Dieãn Vaên tröôùc Quoác Hoäi Hoa Kyø
cuûa Ñöùc Phanxicoâ
Dieãn Vaên tröôùc Quoác Hoäi Hoa Kyø cuûa Ñöùc Phanxicoâ.
Washington (VietCatholic News 25-09-2015) - Trong chuyeán thaêm Hoa Kyø, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ vieáng thaêm Quoác Hoäi Hoa Kyø. Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ Dieãn Vaên tröôùc Quoác Hoäi Hoa Kyø cuûa Ñöùc Phanxicoâ:
Thöa phoù Toång Thoáng
OÂng Chuû Tòch
Caùc Thaønh Vieân Ñaùng Kính cuûa Quoác Hoäi,
Caùc baïn thaân meán
Toâi heát loøng caùm ôn quùi vò ñaõ môøi toâi noùi chuyeän vôùi Buoåi Hoïp Hoãn Hôïp naøy cuûa Quoác Hoäi treân "laõnh thoå cuûa ngöôøi töï do vaø laø nhaø cuûa ngöôøi duõng caûm". Toâi daùm nghó raèng lyù do cuûa lôøi môøi naøy laø vì toâi cuõng laø moät ngöôøi con cuûa luïc ñòa vó ñaïi naøy, maø töø ñoù, taát caû chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc raát nhieàu vaø cuøng coù traùch nhieäm chung ñoái vôùi noù.
Moãi ngöôøi con trai vaø con gaùi cuûa moät ñaát nöôùc naøo ñoù ñeàu coù moät söù meänh, moät traùch nhieäm baûn thaân vaø xaõ hoäi. Traùch nhieäm rieâng cuûa quùi vò trong tö caùch thaønh vieân cuûa Quoác Hoäi laø laøm cho ñaát nöôùc naøy taêng tröôûng nhö moät quoác gia, baèng sinh hoaït laäp phaùp cuûa quùi vò. Quùy vò ñöôïc keâu goïi baûo veä vaø duy trì phaåm giaù cuûa caùc ñoàng coâng daân cuûa quùi vò trong vieäc möu tìm ích chung moät caùch khoâng meät moûi vaø ñaày khoù khaên, vì ñaây laø muïc ñích chính cuûa moïi neàn chính trò. Moät xaõ hoäi chính trò laâu beàn laø xaõ hoäi coi mình coù ôn goïi tìm caùch thoaû maõn caùc nhu caàu chung baèng caùch kích thích vieäc taêng tröôûng cuûa moïi thaønh vieân, nhaát laø caùc thaønh vieân yeáu keùm hay gaëp nguy cô nhieàu hôn. Sinh hoaït laäp phaùp luoân ñaët caên baûn treân vieäc chaêm soùc ngöôøi daân. Quùi vò ñöôïc nhöõng ngöôøi baàu mình môøi goïi, keâu goïi vaø trieäu taäp cho sinh hoaït naøy.
Vieäc laøm cuûa quùi vò laø moät vieäc laøm khieán toâi suy tö hai caùch veà nhaân vaät Moâseâ. Moät ñaøng, vò toå phuï vaø laø nhaø laøm luaät cuûa Israel töôïng tröng cho nhu caàu nhaân daân muoán duy trì soáng ñoäng caûm thöùc thoáng nhaát cuûa hoï baèng phöông tieän ban haønh luaät phaùp coâng chính. Ñaøng khaùc, nhaân vaät Moâseâ tröïc tieáp daãn chuùng ta tôùi Thieân Chuùa vaø do ñoù, tôùi phaåm giaù sieâu vieät cuûa con ngöôøi nhaân baûn. Moâseâ cung caáp cho chuùng ta moät toång hôïp raát toát veà vieäc laøm cuûa quùi vò: quùi vò ñöôïc yeâu caàu, baèng luaät leä, che chôû hình aûnh vaø hoïa aûnh ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa in treân moïi göông maët con ngöôøi.
Hoâm nay, toâi muoán khoâng nhöõng noùi chuyeän vôùi quùy vò, maø coøn qua quùi vò, noùi chuyeän vôùi toaøn theå daân chuùng Hieäp Chuùng Quoác. Taïi ñaây, cuøng vôùi caùc ñaïi dieän cuûa hoï, toâi muoán möôïn dòp naøy ñoái thoaïi vôùi nhieàu ngaøn ngöôøi nam nöõ ñang haøng ngaøy coá gaéng laøm moät coâng vieäc löông thieän trong ngaøy, ñem côm baùnh haøng ngaøy veà nhaø, daønh duïm tieàn baïc vaø töøng böôùc xaây döïng moät töông lai toát ñeïp hôn cho gia ñình hoï. Nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø naøy khoâng chæ lo noäp thueá, nhöng coøn naâng ñôõ ñôøi soáng cuûa xaõ hoäi, moät caùch aâm thaàm. Hoï saûn sinh ra tình lieân ñôùi baèng caùc haønh ñoäng cuûa mình, vaø hoï taïo ra caùc toå chöùc nhaèm chìa baøn tay giuùp ñôõ cho nhöõng ngöôøi thieáu thoát nhaát.
Toâi cuõng muoán böôùc vaøo ñoái thoaïi vôùi nhieàu ngöôøi cao nieân voán laø kho khoân ngoan do kinh nghieäm tích goùp, vaø ñang tìm nhieàu caùch, nhaát laø vieäc laøm thieän nguyeän, ñeå chia seû caùc caâu truyeän vaø caùc taàm nhìn thoâng saùng cuûa mình. Toâi bieát raèng nhieàu ngöôøi trong soá hoï ñaõ veà höu, nhöng vaãn coøn hoaït ñoäng; hoï tieáp tuïc laøm vieäc ñeå boài ñaép laõnh thoå naøy. Toâi cuõng muoán ñoái thoaïi vôùi moïi ngöôøi treû ñang laøm vieäc ñeå theå hieän caùc hoaøi baõo vó ñaïi vaø cao quùi cuûa hoï, nhöõng ngöôøi khoâng ñeå mình bò höôùng daãn sai laïc bôûi nhöõng ñeà nghò deã daõi, vaø laø nhöõng ngöôøi ñang gaëp nhöõng tình huoáng khoù khaên, phaàn lôùn do söï thieáu chín chaén cuûa ngöôøi tröôûng thaønh. Toâi muoán ñoái thoaïi vôùi taát caû quùi vò, vaø toâi muoán laøm theá qua kyù öùc lòch söû cuûa nhaân daân quùy vò.
Chuyeán thaêm vieáng cuûa toâi dieãn ra vaøo moät thôøi ñieåm khi nhöõng ngöôøi thieän chí nam nöõ ñang ñaùnh daáu ngaøy kyû nieäm cuûa moät soá ngöôøi Hoa Kyø vó ñaïi. Baát chaáp caùc phöùc taïp cuûa lòch söû vaø thöïc taïi yeáu ñuoái nhaân baûn, nhöõng ngöôøi nam nöõ naøy, vôùi ñuû caùc dò bieät vaø giôùi haïn cuûa hoï, ñaõ coù theå laøm vieäc raát cam go vaø ñaày hy sinh baûn thaân, moät soá hy sinh caû maïng soáng, ñeå xaây döïng moät töông lai toát ñeïp hôn. Hoï leân khuoân cho caùc giaù trò caên baûn soáng maõi trong tinh thaàn nhaân daân Hoa Kyø. Moät daân toäc vôùi moät tinh thaàn nhö theá seõ soáng thoaùt nhieàu cuoäc khuûng hoaûng, caêng thaúng vaø tranh chaáp, trong khi vaãn luoân tìm ñöôïc taøi nguyeân ñeå tieán leân phía tröôùc, vaø laøm theá moät caùch ñaày phaåm giaù. Nhöõng ngöôøi nam nöõ naøy ñem laïi cho chuùng ta caùch nhìn vaø giaûi thích thöïc taïi. Vinh danh kyù öùc cuûa hoï, chuùng ta seõ ñöôïc linh höùng trong vieäc ruùt tæa caùc döï tröõ vaên hoùa saâu saéc nhaát cuûa chuùng ta, ngay giöõa caùc tranh chaáp, vaø ngay ôû ñaây, baây giôø, moãi ngaøy.
Toâi muoán nhaéc tôùi boán ngöôøi Hoa Kyø sau ñaây Abraham Lincoln, Martin Luther King, Dorothy Day vaø Thomas Merton.
Naêm nay ñaùnh daáu naêm thöù moät traêm naêm möôi ngaøy aùm saùt Toång Thoáng Abraham Lincol, ngöôøi baûo veä töï do, khoå coâng khoâng meät moûi ñeå "quoác gia naøy, döôùi Thieân Chuùa, coù ñöôïc söï nôû sinh môùi cuûa töï do". Muoán xaây döïng moät töông lai töï do, ta caàn coù loøng yeâu meán ích chung vaø hôïp taùc trong tinh thaàn phuï ñôùi vaø lieân ñôùi.
Taát caû chuùng ta ñeàu yù thöùc, vaø lo laéng saâu xa ñoái vôùi tình theá xaõ hoäi vaø chính trò cuûa theá giôùi ngaøy nay. Theá giôùi cuûa chuùng ta caøng ngaøy caøng laø moät nôi tranh chaáp baïo ñoäng, haän thuø vaø taøn aùc thuù tính, vi phaïm nhaân danh caû Thieân Chuùa vaø toân giaùo. Chuùng ta bieát raèng khoâng toân giaùo naøo khoâng nhieãm caùc hình thöùc löøa ñaûo caù nhaân hay cöïc ñoan yù thöùc heä. Ñieàu naøy coù nghóa: chuùng ta phaûi ñaëc bieät löu yù tôùi moïi loaïi chuû nghóa cöïc ñoan, baát keå laø thuoäc toân giaùo hay thuoäc moät loaïi khaùc. Chuùng ta caàn moät caân baèng teá nhò ñeå ñaùnh tan thöù baïo löïc nhaân danh moät toân giaùo, moät yù thöùc heä hay moät heä thoáng kinh teá, trong khi vaãn baûo veä töï do toân giaùo, töï do trí thöùc vaø caùc töï do caù nhaân.
Nhöng coøn moät caùm doã khaùc maø chuùng ta phaûi ñaëc bieät ñeà phoøng: ñoù laø chuû nghóa giaûn löôïc thaùi quaù chæ thaáy toát hay xaáu; hay, neáu quùy vò muoán, chæ thaáy ngöôøi coâng chính vaø keû toäi loãi. Theá giôùi ñöông ñaïi, vôùi nhöõng veát thöông môû toang töøng gaây ñau ñôùn cho khoâng bieát bao anh chò em cuûa chuùng ta, theá giôùi naøy ñoøi chuùng ta phaûi ñoái chaát vôùi moïi hình thöùc phaân cöïc nhaèm phaân chia noù thaønh hai phe nhoùm vöøa keå. Chuùng ta bieát raèng khi coá gaéng giaûi thoaùt mình khoûi keû thuø beân ngoaøi, chuùng ta raát coù theå bò caùm doã ñi nuoâi döôõng keû thuø beân trong. Moâ phoûng haän thuø vaø baïo löïc cuûa caùc baïo chuùa vaø caùc keû saùt nhaân laø caùch toát nhaát ñeå chieám choã cuûa hoï. Ñoù laø ñieàu quùi vò, trong tö caùch moät daân toäc, luoân baùc boû.
Thay vaøo ñoù, ñaùp aùn cuûa chuùng ta phaûi laø moät ñaùp aùn cuûa hy voïng vaø haøn gaén, cuûa hoøa bình vaø coâng lyù. Chuùng ta ñöôïc yeâu caàu taäp trung can ñaûm vaø trí hieåu ñeå giaûi quyeát nhieàu cuoäc khuûng hoaûng ñòa chính trò vaø kinh teá ngaøy nay. Ngay trong theá giôùi ñaõ phaùt trieån, caùc haäu quaû töø caùc cô caáu vaø haønh ñoäng baát coâng cuõng ñang heát söùc hieån nhieân. Caùc coá gaéng cuûa chuùng ta phaûi nhaém vaøo vieäc phuïc hoài hy voïng, söûa chöõa caùc sai laàm, duy trì caùc cam keát, vaø do ñoù phaùt huy phuùc lôïi caùc caù nhaân vaø caùc daân toäc. Chuùng ta phaûi cuøng nhau, nhö moät, tieán leân phía tröôùc trong moät tinh thaàn huynh ñeä vaø lieân ñôùi ñoåi môùi, quaûng ñaïi hôïp taùc vôùi nhau vì ích chung.
Caùc thaùch thöùc tröôùc maët ta ngaøy nay ñoøi phaûi coù söï ñoåi môùi tinh thaàn hôïp taùc treân, moät tinh thaàn ñaõ thöïc hieän ñöôïc raát nhieàu ñieàu toát laønh suoát trong lòch söû Hieäp Chuùng Quoác. Söï phöùc taïp, tính nghieâm troïng vaø tính khaån tröông cuûa caùc thaùch thöùc naøy ñoøi chuùng ta phaûi goùp chung caùc taøi nguyeân vaø caùc taøi naêng cuûa chuùng ta, vaø quyeát taâm hoã trôï nhau, trong khi vaãn toân troïng caùc dò bieät vaø caùc xaùc tín löông taâm cuûa chuùng ta.
Treân laõnh thoå naøy, nhieàu heä phaùi toân giaùo töøng ñoùng goùp lôùn lao vaøo vieäc xaây döïng vaø cuûng coá xaõ hoäi. Ngaøy nay cuõng nhö trong quaù khöù, ñieàu quan troïng laø tieáng noùi ñöùc tin caàn ñöôïc tieáp tuïc laéng nghe, vì noù laø tieáng noùi huynh ñeä vaø yeâu thöông, luoân coá gaéng phaùt sinh ñieàu toát nhaát nôi moãi caù nhaân vaø nôi moãi xaõ hoäi. Söï hôïp taùc nhö theá laø taøi nguyeân maïnh meõ trong cuoäc chieán ñaáu loaïi tröø caùc hình thöùc hoaøn caàu cuûa naïn noâ leä, phaùt sinh töø caùc baát coâng traàm troïng chæ coù theå khuaát phuïc baèng nhöõng chính saùch môùi vaø caùc hình thöùc ñoàng thuaän xaõ hoäi môùi.
Ñeán ñaây, toâi nghó tôùi lòch söû chính trò cuûa Hieäp Chuùng Quoác, nôi daân chuû ñaõ beùn reã saâu trong taâm rí nhaân daân Hoa Kyø. Moïi sinh hoaït chính trò phaûi phuïc vuï vaø coå vuõ thieän ích cuûa con ngöôøi nhaân baûn vaø phaûi ñaët caên baûn treân loøng toân troïng phaåm giaù cuûa hoï. "Chuùng toâi chuû tröông caùc söï thaät hieån nhieân sau ñaây, raèng moïi ngöôøi ñöôïc taïo döïng bình ñaúng vôùi nhau, raèng hoï ñöôïc Ñaáng Taïo Hoùa cuûa hoï phuù ban moät soá quyeàn lôïi baát khaû chuyeån nhöôïng, raèng trong soá caùc quyeàn lôïi naøy coù quyeàn soáng, quyeàn töï do vaø quyeàn möu caàu haïnh phuùc" (Tuyeân Ngoân Ñoäc Laäp, 4 thaùng Baåy 1776). Neáu chính trò thöïc söï buoäc phaûi phuïc vuï con ngöôøi nhaân baûn, thì ñöông nhieân noù khoâng theå laøm noâ leä cho kinh teá vaø taøi chaùnh. Thay vaøo ñoù, chính trò laø bieåu thöùc cuûa vieäc ta buoäc phaûi soáng nhö moät, ñeå, nhö moät, xaây döïng ích chung vó ñaïi nhaát: töùc ích chung cuûa moät coäng ñoàng bieát hy sinh tö lôïi ñeå chia seû caùc thieän ích, caùc quyeàn lôïi, ñôøi soáng xaõ hoäi cuûa mình, trong coâng lyù vaø hoøa bình. Toâi khoâng ñaùnh giaù thaáp söï khoù khaên maø ñieàu naøy bao haøm, nhöng toâi khuyeán khích quùi vò trong coá gaéng naøy.
Ñeán ñaây, toâi cuõng nghó tôùi cuoäc dieãn haønh maø Martin Luther King töøng höôùng daãn töø Selma tôùi Montgomery 50 naêm tröôùc ñaây nhö laø moät phaàn cuûa chieán dòch thöïc hieän cho ñöôïc "giaác mô" cuûa oâng ñoái vôùi caùc quyeàn daân söï vaø chính trò ñaày ñuû cho ngöôøi Hoa Kyø goác Phi Chaâu. Giaác mô aáy tieáp tuïc linh höùng cho taát caû chuùng ta. Toâi vui möøng thaáy Hoa Kyø tieáp tuïc laø laõnh thoå "moäng mô" ñoái vôùi nhieàu ngöôøi. Caùc giaác mô daãn tôùi haønh ñoäng, tham döï, daán thaân. Caùc giaác mô ñaùnh thöùc nhöõng gì saâu nhaát, thaät nhaát trong ñôøi soáng moät daân toäc.
Trong maáy theá kyû gaàn ñaây, haøng trieäu con ngöôøi tôùi laõnh thoå naøy ñeå theo ñuoåi giaác mô xaây döïng moät töông lai cho hoï trong töï do. Chuùng ta, nhöõng ngöôøi cuûa luïc ñòa naøy, khoâng sôï ngöôøi nöôùc ngoaøi, vì phaàn lôùn chuùng ta laø ngöôøi nöôùc ngoaøi. Toâi noùi ñieàu naøy vôùi quùi vò trong tö caùch ngöôøi con cuûa caùc di daân, vì bieát raèng raát nhieàu ngöôøi trong quùi vò cuõng laø con chaùu cuûa caùc di daân. Thaûm hoïa thay, caùc quyeàn lôïi cuûa nhöõng ngöôøi ôû ñaây tröôùc chuùng ta nhieàu khoâng luoân luoân ñöôïc toân troïng. Vôùi caùc daân toäc naøy vaø caùc quoác gia cuûa hoï, töø traùi tim neàn daân chuû Hoa Kyø, toâi muoán taùi khaúng ñònh loøng caûm meán vaø ñaùnh giaù cao nhaát cuûa toâi. Nhöõng cuoäc tieáp xuùc ñaàu tieân naøy ñoâi luùc ñaày soùng gío vaø baïo ñoäng, nhöng khoù coù theå duøng caùc tieâu chuaån hieän taïi ñeå phaùn xeùt quaù khöù. Tuy theá, khi moät ngöôøi laï giöõa chuùng ta keâu goïi chuùng ta, chuùng ta khoâng neân laëp laïi caùc toäi loãi vaø sai laàm cuûa quaù khöù. Hieän nay, ta phaûi quyeát taâm soáng cao thöôïng vaø coâng chính bao nhieâu coù theå, nhö chuùng ta töøng giaùo duïc caùc theá heä môùi ñöøng quay löng ñoái vôùi "ngöoøi haøng xoùm" cuûa chuùng ta vaø moïi söï bao quanh ta. Xaây döïng moät quoác gia ñoøi ta phaûi thöøa nhaän ñieàu naøy: chuùng ta phaûi khoâng ngöøng lieân heä vôùi ngöôøi khaùc, baùc boû naõo traïng thuø nghòch ñeå tieáp nhaän naõo traïng phuï ñôùi hoã töông, trong moät coá gaéng lieân læ laøm heát söùc ta. Toâi tin töôûng raèng chuùng ta coù theå laøm ñöôïc ñieàu naøy.
Theá giôùi chuùng ta ñang phaûi ñoái dieän vôùi cuoäc khuûng hoaûng tî naïn coù quy moâ chöa töøng thaáy keå töø Theá Chieán Hai. Cuoäc khuûng hoaûng naøy ñem laïi cho chuùng ta nhieàu thaùch thöùc lôùn lao vaø nhieàu quyeát ñònh khoù khaên. Treân luïc ñòa naøy, cuõng coù haøng ngaøn ngöôøi ñang ñöôïc höôùng daãn chaïy leân phía baéc ñeå tìm moät cuoäc soáng toát ñeïp hôn cho chính hoï vaø cho nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa hoï, ñeå tìm caùc cô may lôùn lao hôn. Ñoù haù khoâng phaûi laø ñieàu chuùng ta muoán cho con caùi chuùng ta khoâng? Chuùng ta khoâng neân söûng soát bôûi con soá cuûa hoï, nhöng ñuùng hôn neân coi hoï nhö nhöõng con ngöôøi, nhìn göông maët hoï vaø laéng nghe truyeän keå cuûa hoï, coá gaéng ñaùp öùng toát nhaát coù theå ñoái vôùi tình huoáng cuûa hoï. Ñaùp öùng moät caùch luoân nhaân ñaïo, coâng chính vaø huynh ñeä. Chuùng ta caàn traùnh côn caùm doã chung ngaøy nay laø vaát boû baát cöù ñieàu gì bò coi laø gaây phieàn haø. Chuùng ta haõy nhôù Luaät Vaøng: "Haõy laøm cho ngöôøi khaùc nhö baïn muoán hoï laøm cho baïn" (Mt 7:12).
Luaät Vaøng treân ñaây chæ cho chuùng ta moät höôùng ñi roõ reät. Chuùng ta haõy ñoái xöû vôùi ngöôøi khaùc moät caùch say meâ vaø caûm thöông nhö ta muoán hoï ñoái xöû vôùi ta vaäy. Haõy möu caàu cho ngöôøi khaùc cuøng caùc khaû theå nhö chuùng ta möu caàu cho chính mình. Chuùng ta haõy giuùp ñôõ ngöôøi khaùc taêng tröôûng, nhö chuùng ta muoán ñöôïc giuùp ñôõ vaäy. Noùi toùm laïi, neáu chuùng ta muoán ñöôïc an toaøn, thì chuùng ta haõy cho ñi söï an toaøn; neáu chuùng ta muoán soáng, chuùng ta haõy cho ñi söï soáng; neáu chuùng ta muoán coù cô may, chuùng ta haõy cung caáp caùc cô may. Thöôùc chuùng ta duøng ño ngöôøi khaùc seõ laø thöôùc maø thôøi gian seõ duøng cho chuùng ta. Luaät Vaøng cuõng nhaéc nhôû chuùng ta phaûi nhôù traùch nhieäm cuûa mình trong vieäc che chôû vaø beânh vöïc söï soáng con ngöôøi trong moïi giai ñoaïn phaùt trieån cuûa noù.
Ngay töø ñaàu thöøa taùc vuï cuûa toâi, xaùc tín treân ñaõ daãn toâi tôùi choã keâu goïi moïi caáp phaûi baõi boû aùn töû hình treân khaép theá giôùi. Toâi xaùc tín raèng ñaây laø caùch toát nhaát, vì moïi söï soáng ñeàu thaùnh thieâng, moïi con ngöôøi nhaân baûn ñeàu ñöôïc phuù ban cho moät phaåm giaù baát khaû nhöôïng, vaø xaõ hoäi chæ coù theå coù lôïi khi caûi taïo nhöõng ngöôøi phaïm toäi aùc. Gaàn ñaây, caùc hieàn huynh giaùm muïc cuûa toâi ôû ñaây, taïi Hieäp Chuùng Quoác naøy, vöøa laëp laïi lôøi keâu goïi cuûa hoï ñoøi baõi boû aùn töû hình. Khoâng nhöõng toâi uûng hoä caùc ngaøi, maø coøn ñöa ra lôøi khuyeán khích ñoái vôùi taát caû nhöõng ai xaùc tín raèng hình phaït chính ñaùng vaø caàn thieát khoâng ñöôïc vöôït quaù chieàu kích hy voïng vaø muïc ñích caûi taïo.
Trong thôøi gian naøy khi caùc quan taâm xaõ hoäi heát söùc quan troïng, toâi khoâng theå khoâng nhaéc ñeán Toâi Tôù Chuùa laø Dorothy Day, ngöôøi thaønh laäp Phong Traøo Coâng Nhaân Coâng Giaùo. Chuû tröông tranh ñaáu xaõ hoäi cuûa baø, loøng say meâ coâng lyù vaø chính nghóa ngöôøi bò aùp böùc cuûa baø ñaõ laáy linh höùng töø Tin Möøng, töø ñöùc tin cuûa baø vaø töø göông saùng caùc Thaùnh.
Taïi raát nhieàu nôi treân theá giôùi, bieát bao tieán boä ñaõ ñöôïc thöïc hieän trong phaïm vi naøy! Bieát bao ñieàu ñaõ ñöôïc thöïc hieän trong caùc naêm ñaàu tieân cuûa ñeä tam thieân nieân kyû naøy ñeå keùo ngöôøi ta ra khoûi caûnh baàn cuøng! Toâi bieát raèng quùi vò chia seû nieàm xaùc tín cuûa toâi raèng: coøn nhieàu ñieàu nöõa caàn phaûi laøm, vaø trong thôøi buoåi khuûng hoaûng vaø kinh teá khoù khaên, chuùng ta khoâng neân ñaùnh maát tinh thaàn lieân ñôùi hoaøn caàu. Ñoàng thôøi, toâi muoán khuyeán khích quùi vò löu yù tôùi taát caû nhöõng ngöôøi ôû quanh ta ñang bò keït trong voøng luaån quaån cuûa ngheøo ñoùi. Caû hoï nöõa, hoï cuõng caàn ñöôïc ñem laïi hy voïng. Cuoäc chieán ñaáu choáng caûnh ngheøo ñoùi phaûi ñöôïc ñaùnh lieân læ vaø treân nhieàu chieán tuyeán, nhaát laø ôû chính caùc nguyeân nhaân cuûa noù. Toâi bieát raèng nhieàu ngöôøi Hoa Kyø ngaøy nay, cuõng nhö trong quaù khöù, ñang coá gaéng ñöông ñaàu vôùi vaán ñeà naøy.
Khoâng caàn phaûi noùi, ai cuõng bieát moät phaàn trong coá gaéng treân laø vieäc taïo ra vaø phaân phoái cuûa caûi. Vieäc söû duïng ñuùng ñaén caùc taøi nguyeân thieân nhieân, vieäc aùp duïng thích ñaùng kyõ thuaät hoïc vaø vieäc söû duïng tinh thaàn kinh bang teá theá laø caùc yeáu toá chuû yeáu cuûa moät neàn kinh teá tìm caùch hieän ñaïi hoùa, bao goàm vaø laâu beàn. "Kinh doanh laø moät ôn goïi cao quùi, höôùng veà phía saûn xuaát cuûa caûi vaø caûi thieän theá giôùi. Noù coù theå laø nguoàn phong phuù cuûa thònh vöôïng cho vuøng noù hoaït ñoäng, nhaát laø neáu noù coi vieäc taïo ra coâng aên vieäc laøm laø phaàn chuû yeáu trong vieäc phuïc vuï ích chung cuûa noù" (Laudato Si', 129). Ích chung naøy cuõng bao goàm traùi ñaát, chuû ñeà chính cuûa thoâng ñieäp toâi vöøa tröôùc taùc ngoõ haàu "böôùc vaøo cuoäc ñoái thoaïi vôùi moïi ngöôøi veà caên nhaø chung" (ibid., 3). "Chuùng ta caàn moät cuoäc ñaøm ñaïo bao goàm moïi ngöôøi, vì thaùch thöùc moâi sinh maø ta ñang kinh qua, cuõng nhö goác gaùc nhaân baûn cuûa noù, coù lieân heä vaø coù aûnh höôûng tôùi moïi ngöôøi" (ibid., 14).
Trong Laudato Si', toâi keâu goïi moät coá gaéng can ñaûm vaø coù traùch nhieäm ñeå "taùi ñònh höôùng caùc böôùc ñi cuûa chuùng ta" (ibid., 61), vaø ñeå traùnh caùc haäu quaû traàm troïng nhaát cuûa vieäc xuoáng caáp moâi sinh do sinh hoaït cuûa con ngöôøi gaây ra. Toâi xaùc tín raèng ta coù theå taïo ñöôïc khaùc bieät, toâi tin chaéc vaø toâi khoâng hoaøi nghi gì vieäc Hieäp Chuùng Quoác, vaø Quoác Hoäi naøy, coù moät vai roø quan troïng ñeå thuû dieãn. Nay laø luùc daønh cho caùc haønh ñoäng vaø chieán thuaät can ñaûm, nhaèm thöïc thi moät "neàn vaên hoùa chaêm soùc" (ibid., 231) vaø "moät phöông thöùc toaøn boä ñeå dieät tröø ngheøo ñoùi, phuïc hoài phaåm gia cho ngöôøi bæ loaïi boû, vaø ñoàng thôøi baûo veä thieân nhieân" (ibid., 139). "chuùng ta coù töï do caàn thieát ñeå giôùi haïn vaø ñieàu höôùng kyõ thuaät" (ibid., 112); "ñeå nghó ra caùc caùch thoâng minh# nhaèm khai trieån vaø giôùi haïn caùc söùc maïnh cuûa ta" (ibid., 78); vaø ñeå baét kyõ thuaät "phuïc vuï moät thöù tieán boä khaùc, moät thöù tieán boä laønh maïnh hôn, nhaân baûn hôn, coù tính xaõ hoäi hôn, vaø toaøn dieän hôn" (ibid., 112). Veà phöông dieän naøy, toâi tin töôûng raèng caùc ñònh cheá hoïc thuaät vaø nghieân cöùu xuaát chuùng cuûa Hoa Kyø coù theå thöïc hieän moät ñoùng goùp coù tính sinh töû trong nhöõng naêm saép tôùi.
Moät theá kyû tröôùc ñaây, luùc baét ñaàu coù cuoäc Chieán Tranh Lôùn, cuoäc chieán tranh bò Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XV goïi laø "cuoäc taøn saùt voâ nghóa", moät ngöôøi Hoa Kyø noåi tieáng khaùc ñaõ ra ñôøi: ñoù laø Ñan Só Doøng Xitoâ Thomas Merton. OÂng vaãn coøn laø nguoàn gôïi höùng thieâng lieâng vaø moät kim chæ nam cho nhieàu ngöôøi. Trong cuoán töï thuaät cuûa mình, oâng vieát: "Toâi sinh ra ñôøi. Baûn tính voán töï do, theo hình aûnh Thieân Chuùa, tuy nhieân, toâi laïi laø tuø nhaân cuûa chính baïo löïc cuûa mình vaø cuûa chính loøng vò kyû cuûa mình, theo hình aûnh theá gian nôi toâi ñaõ sinh ra. Theá gian naøy laø hình aûnh Hoûa Nguïc, ñaày nhöõng ngöôøi nhö toâi, yeâu Thieân Chuùa, theá nhöng laïi gheùt Ngöôøi; sinh ra ñeå yeâu Ngöôøi, nhöng laïi soáng trong söï sôï haõi ñoùi khaùt voâ voïng töï maâu thuaãn chính mình". Treân heát, Merton laø ngöôøi cuûa caàu nguyeän, moät nhaø tö töôûng daùm thaùch thöùc caùc ñieàu chaéc chaén cuûa thôøi oâng vaø môû ra nhieàu chaân trôøi môùi cho caùc linh hoàn vaø cho Giaùo Hoäi. OÂng cuõng laø ngöôøi cuûa ñoái thoaïi, ngöôøi coå vuõ hoaø bình giöõa caùc daân toäc vaø caùc toân giaùo.
Töø vieãn aûnh ñoái thoaïi naøy, toâi muoán thöøa nhaän caùc coá gaéng trong maáy thaùng gaàn ñaây nhaèm giuùp vöôït qua caùc dò bieät lòch söû lieân quan tôùi nhieàu giai ñoaïn ñau ñôùn trong dó vaõng. Toâi coù boån phaän baéc caàu vaø giuùp moïi ngöôøi nam nöõ thöïc hieän cuøng moät vieäc aáy baèng baát cöù caùch naøo coù theå. Khi caùc quoác gia töøng tranh chaáp vôùi nhau taùi tuïc con ñöôøng ñoái thoaïi, moät cuoäc ñoái thoaïi raát coù theå bò ngaét quaõng vì nhöõng lyù do chính ñaùng nhaát, thì caùc cô hoäi môùi ñaõ môû ra cho moïi ngöôøi. Vieäc naøy töøng ñoøi hoûi vaø coøn ñang ñoøi hoûi söï can ñaûm vaø daùm laøm, nhöõng ñieàu khoâng gioáng heät nhö voâ traùch nhieäm. Nhaø laõnh ñaïo chính trò toát laø ngöôøi, nhôø löu taâm ñeán lôïi ích cuûa moïi ngöôøi, bieát naém laáy thôøi cô trong trong tinh thaàn côûi môû vaø thöïc tieãn. Nhaø laõnh ñaïo chính trò toát luoân choïn giaûi phaùp khai môû caùc dieãn trình hôn laø chieám höõu khoâng gian (xem Evangelii Gaudium, 222-223).
Phuïc vuï ñoái thoaïi vaø hoøa bình cuõng coù nghóa laø thöïc söï quyeát taâm trong vieäc toái thieåu hoùa vaø, trong tröôøng kyø, chaám döùt caùc cuoäc tranh chaáp vuõ trang khaép theá giôùi. ÔÛ ñaây, chuùng ta phaûi töï hoûi: Taïi sao caùc vuõ khí gieát ngöôøi laïi ñöôïc baùn cho nhöõng keû möu toan giaùng caùc ñau khoå chöa töøng coù xuoáng caùc caù nhaân vaø xaõ hoäi? Buoàn thay, nhö chuùng ta bieát, caâu traû lôøi ñôn giaûn laø vì tieàn: ñoàng tieàn ñaãm maùu, maø thöôøng laø maùu ngöôøi voâ toäi. Ñöùng tröôùc söï im laëng ñaùng xaáu hoå vaø ñaùng keát toäi naøy, chuùng ta coù boån phaän ñoái chaát vaán ñeà vaø chaám döùt vieäc mua baùn vuõ khí.
Ba ngöôøi con trai vaø moät ngöôøi con gaùi cuûa laõnh thoå naøy, boán caù nhaân vaø boán giaác mô: Lincoln, töï do; Martin Luther King, töï do trong tính ña nguyeân vaø khoâng loaïi tröø; Dorothy Day, coâng bình xaõ hoäi vaø caùc quyeàn cuûa con ngöôøi; vaø Thomas Merton, khaû naêng ñoái thoaïi vaø môû loøng ra vôùi Thieân Chuùa.
Boán ñaïi dieän cuûa nhaân daân Hoa Kyø.
Toâi seõ keát thuùc chuyeán vieáng thaêm cuûa toâi taïi ñaát nöôùc quùi vò ôû Philadelphia, nôi toâi seõ tham döï Cuoäc Gaëp Gôõ Caùc Gia Ñình Theá Giôùi. Toâi mong öôùc raèng suoát chuyeán vieáng thaêm cuûa toâi, gia ñình seõ laø chuû ñeà ñöôïc laëp ñi laëp laïi. Gia ñình ñaõ chuû yeáu xieát bao ñoái vôùi vieäc xaây döïng ñaát nöôùc naøy! Vaø noù vaãn coøn xöùng ñaùng xieát bao ñeå ñöôïc chuùng ta hoã trôï vaø khuyeán khích! Theá nhöng, toâi khoâng theå daáu ñöôïc söï lo aâu cuûa toâi ñoái vôùi gia ñình, hieän ñang bò ñe doïa, coù leõ chöa töøng thaáy tröôùc ñoù, töø caû beân trong laãn beân ngoaøi. Caùc lieân heä neàn taûng ñang bò ñaët thaønh nghi vaán, cuõng nhö chính caên baûn cuûa hoân nhaân vaø gia ñình. Toâi chæ coù theå laëp laïi söï quan troïng vaø, treân heát, söï phong phuù vaø veû ñeïp cuûa ñôøi soáng gia ñình.
Caùch rieâng, toâi muoán keâu goïi söï löu yù ñoái vôùi caùc thaønh vieân gia ñình deã bò thöông toån hôn heát, ñoù laø giôùi treû. Vôùi nhieàu ngöôøi trong soá hoï, moät töông lai ñaày tieàm naêng ñang ñoùn chôø, theá nhöng raát nhieàu ngöôøi treû khaùc xem ra ñaõ maát höôùng vaø khoâng ñích nhaém, bò keït cöùng trong meâ hoàn traän voâ voïng cuûa baïo löïc, laïm duïng vaø tuyeät voïng. Caùc vaán ñeà cuûa hoï cuõng laø caùc vaán ñeà cuûa chuùng ta, chuùng ta khoâng theå traùnh ñöôïc chuùng. Chuùng ta caàn phaûi cuøng nhau ñoái maët vôùi chuùng. Noùi veà chuùng vaø tìm ra caùc giaûi phaùp höõu hieäu, hôn laø ñeå mình sa laày trong tranh luaän. Coù theå coù nguy cô quaù giaûn luôïc, nhöng chuùng ta vaãn coù theå noùi ñöôïc raèng chuùng ta ñang soáng trong moät neàn vaên hoùa chuyeân gaây aùp löïc khieán ngöôøi treû khoâng thieát laäp moät gia ñình, vì thieáu caùc khaû theå ñoái vôùi töông lai. Roài chính neàn vaên hoùa naøy laïi ñeà nghò vôùi giôùi treû quaù nhieàu giaûi phaùp ñeán noãi cuoái cuøng hoï cuõng khoâng daùm thieát laäp moät gia ñình.
Moät quoác gia seõ ñöôïc coi laø vó ñaïi khi baûo veä töï do nhö Lincoln ñaõ laøm; khi phaùt huy neàn vaên hoùa giuùp ngöôøi ta coù khaû naêng "öôùc mô" caùc quyeàn ñaày ñuû cho moïi anh chò em cuûa mình, nhö Martin Luther King töøng tìm caùch thöïc hieän; khi coá gaéng tranh ñaáu cho coâng lyù vaø cho chính nghóa cuûa ngöôøi bò aùp böùc, nhö Dorothy Day töøng laøm vôùi vieäc laøm khoâng bieát meät cuûa baø, voán laø hoa traùi ñöùc tin ñaõ trôû thaønh ñoái thoaïi vaø gieo raéc hoaø bình trong phong thaùi chieâm nieäm cuûa Thomas Merton.
Trong caùc nhaän ñònh naøy, toâi coá gaéng trình baày moät vaøi söï phong phuù trong di saûn vaên hoùa cuûa quùi vò, cuûa tinh thaàn nhaân daân Hoa Kyø. Toâi mong öôùc tinh thaàn naøy tieáp tuïc phaùt trieån vaø taêng tröôûng, ñeå caøng nhieàu ngöôøi treû caøng hay coù theå thöøa höôûng vaø cö nguï treân moät laõnh thoå töøng gôïi höùng cho bieát bao nhieâu ngöôøi mô öôùc.
Xin Thieân Chuùa chuùc phuùc cho Hoa Kyø!
Vuõ Van An