Moät soá ñieåm trong Taøi Lieäu Laøm Vieäc
cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng naêm 2015 bò chæ trích
Moät soá ñieåm trong Taøi Lieäu Laøm Vieäc cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng naêm 2015 bò chæ trích.
Roma (VietCatholic News 4-10-2015) - Tröôùc ngaøy khai maïc Thöôïng Hoäi Ñoàng Thöôøng Leä laàn thöù 14, laàn ñaàu tieân trong lòch söû, Taøi Lieäu Laøm Vieäc cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng bò chæ trích thaúng thöøng. Thöïc vaäy, trong moät taùc phaåm vöøa ñöôïc coâng boá, caùc giaùm muïc Phi Chaâu khoâng ngaàn ngaïi chæ trích taøi lieäu quan troïng naøy, voán ñöôïc coi laø baûn ñuùc keát thaønh quaû cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaëc bieät thöù ba naêm 2014.
Muø môø
Theo Catholic World News ngaøy 2 thaùng Möôøi naêm 2015, trong cuoán Christ's New Homeland - Africa, Ñöùc Hoàng Y Robert Sarah, boä tröôûng thaùnh boä Thôø Phöôïng Thieân Chuùa, chæ trích Taøi Lieäu Laøm Vieäc ñaõ ñem laïi söï muø môø, cho thaáy baèng chöùng "khoâng nhöõng cuûa moät cuoäc khuûng hoaûng ñöùc tin saâu xa, maø coøn cuûa moät cuoäc khuûng hoaûng cuõng khoâng keùm saâu xa trong thöïc haønh muïc vuï: caùc muïc töû do döï khoâng daùm xaùc ñònh ra moät höôùng ñi roõ raøng".
Ngaøi cuõng baùc boû yù nieäm cho raèng caùc thöïc haønh muïc vuï coù theå thay ñoåi maø khoâng caàn phaûi thay ñoåi tín lyù töông öùng. Caùc thay ñoåi nhö theá, theo ngaøi, ñem laïi cho nhöõng ngöôøi bò höôùng daãn sai moät thöù loøng thöông xoùt chaúng ñaït ñöôïc gì ngoaøi vieäc daán hoï saâu theâm vaøo toäi loãi.
Ñöùc Hoàng Y Sarah cuõng lo ngaïi tröôùc moät soá boái roái do Taøi Lieäu Laøm Vieäc ñem tôùi nhaát laø vieäc döôøng nhö Taøi Lieäu naøy muoán coi hoân nhaân daân söï nhö laø moät chuaån bò tieán tôùi hoân nhaân bí tích. Ngaøi ñaët caâu hoûi: "taøi lieäu noùi vôùi ai veà thöïc taïi hoân nhaân daân söï nhö laø moät chuaån bò cho hoân nhaân bí tích? Noùi vôùi caùc chi theå ñaõ röûa toäi cuûa Giaùo Hoäi hay vôùi ngöôøi ngoaïi giaùo coù caûm tình ôû caùc khu vöïc ñang coù vieäc phuùc aâm hoùa khôûi ñaàu? Ngoaïi tröø aùp duïng cho nhöõng ngöôøi taân ngoaïi giaùo taïi caùc nöôùc thuoäc cöïu theá giôùi Kitoâ Giaùo!".
Ñöùc Hoàng Y Sarah cho raèng Taøi Lieäu Laøm Vieäc phaûn aûnh tình traïng baát oån cuûa Giaùo Hoäi ôû Taây Phöông vaø neáu Giaùo Hoäi cho pheùp ngöôøi ly dò taùi hoân röôùc leã, "thì taïi sao ta laïi baùc boû caùc tín höõu ña hoân? Coù leõ ta cuõng phaûi boû caû ngoaïi tình ra khoûi danh saùch caùc toäi".
Ñöùc Cha Adoukonou, thö kyù Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Vaên Hoùa, thì vieát raèng "caùc haïn cheá neàn taûng veà phöông phaùp luaän maø ta nhaän thaáy nôi Taøi Lieäu Laøm Vieäc heä ôû söï kieän naøy: noù söû duïng caùc nguoàn taøi lieäu haàu heát cuûa caùc khoa hoïc nhaân vaên vaø xaõ hoäi ñeå ñem vaøo ngöõ caûnh chuû ñeà gia ñình ngaøy nay maø khoâng ñem ra aùnh saùng boái caûnh quan troïng nhaát, töùc, caùc choïn löïa lòch söû töøng daãn tôùi thaûm hoïa naøy".
Theo ngaøi, ta caàn moät chuû tröông roõ raøng. Tröôùc lôøi pheâ phaùn cuûa Nhaø Nöôùc Duy Hoài Giaùo vaø nhieàu nhoùm cöïc ñoaùn khaùc cho raèng Taây Phöông ñang sa ñoïa vôùi Kitoâ Giaùo, ta coù nghóa vuï taùch mình ra khoûi neàn vaên minh haäu hieän ñaïi, khoâng phaûi vì sôï haõi, muoán thu mình vaøo voû oác, maø vì loøng trung thaønh vôùi caên tính Kitoâ Giaùo vaø Phi Chaâu saâu saéc.
Ñöùc Cha Adoukonou cho laø khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc yù nieäm trong Taøi Lieäu Laøm Vieäc cho raèng "Trong chính noù, Tin Möøng laø moät gaùnh naëng maø Giaùo Hoäi, vì loøng thöông xoùt, caàn tìm caùch laøm noù ra nheï nhaøng hôn cho nhöõng con ngöôøi khoán khoå cuøng thôøi vôùi ta".
Ngaøi coøn ñi xa ñeán ñoä cho raèng coù moät phaàn trong Taøi Lieäu chöùa nhöõng yeáu toá raát ñaùng bò tranh luaän gaét gao, thaäm chí coøn maâu thuaãn vôùi tín lyù Coâng Giaùo nöõa.
Caùc giaû ñònh sai laàm veà qui luaät luaân lyù trong Taøi Lieäu Laøm Vieäc
Trong khi ñoù, trong moät tieåu luaän, hai nhaø thaàn hoïc David S. Crawford vaø Stephan Kamkopowski cho raèng Ñoaïn 137 cuûa Taøi Lieäu Laøm Vieäc, khi nhaéc tôùi Thoâng Ñieäp Humanae Vitae cuûa Chaân Phuùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI, ñaõ nghi vaán giaùo huaán cuûa vò giaùo hoaøng naøy vaø ñöa ra moät phöông phaùp bieän phaân luaân lyù khoâng heà coù tính Coâng Giaùo. Phöông thöùc bieän phaân naøy maâu thuaãn vôùi nhöõng gì xöa nay Huaán Quyeàn voán giaûng daäy veà qui luaät luaân lyù, löông taâm vaø phaùn ñoaùn luaân lyù, khi cho raèng moät löông taâm ñöôïc ñaøo taïo kyõ caøng vaãn coù theå maâu thuaãn vôùi caùc qui luaät luaän lyù khaùch quan.
Theo hoï, ñoaïn treân caàn bò loaïi boû vaø thay theá baèng moät ñoaïn noùi ñeán löông taâm moät caùch chuaån xaùc hôn, cho thaáy söï khoân ngoan vaø veû ñeïp cuûa Humanae Vitae.
Ai cuõng bieát Ñoaïn 137 cuûa Taøi Lieäu Laøm Vieäc vieát theá naøy:
"Lieân quan tôùi noäi dung phong phuù cuûa Humanae Vitae vaø caùc vaán ñeà noù baøn, hai ñieåm chính ñaõ ñöôïc ñaët ra vaø luoân phaûi lieân keát vôùi nhau. Moät ñieåm lieân quan tôùi vai troø cuûa löông taâm, ñöôïc hieåu nhö tieáng noùi cuûa Thieân Chuùa vang leân trong taâm hoàn con ngöôøi, ñaõ ñöôïc huaán luyeän ñeå laéng nghe. Ñieåm kia laø qui luaät luaân lyù khaùch quan voán khoâng cho pheùp coi haønh vi sinh saûn nhö moät thöïc taïi ñöôïc quyeát ñònh caùch voõ ñoaùn tuøy tieän, baát chaáp keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa daønh cho vieäc sinh saûn cuûa con ngöôøi. Quaù nhaán maïnh tôùi khía caïnh chuû quan cuûa con ngöôøi, seõ coù nguy cô deã daøng ñöa ra caùc choïn löïa vò kyû. Quaù nhaán maïnh tôùi khía caïnh kia keát cuoäc seõ coi qui luaät luaân lyù nhö moät gaùnh naëng khoâng theå naøo chòu ñöôïng ñöôïc vaø khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu vaø taøi nguyeân cuûa con ngöôøi. Keát hôïp caû hai, döôùi söï höôùng daãn thöôøng xuyeân cuûa moät ngöôøi höôùng daãn taâm linh coù khaû naêng seõ giuùp nhöõng ngöôøi keát hoân thöïc hieän ñöôïc caùc löïa choïn hoaøn toaøn coù tính nhaân baûn vaø laø nhöõng löïa choïn phuø hôïp vôùi thaùnh yù Thieân Chuùa".
Ñoaïn treân dòch theo baûn tieáng Anh chính thöùc cuûa Toøa Thaùnh, moät baûn khaù haøm hoà. Nhöng theo hai taùc giaû naøy, nguyeân baûn tieáng Y coøn haøm hoà hôn nöõa khi coi quy luaät vaø löông taâm laø "hai cöïc (poles)" thay vì "hai ñieåm chính" nhö trong baûn tieáng Anh. Baûn tieáng Anh noùi tôùi vieäc "quaù nhaán maïnh" ñoái vôùi moät trong hai ñieåm thì baûn tieáng YÙ laïi noùi tôùi vieäc "thaéng theá" hay troåi vöôït" cuûa moät trong hai ñieåm naøy.
Tuy nhieân, ñieàu ñaùng noùi ôû ñaây laø Ñoaïn naøy khoâng trình baày caû vai troø cuûa löông taâm laãn taàm quan troïng cuûa qui luaät. Vì noù ngaû theo chieàu moâ taû qui luaät luaân lyù nhö moät ñieàu ôû beân ngoaøi con ngöôøi nhaân baûn vaø cuoäc soáng toát laønh maø ta voán ñöôïc môøi goïi soáng. Thaønh thöû qui luaät luaân lyù laø moät ñieàu hoaøn toaøn tieâu cöïc, vaø nhö theå coù tính cöôõng böùc. Vieäc nhaán maïnh tôùi chöùc naêng ngaên caám cuûa qui luaät ñaõ boû qua vai troø tích cöïc cuûa qui luaät trong vieäc coå vuõ söï taêng tröôûng vaø thaønh toaøn baûn thaân cuûa taùc nhaân luaân lyù trong ñieàu thieän. Vì ñoaïn naøy cho ngöôøi ta caûm töôûng naøy: qui luaät luaân lyù laø "moät gaùnh naëng khoâng chòu ñöïng noåi" vaø "khoâng ñaùp öùng ñöôïc caùc nhu caàu vaø taøi nguyeân cuûa ngöôøi ta".
Haøm yù nhö theá veà qui luaät laø queân caû lôøi daïy cuûa Chuùa Gieâsu: "aùch Ta eâm aùi vaø gaùnh Ta nheï nhaøng" (1Ga 5:3). Quaû thöïc, Ñoaïn naøy khoâng heà khuyeân ngöôøi ta troâng nhôø Chuùa ban söùc maïnh cho ta ñeå ta soáng theo giôùi raên cuûa Ngöôøi, thay vaøo ñoù, ñaõ ngaàm cho thaáy taùc nhaân luaân lyù coù theå tìm ñöôïc moät trung ñieåm, nhôø ñoù, hoï coù theå caân baèng "caùc nhu caàu vaø taøi nguyeân" chuû quan do chính mình bieän phaân ñöôïc choáng laïi noäi dung thöïc söï cuûa qui luaät luaân lyù.
Caùc giaû ñònh sai laàm veà löông taâm trong Taøi Lieäu Laøm Vieäc
Ñoaïn 137 trình baày löông taâm nhö "tieáng noùi cuûa Thieân Chuùa vang leân trong taâm hoàn con ngöôøi, ñaõ ñöôïc huaán luyeän ñeå laéng nghe".
Theo hai taùc giaû treân, ñònh nghóa nhö theá laø laøm sai leäch ñoaïn 16 cuûa Hieán Cheá Gaudium et Spes, laø ñoaïn noùi raèng: "thaúm saâu trong löông taâm hoï, con ngöôøi nam nöõ khaùm phaù ra moät luaät leä maø chính hoï khoâng laäp ra nhöng hoï phaûi vaâng theo. Tieáng noùi cuûa noù, moät tieáng noùi luùc naøo cuõng keâu goïi hoï yeâu thöông vaø laøm ñieàu toát traùnh ñieàu xaáu, noùi vôùi hoï töø beân trong vaøo moät luùc thích ñaùng raèng: haõy laøm ñieàu naøy, haõy traùnh ñieàu noï. Vì trong traùi tim cuûa hoï, Thieân Chuùa ñaõ khaéc ghi moät luaät leä. Phaåm giaù cuûa hoï tuøy thuoäc vieäc tuaân giöõ laät leä naøy, vaø hoï seõ bò luaän aùn vì noù. Löông taâm ngöôøi ta laø coát loõi bí maät nhaát cuûa hoï, laø cung thaùnh cuûa hoï. ÔÛ ñoù, hoï moät mình vôùi Thieân Chuùa; tieáng noùi cuûa Ngöôøi vang voïng trong thaúm saâu hoï. Moät caùch kyø dieäu, nhôø löông taâm, ngöôøi ta bieát luaät leä naøy seõ ñöôïc chu toaøn baèng tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi ngöôøi laân caän".
Taøi Lieäu Laøm Vieäc ñaõ khoâng chòu nhaán maïnh ñieàu naøy: löông taâm tham chieáu luaät leä ñaõ ñöôïc khaéc ghi trong taâm hoàn ta, ñaây môùi laø caùch neân giaûi thích "tieáng Chuùa". "Tieáng" Chuùa khoâng noùi vôùi ngöôøi naøy moät ñieàu gì ñoù veà luaân lyù roài laïi noùi vôùi ngöôøi kia moät ñieàu gì khaùc haún cuõng veà luaân lyù. Tieáng Chuùa cuõng khoâng bao giôø noùi ngöôïc laïi vôùi qui luaät khaùch quan ñöôïc Giaùo Hoäi giaûng daäy. Noùi veà tieáng Thieân Chuùa nhö theå noù taùch bieät ñoái vôùi luaät luaân lyù, hay khoâng tham chieáu gì luaät naøy, laø heát söùc khoâng thoaû ñaùng. Seõ laø ñieàu sai laïc, khi noùi tôùi moät cöïc chuû quan beân ngoaøi luaät leä roài cöïc naøy buoäc phaûi "keát hôïp" vôùi luaät leä.
Nguy hieåm do Ñoaïn 137 ñem laïi khoâng nhöõng chæ laø "caùc choïn löïa vò kyû" maø ñuùng hôn laø moät thuyeát duy chuû quan trieät ñeå trong caùi hieåu cuûa ta veà ñôøi soáng luaân lyù, theo nghóa löông taâm bò taùch bieät khoûi söï hieän dieän ñaày soi saùng beân trong cuûa luaät luaân lyù. Moät khi löông taâm taùch bieät khoûi luaät luaân lyù, thì noù heát coøn ñöùng tröôùc Thieân Chuùa nöõa. Ñuùng hôn, noù chæ ñöùng tröôùc chính noù.
YÙ nieäm tin raèng löông taâm, ngay trong noù, luoân tham chieáu söï thieän khaùch quan ñaõ hoaøn toaøn vaéng boùng ôû Ñoaïn 137. Khi trình baày löông taâm nhö moät khaû naêng chuû quan trong theá ñoái laäp moät caùch bieän chöùng vôùi luaät luaân lyù, Taøi Lieäu Laøm Vieäc ñaõ ñeà xuaát moät quan nieäm khoâng töông hôïp chuùt naøo vôùi giaùo huaán cuûa Huaán Quyeàn Giaùo Hoäi; quan nieäm naøy coøn giaûm thieåu phaåm giaù taâm linh cuûa con ngöôøi nhaân baûn, laø chuû theå coù khaû naêng haønh ñoäng phuø hôïp vôùi söï thaät khaùch quan.
Caùc giaû ñònh sai laàm veà phaùn ñoaùn luaân lyù cuûa Taøi Lieäu Laøm Vieäc
Hai taùc giaû treân cuõng cho raèng theo luaän lyù hoïc treân ñaây cuûa Ñoaïn 137, phaùn ñoaùn luaân lyù khoâng coøn laø moät phaùn ñoaùn löông taâm ñöôïc luaät luaân lyù soi sang nöõa, maø ñuùng hôn laø moät "keát hôïp" cuûa hai cöïc, moät cöïc chuû quan vaø moät cöïc khaùch quan. Ta phaûi nhaán maïnh ñieàu naøy: hai yeáu toá bieän chöùng vöøa noùi keát hôïp vôùi nhau khoâng döïa vaøo tieâu chuaån naøo caû. Vôùi löông taâm vaø luaät luaân lyù nhö hai cöïc caàn hoaø hôïp vôùi nhau, caû hai ñeàu khoâng theå cung caáp moät tieâu chuaån ñeå söï keát hôïp naøy dieãn ra. Noùi caùch khaùc, Taøi Lieäu Laøm Vieäc hình nhö nguï yù raèng tieâu chuaån toái haäu cuûa tính luaân lyù hoaøn toaøn coù tính voõ ñoaùn.
Söï trôï giuùp töø beân ngoaøi cuûa "moät höôùng daãn taâm linh coù naêng quyeàn" khoâng giaûi quyeát ñöôïc söï khoù khaên treân. Ñaõ ñaønh vieäc linh höôùng coù nhieàu ôn ích cuûa noù, nhöng chaïy tôùi vôùi noù trong boái caûnh naøy khoâng laø gì khaùc ngoaøi thöøa nhaän söï kieän naøy: ta ñang thieáu tieâu chuaån, chæ bieát döïa vaøo söï höôùng daãn cuûa vò linh höôùng ñeå quyeát ñònh. Ta neân löu yù: phaàn lôùn caùc caëp vôï choàng khoâng coù vò linh höôùng. Nhöng quan troïng nhaát laø: giaûi phaùp naøy baét vôï choàng tuøy thuoäc phaùn ñoaùn luaân lyù cuûa caùc chuyeân vieân muïc vuï, moät söï tuøy thuoäc hoaøn toaøn ñi ngöôïc laïi chính baûn chaát cuûa löông taâm.
Caùc ñoùng goùp treân ñaây cuõng chæ laø nhöõng nhaän ñònh cuûa caùc thaàn hoïc gia caù theå, trong khi Taøi Lieäu Laøm Vieäc laø moät coâng trình taäp theå, vaø neáu khoâng laàm, ñöôïc söï chuùc laønh cuûa chính Ñöùc Phanxicoâ. Duø sao, hai taùc giaû ñeàu laø caùc giaùo sö thaàn hoïc luaân lyù vaø luaät gia ñình. David S. Crawford daïy taïi Hoïc Vieän Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II veà Nghieân Cöùu Hoân Nhaân vaø Gia Ñình ôû Washington, DC. Stephan Kampowski daïy taïi Hoïc Vieän Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II veà Nghieân Cöùu Hoân Nhaân vaø Gia Ñình ôû Roâma. Caùc nhaän ñònh cuûa hoï ñöôïc söï uûng hoä ñích danh cuûa 49 thaàn hoïc gia vaø giaùo sö ñaïi hoïc khaùc.
Laéng nghe caùc gia ñình
Phaàn Ñöùc Phanxicoâ, trong buoåi canh thöùc caàu nguyeän cho Thöôïng Hoäi Ñoàng toái thöù Baåy 3 thaùng 10 naêm 2015, döôøng nhö coù bieát caùc ñoùng goùp treân, neân ñaõ khuyeân caùc nghò phuï haõy laéng nghe caùc gia ñình, keå caû Thaùnh Gia, trong suoát dieãn trình tham nghò.
Ngaøi noùi: "gia ñình laø nôi ñeå bieän phaân, nôi ta hoïc nhaän ra keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa daønh cho cuoäc soáng ta vaø hoïc oâm laáy noù. Noù laø nôi cuûa tính nhöng khoâng, cuûa söï hieän dieän vaø lieân ñôùi huynh ñeä, laø nôi ta hoïc caùch böôùc ra khoûi mình vaø chaáp nhaän ngöôøi khaùc, hoïc caùch tha thöù vaø ñöôïc tha thöù. Moãi gia ñình ñeàu laø aùnh sang, duø môø, giöõa ñeâm ñen theá giôùi".
Ngaøi keâu goïi caùc nghò phuï "nhìn nhaän, traân troïng vaø coâng boá nhöõng gì laø ñeïp, toát vaø thaùnh thieän" trong gia ñình vaø saün saøng "hoã trôï caùc tình huoáng yeáu keùm vaø gian khoå: chieán tranh, beänh taät, tang cheá, caùc lieân heä bò thöông tích vaø gaãy ñoå, nhöõng thöù taïo ra ñau buoàn, giaän gheùt vaø chia ly".
Ngaøi "mong Thöôïng hoäi Ñoàng nhaén nhuû caùc gia ñình treân vaø moïi gia ñình raèng Tin Möøng luoân laø 'tin toát' giuùp ta khôûi ñaàu laïi".
Ngaøi cuõng khuyeân moïi ngöôøi nhìn leân Thaùnh Gia, moät gia ñình cuõng gioáng nhö moïi gia ñình khaùc, ñuû caû "caùc vaán ñeà laãn caùc nieàm vui ñôn sô" cuûa moät cuoäc soáng "kieân nhaãn thanh thaûn giöõa caùc nghòch caûnh, bieát toân troïng ngöôøi khaùc", khieâm nhöôøng trong töï do vaø trong phuïc vuï, ñaày tình huynh ñeä theo nghóa taát caû chuùng ta ñeàu laø chi theå cuûa moät thaân theå".
Ngaøi kheùo leùo nhaéc nhôû moät phöông phaùp luaän tuyeät dieäu khi noùi raèng: "Ôn thaùnh Thieân Chuùa khoâng la où; noù laø lôøi thuû thæ tôùi tai taát caû nhöõng ai saün saøng laéng nghe tieáng noùi tónh laëng nho nhoû cuûa noù. Noù thuùc giuïc hoï leân ñöôøng, trôû laïi theá gian, laøm chöùng cho tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi nhaân loaïi, ñeå theá gian tin".
Vuõ Vaên An