Haäu caûnh Coâng Giaùo
chuyeán ñi Hoa Kyø cuûa Ñöùc Phanxicoâ
Haäu caûnh Coâng Giaùo chuyeán ñi Hoa Kyø cuûa Ñöùc Phanxicoâ.
Hoa Kyø (VietCatholic News 18-09-2015) - Nhö ñaõ thöa, muïc ñích chính trong caùc cuoäc toâng du cuûa caùc vò giaùo hoaøng laø ñeå cuûng coá ñöùc tin cuûa anh chò em mình. Laàn naøy, cô hoäi ñeå Ñöùc Phanxicoâ cuûng coá ñöùc tin aáy laø Cuoäc Gaëp Gôõ Caùc Gia Ñình Theá Giôùi taïi Philadelphia, moät bieán coá ñang ñöôïc caû theá giôùi Coâng Giaùo chôø mong giöõa nhöõng bình luaän ñoâi khi traùi ngöôïc nhau veà Thöôïng Hoäi Ñoàng saép tôùi cuõng veà gia ñình. Ña soá tín höõu Coâng Giaùo mong moûi cuoäc gaëp gôõ naøy seõ thuùc ñaåy caùc nghò phuï cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng saép tôùi ñöa ra ñöôïc nhöõng höôùng daãn roõ raøng vaø vöõng chaéc ñeå coå vuõ moät tin möøng veà gia ñình nhö loøng Chuùa mong muoán.
Baàu khí thieâng lieâng trong Giaùo Hoäi Hoa Kyø dó nhieân goùp phaàn lôùn lao vaøo chieàu höôùng muïc vuï noùi treân. Ta thöû tìm hieåu chuùt ñænh veà haäu caûnh thieâng lieâng naøy.
Baøi dieãn vaên coù hieäu quaû nhaát
Michael O'Loughlin cuûa National Catholic Reporter cho raèng trong soá caùc buoåi noùi chuyeän cuûa Ñöùc Phanxicoâ taïi Hoa Kyø, buoåi noùi chuyeän vôùi khoaûng 300 giaùm muïc taïi Nhaø Thôø Chaùnh Toøa Thaùnh Maùttheâu ôû Washington D.C., trong 45 phuùt, baèng tieáng Taây Ban Nha, seõ laø buoåi noùi chuyeän gaây hieäu quaû hôn caû.
Vì nghó cho cuøng caùc giaùm muïc laø muïc töû ñoaøn chieân giaùo phaän cuûa mình, loøng ñaïo cuûa ñoaøn chieân naøy tuøy thuoäc linh höùng töø caùc vò.
Nhöng caùc vò chôø mong gì nôi Ñöùc Phanxicoâ? Ñöùc Cha Robert McElroy cuûa San Diego nghó raèng "chuùng ta phaûi tranh ñaáu vôùi vaán ñeà baát bình ñaúng, nhaát laø vì Hieäp Chuùng Quoác, vôùi söùc maïnh hoaøn caàu, ñang gaây aûnh höôûng tôùi cuoäc soáng cuûa khoâng bieát bao nhieâu trieäu con ngöôøi. Toâi muoán thaáy ngaøi thaùch thöùc chuùng ta coù laäp tröôøng maïnh meõ hôn veà vaán ñeà naøy".
Coøn veà caùc vaán ñeà noäi boä, Ñöùc Cha McElroy hy voïng Ñöùc Phanxicoâ seõ nhaéc nhôû caùc giaùm muïc raèng Giaùo Hoäi phaûi laø "nôi thöông xoùt": "Vöôn tay ra quaù beân kia raøo caûn ñeå ñem ngöôøi ta vaøo trong laø ñieàu quan troïng hôn laø duy trì raøo caûn vaø giöõ hoï ngay haøng thaúng loái".
Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø thì hy voïng Ñöùc Phanxicoâ seõ noùi vôùi caùc giaùm muïc veà caùc vaán ñeà gia ñình. Thöïc vaäy, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Joseph Kurtz noùi: "Chuùng ta ñang ôû ngöôõng cöûa naêm thöông xoùt, vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ tôùi ñaây chuû yeáu vì Cuoäc Gaëp Gôõ Caùc Gia Ñình Theá Giôùi, neân chaéc chaén ngaøi muoán chuùng ta noái voøng tay lôùn hoã trôï cuoäc soáng gia ñình, caû trong vieäc gaây höùng cho caùc caëp ñang chuaån bò keát hoân laãn ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi ñang gaëp khoù khaên".
Ngoaøi ra, coøn coù vaán ñeà giaùm muïc phaûi gaàn guõi giaùo daân cuûa mình, hay noùi theo Ñöùc Phanxicoâ, caùc ngaøi phaûi coù "muøi cuûa chieân". Veà khía caïnh naøy, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Blase Cupich cuûa Chicago cho raèng laø nhaø laõnh ñaïo cuûa moät toång giaùo phaän lôùn, ngöôøi ta raát deã soáng xa caùch. Neân ngaøi hy voïng Ñöùc Phanxicoâ seõ khuyeán khích caùc giaùm muïc gaàn guõi daân baèng caùch löu yù tôùi nhöõng gì ñang xaåy ra trong cuoäc soáng cuûa hoï vaø nghe hoï keå kinh nghieäm soáng Tin Möøng cuûa hoï.
O'Loughlin cho raèng, veà phaàn mình, Ñöùc Phanxicoâ coù theå seõ gaëp moät haøng giaùo phaåm, trong maáy naêm qua, voán ñaùnh nhöõng traän ñaùnh coâng khai ñoâi luùc khoâng aên yù vôùi caùc öu tieân cuûa ngaøi vaø ñoâi luùc coøn chia reõ nhau veà chính vai troø coâng coäng cuûa mình.
John Carr, giaùm ñoác chöông trình Saùng Kieán veà Tö Duy Xaõ Hoäi Coâng Giaùo vaø Sinh Hoaït Coâng taïi Ñaïi Hoïc Georgetown vaø laø cöïu nhaân vieân cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø, cho raèng oâng hy voïng Ñöùc Phanxicoâ seõ thaùch thöùc moät soá vò giaùm muïc Hoa Kyø thay ñoåi phong thaùi laõnh ñaïo: "Neáu baïn nghó ta ñaõ thua, neáu baïn cho raèng vaên hoùa ñang aùp ñaûo ta, thì khuynh höôùng töï nhieân laø phoøng veä ñeå duy trì vaø baûo veä nhöõng gì ñang coù. Nhöng neáu baïn nghó ta coù ñieàu theá giôùi caàn, neáu ta coù theå ñöa ra ñöôïc luaän chöùng veà söï soáng, veà gia ñình, veà coâng lyù, veà hoøa bình, thì traùch nhieäm laø phaûi môøi goïi vaø thuyeát phuïc. Ñöùc Phanxicoâ laø loaïi nhaø laõnh ñaïo ñaày môøi goïi vaø thuyeát phuïc".
Helen Alvareù, giaùo sö luaät taïi Ñaïi Hoïc George Mason, cuõng ñoàng yù nhö theá. Coâ cho raèng khoâng neân giöõ theá thuû trong caùc vaán ñeà noùng boûng, nhö nöõ quyeàn chaúng haïn. Theo Coâ, caùc giaùm muïc Hoa Kyø coù moät chính saùch veà phuï nöõ raát hay treân bình dieän quoác gia vaø quoác teá, nhöng caùc ngaøi ít noùi tôùi nghò trình nöõ quyeàn, nhö tranh ñaáu cho vieäc nghæ hoä saûn, chaêm soùc y teá toát hôn, vaø trôï giuùp caùc baø meï ñôn leû.
Kathleen Sprows Cummings, giaùm ñoác Trung Taâm Cushwa Nghieân Cöùu Ñaïo Coâng Giaùo Hoa Kyø cuûa Ñaïi Hoïc Notre Dame, cho raèng Caùc Giaùm Muïc Hoa Kyø coù öu ñieåm trong nhieàu vaán ñeà nhö di daân chaúng haïn. Vaø ñieàu naøy chaéc chaén seõ ñöôïc Ñöùc Phanxicoâ ñeà cao.
Nhaân buoåi noùi chuyeän quan troïng naøy, chaéc chaén Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ trình baøy nghò trình bao quaùt cuûa ngaøi trong ñoù coù nhieàu vaán ñeà hieän ñang ñöôïc tranh caõi nhö baûo veä moâi sinh, caûi toå thuû tuïc tuyeân boá voâ hieäu hoân nhaân, vaø nhaán maïnh tôùi loøng thöông xoùt, taùch xa khoûi thaùi ñoä cöùng raén coá höõu.
Caùc giaùm muïc Hoa Kyø vaø Ñöùc Phanxicoâ
Thöïc ra, töông quan giöõa Ñöùc Phanxicoâ vaø caùc giaùm muïc Myõ noùi chung, coù luùc, ñaõ caêng thaúng, khieán coù ngöôøi, theo John Allen, töøng ñaët caâu hoûi: "Coù thöïc caùc Giaùm Muïc Hoa Kyø ñeà khaùng Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ hay khoâng?".
Caâu hoûi treân sôû dó ñöôïc ñaët ra laø vì truyeàn thoâng cho raèng moät soá giaùm muïc baûo thuû cuûa Hoa Kyø ñang naém giöõ caùc vai troø chuû choát ôû ñaây choáng laïi nghò trình caáp tieán cuûa Ñöùc Phanxicoâ. Caùi nhìn naøy, theo Allen, khoâng haún "khoâng coù khoùi". Ñöùc Toång Giaùm Muïc Charles Chaput, chaúng haïn, cho raèng baùo chí töôøng thuaät thöôïng hoäi ñoàng veà gia ñình do Ñöùc Phanxicoâ chuû toïa ñaõ gaây ra "laãn loän". Coøn Ñöùc Hoàng Y Francis George thì muoán hoûi Ñöùc Phanxicoâ nhieàu caâu hoûi nhö: "toâi khoâng bieát lieäu ngaøi coù yù thöùc ñöôïc moïi haäu quaû cuûa moät soá ñieàu ngaøi noùi vaø laøm töøng gaây ra nghi ngaïi nôi taâm trí ngöôøi ta hay khoâng?".
Nhaát laø Ñöùc Hoàng Y Raymond Burke, ngöôøi ñöôïc coi nhö ñöùng ñaàu phe baûo thuû trong thöôïng hoäi ñoàng naêm ngoaùi, vaø vì laø ngöôøi Hoa Kyø, coù luùc ñaõ ñöôïc moâ taû nhö ngöôøi anh huøng cuûa tuyeán truyeän "Hoa Kyø ngöôïc vôùi Ñöùc Phanxicoâ" (America vs.Francis) vaø vì theá ñaõ bò maát chöùc chuû tòch Toaø AÙn Toái Cao cuûa Toøa Thaùnh, ngöôøi Hoa Kyø cuoái cuøng rôøi khoûi Giaùo Trieàu La Maõ!
Allen cuõng cho raèng: noùi chung, Ñaïo Coâng Giaùo Hoa Kyø ñaët ra hai thaùch thöùc ñoäc ñaùo cho vò giaùo hoaøng veà kinh teá voán theo duy daân (populist) vaø veà vaên hoùa, muoán khoâng noùi nhieàu tôùi ñoái khaùng. Khoâng nôi naøo khaùc coù moät haï taàng cô sôû Coâng Giaùo maïnh meõ hôn theá nhaèm baûo veä chuû nghóa tö baûn, vaø cuõng khoâng nôi naøo khaùc laïi coù söï minh baïch nhö theá veà caùc vaán ñeà thuoäc söï soáng nhö phaù thai vaø hoân nhaân ñoàng tính.
Tuy vaäy, neáu cho raèng theá laø kình choáng hay ñeà khaùng thì e hôi quaù. Bôûi caêng thaúng trong Giaùo Hoäi laø ñieàu ñaõ coù töø thuôû caùc Toâng Ñoà. Hôn nöõa, Ñöùc Phanxicoâ, taïi thöôïng hoäi ñoàng naêm ngoaùi, chính thöùc keâu goïi thaûo luaän côûi môû, thì caùc phaùt bieåu cuûa caùc giaùm muïc Hoa Kyø chæ laø moät hình thöùc vaâng lôøi, khoâng haún thaùch thöùc.
Ngöôøi giaùo daân ñaëc tröng Hoa Kyø
Trung Taâm Nghieân Cöùu ÖÙng Duïng Vieäc Toâng Ñoà (Center for Applied Research in the Apostolate, vieát taét laø CARA) trong 50 naêm qua chuyeân ñieàu tra ñeå tìm ra hình aûnh ngöôøi Coâng Giaùo ñaëc tröng cuûa Hoa Kyø. Hoï thaáy raèng ngöôøi Coâng Giaùo naøy laø moät phuï nöõ, 48 tuoåi, da traéng khoâng noùi tieáng Taây Ban Nha, keát hoân vôùi ngöôøi choàng Coâng Giaùo. Dó nhieân naøng sinh sau Coâng Ñoàng Vatican II, khoaûng naêm 1968, vaø vì theá thöôøng mang teân Mary vì teân naøy phoå thoâng nhaát vaøo naêm aáy.
Naøng hoïc cao ñaúng, coù nhaø vaø soáng taïi 1 tieåu bang mieàn Taây, lôïi töùc haøng naêm cuûa gia ñình vaøo khoaûng 65,000 dollars, coù con trai vaø con gaùi thieáu nieân coøn soáng vôùi gia ñình; naøng laøm vieäc toaøn thôøi gian. Naøng coøn coù 1 ñöùa con ñaõ tröôûng thaønh, khoâng soáng vôùi gia ñình. Khoâng ñöùa con naøo laáy teân Mary caû, vì teân naøy ra khoûi danh saùch 50 teân haøng ñaàu vaøo naêm 2003, vaø danh saùch 100 teân hang ñaàu vaøo naêm 2009.
Luùc coøn nhoû, naøng khoâng hoïc tröôøng Coâng Giaùo nhö cha meï vaø do ñoù cuõng khoâng ghi danh cho con hoïc loaïi tröôøng naøy. Duø naøng coù hoïc giaùo lyù taïi giaùo xöù, nhöng con caùi naøng thì khoâng.
Hieän nay, naøng tham döï Thaùnh Leã ít nhaát moãi thaùng moät laàn, nhöng luoân tham döï phuïng vuï Thöù Tö Leã Tro, Leã Phuïc Sinh vaø Leã Giaùng Sinh. Naøng giöõ lieân laïc vôùi giaùo xöù nhôø ñoïc baûn tin cuûa giaùo xöù, goùp 10 dollars vaøo tieàn quyeân luùc daâng leã. Ngoaøi baûn tin giaùo xöù ra, naøng ít ñoïc baùo chí Coâng Giaùo vaø ít tham gia sinh hoaït giaùo xöù tröø Thaùnh Leã. Ñöùc tin quan troïng vôùi naøng nhöng nhieàu chuyeän khaùc cuõng quan troïng khoâng keùm.
Giaùo xöù nôi Mary tham döï thöôøng laø ñaõ ñöôïc laäp khoaûng ñaàu thaäp nieân 1920, vôùi moät nhaø thôø coù söùc chöùa chöøng 450 ngöôøi. Giaùo xöù coù khoaûng 3,000 giaùo daân trong ñoù heát 2,500 ngöôøi coù ñaêng kyù (coù Mary), 1,000 ngöôøi thöôøng xuyeân tham döï moät trong boán thaùnh leã cuoái tuaàn.
Tröôùc ñaây, giaùo xöù coù 1 tröôøng tieåu hoïc, nhöng ñaõ ñoùng cöûa 5 naêm nay. Hoïc sinh naøo muoán, seõ ñöôïc göûi tôùi tröôøng Coâng Giaùo trong vuøng. Giaùo xöù naøng coù moät cha xöù vaø moät thaày saùu. Phaàn lôùn ban laõnh ñaïo giaùo xöù giaø hôn Mary. Khoaûng 10 ngöôøi laø nhaân vieân giaùo xöù, vaø 5 trong soá naøy giöõ caùc chöùc vuï thöøa taùc.
Mary ñöôïc cho bieát: giaùo phaän cuûa naøng coù theå phaûi toå chöùc laïi trong thaäp nieân tôùi. Ñöùc Giaùm Muïc phaûi coá gaéng laém môùi caân baèng ñöôïc con soá nhaân vieân. Khoâng bao laâu, soá giaùo xöù seõ nhieàu hôn soá linh muïc trieàu trong giaùo phaän, neân nhieàu giaùo xöù seõ phaûi chia seû caùc muïc töû vaø nhaân vieân hoaëc phaûi saùt nhaäp laïi vôùi nhau.
Dó nhieân, hình aûnh "trung bình" treân khoâng che khuaát tính ña daïng lôùn lao hieän nay trong Ñaïo Coâng Giaùo Hoa Kyø: Mary deã daøng bò goïi laø "Maria" nhö teân ngöôøi ñoàng ñaïo noùi tieáng Taây Ban Nha trong soá 38 trieäu ngöôøi Coâng Giaùo "chính doøng" tham döï Thaùnh Leã ít nhaát moãi thaùng moät laàn.
Nhöõng ngöôøi nhö Mary vaø Maria chieám khoaûng 45% ngöôøi Coâng Giaùo. Khoaûng 4% ngöôøi Coâng Giaùo khaùc laøm noøng coát cho coäng ñoàng Coâng Giaùo, ñaây laø nhöõng caù nhaân khoâng nhöõng chæ tham döï Thaùnh Leã haøng tuaàn, hoï coøn giuùp toå chöùc Thaùnh Leã vaø nhieàu sinh hoaït giaùo xöù khaùc. Hoï cuõng laø nhöõng ngöôøi nhieät tình tieâu thuï caùc phöông tieän truyeàn thoâng Coâng Giaùo vaø can döï vaøo nhieàu thöïc haønh ñaïo ñöùc: ñoïc kinh Maân Coâi, giöõ moïi chi tieát Muøa Chay vaø Muøa Voïng. Hoï hieåu bieát vaø tích cöïc trong ñöùc tin cuûa mình nhieàu caùch khaùc nhau. Hoï gaàn guõi nhaát vôùi vieãn kieán maø Giaùo Hoäi voán daønh cho moät ngöôøi Coâng Giaùo.
Nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo ôû ngoaïi vi
Vaø nhö theá, khoaûng 51% ngöôøi töï nhaän laø Coâng Giaùo ñang thuoäc khu vöïc ñöôïc Ñöùc Phanxicoâ goïi laø ngoaïi vi. Trong soá naøy, coù ngöôøi chæ tham döï Leã Giaùng Sinh vaø Leã Phuïc Sinh maø thoâi. Coù ngöôøi boû haún, nhöng vaãn coi mình laø Coâng Giaùo nhö baát cöù ai ñaõ laõnh pheùp röûa khaùc. Laïi coù nhöõng ngöôøi cöïu Coâng Giaùo nöõa. Khoaûng 2 phaàn 3 nhöõng ngöôøi ñöôïc döôõng duïc trong Ñaïo tieáp tuïc töï nhaän mình laø Coâng Giaùo luùc tröôûng thaønh; 1 phaàn 3 khoâng töï nhaän nhö theá. Phaàn lôùn rôøi boû ôû tuoåi thieáu nieân hay ñaàu tuoåi 20. Nhöng nôi nhöõng ngöôøi cöïu Coâng Giaùo naøy, vaãn coøn laïi moät ñieàu gì ñoù.
Cuoäc nghieân cöùu cuûa Trung Taâm Pew veà caùc ngöôøi cöïu Coâng Giaùo noùi treân cho thaáy khoaûng nöûa soá hoï gia nhaäp Theä Phaûn. Chæ khoaûng 12% cuûa nöûa coøn laïi laø voâ thaàn vaø 16% baát khaû tri. 71% soá naøy khoâng coøn thoáng thuoäc toân giaùo naøo caû. Toân giaùo duy nhaát hoï coøn bieát laø Ñaïo Coâng Giaùo.
Trong soá naøy, 35% cho bieát toân giaùo vaãn laø "moät ñieàu gì ñoù" hoaëc "raát" quan troïng trong ñôøi hoï, vaø 71% vaãn tin Thieân Chuùa. Hoï tieáp tuïc noùi veà Chuùa; 42% cho bieát hoï caàu nguyeän maáy laàn hoaëc nhieàu hôn trong moät thaùng. Ba phaàn tö caàu nguyeän töông ñoái thöôøng xuyeân. Noùi caùch khaùc, vaãn coøn moät troïng löïc yeáu ôùt naøo ñoù giöõ hoï trong voøng vôùi cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Lyù do thoâng thöôøng nhaát hoï neâu ra cho vieäc rôøi boû Giaùo Hoäi laø hoï chæ töø töø laïc xa daàn (71%), sau ñoù laø yeáu tin vaøo giaùo huaán (59%). Nhieàu ngöôøi trôû tôùi trôû lui. Khoaûng 1 phaàn 10 ngöôøi Coâng Giaùo ngaøy nay noùi: coù nhöõng luùc ôû trong ñôøi hoï taïm xa Giaùo Hoäi moät thôøi gian.
Nôi nhöõng ngöôøi coøn töï nhaän laø Coâng Giaùo nhöng khoâng tham döï Thaùnh Leã nöõa, ta vaãn thaáy ñöùc tin cuûa hoï soáng ñoäng: khi caàu nguyeän, hoï thöôøng chuyeän troø vôùi Thieân Chuùa thay vì ñoïc kinh; ít khi coù baøn thôø trong nhaø, nhöng coù theå coù töôïng chòu naïn treo ôû cöûa hay chung quanh coå. Hoï coi vieäc taëng tieàn cho naïn nhaân baõo luït nhö moät thöïc haønh ñöùc tin. Ñoïc kinh tröôùc böõa aên laø moät ñieàu coù yù nghóa ñoái vôùi hoï, khoâng haún laø moät truyeàn thoáng. Hoï theo doõi Ñöùc Giaùo Hoaøng treân caùc baûn tin. Hoï baûo baây giôø baän bòu, mai moát raûnh roãi coù theå laïi tham döï Thaùnh Leã. Hoï hy voïng moät ñôøi sau. Hoï khoâng nghó Chuùa seõ ñaày hoï xuoáng hoûa nguïc chæ vì khoâng ñi leã trong khi vaãn laø Coâng Giaùo trong nhieàu ñieàu khaùc.
Ñoâng Taây Nam Baéc
CARA cho bieát döôøng nhö coù hai Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Hoa Kyø: neáu baïn ôû mieàn Ñoâng Baéc hay Trung Taây (Midwest), baïn thaáy Giaùo Hoäi nhö sa suùt, vôùi caùc giaùo xöù ñoùng cöûa vaø giaùo daân thöa daàn. Nhöng neáu baïn ôû mieàn Nam hay mieàn Taây, xem ra luùc naøo cuõng coù caùc giaùo daân môùi quanh baïn. ÔÛ ñaây, Ñaïo Coâng Giaùo sinh ñoäng hôn, thaäm chí lôùn maïnh quaù nhanh laø ñaøng khaùc.
Cuõng coù söï khaùc bieät giöõa thoân queâ vaø thaønh thò: ôû thoân queâ, giaùo daân khoù thaáy moät linh muïc trong giaùo xöù ngoaïi tröø trong Thaùnh Leã. ÔÛ thaønh thò, döôøng nhö coù quaù nhieàu gheá troáng tha hoà maø choïn.
Nhöng, duø ôû baát cöù ñaâu, ngöôøi Coâng Giaùo naøo cuõng ít nhaát tìm thaáy moät ñieàu gì ñoù trong toân giaùo cuûa hoï ñeå moä meán. Vôùi moät soá ngöôøi, ñieàu ñoù laø coâng bình xaõ hoäi; vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, ñieàu ñoù coù theå laø baûo veä söï soáng; ngöôøi khaùc nöõa coù theå cho ñoù laø phuïc vuï vaø thöøa taùc vuï. Hoï cuõng coù theå nhaän ra moät ñieàu gì ñoù ñeå baát ñoàng vôùi Giaùo Hoäi. Nhö trong caùc vaán ñeà veà söï soáng chaúng haïn, chæ khoaûng 10% ngöôøi Coâng Giaùo baàu phieáu phuø hôïp vôùi giaùo huaán Giaùo Hoäi. Soá ngöôøi Coâng Giaùo tuyeät ñoái trung thaønh vôùi tieâu chí tín lyù quaû khaù ít. Nhöng veà tieâu chí muïc vuï, thì hoï khaù ñoâng: ngoaøi vieäc tham döï Thaùnh Leã, ngöôøi Coâng Giaùo coi vieäc giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi tuùng thieáu laø ñieàu quan troïng nhaát ñoái vôùi baûn saéc Coâng Giaùo cuûa hoï.
Giaûi thích hieän töôïng treân, coù ngöôøi cho raèng ña soá ngöôøi Coâng Giaùo Hoa Kyø coi "Thieân Chuùa laø moät aûnh höôûng tích cöïc trong theá giôùi; Ñaáng yeâu thöông voâ ñieàu kieän, trôï giuùp chuùng ta baát chaáp moïi thaát baïi cuûa ta". Soá ngöôøi nhaát trí vôùi nhaän ñònh vöøa roài ñoâng gaáp 10 laàn so vôùi nhöõng ngöôøi cho raèng "Thieân Chuùa laø Ñaáng phaùn xeùt con ngöôøi, nhöng ít khi haønh ñoäng trong theá giôùi, daønh phaùn xeùt sau cuøng cho ñôøi sau".
Thieáu giaùo duïc toân giaùo
Tuy nhieân, söï baát ñoàng cuõng coù theå do hieåu laàm. Chaúng haïn, ít hôn 2 phaàn 3 ngöôøi Coâng Giaùo tin raèng baùnh vaø röôïu ñeå Hieäp Leã thöïc söï trôû neân mình vaø maùu Chuùa Gieâsu Kitoâ. Taïi sao theá? Vì ña soá khoâng bieát raèng ñoù laø ñieàu Giaùo Hoäi daäy! Chæ coù 46% ngöôøi Coâng Giaùo bieát Giaùo Hoäi daïy nhö theá vaø hoï nhaát trí vôùi lôøi daïy naøy. Theâm 17% nöõa nhaát trí, tuy khoâng bieát ñoù laø ñieàu Giaùo Hoäi daïy. Moät phaàn ba khoâng nhaát trí vaø khoâng bieát ñoù laø lôøi daïy cuûa Giaùo Hoäi. Chæ coù 4% bieát ñoù laø lôøi daïy cuûa Giaùo Hoäi maø vaãn khoâng tin maø thoâi.
Thaønh thöû, moät trong caùc thaùch ñoá lôùn nhaát cuûa Giaùo Hoäi Hoa Kyø laø giaùo duïc toân giaùo. Töø naêm 2000, soá caùc hoïc sinh ghi danh hoïc giaùo lyù ôû giaùo xöù giaûm 24%. Ña soá theá heä tieàn Vatican II (sinh tröôùc 1943) vaø theá heä Vatican II (sinh giöõa caùc naêm 1943 vaø 1960) hoïc tröôøng tieåu hoïc Coâng Giaùo (51%). Nhöng chæ 37% theá heä haäu Vatican II (sinh giöõa 1961 vaø 1981) vaø 23% theá heä thieân nieân kyû (sinh töø 1982 hay treã hôn) laøm vieäc naøy. Hieän nay, ít hôn 1 phaàn 10 phuï huynh Coâng Giaùo ghi danh cho con hoïc tröôøng Coâng Giaùo vaø vaøo khoaûng 1 phaàn 5 cho con hoïc giaùo lyù ôû giaùo xöù. Theá heä haäu thieân nieân kyû (sinh naêm 2004 hay treã hôn) chaéc chaén seõ hoïc ñaïo qua "Wikipedia" vaø caùc phöông tieän tröïc tuyeán khaùc hôn laø tröôøng nhaø xöù!
Gia Ñình khoâng truyeàn thoáng
Theo moâ taû cuûa CARA treân ñaây, ngöôøi Coâng Giaùo ñaëc tröng cuûa Hoa Kyø laø ngöôøi coù gia ñình theo nghóa keát hôïp giöõa 1 ngöôøi ñaøn oâng vaø 1 ngöôøi ñaøn baø. Vaø lyù do chính khieán Ñöùc Phanxicoâ tôùi Hoa Kyø laø ñeå coå vuõ söï keát hôïp coù tính truyeàn thoáng naøy.
Nhöng nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo tham döï Thaùnh Leã coâng coäng duy nhaát ngaøi seõ cöû haønh ñeå keát thuùc Cuoäc Gaëp Gôõ Caùc Gia Ñình Theá Giôùi Laàn Thöù Taùm, taïi Philadelphia, khoâng haún uûng hoä lyù töôûng aáy.
Thöïc vaäy, theo thaêm doø cuûa Trung Taâm Pew, nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo coi caùc hình thöùc gia ñình khoâng truyeàn thoáng laø ñieàu coù theå chaáp nhaän ñöôïc vaø theo hoï, Giaùo Hoäi neân côûi môû hôn ñoái vôùi caùc hình thöùc naøy.
Phaàn lôùn ngöôøi Coâng Giaùo caûm thaáy thoaûi maùi ñoái vôùi caùc hình thöùc gia ñình khoâng ñöôïc Giaùo Hoäi thöøa nhaän. Cuoäc thaêm doø cuûa Pew hoûi cho bieát cô caáu gia ñình naøo coù theå chaáp nhaän ñöôïc vaø cuõng toát nhö caùc hình thöùc gia ñình khaùc ñoái vôùi vieäc nuoâi daäy con caùi. Keát quaû:
* 87% cho bieát coù theå chaáp nhaän loaïi gia ñình chæ coù cha hay meï ñôn leû.
* 84% cho bieát coù theå chaáp nhaän loaïi gia ñình trong ñoù, cha meï khoâng keát hoân soáng vôùi nhau.
* 83% cho bieát coù theå chaáp nhaän loaïi gia ñình trong ñoù cha meï töøng ly dò.
* 66% cho bieát coù theå chaáp nhaän ñeå caùc caëp ñoàng tính nam nöõ nuoâi daäy con caùi.
Vaø duø Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø, trong thaäp nieân qua, ñaõ noã löïc raát nhieàu ñeå ñaáu tranh choáng loaïi hoân nhaân ñoàng tính, nhöng coù tôùi 46% ngöôøi Coâng Giaùo Hoa Ky cho bieát Giaùo Hoäi neân thöøa nhaän loaïi hoân nhaân naøy.
Trong caùc vaán ñeà luaân lyù tính duïc khaùc, cuoäc thaêm doø cuûa Pew cho thaáy:
* 76% ngöôøi Coâng Giaùo noùi Giaùo Hoäi neân cho pheùp hoï ngöøa thai nhaân taïo.
* 41% cho bieát saün saøng chaøo ñoùn con caùi laø ñieàu chuû yeáu ñoái vôùi tö caùch laøm ngöôøi Coâng Giaùo, trong khi cuõng baèng aáy tin raèng ñieàu naøy quan troïng nhöng khoâng chuû yeáu.
* 33% coi vieäc choáng laïi phaù thai laø "ñieàu chuû yeáu" vaø 34% coi noù laø ñieàu quan troïng.
Vuõ Vaên An