Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
taïi Löôõng Vieän Quoác hoäi Hoa Kyø
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ toâng du Hoa Kyø - Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha taïi Löôõng Vieän Quoác hoäi Hoa Kyø:
"Haõy laøm cho nhöõng ngöôøi khaùc nhöõng gì baïn muoán hoï laøm cho mình"
Washington (WHÑ 24-09-2015) - Trong chuyeán vieáng thaêm Hoa Kyø, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ vieáng thaêm Quoác hoäi Hoa Kyø. Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha taïi Quoác Hoäi Hoa Kyø:
Thöa Phoù Toång thoáng,
Thöa Chuû tòch Haï vieän,
Thöa quyù Thöôïng nghò só, quyù Daân bieåu Quoác hoäi,
Caùc baïn thaân meán,
Toâi heát loøng caûm ôn quyù vò ñaõ môøi toâi phaùt bieåu taïi phieân hoïp Löôõng vieän "taïi ñaát nöôùc cuûa töï do vaø queâ höông cuûa baäc can tröôøng"[*]. Toâi muoán nghó tôùi moät lyù do ñöa ñeán lôøi môøi: toâi cuõng laø con cuûa luïc ñòa vó ñaïi naøy, nôi ñaây taát caû chuùng ta ñeàu ñaõ nhaän ñöôïc raát nhieàu vaø chuùng ta cuøng san seû traùch nhieäm chung ñoái vôùi nhöõng gì ñaõ laõnh nhaän.
Ngöôøi con naøo cuûa ñaát nöôùc, duø nam hay nöõ, cuõng ñeàu coù söù maïng, traùch nhieäm caù nhaân vaø xaõ hoäi. Traùch nhieäm cuûa quyù vò, nhöõng thaønh vieân Quoác hoäi, laø qua hoaït ñoäng laäp phaùp cuûa mình maø giuùp cho queâ höông naøy phaùt trieån treân bình dieän quoác gia. Quyù vò laø boä maët cuûa ngöôøi daân ñaát nöôùc naøy, laø nhöõng vò ñaïi dieän cuûa daân chuùng. Quyù vò ñöôïc keâu goïi baûo veä vaø gìn giöõ phaåm giaù cuûa cuûa caùc coâng daân ñoàng höông cuûa mình trong vieäc möu tìm neàn coâng ích moät caùch nghieâm caån, khoâng heà meät moûi, bôûi ñaây laø muïc tieâu chính cuûa moïi neàn chính trò. Moät xaõ hoäi chính trò coøn toàn taïi khi coøn tìm kieám, nhö moät ôn goïi, söï ñaùp öùng nhöõng nhu caàu chung baèng caùch khuyeán khích moïi thaønh phaàn trong xaõ hoäi ñeàu phaùt trieån, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñang soáng trong hoaøn caûnh deã bò toån thöông vaø gaëp nguy cô nhieàu hôn. Hoaït ñoäng laäp phaùp luoân ñöôïc ñaët treân neàn taûng traùch nhieäm chaêm soùc daân chuùng. Ñeå thöïc hieän ñieàu ñoù, quyù vò ñöôïc keâu môøi, keâu goïi vaø trieäu taäp bôûi nhöõng ngöôøi ñaõ baàu mình leân.
Coâng vieäc cuûa quyù vò ñang laøm khieán toâi nghó ñeán hai khía caïnh nôi khuoân maët oâng Moâseâ. Moät maët, vò toå phuï vaø nhaø laäp phaùp cuûa daân Israel laø bieåu töôïng cuûa nhu caàu daân chuùng muoán ñöôïc duy trì söï thoáng nhaát cuûa daân toäc mình baèng phöông tieän luaät phaùp ñuùng ñaén. Maët khaùc, oâng Moâseâ mang göông maët cuûa ngöôøi ñöa chuùng ta ñi thaúng tôùi Thieân Chuùa, vaø nhö theá, ñi tôùi phaåm giaù sieâu vieät cuûa con ngöôøi. OÂng Moâseâ mang laïi cho chuùng ta baûn toång hôïp ñích ñaùng veà coâng vieäc quyù vò ñang ñaûm nhaän: quyù vò ñöôïc yeâu caàu phaûi duøng phöông tieän phaùp luaät maø baûo veä hình aûnh gioáng Thieân Chuùa nôi göông maët con ngöôøi ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa taùc taïo neân hình neân daïng.
Hoâm nay toâi khoâng nhöõng muoán ngoû lôøi vôùi quyù vò, maø coøn qua quyù vò, noùi cuøng moïi ngöôøi daân Hoa Kyø. Nôi ñaây, cuøng vôùi caùc vò ñaïi dieän cuûa daân chuùng, toâi muoán nhaân dòp naøy trao ñoåi vôùi haøng ngaøn ngöôøi nam nöõ ñang ra söùc moãi ngaøy laøm coâng vieäc haèng ngaøy thaät trung thöïc, ñeå nuoâi soáng gia ñình, daønh duïm tieàn baïc vaø - töøng chuùt töøng chuùt moät - xaây döïng cuoäc soáng toát ñeïp hôn cho gia ñình mình. Ñoù laø nhöõng ngöôøi nam nöõ khoâng chæ baän taâm vieäc ñoùng thueá, maø coøn lo toan vieäc duy trì ñôøi soáng xaõ hoäi theo caùch cuûa mình. Hoï ñang taïo ra söï lieân ñôùi baèng nhöõng haønh ñoäng cuûa mình, vaø laäp ra nhöõng toå chöùc giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi tuùng thieáu nhaát.
Toâi cuõng muoán tham gia cuoäc ñoái thoaïi vôùi nhieàu ngöôøi lôùn tuoåi, hoï laø kho taøng khoân ngoan reøn ñuùc töø traûi nghieäm cuoäc soáng, vaø baèng nhieàu caùch thöùc, nhaát laø qua vieäc laøm thieän nguyeän, hoï tìm caùch chia seû nhöõng caâu chuyeän vaø caùch nhìn cuûa mình. Toâi bieát nhieàu ngöôøi ñaõ veà höu nhöng vaãn tích cöïc hoaït ñoäng, vaãn laøm vieäc xaây döïng ñaát nöôùc naøy. Toâi cuõng muoán noùi chuyeän vôùi taát caû nhöõng ngöôøi treû ñang laøm vieäc ñeå thöïc hieän nhöõng hoaøi baõo lôùn lao vaø cao quyù, hoï laø nhöõng ngöôøi khoâng ñeå cho nhöõng môøi moïc deã daõi daãn mình ñi laïc loái, vaø hoï ñang phaûi ñoái maët vôùi nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên, thöôøng laø do söï non nôùt töø nhieàu ngöôøi lôùn. Toâi muoán troø chuyeän vôùi taát caû quyù vò, vaø mong ñöôïc troø chuyeän qua kyù öùc lòch söû cuûa ngöôøi daân ñaát nöôùc quyù vò.
Chuyeán vieáng thaêm cuûa toâi dieãn ra vaøo thôøi ñieåm moïi ngöôøi nam nöõ thieän chí möøng kyû nieäm moät soá vó nhaân Hoa Kyø. Maëc duø coù nhöõng phöùc taïp cuûa lòch söû vaø thöïc teá yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi, nhöng nhöõng ngöôøi nam nöõ naøy, baát chaáp nhöõng dò bieät vaø giôùi haïn, vaãn chaêm chæ vaø hy sinh -coù ngöôøi ñaõ traû giaù baèng maïng soáng mình- ñeå xaây döïng töông lai toát ñeïp hôn. Hoï hình thaønh nhöõng giaù trò caên baûn seõ toàn taïi maõi trong tinh thaàn ngöôøi daân Hoa Kyø. Ngöôøi mang tinh thaàn naøy coù theå ñöông ñaàu vôùi nhöõng khuûng hoaûng, caêng thaúng vaø xung ñoät, ñoàng thôøi vaãn luoân tìm kieám nhöõng nguoàn löïc ñeå tieán tôùi phía tröôùc, vaø thöïc hieän ñieàu ñoù vôùi phaåm giaù cuûa mình. Nhöõng ngöôøi nam nöõ naøy mang laïi cho chuùng ta moät caùch nhìn vaø giaûi thích hieän thöïc. Toân vinh kyù öùc veà hoï, duø giöõa nhöõng xung ñoät, vaø trong cuoäc soáng cuï theå haèng ngaøy, chuùng ta vaãn ñöôïc thuùc ñaåy phaûi khai thaùc kho döï tröõ vaên hoaù saâu xa nhaát cuûa mình.
Toâi muoán noùi ñeán boán trong soá caùc vó nhaân Hoa Kyø: Abraham Lincoln, Martin Luther King, Dorothy Day vaø Thomas Merton.
Naêm nay ñaùnh daáu 150 naêm vuï aùm saùt Toång thoáng Abraham Lincoln. OÂng laø ngöôøi baûo veä neàn töï do, ngöôøi laøm vieäc khoâng meät moûi ñeå "ñaát nöôùc naøy, döôùi söï höôùng daãn cuûa Chuùa, neàn töï do [caàn] ñöôïc taùi sinh". Xaây döïng töông lai töï do ñoøi phaûi coù tình yeâu ñoái vôùi coâng ích trong tinh thaàn boå trôï vaø lieân ñôùi.
Taát caû chuùng ta ñeàu hoaøn toaøn yù thöùc, ñoàng thôøi raát lo laéng, veà tình hình chính trò xaõ hoäi ñaùng lo ngaïi hieän nay cuûa theá giôùi. Theá giôùi chuùng ta ngaøy caøng trôû thaønh nôi cuûa xung ñoät baïo löïc, haän thuø vaø toäi aùc man rôï dieãn ra keå caû nhaân danh Thieân Chuùa vaø toân giaùo. Chuùng ta bieát khoâng moät toân giaùo naøo laïi coù theå mieãn nhieãm tröôùc caùc kieåu aûo töôûng mang tính caù nhaân hoaëc chuû nghóa cöïc ñoan mang tính yù thöùc heä. Nghóa laø chuùng ta phaûi ñaëc bieät chuù yù tôùi moïi loaïi giaùo ñieàu chuû nghóa, duø toân giaùo hoaëc baát kyø loaïi naøo khaùc. Caàn phaûi coù söï caân baèng kheùo leùo ñeå choáng laïi vieäc söû duïng baïo löïc nhaân danh toân giaùo, yù thöùc heä hoaëc heä thoáng kinh teá, ñoàng thôøi cuõng phaûi baûo veä töï do toân giaùo, töï do tö töôûng vaø caùc quyeàn töï do caù nhaân. Coøn moät caùm doã khaùc chuùng ta phaûi ñaëc bieät ñeà phoøng: chuû nghóa giaûm tröø thoâ thieån, chæ thaáy thieän hoaëc chæ thaáy aùc; hoaëc, neáu muoán noùi theâm, chính tröïc hoaëc toäi loãi. Theá giôùi ngaøy nay, vôùi nhöõng veát thöông loä roõ, taùc ñoäng ñeán nhieàu anh chò em chuùng ta, ñoøi chuùng ta phaûi ñöông ñaàu vôùi moïi kieåu phaân cöïc, chia theá giôùi thaønh hai chieán tuyeán. Chuùng ta bieát, khi coá gaéng thoaùt khoûi keû thuø beân ngoaøi, chuùng ta coù theå sa vaøo vieäc nuoâi döôõng keû thuø beân trong. Baét chöôùc loøng haän thuø vaø baïo löïc cuûa caùc baïo chuùa cuøng nhöõng keû gieát ngöôøi laø caùch toát nhaát theá vaøo choã cuûa chuùng. Ñoù chính laø ñieàu maø quyù vò, cuõng nhö nhaân daân, khöôùc töø.
Hôn nöõa chuùng ta phaûi ñaùp laïi baèng hy voïng vaø chöõa laønh, baèng hoaø bình vaø coâng lyù. Chuùng ta ñöôïc yeâu caàu phaûi laáy heát can ñaûm vaø khoân ngoan ñeå giaûi quyeát nhieàu cuoäc khuûng hoaûng ñòa chính trò vaø kinh teá ngaøy nay. Ngay caû trong theá giôùi phaùt trieån, nhöõng aûnh höôûng cuûa caùc caáu truùc vaø haønh ñoäng baát coâng ñeàu quaù roõ raøng. Nhöõng noã löïc cuûa chuùng ta phaûi nhaém ñeán vieäc khoâi phuïc nieàm hy voïng, chænh ñoán nhöõng sai laàm, duy trì nhöõng cam keát vaø coå voõ vieäc mang laïi cuoäc soáng haïnh phuùc cho moïi ngöôøi vaø moïi daân toäc. Chuùng ta phaûi cuøng nhau böôùc tôùi phía tröôùc, ñoaøn keát laïi, canh taân tinh thaàn huynh ñeä vaø lieân ñôùi, quaûng ñaïi hôïp taùc vì lôïi ích chung.
Nhöõng thaùch ñoá chuùng ta ñang ñoái maët ñoøi hoûi chuùng ta phaûi ñoåi môùi tinh thaàn hôïp taùc, tinh thaàn naøy ñaõ ñöôïc theå hieän raát toát ñeïp suoát lòch söû Hoa Kyø. Tính chaát phöùc taïp, möùc ñoä nghieâm troïng vaø tính caáp baùch cuûa nhöõng thaùch ñoá naøy ñoøi hoûi chuùng ta phaûi huy ñoäng nguoàn löïc vaø khaû naêng cuûa mình, ñoàng thôøi buoäc chuùng ta phaûi tìm caùch giuùp ñôõ nhau, vôùi söï toân troïng nhöõng khaùc bieät vaø nhöõng xaùc tín löông taâm cuûa chuùng ta.
Taïi ñaát nöôùc naøy, caùc toân giaùo khaùc nhau ñaõ ñoùng goùp to lôùn vaøo vieäc xaây döïng vaø cuûng coá xaõ hoäi. Ngaøy nay, cuõng nhö trong quaù khöù, ñieàu quan troïng laø tieáng noùi cuûa nieàm tin tieáp tuïc ñöôïc laéng nghe, vì ñoù laø tieáng noùi cuûa tình huynh ñeä vaø tình yeâu, tieáng noùi ñoù coá gaéng dieãn taû ñieàu toát ñeïp nhaát nôi moãi con ngöôøi vaø trong töøng xaõ hoäi. Söï hôïp taùc ñoù laø nguoàn löïc maïnh meõ trong cuoäc chieán ñaáu loaïi boû moïi hình thöùc noâ leä môùi treân khaép theá giôùi, hình thöùc naøy phaùt sinh töø nhöõng baát coâng nghieâm troïng vaø chæ coù theå khaéc phuïc baèng nhöõng quyeát saùch môùi vaø nhöõng hình thöùc ñoàng thuaän môùi trong xaõ hoäi.
Ñeán ñaây toâi nghó ñeán lòch söû chính trò cuûa Hoa Kyø, taïi ñaây neàn daân chuû ñaõ beùn reã saâu trong taâm trí nhaân daân Hoa Kyø. Moïi hoaït ñoäng chính trò ñeàu phaûi phuïc vuï vaø coå voõ söï thieän cuûa con ngöôøi vaø döïa treân söï toân troïng phaåm giaù con ngöôøi, nam vaø nöõ. "Chuùng toâi quaû quyeát nhöõng chaân lyù naøy laø hieån nhieân, ñoù laø moïi ngöôøi ñöôïc sinh ra bình ñaúng, ñöôïc Taïo Hoaù ban cho nhöõng quyeàn khoâng ai coù theå xaâm phaïm, ñoù laø quyeàn soáng, quyeàn töï do vaø quyeàn möu caàu haïnh phuùc" (Tuyeân ngoân Ñoäc laäp, ngaøy 4 thaùng Baûy 1776). Neáu chính trò phaûi thöïc söï phuïc vuï con ngöôøi, thì tieáp theo, noù khoâng theå laøm noâ leä cho kinh teá vaø tieàn baïc. Vì theá, chính trò laø moät caùch dieãn ñaït nhu caàu böùc thieát cuûa con ngöôøi laø ñöôïc soáng ñoàng thuaän, ñeå ñoàng loøng xaây döïng lôïi ích chung lôùn lao nhaát: lôïi ích cuûa coäng ñoàng bieát hy sinh nhöõng lôïi ích rieâng ñeå chia seû, trong coâng lyù vaø hoaø bình, nhöõng cuûa caûi, lôïi ích, ñôøi soáng xaõ hoäi cuûa coäng ñoàng. Toâi khoâng xem nheï nhöõng khoù khaên lieân quan ñeán chính trò, nhöng toâi mong quyù vò haõy coá gaéng.
Ñeán ñaây toâi laïi nghó ñeán cuoäc tuaàn haønh do Martin Luther King daãn ñaàu, töø Selma ñeán Montgomery 50 naêm tröôùc ñaây, laø moät phaàn cuûa cuoäc tranh ñaáu nhaèm thöïc hieän "giaác mô" veà nhöõng quyeàn ñaày ñuû cuûa ngöôøi Myõ goác Phi veà daân söï vaø chính trò. Giaác mô ñoù tieáp tuïc thoâi thuùc taát caû chuùng ta. Toâi vui möøng vì nöôùc Myõ ñoái vôùi nhieàu ngöôøi vaãn laø mieàn ñaát cuûa "nhöõng öôùc mô". Öôùc mô ñöa ñeán haønh ñoäng, tham gia, daán thaân. Öôùc mô khôi leân nhöõng gì saâu thaúm vaø chaân thaät nhaát trong ñôøi soáng cuûa moät daân toäc.
Nhöõng theá kyû gaàn ñaây, haøng trieäu ngöôøi ñaõ ñeán ñaát nöôùc naøy ñeå theo ñuoåi nhöõng öôùc mô xaây döïng töông lai trong töï do. Chuùng ta, nhöõng ngöôøi daân cuûa chaâu luïc naøy, khoâng sôï caùc kieàu daân, vì phaàn lôùn trong chuùng ta ñaõ töøng laø kieàu daân. Noùi ñieàu naøy vôùi quyù vò vôùi tö caùch laø con cuûa di daân, toâi bieát raát nhieàu ngöôøi trong quyù vò cuõng laø mieâu dueä cuûa nhöõng di daân. Ñaùng buoàn laø, nhöõng ngöôøi ôû ñaây tröôùc chuùng ta ñaõ laâu töøng khoâng ñöôïc toân troïng caùc quyeàn. Töø traùi tim cuûa neàn daân chuû Myõ, toâi muoán ñöôïc nhaéc laïi loøng quyù troïng vaø söï ngöôõng moä ñoái vôùi nhöõng ngöôøi daân naøy vaø caùc quoác gia cuûa hoï. Nhöõng tieáp xuùc ñaàu tieân thöôøng naëng neà vaø caêng thaúng, nhöng laáy tieâu chí ngaøy nay maø phaùn xeùt thôøi xöa thì thaät khoù. Tuy nhieân, khi ngöôøi laï ôû giöõa chuùng ta leân tieáng keâu caàu, thì chuùng ta khoâng ñöôïc laëp laïi nhöõng toäi aùc vaø sai laàm trong quaù khöù. Chuùng ta phaûi giaûi quyeát ngay luùc naøy ñeå bieåu loä loøng cao thöôïng vaø coâng bình heát söùc coù theå, vì chuùng ta ñaõ töøng daïy theá heä treû ñöøng quay löng vôùi "nhöõng ngöôøi haøng xoùm" vaø nhöõng ñieàu ñang dieãn ra chung quanh mình. Vieäc xaây döïng quoác gia môøi goïi chuùng ta haõy nhaän ra mình phaûi thöôøng xuyeân giöõ moái lieân heä vôùi moïi ngöôøi, loaïi boû kieåu suy nghó ñoái ñaàu ñeå tieáp nhaän tinh thaàn cuøng boå tuùc cho nhau, trong moät noã löïc khoâng ngöøng laøm nhöõng ñieàu toát ñeïp nhaát. Toâi tin chuùng ta coù theå laøm ñöôïc nhö vaäy.
Theá giôùi chuùng ta ñang phaûi ñoái maët vôùi cuoäc khuûng hoaûng tò naïn lôùn nhaát keå töø Theá chieán thöù hai. Söï kieän naøy mang laïi nhöõng thaùch thöùc lôùn vaø nhieàu quyeát ñònh thaät khoù khaên. Taïi luïc ñia naøy cuõng vaäy, haøng ngaøn ngöôøi ñi leân phía baéc tìm moät cuoäc soáng toát ñeïp hôn cho mình vaø cho nhöõng ngöôøi thaân yeâu, tìm nhöõng cô hoäi lôùn hôn. Phaûi chaêng ñaây laø ñieàu chuùng ta khoâng mong xaûy ñeán cho con caùi mình? Chuùng ta khoâng neân nhìn vaøo con soá nhöõng ngöôøi daân naøy, maø haõy nhìn hoï laø nhöõng con ngöôøi, nhìn vaøo göông maët hoï vaø nghe nhöõng caâu chuyeän cuûa hoï, coá gaéng ñaùp öùng ngaàn naøo coù theå tröôùc hoaøn caûnh cuûa hoï. Haõy luoân ñaùp öùng moät caùch nhaân baûn, ñuùng ñaén vaø huynh ñeä. Caàn traùnh khuynh höôùng phoå bieán hieän nay: traùnh xa nhöõng gì gaây phieàn phöùc. haõy nhôù Quy taéc Vaøng: "Haõy laøm cho nhöõng ngöôøi khaùc nhöõng gì baïn muoán hoï laøm cho mình" (Mt 7,12)
Quy taéc naøy chæ cho chuùng ta moät höôùng ñi roõ raøng: Chuùng ta haõy cö xöû vôùi ngöôøi khaùc baèng nhieät tình vaø söï caûm thoâng maø chuùng ta muoán ñöôïc ñoái xöû. Chuùng ta haõy tìm cho ngöôøi khaùc nhöõng cô hoäi nhö chuùng ta tìm cho chính mình. Chuùng ta haõy giuùp ngöôøi khaùc thaêng tieán nhö chuùng ta muoán mình ñöôïc giuùp ñôõ. Toùm laïi, neáu chuùng ta muoán ñöôïc an toaøn, haõy cung caáp söï an toaøn; meáu chuùng ta muoán ñöôïc soáng, haõy trao ban söï soáng; neáu chuùng ta muoán coù cô hoäi, haõy taïo cô hoäi cho ngöôøi khaùc. Thöôùc ño maø chuùng ta duøng cho ngöôøi khaùc seõ laø thöôùc ño maø thôøi gian seõ duøng cho chuùng ta. Quy taéc Vaøng naøy cuõng nhaéc nhôû chuùng ta veà traùch nhieäm cuûa mình laø giöõ gìn vaø baûo veä söï soáng con ngöôøi trong moïi giai ñoaïn phaùt trieån.
Nieàm xaùc tín aáy ñaõ höôùng daãn toâi, ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu thi haønh thöøa taùc vuï, vaän ñoäng baõi boû aùn töû hình treân phaïm vi toaøn caàu, ôû nhieàu caáp ñoä. Toâi tin töôûng raèng vieäc baõi boû aùn töû hình laø caùch toát nhaát, vì moãi cuoäc soáng ñeàu laø thaùnh thieâng, moãi con ngöôøi ñeàu ñöôïc phuù ban moät phaåm giaù baát khaû xaâm phaïm, vaø xaõ hoäi seõ chæ coù theå höôûng lôïi töø vieäc giuùp nhöõng phaïm nhaân hoaùn caûi. Môùi ñaây caùc anh em giaùm muïc cuûa toâi ôû Hoa Kyø laïi leân tieáng ñoøi baõi boû aùn töû hình. Khoâng nhöõng toâi uûng hoä caùc vò aáy, maø coøn khích leä taát caû nhöõng ai tin raèng moät hình phaït caàn thieát vaø xaùc ñaùng khoâng bao giôø ñöôïc loaïi tröø hy voïng vaø muïc tieâu phuïc hoài.
Trong giai ñoaïn naøy, khi maø caùc moái quan taâm xaõ hoäi raát quan troïng, toâi khoâng theå khoâng nhaéc ñeán Vò Toâi tôù Chuùa Dorothy Day - ngöôøi saùng laäp Phong traøo Coâng nhaân Coâng giaùo. Nhöõng hoaït ñoäng xaõ hoäi cuûa ngaøi, nieàm say meâ cuûa ngaøi ñoái vôùi coâng lyù vaø chính nghóa cuûa nhöõng ngöôøi bò aùp böùc, ñöôïc laáy caûm höùng töø Phuùc AÂm, ñöùc tin cuûa mình, vaø taám göông cuûa caùc thaùnh.
Coù bieát bao tieán boä ñaõ ñaït ñöôïc trong lónh vöïc naøy ôû raát nhieàu nôi treân theá giôùi! Bieát bao ñieàu ñaõ thöïc hieän ñöôïc trong nhöõng naêm ñaàu cuûa thieân nieân kyû thöù ba naøy ñeå ñöa con ngöôøi thoaùt khoûi caûnh ñoùi ngheøo cuøng cöïc! Toâi bieát quyù vò cuõng chia seû nieàm xaùc tín cuûa toâi raèng vaãn coøn raát nhieàu nhieàu vieäc phaûi laøm, vaø trong giai ñoaïn khuûng hoaûng vaø khoù khaên veà kinh teá naøy, khoâng ñöôïc ñaùnh maát tinh thaàn ñoaøn keát toaøn caàu. Ñoàng thôøi toâi cuõng khuyeán khích quyù vò haõy nhôù ñeán taát caû nhöõng ngöôøi xung quanh chuùng ta ñang vöôùng vaøo voøng laån quaån ngheøo ñoùi. Hoï cuõng caàn ñöôïc hy voïng. Cuoäc chieán choáng laïi ngheøo ñoùi phaûi dieãn ra lieân tuïc vaø treân nhieàu maët traän, ñaëc bieät laø nôi caùc nguyeân nhaân cuûa noù. Toâi bieát raèng nhieàu ngöôøi Myõ hieän nay, cuõng nhö trong quaù khöù, ñang noã löïc ñoái phoù vôùi vaán ñeà naøy.
Khoûi caàn phaûi noùi, moät phaàn cuûa noã löïc to lôùn naøy laø vieäc laøm ra vaø phaân phoái cuûa caûi. Vieäc söû duïng taøi nguyeân thieân nhieân caùch hôïp leõ, vieäc aùp duïng coâng ngheä caùch ñuùng ñaén vaø khai thaùc tinh thaàn duõng caûm laø nhöõng yeáu toá thieát yeáu cuûa moät neàn kinh teá ñang tìm caùch trôû neân hieän ñaïi, toaøn dieän vaø beàn vöõng. "Kinh doanh laø moät ôn goïi cao quyù, höôùng ñeán saûn xuaát cuûa caûi vaø caûi thieän theá giôùi. Noù coù theå laø moät nguoàn hieäu quaû taïo neân thònh vöôïng cho khu vöïc maø noù hoaït ñoäng, nhaát laø khi noù coi vieäc taïo ra coâng aên vieäc laøm laø phaàn thieát yeáu trong vieäc phuïc vuï coâng ích" (Thoâng ñieäp Laudato Si', 129). Coâng ích naøy cuõng bao goàm traùi ñaát, chuû ñeà chính cuûa thoâng ñieäp toâi vöøa môùi vieát, ñeå "böôùc vaøo cuoäc ñoái thoaïi vôùi moïi ngöôøi veà ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta" (Thoâng ñieäp ñaõ daãn [Tññd], 3). "Chuùng ta caàn coù cuoäc troø chuyeän bao goàm heát moïi ngöôøi, vì thaùch ñoá veà moâi tröôøng maø chuùng ta ñang traûi qua, cuøng nhöõng caên nguyeân veà maët nhaân loaïi cuûa noù, coù lieân quan vaø aûnh höôûng ñeán taát caû chuùng ta" (Tññd, 14).
Trong Laudato Si', toâi keâu goïi phaûi noã löïc can ñaûm vaø coù traùch nhieäm ñeå "chuyeån höôùng caùc böôùc ñi cuûa chuùng ta" (Tññd, 61), vaø ñeå ngaên ngöøa nhöõng haäu quaû traàm troïng nhaát cuûa söï suy thoaùi moâi tröôøng do hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi gaây ra. Toâi tin raèng chuùng ta coù theå taïo ra ñöôïc söï khaùc bieät vaø toâi chaéc chaén raèng Hoa Kyø - vaø Quoác hoäi naøy - ñoùng moät vai troø quan troïng. Nay ñaõ ñeán luùc phaûi coù nhöõng haønh ñoäng vaø chieán löôïc can ñaûm, nhaèm thöïc hieän moät "neàn vaên hoaù chaêm soùc" (Tññd, 231) vaø "moät loái tieáp caän toaøn dieän ñeå choáng laïi ñoùi ngheøo, khoâi phuïc phaåm giaù cho ngöôøi bò loaïi tröø, vaø ñoàng thôøi baûo veä thieân nhieân" (Tññd, 139). "Chuùng ta coù quyeàn töï do caàn thieát ñeå giôùi haïn vaø ñònh höôùng coâng ngheä" (Tññd, 112); "ñeå tìm ra nhöõng caùch theá thoâng minh... nhaèm phaùt huy vaø giôùi haïn söùc maïnh cuûa chuùng ta" (Tññd, 78); vaø ñeå baét coâng ngheä "phuïc vuï moät thöù tieán boä khaùc, moät thöù tieán boä laønh maïnh hôn, nhaân baûn hôn, xaõ hoäi hôn, toaøn dieän hôn" (Tññd, 112). Veà maët naøy, toâi tin raèng caùc toå chöùc giaûng daïy vaø nghieân cöùu xuaát saéc cuûa Hoa Kyø coù theå coù nhöõng ñoùng goùp quan troïng trong nhöõng naêm tôùi.
Moät theá kyû tröôùc, khi noå ra Theá Chieán I, maø Ñöùc giaùo hoaøng Beâneâñictoâ XV goïi laø "cuoäc taøn saùt voâ nghóa", moät ngöôøi Hoa Kyø noåi tieáng khaùc ñaõ ra ñôøi: ñoù laø Thomas Merton, ñan só Doøng Xitoâ. OÂng vaãn coøn laø moät nguoàn caûm höùng thieâng lieâng vaø moät höôùng daãn cho nhieàu ngöôøi. Trong cuoán töï thuaät cuûa mình, oâng vieát: "Toâi sinh ra ñôøi. Baûn tính voán töï do, theo hình aûnh Thieân Chuùa, nhöng toâi laïi laø tuø nhaân cuûa thoùi baïo löïc vaø tính ích kyû cuûa chính mình, theo hình aûnh theá gian nôi toâi ñöôïc sinh ra. Theá gian aáy laø böùc tranh Hoaû nguïc, ñaày nhöõng ngöôøi nhö toâi, yeâu Chuùa, nhöng laïi gheùt Ngöôøi; sinh ra ñeå yeâu Chuùa, nhöng laïi soáng trong noãi lo sôï ñoùi khaùt voâ voïng töï maâu thuaãn vôùi chính mình". Tröôùc heát Merton laø moät con ngöôøi cuûa caàu nguyeän, moät nhaø tö töôûng daùm thaùch thöùc caùc ñieàu chaéc chaén cuûa thôøi ñaïi mình vaø môû ra nhöõng chaân trôøi môùi cho caùc linh hoàn vaø cho Giaùo hoäi. OÂng cuõng laø con ngöôøi cuûa ñoái thoaïi, ngöôøi coå voõ cho hoaø bình giöõa caùc daân toäc vaø toân giaùo.
Töø quan ñieåm ñoái thoaïi naøy, toâi muoán ghi nhaän nhöõng noã löïc trong nhöõng thaùng gaàn ñaây ñaõ giuùp vöôït qua nhöõng khaùc bieät lòch söû lieân quan ñeán nhöõng giai ñoaïn ñau ñôùn trong quaù khöù. Toâi coù boån phaän baéc nhöõng caây caàu vaø giuùp moïi ngöôøi cuõng laøm nhö vaäy, baèng moïi caùch. Khi caùc quoác gia töøng coù tranh chaáp vôùi nhau noái laïi con ñöôøng ñoái thoaïi -cuoäc ñoái thoaïi coù theå ñaõ bò giaùn ñoaïn vì nhöõng lyù do chính ñaùng nhaát- thì cô hoäi môùi laïi môû ra cho moïi phía. Ñieàu naøy ñaõ vaø ñang ñoøi hoûi loøng duõng caûm vaø taùo baïo, khoâng nhö thoùi voâ traùch nhieäm. Moät nhaø laõnh ñaïo chính trò toát laø ngöôøi bieát nghó ñeán lôïi ích cuûa moïi ngöôøi ñeå naém baét thôøi cô trong tinh thaàn côûi môû vaø thöïc tieãn. Moät nhaø laõnh ñaïo chính trò toát luoân quan taâm tôùi vieäc khôûi ñoäng caùc tieán trình hôn laø chieám höõu khoâng gian (x. Evangelii Gaudium, 222-223).
Phuïc vuï ñoái thoaïi vaø hoaø bình cuõng coù nghóa laø thöïc söï quyeát taâm giaûm thieåu vaø, veà laâu daøi, chaám döùt nhieàu cuoäc xung ñoät vuõ trang treân toaøn theá giôùi cuûa chuùng ta. ÔÛ ñaây chuùng ta phaûi töï hoûi: Taïi sao caùc vuõ khí gieát ngöôøi laïi ñöôïc baùn cho nhöõng keû aâm möu gaây bieát bao ñau khoå cho caù nhaân vaø xaõ hoäi? Ñaùng buoàn thay, caâu traû lôøi, nhö chuùng ta ñeàu bieát, ñôn giaûn laø vì tieàn: ñoàng tieàn aáy ñaãm maùu, vaø thöôøng laø maùu cuûa ngöôøi voâ toäi. Tröôùc söï im laëng ñaùng xaáu hoå vaø ñaày toäi loãi naøy, chuùng ta coù nghóa vuï ñöông ñaàu vôùi vaán ñeà vaø chaám döùt naïn buoân baùn vuõ khí.
Boán ngöôøi con cuûa ñaát nöôùc naøy, ba nam vaø moät nöõ: boán caù nhaân vôùi boán giaác mô: Lincoln, töï do; Martin Luther King, töï do trong ña nguyeân vaø khoâng loaïi tröø ai; Dorothy Day, coâng baèng xaõ hoäi vaø quyeàn con ngöôøi; vaø Thomas Merton, khaû naêng ñoái thoaïi vaø môû ra cho Thieân Chuùa.
Boán ñaïi dieän cuûa nhaân daân Hoa Kyø.
Toâi seõ keát thuùc chuyeán vieáng thaêm ñaát nöôùc cuûa quyù vò ôû Philadelphia, taïi ñaây toâi seõ tham döï Ñaïi hoäi Theá giôùi caùc Gia ñình. Toâi mong raèng chuû ñeà gia ñình laø chuû ñeà trôû ñi trôû laïi trong suoát chuyeán vieáng thaêm cuûa toâi. Gia ñình thaät thieát yeáu bieát bao trong vieäc xaây döïng ñaát nöôùc naøy! Vaø gia ñình vaãn xöùng ñaùng cho chuùng ta giuùp ñôõ vaø khích leä bieát bao! Tuy nhieân, toâi khoâng giaáu ñöôïc raèng toâi raát lo laéng cho gia ñình, voán ñang bò ñe doïa, coù leõ nhö chöa töøng bao giôø bò ñe ñoaï, töø beân trong cuõng nhö töø beân ngoaøi. Nhöõng töông quan neàn taûng ñang bò ñaët thaønh vaán ñeà, cuõng nhö chính neàn taûng cuûa hoân nhaân vaø gia ñình. Toâi chæ coù theå nhaéc laïi taàm quan troïng, vaø treân heát, söï phong phuù vaø veû ñeïp cuûa ñôøi soáng gia ñình.
Ñaëc bieät, toâi muoán keâu goïi haõy löu taâm ñeán nhöõng thaønh vieân trong gia ñình deã bò toån thöông nhaát, töùc laø nhöõng ngöôøi treû. Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi trong soá hoï, moät töông lai vôùi bieát bao khaû naêng ñang chôø ñoùn, nhöng raát nhieàu ngöôøi khaùc laïi döôøng nhö maát phöông höôùng vaø chaúng coøn muïc tieâu, bò maéc keït trong moät meâ cung voâ voïng cuûa baïo löïc, laïm duïng vaø tuyeät voïng. Vaán ñeà cuûa hoï cuõng laø vaán ñeà cuûa chuùng ta. Chuùng ta khoâng theå traùnh neù nhöõng vaán ñeà aáy. Chuùng ta phaûi cuøng nhau ñoái maët vôùi chuùng, ñeå baøn luaän vaø tìm kieám nhöõng giaûi phaùp hieäu quaû hôn laø sa vaøo nhöõng cuoäc tranh caõi. Coù theå coù nguy cô quaù giaûn löôïc, nhöng phaûi noùi raèng chuùng ta ñang soáng trong moät neàn vaên hoaù gaây aùp löïc cho nhöõng ngöôøi treû khieán hoï khoâng muoán laäp gia ñình, vì hoï thieáu khaû naêng cho töông lai. Tuy nhieân, cuõng chính neàn vaên hoaù naøy laïi ñem ñeán cho nhöõng ngöôøi treû khaùc raát nhieàu choïn löïa khieán hoï cuõng khoâng thieát xaây döïng gia ñình.
Moät quoác gia coù theå ñöôïc coi laø vó ñaïi khi noù baûo veä töï do nhö Lincoln ñaõ laøm, khi noù thuùc ñaåy moät neàn vaên hoaù cho pheùp con ngöôøi "öôùc mô" raèng anh chò em mình seõ ñöôïc höôûng ñaày ñuû quyeàn lôïi, nhö Martin Luther King ñaõ tìm caùch laøm; khi noù tranh ñaáu cho coâng lyù vaø chính nghóa cuûa nhöõng ngöôøi bò aùp böùc, nhö Dorothy Day ñaõ laøm qua nhöõng coâng vieäc khoâng meät moûi cuûa ngaøi, laø hoa traùi cuûa moät ñöùc tin ñaõ trôû thaønh ñoái thoaïi vaø gieo söï bình an theo phong caùch chieâm nieäm cuûa Thomas Merton.
Qua nhöõng nhaän ñònh treân ñaây, toâi ñaõ tìm caùch trình baøy vaøi neùt phong phuù cuûa di saûn vaên hoaù cuûa quyù vò, cuûa tinh thaàn cuûa ngöôøi daân Hoa Kyø. Toâi mong raèng tinh thaàn naøy tieáp tuïc phaùt trieån vaø lôùn maïnh, ñeå caøng coù nhieàu ngöôøi treû caøng toát ñöôïc thöøa höôûng vaø soáng trong moät ñaát nöôùc ñaõ truyeàn caûm höùng cho bieát bao ngöôøi mô öôùc.
Xin Chuùa chuùc phuùc cho Hoa Kyø!
- - - - - - - - - - -
* Lôøi quoác ca Hoa Kyø: "the land of the free and the home of the brave"
(Chuù thích cuûa ngöôøi chuyeån ngöõ)
Ñöùc Thaønh chuyeån ngöõ