân taâm vaø tha thöù" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 43).
II.3 Gia ñình, hình aûnh Chuùa Ba Ngoâi
Hoân nhaân vaø gia ñình noùi leân moät caùch ñaëc bieät raèng con ngöôøi ñöôïc döïng neân gioáng hình aûnh vaø hoïa aûnh Thieân Chuùa. Trong boái caûnh naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ nhaéc nhôû raèng "... moät mình ngöôøi nam khoâng phaûi laø hình aûnh Thieân Chuùa maø moät mình ngöôøi nöõ cuõng khoâng phaûi laø hình aûnh Thieân Chuùa, nhöng ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ nhö moät caëp vôï choàng môùi laø hình aûnh Thieân Chuùa. Söï khaùc nhau giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ khoâng phaûi laø ñeå ñoái nghòch nhau hay ñeå khuaát phuïc nhau, maø laø ñeå hieäp thoâng vaø sinh saûn, luoân theo hình aûnh vaø hoïa aûnh Thieân Chuùa" (Trieàu kieán chung, 15 thaùng Tö, 2015). Thöïc theá, baûn chaát boå tuùc cho nhau trong ñaëc ñieåm keát hôïp vaø sinh saûn cuûa hoân nhaân ñaõ ñöôïc khaéc ghi vaøo keá hoaïch taïo döïng cuûa Thieân Chuùa (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 45).
Gia ñình vaø hoân nhaân ñaõ ñöôïc Chuùa Kitoâ cöùu chuoäc (xem Eph 5: 21-32), cho phuïc hoài trôû laïi vôùi hình aûnh Ba Ngoâi Chí Thaùnh, moät maàu nhieäm maø töø ñoù phaùt sinh ra moïi tình yeâu ñích thöïc. Vieäc naøy bao haøm cuøng moät luùc ñieàu naøy: ñoái vôùi ngöôøi ñaõ röûa toäi, chuùng laø moät ôn phuùc vaø moät cam keát ñaëc bieät.
II.4 Gia ñình trong Huaán Quyeàn Giaùo Hoäi
Coâng Ñoàng Vatican II nhaán maïnh söï quan troïng cuûa vieäc coå vuõ phaåm giaù hoân nhaân vaø gia ñình (xem Gaudium et spes 47-52), khi nhaéc laïi söï kieän hoân nhaân laø moät coäng ñoàng söï soáng vaø tình yeâu (xem GS 48). Thöïc vaäy, tình yeâu ñích thöïc khoâng bò giaûn löôïc vaøo moät soá yeáu toá naøo ñoù trong moái lieân heä maø bao haøm vieäc hieán thaân cho nhau (xem GS 49). Nhö theá, caùc chieàu kích tính duïc vaø xuùc caûm ñöôïc boài ñaép trong cuoäc soáng haøng ngaøy. Trong Ñaáng Taïo Hoùa, caëp vôï choàng nhaân baûn voán ñaõ laø ngöôøi mang chuùc laønh cuûa Thieân Chuùa. Thöïc vaäy, trong Saùch Saùng Theá, ta ñoïc thaáy "Thieân Chuùa taïo neân con ngöôøi theo hình aûnh cuûa Ngöôøi, Ngöôøi taïo neân hoï theo hình aûnh cuûa Ngöôøi; Ngöôøi döïng neân hoï coù nam coù nöõ. Vaø Thieân Chuùa chuùc phuùc cho hoï, vaø Ngöôøi noùi vôùi hoï: 'haõy sinh soâi naåy nôû...'" (St 1:27-28). Roài, trong vieäc nhaäp theå, Thieân Chuùa mang laáy tình yeâu nhaân baûn, thanh taåy noù vaø ñem noù tôùi choã thaønh toaøn vaø ban cho hai vôï choàng, cuøng vôùi Thaàn Khí cuûa Ngöôøi, töøng ñöôïc ban trong bí tích Röûa Toäi, khaû naêng theå hieän noù caùch troïn veïn vaø nhôø ôn thaùnh cuûa Ngöôøi, hoï xaây döïng Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ vaø trôû neân Giaùo Hoäi taïi gia (xem Lumen gentium 11; Taøi Lieäu Laøm Vieäc 47).
II.5 Chieàu kích truyeàn giaùo cuûa gia ñình
Chieàu kích truyeàn giaùo cuûa gia ñình baét nguoàn töø bí tích Röûa Toäi vaø ñöôïc theå hieän trong coäng ñoàng Kitoâ höõu. Gia ñình Kitoâ höõu, moät Giaùo Hoäi taïi gia, ñaët caên baûn treân bí tích hoân nhaân cuûa hai Kitoâ höõu, töø baûn chaát, voán coù khuynh höôùng loan truyeàn ñöùc tin baèng caùch chia seû noù cho nhieàu ngöôøi khaùc. Thöïc vaäy, gia ñình Kitoâ Giaùo ñöôïc môøi goïi laøm chöùng cho Tin Möøng hoaëc baèng cuoäc soáng phuø hôïp vôùi Tin Möøng, hoaëc baèng vieäc tuyeân xöng truyeàn giaùo. Caùc ngöôøi phoái ngaãu taêng cöôøng ñöùc tin cho nhau vaø thoâng truyeàn ñöùc tin cho con caùi mình, nhöng maët khaùc, con caùi, cuøng vôùi caùc thaønh vieân khaùc cuûa gia ñình, cuõng ñöôïc môøi goïi chia seû ñöùc tin. Trong gia ñình, baïn coù theå traûi nghieäm caùch caùc ngöôøi phoái ngaãu khi yeâu nhau, ñöôïc thaàn khí Chuùa Kitoâ taêng cöôøng, soáng ra sao ôn goïi neân thaùnh cuûa hoï. Nhö theá, theo lôøi Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi trong toâng huaán Familiaris consortio, gia ñình ñaõ taïo neân ñöôøng ñi cho Giaùo Hoäi (xem FC 13).
Chính trong khuoân khoå naøy, giaùo huaán cuûa Chaân Phuùc Phaoloâ VI raát thích ñaùng, khi neâu baät moái lieân heä thaân maät giöõa tình yeâu vôï choàng vaø vieäc sinh saûn söï soáng (xem Humanae vitae). Ngaøy nay, söï thaät naøy döôøng nhö caøng ñaëc bieät quan troïng khi coù quaù nhieàu khaû naêng kyõ thuaät coù theå taùch bieät vieäc sinh saûn ra khoûi tình yeâu vôï choàng. Tình yeâu mang ra soáng trong hoân nhaân vaø gia ñình laø nguyeân lyù soáng trong xaõ hoäi, nhö Ñöùc Beâneâñíctoâ ñaõ nhaéc nhôû trong thoâng ñieäp Caritas in veritate (soá 44) cuûa ngaøi. Thöïc vaäy, gia ñình laø nôi con ngöôøi hoïc bieát caûm nghieäm ích chung (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc soá 50). Giaùo huaán cuûa caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng cuõng thaâm haäu hoùa chieàu kích thieâng lieâng cuûa ñôøi soáng gia ñình, baét ñaàu vôùi vieäc khaùm phaù laïi vieäc gia ñình caàu nguyeän vaø cuøng laéng nghe Lôøi Chuùa. Cuõng coù tính neàn taûng khoâng keùm laø vieäc khaùm phaù laïi ngaøy Chuùa Nhaät nhö moät daáu chæ goác gaùc saâu xa cuûa gia ñình trong thöïc taïi Giaùo Hoäi. Tính linh ñaïo cuûa gia ñình phaûi ñöôïc nuoâi döôõng baèng caùc caûm nghieäm ñöùc tin maïnh meõ, nhaát laø baèng vieäc tham döï Thaùnh Theå (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc soá 51; LG oá 11). Treân heát, trong Thaùnh Theå Chuùa Nhaät, gia ñình Kitoâ höõu coâng boá gia ñình vó ñaïi vaø döùt khoaùt kia maø taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc môøi goïi tham döï trong cuoäc soáng ñôøi ñôøi.
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, trong thoâng ñieäp Lumen Fidei cuûa ngaøi, coù noùi tôùi caùc moái daây trong gia ñình vaø ñöùc tin, ngaøi noùi: "ñöùc tin khoâng phaûi laø nôi truù aån# nhöng laø moät ñieàu thaêng tieán ñôøi ta. Noù laøm ta yù thöùc ñöôïc ôn goïi tuyeät vôøi, ôn goïi yeâu thöông. Noù baûo ñaûm vôùi ta raèng tình yeâu naøy ñaùng tin caäy vaø ñaùng oâm laáy, vì noù ñaët caên baûn treân loøng trung thaønh cuûa Thieân Chuùa, moät loøng trung thaønh maïnh hôn moïi yeáu ñuoái cuûa ta" (LF soá 53).
Söï hieán thaân hoã töông taïo ra hoân nhaân, ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu voán baét nguoàn töø ôn thaùnh cuûa Pheùp Röûa, ñaõ oån ñònh hoùa moái lieân keát neàn taûng cuûa moãi ngöôøi vôùi Chuùa Kitoâ trong Giaùo Hoäi. Caùc ngöôøi ñính hoân höùa seõ hieán thaân hoaøn toaøn, seõ chung thuûy, vaø saün saøng ñoùn nhaän söï soáng, caùc ñieàu voán ñöôïc nhìn nhaän nhö laø caùc yeáu toá taïo laäp ra hoân nhaân vaø laø caùc ôn phuùc Thieân Chuùa ban cho hoï, ñaõ coi troïng cam keát cuûa hoï nhaân danh Ngöôøi vaø tröôùc maët Giaùo Hoäi. Trong cuoäc hoân nhaân bí tích, Thieân Chuùa thaùnh hieán tình yeâu vôï choàng vaø cuûng coá tính baát khaû tieâu cuûa noù, giuùp hoï soáng loøng chung thuûy, söï boå tuùc laãn cho nhau vaø vieäc saün saøng chaøo ñoùn söï soáng cuûa hoï (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 54).
II.6 Tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân vaø nieàm vui soáng vôùi nhau
Giaùo huaán cuûa Chuùa Kitoâ veà tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân coù tính raát khaét khe, tôùi choã taïo boái roái cho chính caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi (xem Mt 19:10). Caùc saùch Tin Möøng vaø Thaùnh Phaoloâ ñeàu ñaõ quaû quyeát nhö nhau raèng vieäc raãy vôï, moät vieäc maø daân Do Thaùi voán thöïc haønh ñaàu tieân, khoâng laøm cho cuoäc hoân nhaân môùi thaønh khaû höõu ñoái vôùi caû ñoâi beân. Lôøi quaû quyeát naøy, moät lôøi quaû quyeát baát thöôøng vaø heát söùc khaét khe, vaãn tieáp dieãn suoát trong caùc theá kyû qua trong truyeàn thoáng kyû luaät cuûa Giaùo Hoäi, taïo ra moät yeáu toá khieán nhieàu ngöôøi muoán trôû veà vôùi Kitoâ Giaùo, moät vaán ñeà kyû luaät cuõng quan troïng gaàn nhö cheá ñoä ña hoân vaø tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân (xem Mt 19:1-10; Mc 10:1-12; Lc 16:18; 1 Cor 7:10-16).
Giaùo huaán naøy cuûa Chuùa Kitoâ lieân quan tôùi hoân nhaân thöïc laø Tin Möøng vaø laø moät nguoàn vui, cuõng nhö laø vieäc theå hieän troïn veïn con ngöôøi nhaân baûn vaø ôn goïi cuûa hoï böôùc vaøo caùc moái lieân heä baûn thaân cho khoâng, hieán mình ñi vaø ñöôïc tieáp nhaän troïn veïn (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 55).
II.7 Döï aùn cuûa Ñaáng Taïo Hoùa vaø hoân nhaân töï nhieân
Ta neân nhôù raèng Giaùo Hoäi luoân thöøa nhaän söï hieän höõu cuûa cuoäc hoân nhaân ñích thöïc, töï nhieân giöõa hai ngöôøi chöa röûa toäi. Vì ngay töø khôûi thuûy cuûa nhaân loaïi, söï keát hôïp nhö theá giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø ñaõ töông hôïp vôùi keá hoaïch taïo döïng cuûa Thieân Chuùa roài, vaø ñöôïc Ngöôøi chuùc phuùc (St 1:27-28). Do ñoù, trong theá giôùi ngaøy nay, trong soá caùc cuoäc hoân nhaân ñích thöïc, ta thaáy nhieàu cuoäc hoân nhaân töï nhieân vaø nhieàu cuoäc hoân nhaân bí tích khaùc, ñöôïc keát öôùc giöõa nhöõng ngöôøi ñaõ röûa toäi, bao haøm moät ôn thaùnh daëc bieät (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 57). "Söï nghieâm chænh trong vieäc tuaân theo keá hoaïch naøy cuûa Thieân Chuùa vaø loøng can ñaûm caàn coù ñeå laøm chöùng cho keá hoaïch naøy caàn ñöôïc traân quí trong thôøi buoåi naøy" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 57).
II.8 Loøng thöông xoùt ñoái vôùi caùc gia ñình bò thöông tích: söù meänh cuûa Giaùo Hoäi
Nhôø bí tích hoân nhaân, gia ñình Kitoâ höõu trôû thaønh moät thieän ích cho Giaùo Hoäi, nhöng vieäc loàng noù vaøo boái caûnh Giaùo Hoäi luoân laø ñieàu toát cho gia ñình vì ñöôïc giuùp ñôõ treân caùc bình dieän thieâng lieâng vaø coäng ñoaøn baát chaáp caùc khoù khaên, vaø vieäc naøy giuùp gìn giöõ cuoäc keát hôïp vôï choàng vaø bieän phaân baát cöù nghóa vuï lieân heä naøo hay baát cöù thieáu soùt naøo.
Vieäc loàng moät caùch höõu cô caû hoân nhaân laãn gia ñình Kitoâ höõu vaøo thöïc taïi Giaùo Hoäi cuõng ñoøi hoûi ñieàu naøy: coäng ñoàng Giaùo Hoäi phaûi löu yù moät caùch thöïc tieãn vaø ñaày loøng thöông xoùt ñoái vôùi caùc tín höõu ñang soáng chung hay nhöõng ngöôøi ñang soáng trong cuoäc hoân nhaân phaàn ñôøi maø thoâi, vì hoï chöa caûm thaáy saün saøng ñeå cöû haønh bí tích, vì caùc khoù khaên phaùt sinh töø quyeát ñònh naøy hieän nay. Neáu coäng ñoàng chöùng minh ñöôïc mình coù khaû naêng bieåu loä thaùi ñoä chaøo ñoùn ñoái vôùi nhöõng ngöôøi naøy, trong caùc tình huoáng ña daïng cuûa cuoäc soáng, vaø trình baày maïch laïc söï thaät veà hoân nhaân, thì vieäc naøy seõ giuùp caùc tín höõu aáy ñaït ñöôïc quyeát ñònh tieán tôùi cuoäc hoân nhaân bí tích.
II.9 Loøng thöông xoùt vaø chaân lyù maïc khaûi
Töø moái lieân keát thaân maät giöõa bí tích hoân nhaân vaø thöïc taïi Giaùo Hoäi, ta ruùt ra ñieàu naøy: coäng ñoàng Giaùo Hoäi coù ôn goïi phaûi giuùp ñôõ caû nhöõng caëp vaø nhöõng gia ñình Coâng Giaùo ñang gaëp khuûng hoaûng. Giaùo Hoäi coù boån phaän chaêm soùc taát caû nhöõng ai ñang soáng chung vaø ñang soáng trong caùc tình huoáng hoân nhaân hay gia ñình khoâng theå trôû thaønh cuoäc hoân nhaân thaønh söï, huoáng hoà laø cuoäc hoân nhaân bí tích. "YÙ thöùc raèng ñieàu thöông xoùt nhaát laø noùi söï thaät trong tình yeâu, ta phaûi ñi quaù loøng caûm thöông. Tình yeâu thöông xoùt, khi loâi cuoán vaø keát hôïp, cuõng bieán ñoåi vaø naâng cao. Noù laø moät lôøi môøi hoaùn caûi (xem Ga 8:1-11)" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 67).
III. Söù meänh gia ñình ngaøy nay
III.1 Gia ñình vaø vieäc phuùc aâm hoùa
Trong caùc haäu quaû vaø traùch vuï thöïc teá lieân quan tôùi söù meänh, moät soá ñoøi Giaùo Hoäi phaûi daán thaân cho caùc gia ñình, moät soá khaùc lieân quan tôùi chính gia ñình, vaø moät soá khaùc nöõa ñoøi söï coá gaéng phoái hôïp cuûa caû hai.
Vieäc chuaån bò hoân nhaân, moät vieäc ñoøi caùc ngöôøi ñính hoân löu yù caû veà beà ngoaøi laãn xuùc caûm, caàn ñöôïc phong phuù hoaù bôûi vieäc nhaán maïnh tôùi ñaëc tính thieâng lieâng vaø Giaùo Hoäi cuûa hoân nhaân. Trong vieäc chuaån bò hoân nhaân veà phöông dieän muïc vuï, ta phaûi ñi saâu vaøo caùc khía caïnh naøy baèng caùch laøm noåi baät caùc ñaëc tính chuû yeáu cuûa hoân nhaân treân caû hai bình dieän töï nhieân vaø sieâu nhieân. Seõ cöïc kyø höõu ích neáu coù ñöôïc söï vui veû tham gia cuûa coäng ñoàng Kitoâ höõu trong vieäc chaøo ñoùn gia ñình môùi, moät gia ñình phaûi trôû neân thaønh phaàn soáng ñoäng cuûa gia ñình Giaùo Hoäi (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, caùc soá 73,103). Nhö theá, ñieàu raát höõu ích laø caùc gia ñình Coâng Giaùo can döï vaøo vieäc chuaån bò cho caùc caëp ñính hoân. Nhöõng ngöôøi môùi cöôùi nhau coù theå quen bieát moät coäng ñoàng caùc baèng höõu ñích thöïc, vaø töø nhöõng cuoäc gaëp gôõ naøy coù theå phaùt sinh ra nhieàu lieân heä nhaân baûn nhaèm phong phuù hoùa, hoã trôï vaø giuùp ñôõ trong caùc tình huoáng khoù khaên hay trong caùc vaán ñeà cuûa rieâng vôï choàng. Ñöôïc thuoäc veà moät nhoùm nhö theá, ñöùc tin cuûa caëp vôï choàng coù theå chín muøi, nhaát laø neáu caùc coäng ñoàng gia ñình naøy naêng gaëp nhau, ñoïc Saùch Thaùnh, caàu nguyeän vôùi nhau, vaø vun sôùi ñöùc tin döôùi söï soi saùng cuûa giaùo huaán Giaùo Hoäi, nhaát laø nhôø Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Ngoaøi taát caû caùc ñieàu naøy, vaø nhö laø 'hoa traùi' cuûa chuùng, coøn taïo ñöôïc moät söï töông trôï trong caùc vaán ñeà haøng ngaøy voán laø thaønh phaàn cuûa ñôøi soáng gia ñình. Vieäc taïo thaønh caùc nhoùm gia ñình nhö theá xem ra laø daáu chæ cuûa thôøi ñaïi. Chuùng thöôøng xuaát hieän trong caùc coäng ñoàng môùi hay trong caùc phong traøo Giaùo Hoäi, nhöng cuõng thöôøng hay beùn reã trong caùc giaùo xöù. Roõ raøng, traùch vuï khaån tröông vaø ñaày höùng thuù laø taïo ra caùc coäng ñoàng naøy vaø phaùt huy chuùng nôi moïi giaùo phaän.
Thoâng thöôøng, seõ raát toát neáu chuùng ta sinh ñoäng hoùa ñöôïc caùc nhoùm naøy baèng söï hieän dieän cuûa moät linh muïc hay moät nhaân vieân muïc vuï ñöôïc chuaån bò kyõ caøng (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 75).
Caû treân bình dieän caùc coäng ñoàng nhoû vaø thöøa taùc vuï giaùo xöù laãn truyeàn thoâng ñaïi chuùng, ta ñeàu caàn coù "#vieäc hoaùn caûi ngoân ngöõ, phaûi chöùng toû laø coù yù nghóa höõu hieäu" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 77-78). Ñieàu naøy taïo thaùch ñoá cho caùc giaùm muïc, caùc linh muïc vaø caùc thöøa taùc vieân Lôøi Chuùa khaùc vaø ñoøi hoûi, hay coù theå ñoøi hoûi, nhieàu hình thöùc giaùo lyù vaø chöùng töø môùi meû, trong khi vaãn trung thaønh vôùi chaân lyù maïc khaûi cuûa Chuùa Kitoâ. Neáu ta noùi töø thaúm saâu coõi loøng ta, neáu ta khoâng bao giôø meät moûi chòu traùch nhieäm vôùi chính ta vaø vôùi ñöùc tin cuûa ta, thì ta coù theå höôùng tôùi ngöôøi khaùc moät caùch xaùc tín vaø ñaày can ñaûm. Neáu ta noùi thaønh thöïc vôùi ngöôøi khaùc veà nhöõng ñieàu ta tin, ta khoâng caàn phaûi sôï bò hieåu laàm, vì caû chuùng ta nöõa ñeàu laø con caùi thôøi ñaïi. Duø khoâng phaûi ai cuõng chaáp nhaän ñieàu ta coâng boá , nhöng ít nhaát, hoï hieåu caùc ñeà nghò cuûa ta. Ñieàu naøy ñöôïc kinh nghieäm cuûa caùc nhaø truyeàn giaùo taïi caùc thaønh phoá lôùn xaùc nhaän moät caùch ñaëc bieät.
Ngoaøi vieäc haân hoan coâng boá Tin Möøng, vaø beân trong boái caûnh coâng boá tin möøng gia ñình, ñieàu cuõng caàn thieát laø giuùp nhöõng ngöôøi ñang soáng trong caùc tình huoáng coù vaán ñeà vaø caùc tình huoáng khoù khaên bieän phaân ñöôïc ñieàu kieän soáng cuûa hoï döôùi söï soi saùng cuûa Tin Möøng. Vieäc bieän phaân naøy khoâng ñöôïc töï haøi loøng vôùi caùc tieâu chuaån chuû quan, laáy chuùng chöùng nghieäm söï coâng chính cuûa mình, maø phaûi ñem loøng thöông xoùt vaø coâng lyù laïi vôùi nhau. Döï aùn cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi hoân nhaân vaø gia ñình laø ñöôøng daãn con ngöôøi nhaân baûn tôùi haïnh phuùc. Trong coâng vieäc coâng boá naøy, caùc muïc töû cuûa Giaùo Hoäi, nhaát laø taïi caùc nôi coù caùc theá giôùi quan hay toân giaùo khaùc, neân bieát caùc caùch theá nhö theá trong vieäc quan nieäm vaø thöïc hieän hoân nhaân vaø gia ñình ñeå soi saùng chuùng baèng aùnh saùng Tin Möøng.
III.2 Gia ñình, vieäc huaán luyeän vaø caùc ñònh cheá coâng coäng
Trong vieäc chuaån bò caû haøng giaùo só laãn caùc nhaân vieân muïc vuï, vaø trong vieäc huaán luyeän hoï lieân tuïc sau ñoù, ta phaûi nhôù söï kieän naøy: vieäc tröôûng thaønh veà xuùc caûm vaø taâm lyù laø ñieàu khoâng theå mieãn chöôùc trong vieäc ñoàng haønh vôùi caùc gia ñình. Caùc vaên phoøng giaùo phaän vaø caùc cô caáu khaùc veà gia ñình neân coäng taùc vaøo phöông dieän naøy.
"Xeùt vì gia ñình laø 'teá baøo thöù nhaát vaø coù tính sinh töû cuûa xaõ hoäi' (Apostolicam actuositatem, 11), neân gia ñình phaûi taùi khaùm phaù ôn goïi cuûa mình laø can döï vaøo moïi khía caïnh cuûa vieäc soáng trong xaõ hoäi. Moät caùch chuû yeáu, khi tuï hoïp vôùi nhau, caùc gia ñình caàn tìm ra caùc phöông caùch ñeå töông taùc vôùi caùc ñònh cheá coâng coäng, kinh teá vaø vaên hoùa ñeå xaây döïng moät xaõ hoäi coâng chính hôn" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 91). Vieäc hôïp taùc vôùi caùc ñònh cheá coâng coäng laø ñieàu ñaùng öôùc mong vì ích lôïi cuûa gia ñình. AÁy theá nhöng taïi nhieàu quoác gia vaø taïi nhieàu ñònh cheá, quan nieäm chính thöùc veà gia ñình "#khoâng phuø hôïp vôùi quan nieäm Kitoâ Giaùo hay yù nghóa veà gia ñình döïa treân thieân nhieân" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 91). Loái suy nghó naøy aûnh höôûng tôùi naõo traïng cuûa khoâng ít Kitoâ höõu. Caùc hieäp hoäi gia ñình vaø caùc phong traøo Coâng Giaùo phaûi laøm vieäc vôùi nhau ñeå khaúng ñònh caùc ñieån hình chaân thöïc cuûa gia ñình trong xaõ hoäi (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 91).
"Caùc Kitoâ höõu phaûi daán thaân tröïc tieáp vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi chính trò baèng caùch tích cöïc tham gia vaøo dieãn trình ñöa ra quyeát ñònh vaø daãn khôûi hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi vaøo caùc cuoäc thaûo luaän vôùi caùc ñònh cheá. Vieäc daán thaân naøy seõ coå vuõ vieäc khai trieån caùc chöông trình thích ñaùng ñeå trôï giuùp giôùi treû vaø caùc gia ñình tuùng thieáu lieàu mình ñang bò coâ laäp hay bò loaïi tröø" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 92).
Caùc Kitoâ höõu phaûi coá gaéng taïo ra caùc cô caáu kinh teá ñeå hoã trôï caùc gia ñình ñang ñaëc bieät khoán khoå væ caûnh ngheøo, thaát nghieäp, coù vieäc laøm baát oån, thieáu chaêm soùc xaõ hoäi vaø y teá hay laø naïn nhaân cuûa vieäc cho vay naëng laõi. Toaøn boä coäng ñoàng Giaùo Hoäi phaûi coá gaéng trôï giuùp caùc gia ñình ñang laø naïn nhaân chieán tranh vaø baùch haïi.
III.3 Gia ñình, ñoàng haønh, vaø thaùp nhaäp vaøo Giaùo Hoäi
Söù meänh cuûa Giaùo Hoäi khaù teá nhò vaø nhieàu ñoøi hoûi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñang soáng trong caùc tình huoáng hoân nhaân vaø gia ñình coù vaán ñeà. Tröôùc heát laø nhöõng ngöôøi coù theå ñaõ keát hoân trong Giaùo Hoäi nhöng nay baèng loøng vôùi cuoäc hoân nhaân daân söï hay chæ ñôn giaûn soáng chung vôùi nhau. Neáu thaùi ñoä cuûa hoï phaùt xuaát töø vieäc thieáu ñöùc tin hay quan taâm toân giaùo, thì ñaây quaû laø moät tình theá ñeå truyeàn giaùo. Tuy nhieân, neáu hoï ñaõ coù moái lieân heä naøo ñoù vôùi coäng ñoàng Giaùo Hoäi, coù theå ñang ñi laïi vôùi caùc nhoùm trong giaùo xöù hay caùc phong traøo trong Giaùo Hoäi, thì coù ñöôøng hoï seõ tieáp caän vôùi hoân nhaân bí tích. Caùc naêng ñoäng tính trong caùc lieân heä muïc vuï ôû bình dieän baûn vò coù theå cung caáp caên baûn vöõng chaéc cho moät phöông phaùp giaùo huaán coù theå coå vuõ vieäc töø töø môû taâm trí ñoùn nhaän tính vieân maõn cuûa keá hoaïch Thieân Chuùa (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 103).
Veà nhöõng ngöôøi ly thaân vaø ly dò maø khoâng taùi hoân, coäng ñoàng Giaùo Hoäi coù theå giuùp nhöõng ngöôøi ñang soáng trong caùc tình huoáng naøy theo con ñöôøng tha thöù vaø coù theå hoøa giaûi, vaø coù theå giuùp con caùi naïn nhaân cuûa caùc tình huoáng naøy vaø khuyeán khích nhöõng ngöôøi bò boû rôi sau moät thaát baïi nhö theá, ñeå hoï kieân vöõng trong ñöùc tin vaø trong cuoäc soáng Kitoâ höõu vaø cuõng ñeå "tìm ñöôïc nôi Thaùnh Theå cuûa nuoâi caàn thieát naâng ñôõ hoï trong baäc soáng hieän taïi cuûa hoï" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 118).
Ñieàu quan troïng laø phaûi coù caùc trung taâm laéng nghe, ít nhaát ôû caáp giaùo phaän, nhöõng trung taâm coù khaû naêng giuùp ñôõ trong nhöõng luùc gaëp khuûng hoaûng, nhöng caû veà sau nöõa (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 117). Moät loaïi huaán ñaïo khaùc, khoâng keùm quan troïng, ñöôïc cung caáp cho caùc ngöôøi ly dò nhaèm laøm saùng toû tính voâ hieäu raát coù theå coù trong cuoäc hoân nhaân thaát baïi cuûa hoï nhö ñaõ ñöôïc döï lieäu trong töï saéc Mitis Iudex.
Veà nhöõng ngöôøi ly dò vaø taùi hoân daân söï, ñieàu duy nhaát ñuùng laø ñoàng haønh muïc vuï ñaày thöông xoùt, tuy nhieân, phaûi laø moät ñoàng haønh maø khoâng gaây nghi ngôø gì cho söï thaät veà tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân do chính Chuùa Gieâsu truyeàn daäy. Loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa cung öùng söï tha thöù cho ngöôøi toäi loãi nhöng ñoøi hoï phaûi hoaùn caûi. Trong tröôøng hôïp naøy, toäi, tröôùc heát vaø treân heát, khoâng naèm ôû baát cöù taùc phong naøo coù theå daãn tôùi vieäc tan vôõ cuûa cuoäc hoân nhaân ñaàu. Veà söï thaát baïi naøy, coù theå caû hai ñeàu coù loãi nhö nhau, duø thöôøng laø moät trong hai ngöôøi chòu traùch nhieäm ñeán moät möùc naøo ñoù. Cho neân, khoâng phaûi söï thaát baïi cuûa cuoäc hoân nhaân ñaàu, nhöng vieäc soáng chung trong moái lieân heä thöù hai môùi ngaên caûn hoï khoâng ñöôïc röôùc leã. "Nhieàu phía yeâu caàu raèng vieäc chuù yù tôùi vaø ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ ly dò vaø taùi hoân daân söï caàn phaûi xem xeùt tính ña daïng cuûa caùc tình huoáng vaø phaûi aên khôùp vôùi vieäc thaùp nhaäp hoï nhieàu hôn vaøo ñôøi soáng cuûa coäng ñoàng Kitoâ höõu" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 121). Ñieàu ngaên caûn moät soá khía caïnh cuûa vieäc thaùp nhaäp troïn veïn khoâng heä ôû vieäc ngaên caám voõ ñoaùn; ñuùng hôn ñaây laø moät ñoøi hoûi noäi taïi ngay trong caùc tình huoáng vaø moái lieân heä ña daïng, trong boái caûnh chöùng taù Giaùo Hoäi. Tuy nhieân, taát caû nhöõng ñieàu naøy caàn ñöôïc suy nghó saâu xa hôn.
Veà con ñöôøng thoáng hoái, loái noùi naøy ñöôïc söû duïng nhieàu caùch khaùc nhau (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, caùc soá 122-123). Nhöõng con ñöôøng nhö theá naøy caàn ñöôïc ñaøo saâu vaø chuyeân bieät hoùa. Ta coù theå hieåu noù theo nghóa trong toâng huaán Familiaris consortio cuûa Thaùnh Gioan Phaoloâ II (xem soá 84) vaø coù yù chæ nhöõng ngöôøi ly dò vaø taùi hoân, vì caùc nhu caàu cuûa con caùi maø khoâng theå giaùn ñoaïn cuoäc soáng chung, nhöng coù khaû naêng thöïc haønh söï tieát duïc nhôø söùc maïnh cuûa ôn thaùnh baèng caùch soáng moái lieân heä cuûa hoï nhö nhöõng ngöôøi giuùp nhau vaø nhö baèng höõu. Caùc tín höõu naøy cuõng seõ ñöôïc lui tôùi caùc bí tích Thoáng Hoái vaø Thaùnh Theå, maø khoâng vöôùng vaøo vieäc gaây göông muø göông xaáu (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 119). Khaû theå naøy khoâng heà coù tính duy theå lyù (physicalist) vaø giaûn löôïc hoân nhaân vaøo vieäc thöïc haønh tính duïc, nhöng thöøa nhaän baûn chaát vaø muïc tieâu cuûa hoân nhaân, neân ñöôïc aùp duïng moät caùch maïch laïc vaøo ñôøi soáng con ngöôøi nhaân baûn.
"Ñeå ñi saâu vaøo tình theá khaùch quan cuûa toäi vaø vieäc qui toäi luaân lyù, Thö göûi Caùc Giaùm Muïc cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo veà vieäc röôùc leã cuûa caùc tín höõu ly dò vaø taùi hoân cuûa Thaùnh Boä Giaùo Tín Lyù (14 thaùng Chín, 1994) phaûi ñöôïc xem xeùt cuøng vôùi Tuyeân Boá veà vieäc cho pheùp nhöõng ngöôøi ly dò vaø taùi hoân röôùc leã cuûa Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Caùc Baûn Vaên Luaät Phaùp (24 thaùng Saùu, 2000) (IL 123), cuõng nhö nhöõng ñieàu ñöôïc noùi trong Toâng Huaán Haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Sacramentum Caritatis cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI.
Vieäc thaùp nhaäp caùc ngöôøi ly dò vaø taùi hoân vaøo coäng ñoàng Giaùo Hoäi coù theå thöïc hieän ñöôïc baèng nhieàu caùch khaùc nhau, ngoaøi vieäc cho pheùp hoï röôùc leã, nhö ñaõ ñöôïc ñeà nghò trong Familiaris consortio soá 84.
Trong thöïc haønh truyeàn thoáng cuûa Giaùo Hoäi La Tinh, con ñöôøng thoáng hoái coù theå ñöôïc daønh cho nhöõng ngöôøi chöa saün saøng thay ñoåi loái soáng cuûa hoï, nhöng coá gaéng baày toû öôùc muoán hoaùn caûi, thì caùc vò giaûi toäi coù theå nghe lôøi xöng thuù cuûa hoï, cho hoï lôøi khuyeân vaø ñeà nghò vieäc ñeàn toäi, haàu höôùng hoï veà vieäc hoùan caûi, nhöng khoâng ñöôïc giaûi toäi cho hoï vì vieäc naøy chæ khaû höõu cho nhöõng ai thöïc söï coù yù ñònh thay ñoåi cuoäc soáng cuûa mình (xem RI 5 trong VI; F. A. Febeus, S. I., De regulisiuris canonici Liber unicus, Venetiis 1735, caùc tr. 91-92).
Caùc cuoäc hoân nhaân ñích thöïc giöõa caùc Kitoâ höõu thuoäc caùc tuyeân tín khaùc nhau vaø nhöõng cuoäc hoân nhaân cöû haønh vôùi pheùp chuaån khoûi ngaên trôû khaùc ñaïo, giöõa moät ngöôøi Coâng Giaùo vaø moät caù nhaân chöa ñöôïc röûa toäi, chuùng ñeàu laø nhöõng cuoäc hoân nhaân thaønh söï, nhöng ñem laïi moät soá thaùch ñoá muïc vuï. "Thaønh thöû, muoán xöû lyù vôùi caùc dò bieät lieân quan tôùi ñöùc tin moät caùch xaây döïng, nhaát thieát phaûi löu yù caùch rieâng tôùi nhöõng ngöôøi hieän ñang soáng trong caùc cuoäc hoân nhaân naøy, khoâng chæ trong thôøi gian chuaån bò tröôùc ngaøy cöôùi maø thoâi" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 127).
Ñoái vôùi vieäc nhaéc ñeán caùc thöïc haønh muïc vuï cuûa caùc Giaùo Hoäi Chính Thoáng, ñieàu naøy khoâng theå ñöôïc löôïng giaù moät caùch thích ñaùng baèng caùch chæ söû duïng coâng cuï yù nieäm töøng ñöôïc khai trieån ôû Taây Phöông trong ñeä nhò thieân nieân kyû. Caàn phaûi nhôù raèng (coù nhieàu) khaùc bieät lôùn lao veà ñònh cheá lieân quan tôùi toøa aùn cuûa Giaùo Hoäi, cuõng nhö vieäc phaûi ñaëc bieät toân troïng luaät leä cuûa caùc Nhaø Nöôùc, moät vieäc coù luùc trôû neân raát caêng thaúng, neáu luaät leä Nhaø Nöôùc taùch bieät khoûi söï thaät veà hoân nhaân theo keá saùch cuûa Ñaáng Taïo Hoùa.
Trong vieäc tìm caùc giaûi phaùp muïc vuï cho hoaøn caûnh khoù khaên cuûa moät soá ngöôøi ly dò vaø taùi hoân daân söï, ta caàn phaûi nhôù raèng khoâng ñöôïc lieân keát vieäc trung thaønh ñoái vôùi tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân vôùi vieäc thöøa nhaän treân thöïc teá tính thieän cuûa caùc tình huoáng traùi ngöôïc vaø do ñoù khoâng theå hoøa giaûi ñöôïc. Thöïc vaäy, giöõa chaân vaø giaû, giöõa toát vaø xaáu, khoâng heà coù söï tieäm tieán, ngay caû khi moät soá hình thöùc soáng chung töï chuùng coù mang theo moät soá khía caïnh tích cöïc, thì ñieàu naøy vaãn khoâng coù nghóa ta coù theå trình baày chuùng nhö laø toát ñöôïc. Tuy nhieân, caàn nhaán maïnh tôùi söï thaät khaùch quan cuûa ñieàu thieän luaân lyù vaø traùch nhieäm chuû quan cuûa caùc ngöôøi caù theå. Coù theå coù söï khaùc nhau giöõa vieäc voâ traät töï, nghóa laø toäi khaùch quan, vaø toäi cuï theå phaïm trong taùc phong ñaëc thuø, moät vieäc coù bao haøm yeáu toá chuû quan, nhöng khoâng chæ bao haøm yeáu toá naøy. "Vieäc quy loãi vaø traùch nhieäm veà moät haønh ñoäng coù theå ñöôïc giaûm bôùt hay xoùa boû do thieáu hieåu bieát, sô suaát, do aùp löïc, sôï haõi, do thoùi quen, do taâm lyù baát oån, do caùc nhaân toá taâm lyù hay xaõ hoäi" (Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, soá 1735). Ñieàu naøy coù nghóa: trong söï thaät khaùch quan, ñieàu toát vaø ñieàu xaáu khoâng coù söï tieäm tieán (söï tieäm tieán cuûa leà luaät), trong khi ôû bình dieän chuû quan, thì luaät tieäm tieán coù theå xaåy ra, vaø do ñoù coù vieäc giaùo duïc löông taâm vaø trong cuøng yù nghóa naøy laø traùch nhieäm.
Thöïc vaäy, haønh vi nhaân baûn, seõ toát khi noù toát trong moïi khía caïnh (ex integra causa).
Caû ôû phieân hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng naêm ngoaùi laãn trong luùc chuaån bò cho phieân hoïp chung hieän nay, vaán ñeà löu taâm muïc vuï ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coù khuynh höôùng ñoàng tính ñaõ ñöôïc baøn tôùi. Duø cho vaán ñeà naøy khoâng tröïc tieáp aûnh höôûng tôùi thöïc taïi gia ñình, vaãn coù nhöõng tình huoáng trong ñoù, taùc phong loaïi naøy gaây aûnh höôûng tôùi cuoäc soáng gia ñình. Duø sao, Giaùo Hoäi voán daäy raèng "'tuyeät ñoái khoâng coù cô sôû naøo ñeå coi caùc cuoäc keát hôïp ñoàng tính töông töï baát cöù caùch naøo hay thaäm chí xa xoâi so saùnh ñöôïc vôùi keá hoaïch Thieân Chuùa daønh cho hoân nhaân vaø gia ñình'. Tuy nhieân, nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø coù khuynh höôùng ñoàng tính phaûi ñöôïc tieáp nhaän vôùi loøng kính troïng vaø maãn caûm. 'Phaûi traùnh moïi daáu hieäu kyø thò baát coâng ñoái vôùi hoï'" (Thaùnh Boä Tín Lyù, Caùc xem xeùt lieân quan tôùi caùc ñeà nghò thöøa nhaän hôïp phaùp caùc cuoäc keát hôïp giöõa caùc ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi , soá 4, Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 130).
Taøi Iieäu treân nhaéc laïi raèng moïi ngöôøi ñeàu phaûi ñöôïc kính troïng trong phaåm giaù cuûa hoï, baát keå xu höôùng tính duïc cuûa hoï. Ñieàu ñaùng öôùc mong laø caùc giaùo phaän daønh söï chuù yù ñaëc bieät trong caùc chöông trình muïc vuï cuûa hoï cho vieäc ñoàng haønh vôùi caùc gia ñình coù thaønh vieân coù xu höôùng ñoàng tính vaø vôùi chính caùc ngöôøi ñoàng tính (Taøi Lieäu Laøm Vieäc soá 131). Traùi laïi, "gaây aùp löïc veà phöông dieän naøy ñoái vôùi caùc muïc töû cuûa Giaùo Hoäi laø ñieàu hoaøn toaøn khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc: cuõng theá, khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc vieäc caùc toå chöùc quoác teá noái keát söï trôï giuùp taøi chaùnh cuûa hoï cho caùc nöôùc ngheøo vôùi vieäc (caùc nöôùc naøy) phaûi ban haønh caùc luaät leä hôïp phaùp hoùa 'cuoäc hoân nhaân' giöõa nhöõng ngöôøi cuøng phaùi tính" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc soá 132).
III.4 Gia ñình, sinh saûn, giaùo duïc
Ñoùn nhaän söï soáng laø moät ñoøi hoûi noäi taïi cuûa tình yeâu vôï choàng. Do ñoù, khoâng theå giaûn löôïc vieäc sinh saûn söï soáng thaønh moät bieán soá trong keá hoaïch cuûa vôï choàng hay cuûa caùc caù nhaân. Vieãn aûnh coù tính duy caù nhaân veà sinh saûn coù theå goùp phaàn vaøo vieäc giaûm thieåu sinh suaát raát ñaùng keå, laøm cho cô caáu xaõ hoäi yeáu ñi, phaù hoaïi moái lieân heä giöõa caùc theá heä vaø khieán cho töông lai trôû thaønh baát traéc hôn (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 133).
Bôûi theá, ta caàn tieáp tuïc laøm cho ngöôøi ta bieát ñeán caùc vaên kieän cuûa Huaán Quyeàn Giaùo Hoäi, laø caùc vaên kieän coå vuõ neàn vaên hoùa söï soáng tröôùc moät neàn vaên hoùa söï cheát ñang moãi ngaøy moãi phoå bieán hôn. Hoaït ñoäng muïc vuï nhaân danh gia ñình caàn coù söï tham döï cuûa nhieàu chuyeân vieân sinh y hoïc Coâng Giaùo hôn ñeå chuaån bò cho caùc caëp keát hoân vaø ñeå ñoàng haønh vôùi caùc caùc caëp ñaõ keát hoân roài (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc soá 134).
"Cuõng phaûi coá gaéng heát söùc ñeå thieát laäp moät cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc cô quan vaø caùc nhaø taïo laäp chính saùch quoác teá ngoõ haàu coå vuõ vieäc toân troïng söï soáng con ngöôøi, töø luùc töôïng thai cho tôùi luùc cheát töï nhieân. Veà phöông dieän naøy, caàn daønh söï chuù yù ñaëc bieät cho caùc gia ñình coù con caùi mang khuyeát taät" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 135).
III.5 Traùch nhieäm sinh saûn
Veà nhöõng gì lieân quan tôùi traùch nhieäm sinh saûn: "...caàn phaûi baét ñaàu vôùi vieäc laéng nghe ngöôøi ta vaø nhìn nhaän veû ñeïp vaø söï thaät cuûa vieäc saün saøng chaøo ñoùn söï soáng moät caùch voâ ñieàu kieän, moät ñieàu caàn thieát, neáu muoán soáng troïn veïn tình yeâu nhaân baûn. Ñieàu naøy ñöôïc duøng laøm caên baûn cho moät giaùo huaán thích ñaùng lieân quan tôùi caùc phöông phaùp töï nhieân trong vieäc sinh saûn coù traùch nhieäm, caùc phöông phaùp giuùp vôï choàng soáng moät caùch hoøa hôïp vaø ñaày yù thöùc cuoäc ñoái thoaïi yeâu thöông giöõa vôï vaø choàng vôùi moïi khía caïnh cuûa noù, song song vôùi traùch nhieäm sinh saûn söï soáng môùi cuûa hoï. Veà phöông dieän naøy, ta neân trôû laïi vôùi söù ñieäp trong thoâng ñieäp Humanae vitae cuûa Chaân Phuùc Phaoloâ VI, moät söù ñieäp laøm noåi baät vieäc phaûi kính troïng phaåm giaù con ngöôøi baèng caùch löôïng giaù caùc phöông phaùp ñieàu hoøa sinh ñeû veà phöông dieän luaân lyù. Vieäc nhaän treû em, treû moà coâi vaø treû bò boû rôi laøm con nuoâi vaø coi chuùng nhö con ñeû laø moät hình thöùc chuyeân bieät cuûa vieäc toâng ñoà gia ñình (xem AA, soá 11), vaø laø vieäc thöôøng ñöôïc Huaán Quyeàn keâu goïi vaø khuyeán khích (xem FC 41; Evangelium Vitae, 93)" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc soá 136). Ñieàu caàn thieát laø cung caáp caùc caùch höôùng daãn ñeå nuoâi döôõng cuoäc soáng löùa ñoâi vaø taàm quan troïng cuûa haøng nguõ giaùo daân laø nhöõng ngöôøi cung öùng söï ñoàng haønh baèng chöùng taù soáng ñoäng (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc, soá 139).
III.6 Söï soáng con ngöôøi, moät maàu nhieäm khoân thaáu
"Chính caùc höõu theå nhaân baûn cuõng bò coi nhö nhöõng haøng hoùa tieâu thuï ñeå söû duïng roài sau ñoù vöùt ñi. Chuùng ta ñaõ taïo ra moät neàn vaên hoùa 'vöùt boû' hieän ñang lan roäng" (Evangelii gaudium, 53). Veà phöông dieän naøy, vôùi söï hoã trôï cuûa moïi ngöôøi trong xaõ hoäi, nhieäm vuï cuûa gia ñình laø chaøo ñoùn söï soáng nhaân baûn chöa sinh ra vaø chaêm soùc söï soáng nhaân baûn trong giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa noù" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc soá 140).
Lieân quan tôùi bi kòch phaù thai, Giaùo Hoäi taùi khaúng ñònh ñaëc tính baát khaû xaâm phaïm cuûa söï soáng con ngöôøi. Giaùo Hoäi cung öùng lôøi khuyeân cho caùc phuï nöõ mang thai, naâng ñôõ caùc baø meï thieáu nieân, trôï giuùp treû em bò boû rôi, laø ngöôøi ñoàng haønh vôùi nhöõng ai ñau khoå vì phaù thai vaø yù thöùc ñöôïc laàm loãi cuûa mình. Giaùo Hoäi cuõng taùi khaúng ñònh quyeàn ñöôïc cheát töï nhieân, ñoàng thôøi traùnh caû vieäc chöõa chaïy quaù haêm hôû laãn vieäc trôï töû (xem Taøi Lieäu Laøm Vieäc soá 141). Thöïc vaäy, cheát khoâng phaûi laø söï kieän tö rieâng vaø coù tính caù nhaân. Con ngöôøi nhaân baûn khoâng coâ laäp vaø khoâng neân caûm thaáy bò coâ laäp luùc ñau khoå vaø cheát choùc. Trong theá giôùi ngaøy nay, khi caùc gia ñình trôû neân nhoû beù vaø ñoâi luùc bò coâ laäp vaø tan naùt hay do cha hay meï ñôn leû ñöùng ñaàu, khaû naêng chaêm soùc cuûa hoï ñoái vôùi caùc thaønh vieân trong gia ñình, keå caû ngöôøi giaø caû, ngöôøi taøng taät vaø ngöôøi haáp hoái, ñaõ giaûm ñi. Ngoaøi caùc heä thoáng xaõ hoäi coâng coäng lôùn lao, thöôøng laø cuûa nhaø nöôùc, caùc gia ñình coù nhieàu khoù khaên lôùn lao trong vieäc xoay xôû, moät phaàn cuõng do tuoåi giaø trong xaõ hoäi vaø vieäc lôùn maïnh cuûa thöù luaän lyù hoïc hoaøn toaøn coù tính thò tröôøng coi caùc chi tieâu xaõ hoäi nhö laø nhaân toá laøm giaûm tính caïnh tranh cuûa noù. Trong boái caûnh naøy, Giaùo Hoäi ñang phaûi ñöông ñaàu vôùi moät thaùch ñoá keùp. Moät ñaøng, qua caùc ñònh cheá vaø caùc dòch vuï thieän nguyeän cuûa mình, Giaùo Hoäi phaûi tìm caùch buø ñaép caùc thieáu soùt cuûa heä thoáng phuùc lôïi cuûa nhaø nöôùc vaø ñaøng kia, vì caùc gia ñình khoâng coù khaû naêng cuûng coá khía caïnh nhaân baûn cuûa heä thoáng naøy, neân Giaùo Hoäi vöøa phaûi cung öùng nhieàu söï trôï giuùp veà vaät chaát maø ñoàng thôøi phaûi hoã trôï caùc gia ñình veà nhaân baûn vaø taâm linh nöõa. Caùc giaù trò khoâng theå ñònh löôïng hoùa baèng tieàn baïc ñöôïc.
III.7 Thaùch ñoá giaùo duïc vaø vai troø gia ñình trong vieäc phuùc aâm hoùa
Thaùch ñoá ñaëc bieät maø gia ñình phaûi ñöông ñaàu laø thaùch ñoá giaùo duïc vaø phuùc aâm hoùa. Cha meï voán laø vaø vaãn laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân chòu traùch nhieäm veà vieäc giaùo duïc nhaân baûn vaø toân giaùo cho con caùi mình. Tuy nhieân, moïi cuoäc khuûng khoaûng ñang ñe doïa vaø laøm yeáu gia ñình ñeàu gaây trôû ngaïi cho vieäc phaùt trieån traùch vuï naøy. Ñaøng khaùc, nhieàu nôi "ñang muïc kích söï kieän: caøng ngaøy vai troø döôõng duïc cuûa cha meï caøng bò laøm yeáu ñi, do söï hieän dieän ñaày xaâm laán cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng vaøo gia ñình cuõng nhö khuynh höôùng muoán ñaåy nhieäm vuï naøy cho caùc thöïc theå khaùc. Hieän töôïng naøy ñoøi Giaùo Hoäi phaûi khuyeán khích vaø hoã trôï caùc gia ñình trong vieäc giaùm saùt caån maät vaø coù traùch nhieäm ñoái vôùi caùc chöông trình ôû tröôøng vaø caùc chöông trình giaùo duïc coù theå aûnh höôûng tôùi con caùi mình" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc soá 144).
Trong taát caû caùc hoaït ñoäng giaùo duïc naøy, caùc gia ñình coù theå nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ chuû yeáu cuûa caùc gia ñình khaùc, nhaát laø cuûa coäng ñoàng caùc gia ñình Kitoâ Giaùo, laø caùc gia ñình xem ra ñang caøng ngaøy caøng ñaûm nhaän moät soá traùch vuï quan troïng nhieàu hôn trong Giaùo Hoäi, taïo neân moät hình thöùc toâng ñoà giaùo daân raát neàn taûng. Trong boái caûnh khuûng hoaûng ñònh cheá, haøng nguõ giaùo daân töôïng tröng moät caùch ñaày quan phoøng cho yeáu toá coäng ñoàng ñoái vôùi caùc gia ñình vaø ñoái vôùi Giaùo Hoäi.
Keát luaän
Ñaõ laéng nghe Lôøi Chuùa, caâu traû lôøi cuûa ta phaûi löu taâm moät caùch thaønh thöïc vaø ñaày tình huynh ñeä tôùi caùc nhu caàu cuûa nhöõng ngöôøi cuøng thôøi vôùi ta, ñeå thoâng truyeàn tôùi hoï söï thaät coù tính giaûi thoaùt vaø laøm nhaân chöùng cho loøng thöông xoùt vó ñaïi nhaát.
Do ñoù, ñeå ñöông ñaàu vôùi thaùch ñoá cuûa gia ñình ngaøy nay, Giaùo Hoäi phaûi hoaùn caûi vaø trôû neân soáng ñoäng hôn, baûn vò hôn, coù tính coäng ñoàng hôn ngay ôû caùc bình dieän giaùo xöù vaø coäng ñoaøn nhoû. ÔÛ nhieàu nôi, xem ra ñaõ ñang coù moät söï thöùc tænh naøo ñoù. Ñeå vieäc naøy phoå quaùt hôn vaø caøng ngaøy caøng saâu saéc hôn, chuùng ta haõy xin Chuùa Thaùnh Thaàn soi saùng, Ñaáng seõ chæ cho ta nhöõng böôùc cuï theå caàn phaûi theo.
Baèng caùch treân, ôn goïi vaø söù meänh gia ñình trong Giaùo Hoäi vaø trong theá giôùi ngaøy nay, voán laø chuû ñeà cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng naøy, seõ xuaát hieän trong moät aùnh saùng thanh quang vaø cuï theå khieán ta lôùn leân trong can ñaûm vaø hy voïng vaøo loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa. Moät loøng thöông xoùt maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ daønh caû moät naêm thaùnh ñaëc bieät ñeå toân vinh. Chuùng ta haõy caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha vì quyeát ñònh ñaày hy voïng naøy vaø xin phoù thaùc vieäc laøm cuûa chuùng ta cho Thaùnh Gia Nadareùt.
Vuõ Vaên An