Dieãn vaên cuûa Ñöùc Phanxicoâ
vôùi caùc sinh vieân treû
taïi Trung Taâm Vaên Hoùa Feùlix Varela, Havana
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Phanxicoâ vôùi caùc sinh vieân treû taïi Trung Taâm Vaên Hoùa Feùlix Varela, Havana.
La Habana (VietCatholic News 20-09-2015) - Sau gaàn 12 giôø bay töø Roma, maùy bay cuûa haõng Alitalia, chôû Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, ñoaøn tuøy tuøng vaø 75 kyù giaû quoác teá, ñaõ ñaùp xuoáng phi tröôøng Joseù Marti ôû La Habana, thuû ñoâ Cuba, luùc gaàn 4 giôø chieàu thöù baåy, 19 thaùng 9 naêm 2015, môû ñaàu cho caùc hoaït ñoäng cuûa ngaøi trong 10 ngaøy vieáng thaêm taïi Cuba, Hoa Kyø vaø Lieân Hieäp Quoác. Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ Dieãn vaên cuûa Ñöùc Phanxicoâ vôùi caùc sinh vieân treû taïi Trung Taâm Vaên Hoùa Feùlix Varela, Havana:
Caùc baïn thaân meán,
Toâi raát vui ñöôïc hieän dieän vôùi caùc baïn taïi ñaây ôû Trung Taâm Vaên Hoùa naøy, nôi quan troïng xieát bao ñoái vôùi lòch söû Cuba. Toâi taï ôn Thieân Chuùa vì dòp may naøy, ñöôïc gaëp maët raát nhieàu baïn treû, nhöõng ngöôøi, qua vieäc laøm, vieäc hoïc haønh vaø huaán luyeän cuûa hoï, ñang mô veà vaø ñang thöïc söï taïo ra töông lai cho Cuba.
Toâi caùm ôn Leonardo vì nhöõng lôøi chaøo möøng cuûa baïn, vaø nhaát laø vì, duø noùi tôùi bieát bao nhieâu ñieàu quan troïng vaø cuï theå nhö caùc khoù khaên, caùc moái lo sôï, caùc nieàm hoaøi nghi cuûa chuùng ta, coù tính vöøa thöïc chaát vöøa nhaân baûn, baïn vaãn ñeà caäp vôùi ta veà hy voïng. Baïn aáy ñaõ noùi vôùi chuùng ta veà caùc giaác mô vaø khaùt voïng töøng beùn reã vöõng chaéc trong taâm hoàn ngöôøi treû Cuba, vöôït leân treân caùc dò bieät cuûa hoï veà giaùo duïc, vaên hoùa, nieàm tin vaø yù nghó. Leonardo thaân meán, xin caùm ôn baïn, vì khi toâi nhìn taát caû caùc baïn, ñieàu ñaàu tieân xuaát hieän trong taâm trí toâi cuõng laø chöõ "hy voïng". Toâi khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc vieäc moät ngöôøi treû laïi khoâng coù söùc soáng, khoâng coù giaác mô hay lyù töôûng, khoâng khaùt mong moät ñieàu gì ñoù vó ñaïi hôn.
Nhöng ôû giôø phuùt lòch söû naøy, moät ngöôøi treû Cuba neân coù loaïi hy voïng naøo? Khoâng coù gì hôn hay keùm nieàm hy voïng cuûa baát cöù ngöôøi treû naøo taïi baát cöù nôi naøo treân theá giôùi. Vì hy voïng noùi vôùi ta veà moät ñieàu gì ñoù beùn reã saâu trong moïi traùi tim con ngöôøi, ñoäc laäp vôùi caùc hoaøn caûnh cuï theå vaø ñieàu kieän lòch söû cuûa ta. Hy voïng noùi vôùi chuùng ta veà noãi khaùt mong, nieàm hoaøi baõo, loøng mong moûi coù ñöôïc moät cuoäc ñôøi thaønh toaøn, nieàm khaùt voïng hoaøn thaønh nhöõng ñieàu cao caû, nhöõng ñieàu laøm taâm hoàn ta ngaäp traøn vaø naâng tinh thaàn ta leân nhöõng thöïc taïi cao thöôïng nhö chaân, thieän, myõ, coâng lyù vaø tình yeâu. Nhöng noù cuõng bao goàm vieäc chaáp nhaän ruûi ro. Nghóa laø saün saøng khoâng ñeå mình bò quyeán ruõ bôûi nhöõng lôøi höùa heïn haïnh phuùc mau qua, giaû doái, laïc thuù töùc khaéc vaø vò kyû, bôûi cuoäc soáng taàm thöôøng vaø töï laáy mình laøm trung taâm, moät cuoäc soáng chæ coù theå ñoå ñaày loøng ta baèng buoàn baõ vaø ñaéng ñoùt. Khoâng, hy voïng phaûi maïnh daïn; noù phaûi bieát nhìn quaù beân kia tieän ích baûn thaân, nhöõng an toaøn vaø buø ñaép nhoû moïn chæ giôùi haïn chaân trôøi ta; noù phaûi môû loøng ta cho nhöõng lyù töôûng lôùn lao giuùp laøm cho ñôøi ta neân töôi ñeïp vaø ñaùng soáng hôn. Toâi muoán hoûi moãi ngöôøi trong caùc baïn: Ñieàu gì leân khuoân ñôøi caùc baïn? Ñieàu gì ñang naèm saâu trong traùi tim caùc baïn? Caùc hy voïng vaø khaùt voïng cuûa caùc baïn ñaët ôû ñaâu? Caùc baïn coù saün saøng ñaët mình leân tuyeán phuïc vuï moät ñieàu gì ñoù lôùn lao hôn khoâng?
Coù leõ caùc baïn seõ thöa: "coù, thöa cha, con ñöôïc caùc lyù töôûng ñoù loâi cuoán maïnh meõ. Con caûm nhaän ñöôïc lôøi môøi goïi cuûa chuùng, veû ñeïp cuûa chuùng, aùnh saùng raïng rôõ cuûa chuùng trong traùi tim con. Nhöng con thaáy mình yeáu ñuoái quaù, con chöa saün saøng quyeát ñònh ñi theo con ñöôøng hy voïng. Muïc tieâu thì cao caû ñaáy nhöng söùc con thì yeáu quaù ñi. Toát nhaát laø baèng loøng vôùi nhöõng ñieàu nhoû moïn, khoâng cao caû gì nhöng thöïc tieãn hôn, trong voøng vôùi hôn". Toâi coù theå hieåu ñöôïc phaûn öùng naøy; caûm thaáy bò tróu naëng bôûi khoù khaên vaø caùc ñieàu quaù ñoøi hoûi laø chuyeän thoâng thöôøng thoâi. Nhöng caùc baïn haõy yù töù ñöøng ñeå mình bò caùm doã maø nhuït chí laø thöù laøm teâ lieät lyù trí vaø yù chí ta, hay laõnh caûm laø hình thöùc bi quan trieät ñeå tröôùc töông lai. Caùc thaùi ñoä naøy keát thuùc ôû choã moät laø troán chaïy khoûi thöïc teá maø sa vaøo aûo töôûng voâ ích, hai laø ích kyû töï coâ laäp hoùa vaø hoaøi nghi bòt tai tröôùc tieáng keâu than ñoøi coâng lyù, söï thaät vaø tình ngöôøi ñang noåi leân giöõa ta vaø trong chính ta.
Nhöng ta phaûi laøm gì? Laøm theá naøo tìm thaáy caùc neûo ñöôøng hy voïng ngay trong caùc hoaøn caûnh ta ñang soáng? Laøm theá naøo bieán caùc nieàm hy voïng thaønh toaøn, chaân thöïc, coâng lyù vaø chaân lyù trôû thaønh moät thöïc taïi trong cuoäc soáng baûn thaân cuûa ta, trong ñaát nöôùc ta vaø trong theá giôùi ta? Toâi nghó: coù ba yù töôûng coù theå giuùp duy trì nieàm hy voïng cuûa ta luoân soáng ñoäng:
Hy voïng laø moät con ñöôøng goàm caû kyù öùc laãn bieän phaân. Hy voïng laø nhaân ñöùc ñeå ñi khaép nôi. Noù khoâng ñôn thuaàn laø neûo ñöôøng ta theo vì thích noù, nhöng noù coù moät cuøng ñích, moät muïc tieâu raát thöïc teá vaø soi daãn ñöôøng ta ñi. Hy voïng cuõng ñöôïc nuoâi döôõng baèng kyù öùc; noù khoâng chæ nhìn töông lai maø coøn nhìn caû dó vaõng vaø hieän taïi nöõa. Ñeå luoân tieán tôùi trong ñôøi, ngoaøi vieäc bieát mình muoán ñi ñaâu, ta cuõng caàn bieát ta laø ai vaø ta töø ñaâu ñeán. Caùc caù nhaân hay caùc daân toäc naøo khoâng coù kyù öùc vaø xoùa boû dó vaõng cuûa mình ñeàu lieàu mình ñaùnh maát baûn saéc vaø tieâu dieät töông lai cuûa mình. Thaønh thöû ta caàn nhôù ta laø ai, vaø di saûn thieâng lieâng vaø luaân lyù cuûa ta bao goàm nhöõng gì. Toâi tin raèng ñieàu naøy chính laø kinh nghieäm vaø caùi nhìn thoâng saùng cuûa Cha Feùlix Varela, ngöôøi Cuba vó ñaïi. Bieän phaân cuõng caàn thieát, vì ñieàu chuû yeáu laø côûi môû ñoái vôùi thöïc taïi vaø bieát giaûi thích thöïc taïi naøy maø khoâng sôï thieân kieán. Caùc giaûi thích phieán dieän vaø coù tính yù thöùc heä laø ñieàu voâ ích; chuùng chæ laøm meùo moù thöïc taïi baèng caùch coá gaéng nheùt noù vaøo nhöõng khuoân khoå tieân kieán, chæ toå gaây thaát voïng vaø tuyeät voïng. Ta caàn bieän phaân vaø kyù öùc, vì bieän phaân khoâng muø quaùng; noù ñöôïc xaây döïng treân caùc tieâu chuaån ñaïo ñöùc vaø luaân lyù vöõng chaéc, giuùp ta nhìn thaáy ñieàu thieän vaø ñieàu chính ñaùng.
Hy voïng laø con ñöôøng ta cuøng ngöôøi khaùc tieáp nhaän. Moät tuïc ngöõ Phi Chaâu noùi raèng: "Muoán ñi nhanh, thì ñi moät mình; muoán ñi xa, thì ñi vôùi ngöôøi khaùc". Coâ laäp vaø soáng xa caùch khoâng bao giôø phaùt sinh ñöôïc hy voïng; nhöng gaàn guõi vaø gaëp gôõ ngöôøi khaùc thì coù. Ñeå moät mình, ta seõ khoâng ñi tôùi ñaâu caû. Maø vôùi loaïi tröø, ta cuõng khoâng theå xaây döïng töông lai cho ai ñöôïc, cho caû ta cuõng khoâng. Ñöôøng hy voïng ñoøi phaûi coù neàn vaên hoùa gaëp gôõ, ñoái thoaïi, moät neàn vaên hoùa voán coù khaû naêng thaéng vöôït tranh chaáp vaø kình choáng khoâ caèn. Muoán taïo ra neàn vaên hoùa naøy, ñieàu sinh töû laø coi caùc phöông thöùc suy nghó khaùc nhau khoâng haún laø nguy cô maø laø phong phuù vaø phaùt trieån. Theá giôùi caàn neàn vaên hoùa gaëp gôõ naøy. Noù caàn nhöõng ngöôøi treû bieát tìm caùch bieát nhau vaø yeâu nhau, cuøng nhau ñoàng haønh trong vieäc xaây döïng xöù sôû, moät cuoäc haønh trình maø Joseù Martí töøng mô öôùc: "vôùi moïi ngöôøi, vaø vì lôïi ích moïi ngöôøi".
Hy voïng laø con ñöôøng lieân ñôùi. Neàn vaên hoùa gaëp gôõ töï nhieân seõ daãn ta tôùi neàn vaên hoùa lieân ñôùi. Toâi raát thaùn phuïc tröôùc ñieàu Leonardo noùi luùc ñaàu, khi baïn aáy ñeà caäp tôùi tình lieân ñôùi, coi noù nhö nguoàn taïo söùc maïnh ñeå löôùt thaéng moïi trôû ngaïi. Khoâng coù lieân ñôùi, khoâng nöôùc naøo coù töông lai caû. Vöôït leân treân caùc tính toaùn vaø tö lôïi khaùc, ta khoâng nhöõng phaûi quan taâm tôùi nhöõng ngöôøi coù theå laø baèng höõu ta, ngöôøi ñoàng haønh vôùi ta, maø caû nhöõng ai suy nghó khaùc vôùi ta, nhöõng ai coù yù nghó rieâng nhöng khoâng keùm nhaân baûn vaø coù tính Cuba nhö ta. Khoan dung khoâng thoâi chöa ñuû; ta coøn phaûi ñi xa hôn theá, töø thaùi ñoä nghi ngôø vaø phoøng ngöï phaûi tieán qua thaùi ñoä chaáp nhaän, hôïp taùc, phuïc vuï cuï theå vaø giuùp ñôõ höõu hieäu. Ñöøng sôï lieân ñôùi, phuïc vuï vaø giuùp moät tay, ñeå khoâng ai bò loaïi tröø khoûi con ñöôøng naøy.
Con ñöôøng soáng treân ñöôc soi saùng bôûi moät nieàm hy voïng cao hôn: ñoù laø nieàm hy voïng phaùt sinh töø ñöùc tin vaøo Chuùa Kitoâ. Ngöoøi töï laøm Ngöôøi trôû thaønh ngöôøi ñoàng haønh vôùi ta. Khoâng nhöõng Ngöôøi khuyeán khích ta, Ngöôøi coøn ñoàng haønh vôùi ta nöõa; Ngöôøi ôû beân caïnh ta vaø giô baøn tay thaân höõu cuûa Ngöôøi cho ta. Laø Con Thieân Chuùa, Ngöôøi muoán trôû thaønh moät ngöôøi nhö ta, ñoàng haønh vôùi ta treân ñöôøng. Nieàm tin vaøo söï hieän dieän cuûa Ngöôøi, vaøo tình baïn vaø tình yeâu cuûa Ngöôøi laøm saùng leân moïi hy voïng vaø moïi giaác mô cuûa ta. Vôùi ngöôøi caïnh beân, ta hoïc ñöôïc caùch bieän phaân ñieàu coù thöïc, gaëp gôõ vaø phuïc vuï ngöôøi khaùc, vaø böôùc theo con ñöôøng lieân ñôùi.
Caùc baïn treû Cuba thaân meán, neáu chính Thieân Chuùa ñaõ böôùc vaøo lòch söû ta vaø trôû thaønh nhuïc theå nôi Chuùa Gieâsu, neáu Ngöôøi ñôõ laáy caùc yeáu ñuoái vaø toäi loãi cuûa ta, thì caùc baïn khoâng neân sôï hy voïng, hay töông lai, vì Thieân Chuùa ôû caïnh beân ta. Ngöôøi tin töôûng caùc baïn vaø Ngöôøi hy voïng nôi caùc baïn.
Caùc baïn thaân meán, toâi xin caùm ôn caùc baïn vì cuoäc gaëp gôõ naøy. Xin nieàm hy voïng nôi Chuùa Kitoâ, ngöôøi baïn cuûa caùc baïn, luoân höôùng daãn caùc baïn treân ñöôøng ñôøi cuûa caùc baïn. Vaø xin caùc baïn nhôù caàu nguyeän cho toâi. Xin Thieân Chuùa chuùc laønh cho taát caû caùc baïn.
Vuõ Vaên An