Lao dong Viet Nam tai Thai Lan

Nhöõng Cô Hoäi vaø Thaùch Ñoá cho

Lao Ñoäng Di Daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan

Nhöõng Cô Hoäi vaø Thaùch Ñoá cho Lao Ñoäng Di Daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan.

Thaùi Lan (VN-Thaùi 7-09-2015) - Nhöõng Cô Hoäi vaø Thaùch Ñoá cho Lao Ñoäng Di Daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan.

Sô löôïc tình hình lao ñoäng di daân Vieät Nam ngaøy nay

Lao ñoäng di daân xuyeân quoác gia khoâng phaûi laø moät hieän töôïng môùi laï treân theá giôùi. Toå chöùc Lao ñoäng quoác teá (ILO) öôùc löôïng treân theá giôùi hieän nay coù 175 trieäu ngöôøi di daân, trong ñoù khoaûng moät nöûa laø ngöôøi lao ñoäng.[1] Trong khi ñoù theo öôùc tính cuûa Toå chöùc Di cö quoác teá (IOM) coù gaàn 215 trieäu ngöôøi ñang soáng vaø laøm vieäc ngoaøi ñaát nöôùc cuûa mình, chieám khoaûng 3.3% daân soá toaøn caàu.[2] Theo döï baùo cuûa Lieân Hieäp Quoác, ñeán naêm 2050 seõ coù khoaûng 290 trieäu ngöôøi di cö giöõa caùc nöôùc.[3] Gaàn moät nöûa lao ñoäng di daân laø phuï nöõ vaø cuõng coù moät soá löôïng ñaùng keå laø treû em. Trong tình hình toaøn caàu hoùa ngaøy nay, xu höôùng cuûa ngöôøi daân möu sinh ôû moät ñaát nöôùc khoâng phaûi laø queâ höông cuûa mình ngaøy caøng gia taêng chöù khoâng suy giaûm. Ngöôøi Vieät Nam vì nhu caàu kinh teá cuõng khoâng naèm ngoaøi xu höôùng ñoù. Daân soá Vieät Nam hieän nay ñaõ vöôït moác 90 trieäu ngöôøi vaø moãi naêm coù khoaûng 1.7 trieäu ngöôøi böôùc vaøo tuoåi lao ñoäng, vì vaäy nhu caàu coù ñöôïc coâng aên vieäc laøm oån ñònh raát cao.[4]

Lao Ñoäng Di Daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan tham döï Thaùnh Leã.

Lao ñoäng di daân Vieät Nam ñaõ hieän dieän treân moïi chaâu luïc cuûa traùi ñaát vôùi soá löôïng ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau. Theo Boä Ngoaïi Giao Vieät Nam, hieän nay coù treân 500,000 ngöôøi Vieät Nam ñang laøm vieäc ôû treân 40 quoác gia vaø laõnh thoå khaép theá giôùi. Moãi naêm coù khoaûng 80,000 ngöôøi Vieät Nam ñi ra nöôùc ngoaøi ñeå laøm vieäc.[5] Tuy nhieân, neáu tính nhöõng tröôøng hôïp lao ñoäng baát hôïp phaùp (laøm vieäc vôùi visa du lòch hoaëc du hoïc) thì chaéc haún soá löôïng thöïc teá lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi nöôùc ngoaøi phaûi nhieàu hôn con soá ñaõ thoáng keâ. Maëc daàu caùc nöôùc phaùt trieån nhö Hoa Kyø, UÙc, Anh Quoác, Nhaät Baûn, Haøn Quoác, v.v. ñeàu laø nhöõng muïc tieâu quan troïng cho nhöõng ai mong muoán xaây döïng moät töông lai kinh teá töôi saùng cho baûn thaân vaø gia ñình, nhöng ñieàu kieän ñeå ñaët chaân tôùi nhöõng nôi naøy hoaøn toaøn khoâng deã daøng, neân ña soá phaûi chaáp nhaän ñeán nhöõng quoác gia keùm phaùp trieån hôn nhö Malaysia, Laøo, vaø Thaùi Lan ôû Chaâu AÙ, hoaëc Libya vaø Angola ôû Chaâu Phi. Lao ñoäng di daân noùi chung vaø lao ñoäng di daân Vieät Nam caùch rieâng, khoâng chæ goùp phaàn phaùt trieån kinh teá cuûa quoác gia nôi hoï laøm vieäc maø coøn giuùp cho kinh teá cuûa queâ höông mình. Theo Quyõ Phaùt trieån Noâng nghieäp Quoác teá (IFAD), trong naêm 2014, nhöõng lao ñoäng di cö taïi rieâng chaâu AÂu ñaõ göûi 109.4 tyû USD veà queâ nhaø, giuùp hoã trôï khoaûng 150 trieäu ngöôøi treân toaøn caàu.[6] Rieâng Vieät Nam thì tieàn töø ngöôøi Vieät lao ñoäng ôû nöôùc ngoaøi naêm 2014 cuõng ñaõ ñaït ñöôïc 2.5 tæ USD,[7] goùp phaàn khoâng ít cho söï nghieäp phaùt trieån kinh teá nöôùc nhaø.

Theo moät baùo caùo cuûa Cuïc Laõnh Söï - Boä Ngoaïi Giaùo (2011) thì vieäc xuaát khaåu lao ñoäng coù boán hình thöùc: qua doanh nghieäp dòch vuï hoaëc toå chöùc söï nghieäp ñöôïc pheùp ñöa ngöôøi lao ñoäng Vieät Nam ñi laøm vieäc ôû nöôùc ngoaøi; qua doanh nghieäp truùng thaàu, nhaän thaàu, ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi; qua doanh nghieäp ñöa ngöôøi lao ñoäng ñi laøm vieäc döôùi hình thöùc thöïc taäp sinh naâng cao tay ngheà; vaø ñi laøm vieäc theo hôïp ñoàng caù nhaân.[8] Nhaän thaáy trong boán hình thöùc noùi treân khoâng ñeà caäp ñeán moät thöïc traïng raát phoå bieán ñoù laø ngöôøi Vieät Nam ñi lao ñoäng "chui" ôû caùc quoác gia khaùc nhau. Ñaây laø tröôøng hôïp ngöôøi lao ñoäng Vieät Nam taïi nöôùc ngoaøi ñi ñeán quoác gia baïn döôùi hình thöùc ñi du lòch hoaëc du hoïc, nhöng laïi tìm vieäc laøm daøi haïn moät caùch baát hôïp phaùp. Ñoù laø ñieàu thöôøng xuyeân xaûy ra taïi caùc nöôùc nhö Haøn Quoác, UÙc hoaëc caùc nöôùc gaàn Vieät Nam nhö Singapore, Laøo vaø Thaùi Lan. Ñaëc bieät ñoái vôùi lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan thì haàu heát laø baát hôïp phaùp vì hoï qua Thaùi Lan döôùi hình thöùc du lòch, nhöng treân thöïc teá laø ñeå kieám vieäc laøm vaø ôû nhieàu thaùng, thaäm chí nhieàu naêm. Vì khoaûng caùch giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan khoâng xa, ñoàng thôøi hai quoác gia ñeàu laø thaønh vieân cuûa khoái ASEAN ñöôïc höôûng cheá ñoä mieãn thò thöïc 30 ngaøy neân vieäc ñi laïi giöõa hai nöôùc töông ñoái ñôn giaûn. Moãi ngaøy nhöõng chieác xe ñoø töø Laøo ñeán Thaùi Lan ñöa haøng traêm ngöôøi Vieät Nam qua caùc cöûa khaåu quoác teá vaøo ñaát nöôùc Thaùi - taát caû ñeàu khai laø ñi du lòch. Maëc daàu khoâng coù con soá chính thöùc veà lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan, nhöng chính quyeàn Thaùi Lan öôùc tính coù khoaûng 50,000 ngöôøi Vieät ñang sinh soáng vaø lao ñoäng moät caùch baát hôïp phaùp treân ñaát nöôùc Thaùi.[9]

Nhöõng yeáu toá khieán lao ñoäng di daân Vieät Nam ñeán Thaùi Lan

Vieäc ngöôøi Vieät Nam tham gia vaøo xu höôùng ñi tìm vieäc laøm ôû caùc quoác gia khaùc nhau treân theá giôùi noùi chung vaø taïi Thaùi Lan noùi rieâng lieân quan ñeán nhieàu yeáu toá baét nguoàn töø chính trong nöôùc. Nhö ñaõ noùi treân, trong khi moãi naêm coù gaàn hai trieäu ngöôøi böôùc vaøo tuoåi lao ñoäng thì chöông trình giaûi quyeát vieäc laøm cuûa Nhaø nöôùc vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc heát nhu caàu cuûa ngöôøi daân. Trong ñoù coù khoaûng 75% lao ñoäng Vieät Nam laø ngöôøi soáng ôû noâng thoân vôùi tay ngheà vaø trình ñoä hoïc vaán thaáp. Vì theá, chính quyeàn Vieät Nam khaúng ñònh vieäc ñöa ngöôøi ñi nöôùc ngoaøi ñeå laøm vieäc laø moät "chuû tröông, chính saùch lôùn cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc Vieät Nam trong xu theá hoäi nhaäp, môû cöûa, phuø hôïp vôùi xu höôùng di cö quoác teá hieän nay, goùp phaàn phaùt trieån quan heä moïi maët vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi, treân nguyeân taéc bình ñaúng, cuøng coù lôïi, vì lôïi ích quoác gia, daân toäc" (CLS - BNG 2011). Neàn kinh teá cuûa Vieät Nam vaãn coøn nhieàu baát caäp vaø möùc taêng tröôûng kinh teá nhöõng naêm gaàn ñaây khoâng ñöôïc nhö mong muoán cho neân xuaát khaåu lao ñoäng trôû thaønh moät vaán ñeà quan troïng. Ba naêm vöøa qua, möùc taêng tröôûng GDP cuûa Vieät Nam chæ ñaït 5.2 (2012), 5.43 (2013) vaø 6.0 (2014). Maëc daàu döï ñoaùn cho naêm 2015 vaø 2016 laø möùc taêng tröôûng kinh teá seõ ñaït 6.1 vaø 6.2, nhöng Vieät Nam cuõng chæ ñaït ñöôïc möùc thu nhaäp trung bình thaáp. Ngoaøi ra, chæ soá thaát nghieäp 2.44% trong quyù hai naêm 2015 maø Nhaø nöôùc ñöa ra khoâng thöïc söï phaûn aûnh thöïc traïng tình hình lao ñoäng taïi Vieät Nam. Theo oâng Nguyeãn Baù Ngoïc taïi Vieän Khoa Hoïc Lao Ñoäng, theo caùch thu thaäp döõ lieäu hieän nay, cho duø moät ngöôøi chæ laøm vieäc moät giôø ñoàng hoà tröôùc khi ñöôïc khaûo saùt cuõng ñöôïc lieät keâ vaøo thaønh phaàn coù coâng aên vieäc laøm.[10] Treân thöïc teá thì soá ngöôøi khoâng coù hoaëc thieáu vieäc laøm taïi Vieät Nam cao hôn nhieàu so vôùi thoáng keâ chính thöùc cuûa Nhaø nöôùc.

Xuaát khaåu lao ñoäng laø chính saùch ñöôïc trieån khai treân toaøn quoác. Tuy nhieân, lao ñoäng di daân qua Thaùi Lan chæ tìm thaáy ôû moät soá tænh. ÔÛ mieàn baéc, nhöõng tænh coù ngöôøi qua Thaùi Lan laøm vieäc bao goàm Phuù Thoï vaø Hoøa Bình. Ngöôøi mieàn trung töø caùc tænh Haø Tónh, Ngheä An, Thanh Hoùa vaø Quaûng Bình chieám ña soá lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan. Nhöõng huyeän trong tænh Haø Tónh coù soá löôïng lôùn ngöôøi ñi laøm vieäc taïi Thaùi Lan bao goàm Can Loäc (3,000), Thaïch Haø (2,500), vaø Caåm Xuyeân (1,000).[11] Maëc daàu ngöôøi mieàn trung chieám ña soá lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan, nhöng cuõng coù moät soá löôïng nhoû ngöôøi mieàn Nam ñeán Thaùi Lan laøm vieäc qua ñöôøng Campuchia.

Ngoaøi nhöõng yeáu toá trong nöôùc thì khoâng theå khoâng ñeà caäp ñeán nhöõng yeáu toá lieân quan ñeán quoác gia tieáp nhaän lao ñoäng di daân Vieät Nam. Thaùi Lan laø moät trong nhöõng quoác gia coù neàn kinh teá maïnh nhaát trong khoái ASEAN vôùi toång soá GDP naêm 2013 laø 387.25 tæ USD vaø 2014 laø 373.8 tæ USD.[12] Theo Quyõ tieàn teä quoác teá, Thaùi Lan ñöùng thöù hai trong khoái ASEAN xeùt veà chæ soá GDP trong khi Vieät Nam xeáp haïng thöù 6. Neáu xeùt veà GDP bình quaân ñaàu ngöôøi thì Thaùi Lan xeáp haïng thöù tö, sau Singapore, Brunei vaø Malaysia trong khi Vieät Nam ñöùng thöù 7 trong khoái ASEAN.[13] Caùc chuyeân gia nhaän ñònh raèng möùc thu nhaäp cuûa Vieät Nam ñi sau Thaùi Lan ñeán 20 naêm.[14] Maëc daàu neàn kinh teá cuûa Thaùi Lan phaùt trieån hôn nhieàu so vôùi Vieät Nam, nhöng Thaùi Lan ñang ñoái ñaàu vôùi thöïc traïng thieáu lao ñoäng ñaëc bieät trong caùc lónh vöïc ñoøi hoûi tay ngheà thaáp. Theo nhaø nghieân cöùu Watcharee Srikham (2014), do ngöôøi daân Thaùi Lan ngaøy caøng coù thu nhaäp cao, coäng vôùi söï thaêng tieán trong hoïc vaán vaø khaû naêng laøm vieäc trong caùc lónh vöïc ñoøi hoûi kyõ naêng cao, soá lao ñoäng trình ñoä kyõ naêng thaáp ñaõ giaûm thieåu.[15] Vieäc tìm lao ñoäng baûn xöù cho nhöõng coâng vieäc coù möùc löông thaáp, coâng vieäc khoâng oån ñònh, laøm vieäc trong moâi tröôøng thieáu veä sinh, nguy hieåm, laøm vieäc naëng... ngaøy caøng trôû neân khoù khaên hôn. Vieäc thieáu lao ñoäng baûn xöù ngaøy caøng trôû neân nghieâm troïng ñaëc bieät trong boái caûnh xaõ hoäi Thaùi Lan ñang giaø hoùa. So vôùi caùc nöôùc laùng gieàng, Thaùi Lan coù tæ soá giôùi treû (15-24 tuoåi) thaáp nhaát, chæ chieám 15.1% trong khi ôû Vieät Nam laø 18.4%, Mieán Ñieän (18.6%), Campuchia (21.2%) vaø Coäng Hoaø Nhaân Daân Laøo (21.3%).[16]

Ngoaøi nhöõng lyù do treân coøn coù nhöõng yeáu toá khaùc thu huùt lao ñoäng Vieät Nam ñeán Thaùi Lan. So vôùi vieäc phaûi ñaêng kyù xuaát khaåu lao ñoäng qua caùc coâng ty moâi giôùi ñeå ñi laøm vieäc ôû caùc quoác gia nhö UÙc, Haøn Quoác, Nhaät... thì vieäc ñi Thaùi Lan nhanh choùng vaø ít toán keùm hôn raát nhieàu. Maëc daàu thu nhaäp ôû caùc nöôùc noùi treân laø khaù cao, song khoâng phaûi ai cuõng coù khaû naêng ñaàu tö 100 trieäu (Haøn Quoác) hoaëc 200 trieäu (Nhaät) ñeå chi traû cho caùc coâng ty moâi giôùi. Ngoaøi ra neáu quoác gia tieáp nhaän xuaát khaåu lao ñoäng ñoøi hoûi ngöôøi coù tay ngheà cao thì nhöõng lao ñoäng thieáu kyõ naêng seõ khoù coù cô hoäi ñeå ñaët chaân ñeán ñoù. Tuy nhieân moät soá quoác gia nhö Malaysia saün saøng tieáp nhaän lao ñoäng kyõ naêng thaáp cuõng phaûi qua coâng ty moâi giôùi. Ñoái vôùi vieäc ñi Thaùi Lan thì moïi thöù trôû neân ñôn giaûn hôn. 10-15 naêm tröôùc ñaây khi laøn soùng sang Thaùi Lan laøm vieäc chöa phoå bieán thì vieäc phaûi nhôø ngöôøi "ñöa quaân" daãn ñi xaûy ra töông ñoái nhieàu. Tuy nhieân, nhöõng naêm trôû laïi ñaây thì ít coù ngöôøi phaûi duøng dòch vuï ngöôøi ñöa quaân maø chæ ñi vôùi ngöôøi nhaø hoaëc ngöôøi thaân quen. Moät soá ít caàn ñeán dòch vuï noùi treân thì cuõng chæ maát vaøi trieäu ñoàng ñeå trang traûi cho chi phí cuûa chuyeán ñi cuõng nhö coâng söùc cuûa ngöôøi höôùng daãn. Hieän nay moãi ngaøy ñeàu coù nhöõng chuyeán xe ñoø xuaát phaùt töø caùc tænh thaønh ôû Vieät Nam sang Campuchia hoaëc Laøo roài ñeán Thaùi Lan. Chaát löôïng ñöôøng xaù ôû caùc nöôùc trong khu vöïc cuõng ngaøy ñöôïc caûi tieán neân vieäc ñi laïi nhanh choùng vaø thuaän tieän hôn tröôùc ñaây raát nhieàu. Vì theá môùi coù chuyeän moät ngöôøi coù theå aên saùng ôû Vieät Nam, sau ñoù aên tröa ôû Laøo, vaø cuoái cuøng aên toái treân ñaát Thaùi Lan. Dó nhieân khi noùi ñeán vieäc qua Thaùi Lan thì cuõng khoâng theå boû qua vaán ñeà trôû veà queâ. Lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan raát deã daøng ñeå veà thaêm gia ñình vaøo caùc dòp leã quan troïng nhö Teát, ñaùm cöôùi, ñaùm gioã, hoaëc caùc ngaøy leã toân giaùo khaùc nhö Giaùng Sinh vaø chaàu löôït cuûa giaùo xöù. Ngoaøi ra, khi xaûy ra nhöõng vaán ñeà trong gia ñình ñoøi hoûi söï hieän dieän cuûa hoï ñeå giuùp giaûi quyeát thì vieäc veà nhaø töø Bangkok ñoái vôùi ña soá coâng nhaân Vieät Nam cuõng chæ maát chöa tôùi 24 giôø ñoàng hoà.

Beân caïnh khoaûng caùch gaàn vaø phöông tieän ñi laïi giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan ngaøy caøng trôû neân thuaän tieän thì moät yeáu toá quan troïng khaùc nöõa laø cheá ñoä mieãn thò thöïc cho coâng daân cuûa caùc nöôùc thaønh vieân khoái ASEAN khi hoï ñi du lòch trong khu vöïc. Ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam vaøo Thaùi Lan thì hoï coù theå löu laïi treân ñaát Thaùi vôùi thôøi haïn khoâng quaù 30 ngaøy maø khoâng caàn phaûi xin thò thöïc. Sau ñoù hoï phaûi ra khoûi Vöông quoác Thaùi. Tuy nhieân, ñoái vôùi ña soá caùc lao ñoäng di daân Vieät Nam thì hoï giaûi quyeát vaán ñeà baèng caùch xöû duïng caùc dòch vuï ñöa ngöôøi ñi ñoùng hoä chieáu, xuaát caûnh roài laïi nhaäp caûnh trong cuøng moät ngaøy. Nhö theá hoï vaãn ñöôïc tieáp tuïc ôû laïi Thaùi Lan theâm 30 ngaøy nöõa cho ñeán laàn ñi gia haïn hoä chieáu tieáp theo. Moät soá nhoû khoâng muoán phaûi maát thôøi giôø vôùi chuyeán ñi haøng thaùng naøy quyeát ñònh ñeå cho hoä chieáu heát haïn vaø trôû neân ngöôøi khoâng chæ laøm vieäc maø coøn löu truù baát hôïp phaùp taïi Vöông quoác Thaùi.

Möùc thu nhaäp taïi Thaùi Lan laø yeáu toá tieáp theo thu huùt lao ñoäng di daân Vieät Nam ñeán ñaát nöôùc naøy. So vôùi möùc thu nhaäp taïi Vieät Nam ñoái vôùi nhöõng coâng vieäc caàn kyõ naêng thaáp nhö baùn daïo, phuïc vuï ôû nhaø haøng, quaùn bar, may maëc... thì thu nhaäp taïi Thaùi Lan coù theå gaáp ñoâi hoaëc gaáp ba so vôùi queâ nhaø. Vôùi moät coâng vieäc oån ñònh, moät lao ñoäng di daân coù theå daønh duïm ñöôïc töø 10,000 baht - 20,000 baht moãi thaùng (6.5 trieäu - 13 trieäu ñoàng) ñeå gôûi veà Vieät Nam phuï giuùp cho kinh teá gia ñình. Ñaây laø moät soá tieàn khoâng nhoû ñoái vôùi nhöõng gia ñình thuoäc vuøng noâng thoân, ñaëc bieät laø khi so saùnh vôùi möùc löông trung bình maø moät ngöôøi môùi toát nghieäp baèng cöû nhaân taïi Vieät Nam nhaän ñöôïc laø 2.7 trieäu/thaùng.[17]

Toùm laïi, nhöõng yeáu toá khieán cho ngöôøi Vieät Nam sang Thaùi Lan ñeå laøm vieäc bao goàm nhöõng ñieàu dieãn ra caû treân ñaát nöôùc xuaát phaùt cuõng nhö ñaát nöôùc tieáp nhaän lao ñoäng di daân. Maëc daàu lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan ñang trong tình traïng baát hôïp phaùp, ñoàng thôøi keá hoaïch hôïp taùc lao ñoäng giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan vaãn ñang coøn trong quaù trình ñaøm phaùn, kyù keát vaø chuaån bò trieån khai, nhöng thöïc traïng cho thaáy Thaùi Lan vaãn laø moät ñieåm ñeán haáp daãn cho nhieàu lao ñoäng di daân Vieät Nam trong thôøi ñieåm naøy cuõng nhö trong töông lai.

Chaân dung lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan

Lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan coù nhöõng ñaëc ñieåm chung sau ñaây. Thöù nhaát, haàu heát ñeán töø caùc tænh mieàn baéc vaø mieàn trung, trong ñoù Haø Tónh vaø Ngheä An chieám phaàn ña soá. Ngoaïi tröø moät soá tröôøng hôïp, haàu heát xuaát thaân töø nhöõng gia ñình noâng thoân. Tuy nhieân vôùi vuøng ñaát heïp hoøi ôû khu vöïc mieàn trung coäng theâm khí haäu khaéc nghieät neân vieäc möu sinh treân maûnh ñaát queâ höông khoâng deã daøng ñoái vôùi hoï. Neáu khoâng ñi nöôùc ngoaøi laøm vieäc thì nhieàu ngöôøi daân mieàn trung cuõng phaûi tìm ñeán nhöõng thaønh phoá lôùn cuûa Vieät Nam ñeå kieám soáng. Vì theá vaøo nhöõng thôøi ñieåm bình thöôøng trong naêm, ôû caùc laøng queâ ngöôøi ta chuû yeáu thaáy ngöôøi lôùn vaø treû em ôû tuoåi ñi hoïc, coøn thanh nieân thì phaàn lôùn ñaõ rôøi queâ ñeå sinh soáng. Chæ vaøo caùc dòp nhö Teát truyeàn thoáng thì môùi thaáy söï hieän dieän ñaày ñuû cuûa caùc thaønh phaàn trong gia ñình vaø coäng ñoàng. Nhieàu thanh nieân ñi laøm aên ôû caùc thaønh phoá hoaëc ñi ra nöôùc ngoaøi, trong ñoù coù Thaùi Lan. Vì theá maø ña soá nhöõng lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan naèm ôû löùa tuoåi töø 16 ñeán 35 caû nam laãn nöõ, tuy nhieân cuõng coù moät soá ít ôû löùa tuoåi trung nieân.

Nhö ñaõ ñeà caäp phía treân, taïi Thaùi Lan ñang thu huùt lao ñoäng coù kyõ naêng thaáp. Vì theá nhöõng lao ñoäng di daân Vieät Nam ñeán Thaùi Lan chuû yeáu naèm trong thaønh phaàn laøm vieäc baèng tay chaân nhö may maëc, troâng baõi xe, hoaëc phuïc vuï nhaø haøng quaùn aên... Nhöõng coâng vieäc naøy khoâng yeâu caàu phaûi coù hoïc vaán cao, vaø ñoù cuõng laø tình traïng cuûa ña soá nhöõng ngöôøi coâng nhaân Vieät Nam treân ñaát Thaùi. Chæ coù moät soá ít ñaõ hoaøn taát chöông trình phoå thoâng caáp 3. Ngöôøi coù baèng trung caáp, cao ñaúng hoaëc ñaïi hoïc maëc daàu cuõng coù nhöng raát ít gaëp thaáy. Tuy nhieân, cuõng coù vaøi tröôøng hôïp ñaõ toát nghieäp ñaïi hoïc taïi Vieät Nam nhöng ñaønh quyeát ñònh sang Thaùi Lan ñeå laøm nhöõng coâng vieäc chaân tay vì thu nhaäp cao hôn ôû queâ nhaø. Ngoaøi ra cuõng coù moät soá baïn treû Vieät Nam coù baèng ñaïi hoïc vì ñaõ toát nghieäp baèng cöû nhaân taïi Thaùi Lan vaø ñaõ tìm cho mình nhöõng coâng vieäc phuø hôïp trong nhöõng coâng ty Thaùi.

Tính chaát cuûa moät soá coâng vieäc maø caùc lao ñoäng di daân Vieät Nam laøm taïi Thaùi Lan leä thuoäc phaàn naøo veà tuoåi taùc vaø giôùi tính. Nhöõng coâng vieäc nhö xaây döïng (coï xang), troâng baõi xe (raép roát), taåm quaát trong phoøng veä sinh nam (nuad hong naùm) chæ daønh cho lao ñoäng nam. Caùc coâng vieäc giuùp vieäc nhaø (mae ban), chaêm soùc ngöôøi giaø treû con trong gia ñình chuû thueâ, baùn hoa hoàng daïo... thöôøng daønh cho lao ñoäng nöõ. Ngoaøi ra nhöõng coâng vieäc nhö may quaàn aùo (yep pha), baùn daïo (kem, traùi caây, nöôùc giaûi khaùt), môû quaày haøng (aùo quaàn, thöùc aên, hoa quaû...), baùn haøng trong caùc cöûa tieäm baùn leû... thì caû lao ñoäng nam vaø nöõ ñeàu tham gia. Caû nam vaø nöõ cuõng phuïc vuï trong caùc nhaø haøng, quaùn aên, quaùn röôïu... Tuy nhieân lao ñoäng nöõ vôùi khuoân maët deã nhìn vaø noùi tieáng Thaùi gioûi thì deã tìm vieäc laøm ôû nhöõng tuï ñieåm naøy hôn laø lao ñoäng nam.

Vôùi söï noã löïc cuûa moät soá coâng nhaân Vieät Nam taïi Thaùi Lan, hoï ñaõ chuyeån qua khoâng chæ laøm thueâ cho ngöôøi Thaùi maø töï kinh doanh cho rieâng mình. Coù khoâng ít ngöôøi ñaõ môû ñöôïc nhöõng xöôûng may vaø töï thueâ coâng nhaân ngöôøi Vieät ñeå laøm trong xöôûng. Moät xöôûng may cuûa ngöôøi Vieät Nam ñôn thuaàn laø moät caên nhaø phoá ñöôïc thueâ laïi ñeå laøm nôi ñaët nhöõng chieác maùy may vaø cuõng laø nôi aên ôû cho nhöõng coâng nhaân. Chuû xöôûng nhaän haøng töø nguoàn cung caáp nhöõng maãu aùo quaàn ñaõ ñöôïc caét saün veà cho coâng nhaân may vaø chia lôïi nhuaän theo soá löôïng saûn phaåm laøm ra. Moät xöôûng may coù theå coù vaøi coâng nhaân ñeán vaøi chuïc coâng nhaân. Ngoaøi môû xöôûng may, moät soá ngöôøi cuõng ñaõ ñaàu tö vaøo nhaø haøng hoaëc quaùn aên nhoû, thöôøng ñöùng teân ngöôøi Thaùi. Moät dòch vuï baùn thöùc aên maø khoâng caàn coù maët baèng quaùn ñaõ ñöôïc nhieàu lao ñoäng Vieät Nam thöïc hieän khaù thaønh coâng trong thôøi gian qua. Ñoù laø dòch vuï baùn thòt nöôùng (mu katha) giao taän nhaø. ÔÛ ñaây khaùch haøng coù nhu caàu ñaët thöùc aên (bao goàm caùc loaïi thòt hoaëc ñoà bieån, caùc loaïi rau, nöôùc chaám, chaûo vaø loø than) coù theå lieân laïc ñeán soá ñieän thoaïi cuûa dòch vuï. Sau khi nhaän ñöôïc ñôn ñaët haøng, dòch vuï seõ coù ngöôøi giao taän nhaø vaø ngaøy hoâm sau seõ trôû laïi ñeå laáy loø vaø chaûo. Hieän nay coù theå tìm ñöôïc dòch vuï naøy khaép thaønh phoá Bangkok cuõng nhö ôû caùc tænh laân caän. Moät ngöôøi trong ngheà cho hay dòch vuï noùi treân hieän nay traûi roäng khaép thaønh phoá thuû ñoâ vaø caùc tænh khaùc trong vuøng ñeán noåi raát khoù cho moät ngöôøi coù theå tìm ñòa baïn ñeå môû dòch vuï môùi.

Ñeå nhöõng ngöôøi Vieät Nam coù coâng aên vieäc laøm oån ñònh treân ñaát Thaùi khoâng phaûi deã daøng, ñaëc bieät trong tình traïng baát hôïp phaùp maø hoï ñang ñoái dieän trong cuoäc soáng. Maëc daàu laø nhöõng ngöôøi treû vôùi hoïc vaán khoâng cao, nhöng lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan coù söï caàn cuø vaø kieân nhaãn trong coâng vieäc. Söï thoâng minh vaø nhanh nheïn cuûa hoï cuõng laø moät ñieàu maø nhieàu chuû thueâ nhaän xeùt laø öu ñieåm cuûa lao ñoäng di daân töø Vieät Nam so vôùi nhöõng lao ñoäng ñeán töø caùc nöôùc khaùc. Chính vì theá maø nhieàu ngöôøi ñaõ xaây döïng ñöôïc moät töông lai toát ñeïp hôn cho baûn thaân cuõng nhö ñoùng goùp ñaùng keå vaøo kinh teá cuûa gia ñình ôû queâ nhaø.

Nhöõng thaùch ñoá cho lao ñoäng di daân Vieät Nam treân ñaát Thaùi Lan

Khaùc vôùi lao ñoäng di daân töø caùc nöôùc nhö Laøo, Campuchia vaø Mieán Ñieän, lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan cho ñeán thôøi ñieåm naøy chöa theå xin giaáy pheùp laøm vieäc caùch hôïp phaùp cho duø ngaøy 23 thaùng 7 naêm 2015 ñaõ dieãn ra vieäc kyù keát baûn ghi nhôù veà vieäc hôïp taùc lao ñoäng Vieät Nam - Thaùi Lan (Memorandum of Understanding) troïng dòp Hoïp Noäi Caùc chung Vieät Nam - Thaùi Lan laàn thöù 3. Theo thoâng tin töø Ñaïi söù quaùn Vieät Nam taïi Thaùi Lan ngaøy 24 thaùng 8 naêm 2015, vì nhöõng ñieàu kieän ñeå ñaêng kyù lao ñoäng maø beân phía Thaùi Lan ñöa ra quaù haïn cheá gaây baát lôïi cho ña soá lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan, neân phía Vieät Nam ñaõ yeâu caàu chính quyeàn Thaùi Lan ñieàu chænh ñeå taïo ñieàu kieän cho theâm nhieàu ngöôøi ñöôïc ñaêng kyù. Vì theá, Boä tröôûng Lao ñoäng Thaùi Lan Surasak Kanchanarat ñaõ thoâng baùo khoâng toå chöùc ñaêng kyù lao ñoäng töø ngaøy 1 thaùng 9 naêm 2015 nhö döï kieán vaø seõ caân nhaéc nhöõng ñeà xuaát maø phía Vieät Nam neâu.[18]

Vieäc chöa theå ñaêng kyù lao ñoäng caùch hôïp phaùp laø moät noãi baên khoaên lôùn cho nhöõng ngöôøi ñang laøm vieäc baát hôïp phaùp treân ñaát Thaùi. Tình traïng baát hôïp phaùp ñoàng nghóa vôùi vieäc ngöôøi lao ñoäng Vieät Nam coù theå bò baét baát cöù luùc naøo khi ñang laøm vieäc. Maëc daàu nhöõng caù nhaân hoaëc ñôn vò caûnh saùt khu vöïc ñaõ ñöôïc ñuùt loùt (clear/...) tröïc tieáp bôûi caùc lao ñoäng Vieät Nam (trong tröôøng hôïp laøm vieäc töï do nhö baùn daïo) hoaëc qua chuû thueâ (chao nai), nhöng ñieàu naøy khoâng hoaøn toaøn baûo ñaûm laø seõ khoâng bò baét. Neáu ñaõ bao caûnh saùt khu vöïc, maø bò caûnh saùt thaønh phoá hay caûnh saùt di truù ñeán kieåm tra thì cuõng khoâng theå thoaùt noåi. Vieäc bò baét bôù ñi ñoâi vôùi vieäc phaûi toán tieàn ñeå ñuùt loùt cho caûnh saùt ngay taïi choã hay taïi ñoàn coâng an ñeå ñöôïc thaû ra nhö khoâng coù chuyeän gì xaûy ra. Moät ñieàu ñaùng ghi nhaän laø khoâng ít tröôøng hôïp lao ñoäng Vieät Nam bò baét ngay taïi choã laøm vieäc, thaäm chí ôû taïi phoøng troï (trong tröôøng hôïp hoä chieáu ñaõ heát haïn) laø do chính ngöôøi Vieät tieát loä thoâng tin cho caûnh saùt. Dó nhieân hoï laøm ñieàu naøy vì ích lôïi caù nhaân vì coù nhöõng caûnh saùt ñi baét ngöôøi Vieät khoâng phaûi vì lyù do traät töï xaõ hoäi maø vì ñaây laø phöông tieän laáy tieàn deã daøng. Theo lôøi keå cuûa moät soá coâng nhaân Vieät Nam thì coù nhöõng ngöôøi caûnh saùt töøng thöông thaûo vôùi ngöôøi Vieät ñeå laøm tay trong chæ choã baét ngöôøi roài sau ñoù chung chia lôïi nhuaän.

Trong tröôøng hôïp ngöôøi bò baét ñaõ bò chuyeån veà sôû di truù vaø ñaõ bò laäp bieân baûn thì phaûi maát tieàn baûo laõnh ñeå ñöôïc taïi ngoaïi trong khi chôø ra toøa.[19] Do ngöôøi Vieät khoâng theå ñöùng teân baûo laõnh ngöôøi bò baét neân phaûi nhôø ñeán ngöôøi Thaùi. Ñieàu naøy coù nghóa phaûi maát tieàn ñeå chi cho ngöôøi ñöùng ra laøm coâng vieäc naøy. Taïi moät thaønh phoá du lòch coù ñoâng ñaûo ngöôøi Vieät ñang sinh soáng, coâng nhaân Vieät Nam keå raèng coù moät ngöôøi Thaùi chuyeân ñöùng ra baûo laõnh nhöõng ngöôøi Vieät bò baét. Tuy nhieân chính hoï laïi thöôøng xuyeân ñöùng ñaøng sau nhöõng vuï baét bôù ñoù. Sau khi ñaõ bò baét vaø ra toøa, moät soá bò phaït haønh chính roài thaû ra. Coù ngöôøi bò truïc xuaát veà Vieät Nam vaø bò caám khoâng cho vaøo Thaùi Lan trong voøng 3 naêm. Coù ngöôøi bò truïc xuaát nhöng laïi khoâng bò caám trôû laïi. Cuõng khoâng hieåu heát ñöôïc taïi sao coù nhöõng khaùc bieät trong quyeát ñònh cuûa toøa aùn ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp lao ñoäng Vieät Nam bò baét vaø ra toøa, nhöng moät ñieàu laø moät khi ñaõ bò baét thì seõ bò toán keùm khoâng ít.

Tình traïng baát hôïp phaùp cuûa lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan cuõng coù nghóa laø ngöôøi Vieät khoâng ñöôïc höôûng baát cöù quyeàn lôïi gì tröôùc phaùp luaät Thaùi. Vì theá ñaõ coù khoâng ít tröôøng hôïp lao ñoäng Vieät Nam bò boác loät hoaëc bò eùp laøm vieäc nhieàu giôø vôùi möùc löông khoâng thoûa ñaùng. Coù nhieàu tröôøng hôïp bò chuû thueâ quît tieàn löông hoaøn toaøn. Khi bò ñoái xöû baát coâng, lao ñoäng Vieät Nam khoâng theå kieän caùo ñeå ñoøi söï coâng baèng cho baûn thaân. Khi beänh hoaïn, lao ñoäng Vieät Nam khoâng ñöôïc höôûng nhöõng cheá ñoä hoã trôï töø chính phuû Thaùi nhö lao ñoäng töø caùc nöôùc khaùc khi ñi ñieàu trò ôû beänh vieän. Ñoái vôùi lao ñoäng töø caùc nöôùc nhö Laøo vaø Mieán Ñieän ñöôïc ñaêng kyù hôïp phaùp, moãi ngöôøi ñöôïc caáp moät theû baûo hieåm söùc khoûe ñeå ñöôïc ñieàu trò taïi beänh vieän chính phuû vôùi nhöõng quyeàn lôïi töông ñöông vôùi coâng daân Thaùi. Tuy nhieân ñoái vôùi coâng nhaân Vieät Nam thì moãi khi laâm beänh hoaëc gaëp tai naïn vaø ñi ñieàu trò taïi beänh vieän thì phaûi töï tuùc hoaøn toaøn. Nhieàu tröôøng hôïp phí beänh vieän leân tôùi haøng traêm ngìn baht, gia ñình beänh nhaân khoâng ñuû khaû naêng ñeå chi traû phaûi ñi vay möôïn hoaëc xin hoã trôï töø coäng ñoàng ngöôøi Vieät.

Tình traïng baát hôïp phaùp cuûa lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan cuõng laø moät nguyeân do daãn ñeán söï tham nhuõng trong giôùi chöùc traùch Thaùi Lan. Ngoaøi vieäc coâng nhaân Vieät Nam phaûi traû tieàn ñuùt loùt cho nhöõng caù nhaân caûnh saùt khu vöïc ñeå traùnh bò baét (coù theå moät ngöôøi hoaëc nhieàu ngöôøi), vieäc ñuùt loùt coøn baét ñaàu ngay töø khi ngöôøi Vieät böôùc chaân ñeán cöûa khaåu Thaùi Lan. Thoâng thöôøng, moät du khaùch vaøo Thaùi Lan döôùi cheá ñoä mieãn thò thöïc thì khoâng phaûi toán baát cöù moät chi phí naøo. Tuy nhieân, ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam vaøo Thaùi Lan qua caùc cöûa khaåu nhö Nong Khai, Nakhon Phanom, Muddahan thì döôøng nhö moïi ngöôøi ñeàu phaûi traû tieàn cho caûnh saùt di truù thì môùi ñöôïc ñoùng daáu cho qua. Theo luaät phaùp Thaùi Lan, khaùch du lòch vaøo Vöông quoác Thaùi phaûi coù trong ngöôøi soá tieàn töông ñöông vôùi 20,000 baht vaø coù ñòa chæ khaùch saïn maø hoï seõ ôû trong thôøi gian löu laïi ñaây. Nhöõng caûnh saùt di truù bieát roõ haàu heát nhöõng ngöôøi Vieät vaøo Thaùi Lan qua caùc cöûa khaåu treân khoâng phaûi thöïc söï laø khaùch du lòch neân lôïi duïng ñieàu naøy ñeå tham nhuõng. Vaøo nhöõng thôøi ñieåm maø chính quyeàn Thaùi Lan toû ra deã daõi ñoái vôùi ngöôøi Vieät thì soá tieàn phaûi traû cho nhaân vieân haûi quan chæ maát 300 baht/ngöôøi. Tuy nhieân, vaøo nhöõng thôøi ñieåm chính quyeàn toû ra quyeát lieät trong vieäc truy queùt lao ñoäng baát hôïp phaùp thì soá tieàn phaûi traû cho caûnh saùt di truù ñeå ñöôïc ñoùng daáu coù theå leân ñeán haøng ngìn baht. Vaøo giöõa naêm 2014, Thaùi Lan coù chính quyeàn quaân ñoäi môùi leân naém quyeàn. Vôùi löïc löôïng lính traùng, hoï ñaõ thöïc hieän moät chieán dòch truy queùt lao ñoäng nöôùc ngoaøi baát hôïp phaùp moät caùch raàm roä. Moãi ngaøy ñeàu nghe tin coù haøng chuïc coâng nhaân Vieät Nam bò baét ôû nhieàu tænh thaønh khaùc nhau. Lao ñoäng Vieät Nam ñua nhau rôøi Thaùi Lan ñeå trôû veà queâ. Sau moät thôøi gian, tình hình daàn laéng xuoáng. Ngöôøi Vieät baét ñaàu laàn löôït trôû laïi Thaùi Lan ñeå laøm vieäc. Nhöng ñeå ñöôïc vaøo Thaùi Lan thì moãi ngöôøi phaûi traû 2,000 baht môùi ñöôïc ñoùng daáu. Tuy nhieân, moãi ngaøy chæ moät soá ngöôøi ñöôïc cho vaøo. Coù ngöôøi phaûi maát tôùi vaøi ngaøy xeáp haøng ôû cöûa khaåu môùi qua ñöôïc. Vieäc phaûi ñuùt loùt cho caûnh saùt di truù khi vaøo Thaùi Lan khoâng phaûi laø moät laàn duy nhaát. Moãi thaùng khi caùc coâng nhaân Vieät Nam phaûi ñi ñoùng daáu hoä chieáu thì ñeàu maát tieàn cho caùn boä di truù ôû caùc cöûa khaåu. Söï tham nhuõng cuûa caûnh saùt di truù ñoái vôùi coâng nhaân Vieät Nam ôû caùc cöûa khaåu coù heä thoáng ñeán noãi khi ngöôøi caàm hoä chieáu Vieät Nam vaøo laøm thuû tuïc thì khoâng xeáp haøng chung vôùi ngöôøi töø caùc nöôùc khaùc maø coù moät haøng/phoøng rieâng daønh cho ngöôøi Vieät Nam. Chaéc haún ñieàu naøy seõ thuaän tieän vaø rieâng tö hôn cho vieäc thu tieàn töø nhöõng lao ñoäng di daân baát hôïp phaùp giaû daïng laøm du khaùch.

Thieát nghó cho ñeán khi naøo vieäc kyù keát hôïp taùc lao ñoäng Thaùi Lan - Vieät Nam ñöôïc trieån khai thì quyeàn lôïi cuûa coâng nhaân Vieät Nam treân ñaát Thaùi môùi ñöôïc baûo veä vaø tình traïng tham nhuõng trong giôùi chöùc traùch cuõng seõ thuyeân giaûm. Treân thöïc teá, vieäc khoâng ñeå cho lao ñoäng Vieät Nam ñaêng kyù gaây thieät thoøi cho ngaân saùch nhaø nöôùc vì maëc daàu ngöôøi Vieät phaûi chi nhieàu khoaûn tieàn khi laøm vieäc taïi Thaùi Lan, nhöng soá tieàn ñoù laïi khoâng ñi vaøo coâng quyõ cuûa ñaát nöôùc maø rôi vaøo tuùi cuûa nhöõng caùn boä caûnh saùt khu vöïc vaø di truù tham nhuõng. Thaät söï khoâng coâng baèng cho chính phuû Thaùi Lan khi bò thaát thoaùt nhöõng khoaûn tieàn naøy, vaø caøng khoâng coâng baèng cho nhöõng lao ñoäng Vieät Nam khi phaûi chi traû moät caùch khoâng chính ñaùng baèng nhöõng ñoàng tieàn kieám ñöôïc moät caùch vaát vaû.

Nhöõng thaùch ñoá cho xaõ hoäi Thaùi Lan gaây ra bôûi lao ñoäng di daân Vieät Nam

Maëc daàu lao ñoäng Vieät Nam nhaän ñöôïc nhieàu lôøi khen töø nhöõng chuû thueâ nhö caàn cuø, bieát chòu khoù, thoâng minh, nhanh nheïn, bieát vieäc... nhöng söï hieän dieän cuûa lao ñoäng Vieät Nam cuõng laø moät thaùch ñoá cho xaõ hoäi Thaùi Lan, ñaëc bieät laø toäi phaïm gaây ra bôûi ngöôøi Vieät Nam ngaøy caøng phoå bieán vaø phöùc taïp. Neáu vaøo maïng Google ñaùnh töø khoùa baèng tieáng Thaùi... (baêng nhoùm Vieät Nam) seõ tìm thaáy khoâng ít baøi baùo veà nhöõng toäi phaïm cuûa ngöôøi Vieät Nam dieãn ra treân ñaát Thaùi Lan. Nhöõng toäi phaïm ña soá laø troäm caép, moùc tuùi, cöôùp giaät, buoân/chuyeân chôû ma tuùy, baét coùc, gieát ngöôøi... Thaùng 9 naêm 2014, haøng loaït baùo chí vaø ñaøi truyeàn hình Thaùi Lan ñöa tin moät nhoùm ngöôøi Vieät ñaõ baét coùc moät coâng nhaân Vieät Nam, ñem ñi nhoát trong moät caên nhaø hoang ôû tænh Chonburi. Sau ñoù nhoùm ngöôøi naøy ñaõ ñaùnh ñaäp anh ta vaø chaët ngoùn tay uùt göûi veà cho vôï cuûa anh ñoøi tieàn chuoäc laø 1.5 trieäu baht (1 tæ ñoàng). Ngöôøi nhaø ñaõ thoâng baùo cho caûnh saùt Thaùi Lan ñeå yeâu caàu söï can thieäp truøy luøng keû xaáu. Cuoái cuøng hoï ñaõ tìm gaëp naïn nhaân trong tình traïng ñang bò xích trong phoøng taém cuûa caên nhaø hoang, treân thaân theå coù nhieàu thöông tích do bò ñaùnh ñaäp. Caûnh saùt cuõng ñaõ baét ñöôïc 3 trong 5 ngöôøi cuûa nhoùm toäi phaïm. Moät trong 3 ngöôøi bò baét cuõng ñaõ töøng lieân quan ñeán nhöõng haønh vi phaïm phaùp khaùc, ñaëc bieät laø vuï baét coùc moät thieáu nieân Vieät Nam 15 tuoåi ôû Ayutthaya ñeå ñoøi tieàn chuoäc.[20]

Haønh vi baét coùc ñeå ñoøi tieàn chuoäc thöôøng xaûy ra giöõa ngöôøi Vieät Nam vôùi nhau. Tuy nhieân haønh vò troäm caép khoâng chæ coù naïn nhaân laø ngöôøi Vieät maø cuõng thöôøng xuyeân xaûy ra ñoái vôùi ngöôøi Thaùi. Thöôøng ngöôøi Vieät laø naïn nhaân cuûa nhöõng vuï troäm caép taïi phoøng troï khi moïi ngöôøi ñang ñi laøm hoaëc ñi nhaø thôø. Lôïi duïng nhaø vaéng ngöôøi, keû xaáu beû khoùa vaøo nhaø laáy ñoà ñaïc, tieàn baïc, vaø ngay caû hoä chieáu cuûa naïn nhaân. Coù khoâng ít ngöôøi Vieät caát giöõ tieàn trong phoøng troï bôûi vì nhieàu ngaân haøng Thaùi Lan khoâng cho ngöôøi khoâng coù giaáy lao ñoäng hôïp phaùp môû taøi khoaûn. Raát nhieàu tröôøng hôïp vieäc troäm caép ñöôïc thöïc hieän bôûi ngöôøi quen bieát. Coù ngöôøi noùi laø thaát nghieäp ñeán xin ôû taïm vôùi moät nhoùm baïn hay ngöôøi quen bieát naøo ñoù. Tuy nhieân lôïi duïng khi moïi ngöôøi ñi laøm thì ngöôøi xin ôû taïm laáy heát ñoà ñaïc roài boû ñi. Ngöôøi vieát baøi naøy, khi coøn laø linh muïc quaûn nhieäm moät giaùo xöù taïi vuøng ñoâng baéc Thaùi Lan cuõng töøng laø naïn nhaân cuûa haønh vò troäm caép bôûi moät ngöôøi Vieät Nam. Keû xaáu chính laø moät thanh nieân môùi 20 tuoåi trong nhoùm giôùi treû Vieät Nam ñeán sinh hoaït vaø ñi leã thöôøng xuyeân taïi nhaø thôø. Tuy nhieân, lôïi duïng khi cha xöù vaéng nhaø, ngöôøi naøy ñaõ caïy cöûa nhaø xöù vaøo laáy ñoà ñaïc vaø tieàn trong phoøng nguû. Haønh vi cuûa ngöôøi thanh nieân naøy khoâng döøng laïi ôû ñoù maø vaãn tieáp tuïc ôû nhöõng nôi khaùc cho ñeán khi ñaõ bò baét vì coá tình duøng dao ñaâm moät ngöôøi Thaùi ñeå laáy tieàn cuûa hoï. Tuy nhieân, naïn nhaân ñaõ chaïy thoaùt vaø keát cuoäc laø moät baûn aùn 5 naêm tuø giam vaãn chöa keát thuùc.

Naïn nhaân cuûa nhöõng vuï troäm caép khoâng chæ laø ngöôøi Vieät maø ngöôøi Thaùi cuõng thöôøng xuyeân bò ngöôøi Vieät laøm haïi. Coù nhöõng lao ñoäng Vieät Nam laøm vieäc cho chuû thueâ Thaùi Lan laáy ñoà ñaïc vaø tieàn baïc cuûa chuû roài boû ñi, thaäm chí coù khi coøn gaây ra aùn maïng trong quaù trình thöïc hieän haønh vi troäm caép. Nhieàu ngöôøi Vieät cuõng coù haønh vi cöôùp giaät vaø moùc tuùi treân ñöôøng phoá,[21] ñaëc bieät trong nhöõng dòp leã hoäi nhö Leã hoäi nöôùc[22] hay nhöõng söï kieän concert[23] coù nhieàu ñaùm ñoâng tuï hoïp. Nhöõng nhoùm moùc tuùi vaø aên caép ñoà cao caáp trong caùc trung taâm mua saém lôùn khoâng chæ bao goàm nhöõng lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan maø coøn coù caû nhöõng nhoùm ngöôøi Vieät toå chöùc ñeán Thaùi Lan ñeå thöïc hieän haønh vi phaïm phaùp. Ñaàu naêm 2015, caûnh saùt Chiangmai ñaõ baét ñöôïc 5 thanh nieân vaø thanh nöõ mua veù maùy bay töø Vieät Nam sang Thaùi Lan ñeå ñi aên caép ñoà cao caáp trong caùc trung taâm mua saém vaø ñem veà baùn laïi taïi Vieät Nam. Theo lôøi khai cuûa hoï sau khi bò baét, hoï ñaõ toå chöùc laøm ñieàu naøy thaønh coâng hai laàn tröôùc ñoù vaø ñaõ thu lôïi nhuaän haøng traêm ngìn baht.[24]

Maëc daàu vieäc troäm caép coù toå chöùc ngaøy caøng quy moâ, nhöng vieäc troäm caép ña soá dieãn ra treân phöông dieän caù nhaân, ñaëc bieät laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi giuùp baùn quaùn hoaëc laøm vieäc taïi nhaø haøng quaùn aên. Vieäc aên caép vaët trong nhöõng moâi tröôøng naøy phoå bieán. Tuy nhieân cuõng coù nhöõng tröôøng hôïp coâng nhaân Vieät Nam laøm vieäc trong nhaø haøng hoaëc quaùn röôïu thöïc hieän haønh vi gian laän trong vieäc keâ khai ñôn vaø tính tieàn thu veà haøng ngìn baht moãi ñeâm. ÔÛ moät quaùn röôïu ôû khu vöïc Ngamwongwan, moät nhaân vieân ngöôøi Vieät bò phaùt hieän gian laän moãi ñeâm leân tôùi 10,000 baht (6.5 trieäu ñoàng) daãn ñeán chuû quaùn ra tay ñaùnh ñaäp anh ta caùch theâ thaûm vaø toaøn theå nhaân vieân ngöôøi Vieät trong quaùn (khoaûng 30 ngöôøi) ñeàu bò thoâi vieäc. Tröôøng hôïp naøy khoâng phaûi hieám coù. Theo lôøi keå cuûa moät ngöôøi Vieät, gaàn ñaây moät nhaân vieân quaùn röôïu khaùc cuõng bò chuû quaùn ñaùnh ñaäp ñeán noãi phaûi nhaäp vieän vaø bò trieäu chöùng "laõng trí" cuõng vì haønh vi gian laän trong coâng vieäc. Sau khi nhaân vieân naøy bò chuû quaùn maïnh tay tröøng trò, nhöõng nhaân vieân khaùc trong quaùn cuõng quyeát ñònh thoâi vieäc (chaéc haún ñeå traùnh haäu quaû töông töï).

Vaán ñeà toäi phaïm coù toå chöùc cuõng nhö khoâng coù toå chöùc cuûa ngöôøi Vieät Nam taïi Thaùi Lan laø ñieàu mang ñeán nhieàu haäu quaû xaáu cho coâng nhaân Vieät Nam treân ñaát nöôùc Thaùi Lan. Treân thöïc teá, thaønh phaàn toäi phaïm chæ laø moät soá löôïng raát nhoû. Ña soá nhöõng ngöôøi Vieät Nam ñeán Thaùi Lan chaêm chæ laøm vieäc ñeå daønh giuïm cho töông lai cuûa mình cuõng nhö phuï giuùp cho kinh teá gia ñình. Tuy nhieân khoù traùnh ñöôïc tình traïng bò vô ñuõa caû naém, khi treân baùo ñaøi cuûa ngöôøi Thaùi vaãn thi thoaûng ñöa tin nhöõng tröôøng hôïp phaïm luaät maø thuû phaïm chính laø coâng nhaân Vieät Nam. Söï thieáu yù thöùc vaø thieáu ñaïo ñöùc cuûa boä phaän nhoû naøy laøm cho toaøn theå coäng ñoàng ngöôøi Vieät bò toån thöông, gaây aûnh höôûng ñeán coâng aên vieäc laøm cuûa nhöõng ngöôøi lao ñoäng di daân chaân chính, vaø taïo neân hình aûnh xaáu veà con ngöôøi vaø ñaát nöôùc Vieät Nam trong aùnh maét ngöôøi daân baûn xöù. Ñieàu naøy voâ cuøng ñaùng tieác vì trong hoaøn caûnh laøm vieäc baát hôïp phaùp, vieäc ngöôøi Vieät xaây döïng vaø gìn giöõ hình aûnh ñeïp vaø tích cöïc veà chính mình caøng quan troïng cho cô hoäi gaët haùi ñöôïc thaønh coâng treân ñaát Thaùi.

Ñôøi soáng xaõ hoäi, tinh thaàn vaø taâm linh cuûa coâng nhaân Vieät Nam taïi Thaùi Lan

Cuoäc soáng cuûa ngöôøi di daân vì baát cöù lyù do gì ñaõ chaát chöùa nhieàu khoù khaên gaây ra bôûi söï thay ñoåi moâi tröôøng, vaên hoùa, phong tuïc taäp quaùn, ngoân ngöõ, caùc moái töông quan khaùc. Ñieàu naøy caøng thaáy ñöôïc trong cuoäc soáng cuûa nhöõng lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan. Ña soá caùc coâng nhaân Vieät Nam taïi Thaùi Lan xuaát thaân töø nhöõng gia ñình noâng thoân, coù ñôøi soáng gaén lieàn vôùi gia ñình, xoùm laøng, vaø ñaëc bieät ñoái vôùi ngöôøi theo ñaïo Coâng Giaùo, nhaø thôø vaø giaùo xöù. ÔÛ ñoù hoï nhaän ñöôïc söï giaùo duïc vaø hoã trôï tinh thaàn töø caùc vò laõnh ñaïo trong Giaùo Hoäi, coäng ñoàng vaø gia ñình. Ngoaøi ra hoï coù nhöõng moái töông quan thaân thieát giuùp cho ñôøi soáng xaõ hoäi vui töôi vaø coù yù nghóa. Tuy nhieân, khi quyeát ñònh rôøi khoûi queâ höông leân ñöôøng kieám soáng ôû moät quoác gia khaùc, ñieàu naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc phaûi boû laïi taát caû nhöõng gì quen thuoäc vaø gaàn guõi, cuõng nhö nhöõng choã döïa tinh thaàn quan troïng trong cuoäc soáng.

Nhöõng ngöôøi Vieät Nam ñeán Thaùi Lan mang treân mình caùi maùc laø "lao ñoäng di daân" hay "coâng nhaân" Vieät Nam, neân cuoäc soáng cuûa hoï döôøng nhö gaén lieàn vôùi cuïm töø ñoù. Hoï laøm vieäc moãi ngaøy töø 10-15 giôø ñoàng hoà ban ngaøy hoaëc ban ñeâm tuøy theo tính chaát cuûa coâng vieäc. Coù ngöôøi do thu nhaäp töø moät coâng vieäc khoâng ñuû ñeå trang traûi cho cuoäc soáng coøn tìm vieäc laøm theâm. Chæ moät soá ít coâng nhaân coù ñöôïc moät ngaøy nghæ trong tuaàn, soá coøn laïi ñeàu laøm heát baûy ngaøy. Chæ tröø ngaøy ñi gia haïn hoä chieáu thì môùi coù pheùp nghæ vieäc.

Vì vieäc kieám tieàn laø muïc ñích chính cuûa ngöôøi lao ñoäng di daân neân nhieàu thöù khaùc bò loaïi tröø ra khoûi cuoác soáng cuûa hoï, coù caû nhöõng thöù toát laãn thöù xaáu. Vieäc phaûi quaàn quaät laøm vieäc khieán cho nhieàu ngöôøi khoâng coù thôøi giôø ñeå ñi chôi hay tham gia vaøo nhöõng cuoäc aên chôi voâ boå. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø khoâng coù chuyeän aên nhaäu xaûy ra, nhöng noùi chung khoâng phoå bieán nhö thöôøng thaáy taïi Vieät Nam, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngöôøi raûnh roåi. Dó nhieân khoâng coù hieän töôïng caùc coâng nhaân Vieät Nam taïi Thaùi Lan la caø haøng giôø ôû nhöõng quaùn caø pheâ nhö ôû Vieät Nam, moät phaàn vì ôû Thaùi Lan khoâng coù quaùn caø pheâ phuø hôïp vôùi phong caùch cuûa ngöôøi Vieät, maët khaùc cuõng khoâng coù thì giôø ñeå tieâu khieån taïi caùc quaùn xaù. Vì theá ña soá nhöõng cuoäc hoïp maët, lieân hoan... chæ dieãn ra khi coù ngöôøi möøng sinh nhaät hoaëc trong vaøi dòp leã lôùn cuûa ngöôøi Thaùi nhö ngaøy Songkran hoaëc ngaøy sinh nhaät vò vua ñaát nöôùc. Coù khi nhöõng cuoäc gaëp gôõ lieân hoan ñöôïc toå chöùc ôû quaùn xaù, nhöng ña phaàn laø toå chöùc ngay ôû trong phoøng troï sau giôø laøm vieäc.

Maëc daàu ñôøi soáng baän roän giuùp cho ngöôøi Vieät Nam taïi Thaùi Lan haïn cheá ñöôïc moät soá sinh hoaït tieâu cöïc, nhöng tình traïng caùi toát laãn loän caùi xaáu cuõng laø heä quaû moâi tröôøng soáng cuûa coâng nhaân Vieät Nam taïi Thaùi Lan, daãn ñeán moät loái soáng thieáu quy taéc vaø thieáu ñaïo ñöùc baûn thaân. Ñieàu thöù nhaát laø vieäc soáng chung phoøng troï vôùi nhau. Hieän nay coù khoâng ít tröôøng hôïp nam nöõ khoâng phaûi laø vôï choàng soáng chung vôùi nhau trong moät caên phoøng. Lyù do soáng chung vôùi nhau ñôn thuaàn chæ laø giuùp chia seû chi phí, hoaëc thuaän tieän cho vieäc ñi laøm cuøng moät nôi; nhöng cuõng khoâng ít tröôøng hôïp vì hoï yeâu nhau vaø vieäc soáng chung vôùi nhau trôû neân deã daøng trong moâi tröôøng khoâng coù ngöôøi lôùn caûn trôû hoaëc chæ baûo. Vieäc soáng chung thöôøng ñi ñoâi vôùi vieäc soáng thöû daãn ñeán nhieàu tröôøng hôïp ngöôøi con gaùi coù thai tröôùc hoân nhaân.

Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ laäp gia ñình thì coù nhieàu tröôøng hôïp hai vôï choàng khoâng soáng vôùi nhau vì moãi ngöôøi laøm vieäc moãi nôi. Cuõng coù nhieàu tröôøng hôïp moät ngöôøi ôû Thaùi Lan trong khi ngöôøi kia ôû Vieät Nam. Ñieàu naøy deã daøng daãn ñeán söï söùt meû trong moái quan heä vôï choàng khi khoâng ñöôïc soáng gaàn nhau, daãn ñeán tình traïng moät trong hai ngöôøi coù haønh vi ngoaïi tình. Trong tröôøng hôïp caû hai vôï choàng ñeàu laøm vieäc taïi Thaùi Lan thì haàu heát ñeàu gôûi con caùi laïi cho oâng baø chaêm soùc. Vì theá, con caùi chæ ñöôïc gaëp cha meï mình moãi naêm moät hai laàn hoaëc noùi chuyeän vaø nhìn maët qua ñieän thoaïi. Ñieàu naøy chaéc haún aûnh höôûng khoâng ít ñeán tình caûm giöõa con caùi vaø cha meï, cuõng nhö aûnh höôûng ñeán söï giaùo duïc maø ngöôøi treû nhaän ñöôïc khi thieáu vaéng söï hieän dieän cuûa cha meï trong cuoäc soáng haèng ngaøy.

Moät giaù trò voâ cuøng quan troïng ñoái vôùi ngöôøi theo ñaïo Coâng Giaùo laø vieäc giöõ ñaïo, ñaëc bieät qua vieäc tham döï thaùnh leã Chuùa Nhaät vaø nhöõng ngaøy leã troïng. Ngöôøi Coâng Giaùo ôû Giaùo Phaän Vinh, giaùo phaän queâ höông cuûa ña soá nhöõng coâng nhaân Vieät Nam taïi Thaùi Lan, raát suøng ñaïo vaø coù thoùi quen ñi leã haèng ngaøy. Hoï khoâng chæ ñi leã maø coøn ñeán nhaø thôø ñeå tham döï caùc giôø kinh nhö Kinh Loøng Thöôøng Xoùt Chuùa hoaëc giôø kinh toái. Vieäc ñi leã ngaøy Chuùa Nhaät vaø caùc ngaøy leã buoäc döôøng nhö khoâng theå loaïi tröø ra khoûi ñôøi soáng taâm linh cuûa hoï. Theá nhöng khi ñeán Thaùi Lan, nhöõng sinh hoaït toát laønh naøy haàu nhö bò loaïi boû hoaøn toaøn ra khoûi danh saùch sinh hoaït caù nhaân. Chæ coù moät soá ñi leã ngaøy Chuùa Nhaät khi coù Thaùnh leã tieáng Vieät haøng thaùng ñöôïc toå chöùc gaàn nôi hoï ôû troï. Soá ngöôøi ñi leã tieáng Thaùi khi khoâng coù leã tieáng Vieät coøn ít hôn nöõa. Vaø coù moät thaønh phaàn khoâng nhoû khoâng tham döï baát cöù Thaùnh leã naøo cho duø laø tieáng Vieät hay tieáng Thaùi. Coù naêm lyù do chính yeáu taïi sao ngöôøi Coâng Giaùo Vieät Nam taïi Thaùi Lan boû leã Chuùa Nhaät. Coù ngöôøi boû leã vì ôû quaù xa nhaø thôø, vieäc ñi laïi quaù toán keùm hay maát quaù nhieàu thì giôø ñoái vôùi hoï. ÔÛ Thaùi Lan chæ coù 0.5% daân soá (khoaûng 300,000 ngöôøi) theo ñaïo Coâng Giaùo, neân khoâng phaûi ôû ñaâu cuõng tìm thaáy nhaø thôø. Coù ngöôøi boû leã vì phaûi laøm vieäc vaøo ngaøy Chuùa Nhaät truøng vôùi luùc thaùnh leã dieãn ra. Coù ngöôøi ñi leã tieáng Vieät nhöng boû leã tieáng Thaùi vì cho raèng ñi leã tieáng Thaùi caûm thaáy chaùn vì khoâng hieåu ngoân ngöõ. Coù ngöôøi boû leã vì toái thöù baûy laøm vieäc ñeán saùng vaø khi veà nhaø khoâng coøn söùc ñeå ñeán nhaø thôø. Vaø coù ngöôøi boû leã ñôn thuaàn vì khoâng thích thuù vôùi vieäc ñi leã cho duø khoâng coù ñieàu gì caûn trôû hoï ñeán nhaø thôø.

Toùm laïi, ñôøi soáng xaõ hoäi, tinh thaàn vaø taâm linh cuûa lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan coù nhieàu thieät thoøi khi phaûi böôn chaûi treân ñaát khaùch queâ ngöôøi. Do khaùc bieät veà vaên hoùa, ngoân ngöõ vaø phong tuïc taäp quaùn coäng theâm thôøi khoùa bieåu laøm vieäc nhieàu giôø, trong khi thieáu heä thoáng hoã trôï töø gia ñình vaø coäng ñoàng nhö ôû queâ höông, nhöõng ngöôøi Vieät Nam gaëp nhieàu aùp löïc trong cuoäc soáng. Moät soá ngöôøi bieát nhaän thöùc vaø noã löïc ñeå duy trì nhöõng giaù trò nhaân baûn vaø taâm linh ñaõ ñöôïc haáp thuï tröôùc ñaây, nhöng cuõng coù khoâng ít ñaõ coá tình hay voâ yù ñaùnh ñoåi nhöõng ñieàu toát ñeïp chæ vì muïc ñích kieám tieàn hay ñôn thuaàn vì söï thieáu yù thöùc caù nhaân. Chaéc chaén ñaõ mang caùi maùc "lao ñoäng di daân" thì phaûi lao ñoäng. Nhöng duø sao thì söï caân baèng trong cuoäc soáng vôùi nhöõng chieàu kích xaõ hoäi, tinh thaàn vaø taâm linh phaûi ñöôïc duy trì vaø cuûng coá ñeå cuoäc soáng con ngöôøi coù yù nghóa vaø mang laïi haïnh phuùc trong cuoäc soáng.

Xaây döïng coäng ñoàng treân ñaát Thaùi

Ngöôøi Vieät Nam ñaõ coù maët taïi Thaùi Lan haøng traêm naêm qua, töø nhieàu ñôït di cö khaùc nhau. Ñôït ñaàu tieân dieãn ra töø giöõa theá kyû thöù 17 döôùi trieàu ñaïi Ayutthaya khi ngöôøi Coâng Giaùo töø mieàn nam Vieät Nam ñaõ tìm ñeán Thaùi Lan xuyeân qua Vònh Thaùi Lan ñeå laãn troán tình traïng baùch haïi toân giaùo taïi Vieät Nam.[25] Bieán coá di cö naøy dieãn ra trong boái caûnh xung ñoät ñang xaûy ra giöõa nhaø Trònh vaø nhaø Nguyeãn taïi Vieät Nam. Döôùi trieàu vua Narai (1656-1688) soá ngöôøi Vieät taïi Ayutthaya tieáp tuïc gia taêng. Vaøo naêm 1666, coäng ñoàng Coâng Giaùo Vieät Nam taïi ñaây ñaõ xaây döïng ñöôïc moät ngoâi nhaø thôø mang teân nhaø thôø thaùnh Giuse. Khi thuû ñoâ Ayutthaya bò ñoäi quaân Mieán Ñieän xaâm löôïc vaøo naêm 1767 thì nhaø thôø thaùnh Giuse cuõng bò phaù huûy cuøng vôùi taát caû nhöõng chuøa chieàn Phaät giaùo khaùc. Nhaø thôø thaùnh Giuse toàn taïi trong tình traïng ñoå naùt hôn 6 thaäp kyû cho ñeán khi ñöôïc taùi xaây döïng naêm 1831. Trong trieàu ñaïi Ayutthaya, nhieàu ngöôøi Vieät Nam cuõng ñaõ ñeán sinh soáng ôû nhöõng nôi khaùc nhö Bangkok vaø tænh Chanthaburi. Naêm 1707 thôøi nhaø vua Sanphet (1703-1709), 130 ngöôøi Coâng Giaùo Vieät Nam töø Ayutthaya ñaõ di chuyeån ñeán tænh Chanthaburi vaø baét ñaàu xaây döïng moät coäng ñoaøn ôû ñoù. Naêm 1712 hoï ñaõ xaây nhaø thôø Coâng Giaùo ñaàu tieân beân caïnh con soâng chính trong vuøng döôùi söï chaêm soùc cuûa moät vò linh muïc ngöôøi Philippines laø cha Nicolas Tolentino.[26] Ngaøy nay ña soá ngöôøi Coâng Giaùo trong Giaùo phaän Chanthaburi ñeàu laø ngöôøi mang doøng maùu Vieät. Nhö theá ngöôøi Vieät Nam, ñaëc bieät laø ngöôøi Coâng Giaùo Vieät ñaõ coù maët taïi Thaùi Lan treân 350 naêm. Nhöõng ngöôøi Vieät di cö ñeán Thaùi Lan trong laøn soùng ñaàu tieân chuû yeáu vì lyù do toân giaùo ñöôïc goïi laø "yuan kau" (ngöôøi Vieät cuõ).

Thaønh phaàn ngöôøi Vieät ñöôïc lieät keâ laø "yuan kau" coøn bao goàm nhöõng löôït ngöôøi Vieät di cö sang Thaùi Lan vaøo theá kyû thöù 18 vaø 19. Döôùi trieàu vua Rama I (1782-1809), Nguyeãn Phuùc AÙnh vaø haøng ngìn quaân lính cuûa oâng trong moät traän ñaùnh thaát baïi ñaõ troán qua Xieâm La (Thaùi Lan) ñeå aån naùu. Dó nhieân, sau ñoù cuøng vôùi moät soá quaân lính Nguyeãn Phuùc AÙnh ñaõ hoài höông vaø tieáp tuïc ñaáu tranh ñeå trôû thaønh vò hoaøng ñeá nhaø Nguyeãn ñaàu tieân trong lòch söû Vieät Nam. Trong trieàu vua Rama III (1824-1851), moät soá ngöôøi Vieät Nam laø nhöõng tuø nhaân chieán tranh ñaõ bò ñöa sang Thaùi Lan töø Cambodia. Vaø trong thôøi vua Rama IV (1851-1864) ôû vuøng ñoâng baéc Thaùi Lan cuõng baét ñaàu chöùng kieán söï hieän dieän cuûa ngöôøi Vieät Nam, hoï di cö xuyeân qua ñöôøng Laøo. Do vua Rama IV ñang coù chuû tröông phaùt trieån vuøng ñoâng baéc Thaùi Lan neân nhöõng ngöôøi Vieät naøy ñöôïc khuyeán khích ôû laïi vaø taïo ñieàu kieän ñeå trôû neân coâng daân Thaùi. Nhöõng thaäp nieân sau döôùi thôøi vua Rama V cuoái theá kyû thöù 19 vaø ñaàu theá kyû thöù 20, nhieàu ngöôøi Vieät Nam vaãn tieáp tuïc di cö sang Thaùi Lan ñeå troán hoaøn caûnh khoå cöïc taïo neân bôûi thöïc daân Phaùp.[27]

Sau laøn soùng ngöôøi Vieät cuõ laø laøn soùng ngöôøi ñöôïc goïi laø "Yuan op-pa-yop" (ngöôøi Vieät di cö) hoaëc "Yuan may" (ngöôøi Vieät môùi). Theá heä ngöôøi Vieät di cö naøy ñoã vaøo Thaùi Lan trong nhöõng naêm giöõa vaø sau Ñeä Nhò Theá Chieán. Do hoaøn caûnh cöïc khoå vaø chieán tranh döôùi cheá ñoä thöïc daân Phaùp, nhieàu ngöôøi Vieät ôû caùc tænh mieàn baéc vaø mieàn trung ñaõ di cö sang Laøo. Tuy nhieân, khi chieán tranh Ñoâng Döông laàn nhöù nhaát (1946-1954) lan qua taän Laøo vaø tænh Thakhaek ôû giaùp ranh giôùi Laøo-Thaùi bò taán coâng, nhieàu ngöôøi Vieät ñaõ traøn qua Thaùi Lan ñeå laãn troán nguy hieåm. Nhöõng con ñöôøng daãn ngöôøi Vieät Nam sang Laøo roài sau ñoù ñeán Thaùi Lan bao goàm Ñöôøng soá 8 (Ngheä An/Haø Tónh - Thakhaek), Ñöôøng soá 12 (Quaõng Bình - Thakhek), vaø Ñöôøng soá 9 (Quaõng Trò/Hueá - Muddahan).[28] Naêm 1946, coù ñeán 46.700 ngöôøi Vieät di cö sang hai tænh Nakhon Phanom vaø Muddahan cuûa Thaùi Lan. Ñeán naêm 1975, soá ngöôøi Vieät töø laøn soùng di cö thöù hai naøy ñöôïc öôùc löôïng laø khoaûng 80.000 ngöôøi.[29]

Laøn soùng ngöôøi Vieät ñeán Thaùi Lan laàn thöù ba dieãn ra vaøo nhöõng naêm sau khi chính quyeàn Saøi Goøn suïp ñoå vaøo thaùng 4 naêm 1975. Ñoù laø laøn soùng ngöôøi tò naïn troán ra khoûi Vieät Nam ñeå ñeán khoâng chæ Thaùi Lan nhöng coøn nhieàu nöôùc khaùc trong khu vöïc nhö Philippines, Malaysia vaø Hong Kong. Taïi Thaùi Lan, hoï ñöôïc taäp trung vaøo caùc traïi tò naïn khaùc nhau. Tuy nhieân, khaùc vôùi hai laøn soùng tröôùc, nhöõng ngöôøi Vieät tò naïn khoâng tieáp tuïc sinh soáng taïi Thaùi Lan. Ña soá ñaõ ñöôïc ñi ñònh cö ôû quoác gia thöù ba nhö Hoa Kyø, Canada, UÙc... Nhöõng ngöôøi bò töø choái thì buoäc phaûi hoài höông veà Vieät Nam.

Laøn soùng ngöôøi Vieät ñeán Thaùi Lan gaàn nhaát laø nhöõng lao ñoäng di daân ña soá töø caùc tænh mieàn trung Vieät Nam. Vì laø lao ñoäng di daân, hôn nöõa lao ñoäng baát hôïp phaùp neân khoâng deã ñeå xaùc ñònh soá löôïng lao ñoäng Vieät Nam ñang ôû treân ñaát nöôùc Thaùi. Ngoaøi ra, vì choã ôû cuûa nhöõng ngöôøi lao ñoäng thöôøng xuyeân thay ñoåi tuøy theo hoaøn caûnh vaø coâng vieäc neân hoï cuõng khoâng deã daøng ñeå xaây döïng moät coäng ñoàng oån ñònh. Ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam ñeán Thaùi Lan nhöõng theá heä tröôùc ñaây, maëc daàu hoï ñaõ traûi qua khoâng ít khoù khaên trong quaù khöù, nhöng hieän nay hoï ñaõ hoaøn toaøn hoäi nhaäp vaøo xaõ hoäi Thaùi Lan. Nhieàu ngöôøi Thaùi goác Vieät coù ñòa vò cao trong xaõ hoäi sôû taïi. Hoï coù teân baèng tieáng Thaùi caû teân goïi laãn teân hoï. Coäng ñoàng ngöôøi Thaùi goác Vieät khoâng chæ tham gia ñaày ñuû vaøo xaõ hoäi Thaùi maø hoï cuõng coù theå thaønh laäp nhöõng toå chöùc nhö Hoäi ngöôøi Thaùi goác Vieät, Hoäi doanh nhaân Thaùi goác Vieät... ñeå duy trì baûn saéc vaên hoùa vaø nguoàn coäi. Tuy nhieân, ñoái vôùi ña soá ngöôøi Thaùi goác Vieät thì nhöõng toå chöùc naøy khoâng thöïc söï thieát yeáu cho ñôøi soáng cuûa hoï, ñaëc bieät laø cho nhöõng theá heä sau naøy, vì hoï döôøng nhö ñaõ hoäi nhaäp hoaøn toaøn vaøo xaõ hoäi vaø vaên hoùa cuûa ñaát nöôùc nôi hoï sinh ra vaø lôùn leân.

Hoaøn caûnh cuûa ngöôøi coâng nhaân Vieät Nam taïi Thaùi Lan raát khaùc vôùi coäng ñoàng ngöôøi Thaùi goác Vieät noùi treân. Hoï khoâng nhöõng khoâng theå hoäi nhaäp vaøo xaõ hoäi Thaùi maø coøn raát khoù ñeå xaây döïng coäng ñoàng cho chính mình. Lyù do chính yeáu laø tính chaát thieáu oån ñònh cuûa cuoäc soáng lao ñoäng di daân (baát hôïp phaùp). Coù nhieàu yeáu toá taùc ñoäng vaøo cuoäc soáng cuûa hoï nhö thaùi ñoä cuûa chính quyeàn ñòa phöông vôùi lao ñoäng nöôùc ngoaøi, tình hình kinh teá cuûa ñaát nöôùc sôû taïi, haønh vi cuûa nhöõng ngöôøi Vieät vôùi nhau ôû nôi laøm vieäc, thu nhaäp kieám ñöôïc töø coâng vieäc ñang coù... Taát caû nhöõng ñieàu naøy aûnh höôûng ñeán vieäc moät lao ñoäng Vieät Nam seõ ôû laïi moät nôi laâu daøi hay nhieàu laàn chuyeån choã laøm vieäc tuøy theo hoaøn caûnh, hoaëc thaäm chí trôû veà Vieät Nam moät thôøi gian vaøi tuaàn cho ñeán vaøi naêm tröôùc khi quay trôû laïi. Ñeå coù theå xaây döïng coäng ñoàng, khoâng chæ caàn coù thaønh vieân maø caàn coù nhöõng ngöôøi ñaûm nhaän vai troø laõnh ñaïo. Thaønh vieân phaûi coù ñieàu kieän ñeå tham gia vaøo nhöõng sinh hoaït vaø ñoùng goùp vaøo nhöõng coâng vieäc chung cuûa coäng ñoàng. Ngöôøi laõnh ñaïo phaûi coù khaû naêng ñeå höôùng daãn vaø khuyeán khích caùc thaønh vieân coù tinh thaàn vaø yù thöùc taäp theå. Ngoaøi ra ngöôøi laõnh ñaïo phaûi phaàn naøo coù söï oån ñònh trong cuoäc soáng ñeå coù ñieàu kieän hy sinh thôøi giôø vaø coâng söùc cho taäp theå. Tuy nhieân, trong boái caûnh cuoäc soáng cuûa ña soá caùc lao ñoâng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan, söï oån ñònh laâu daøi döôøng nhö raát ít gaëp, vaø thôøi giôø ñeå ñoùng goùp vaøo coâng vieäc chung xem ra laø moät ñieàu töông ñoái xa xæ.

Hieäp hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam taïi Thaùi Lan

Thöïc traïng cuoäc soáng cuûa lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan voâ cuøng baát lôïi cho vieäc xaây döïng coäng ñoàng. Nhöõng thaùch ñoá cuûa cuoäc soáng lao ñoäng di daân coäng vôùi tình traïng baát hôïp phaùp trong coâng vieäc caøng laøm cho moïi thöù theâm khoù khaên. Tuy nhieân, ngöôøi Vieät Nam taïi Thaùi Lan cuõng ñaõ coá gaéng xaây döïng cho mình moät coäng ñoàng ñeå laøm choã döïa tinh thaàn treân ñaát khaùch queâ ngöôøi. Moät ñieån hình quan troïng laø söï hieän dieän cuûa Hieäp hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam taïi Thaùi Lan, ñöôïc thaønh laäp caùch ñaây chöøng 5 naêm vôùi muïc ñích phuïc vuï cho lao ñoäng di daân Vieät Nam treân ñaát Thaùi.

Caâu chuyeän baét ñaàu tröôùc ñoù khoaûng hôn 10 naêm khi moät linh muïc ngöôøi Thaùi goác Vieät teân Chalerm Kitmongkhol vaø moät giaùo daân Vieät kieàu teân Traàn Vaên Troïng ñaõ nhaän thaáy coù nhieàu ngöôøi treû Coâng Giaùo Vieät Nam ñang laøm vieäc taïi Bangkok, thieáu thoán söï naâng ñôõ veà maët taâm linh. Cha Chalerm vaø oâng Troïng ñaõ quy tuï caùc baïn treû vaø lieân laïc vôùi nhaø thôø Coâng Giaùo ñeå toå chöùc nhöõng Thaùnh leã baèng tieáng Vieät. Vieäc naøy cuõng khoâng maáy deã daøng do nhöõng naêm ñoù, chính quyeàn Campuchia chöa môû cöûa cho ngöôøi Vieät ñi gia haïn hoä chieáu haøng thaùng daãn ñeán tình traïng ña soá lao ñoäng di daân taïi Bangkok ñeàu ñeå cho hoä chieáu heát haïn. Trong luùc ñoù, Giaùo Hoäi ñòa phöông cuõng chöa hieåu bieát nhieàu veà hoaøn caûnh cuûa nhöõng ngöôøi treû Vieät Nam daãn ñeán thaùi ñoä e deø tröôùc tình traïng baát hôïp phaùp cuûa hoï. Vì theá ñeå coù nôi toå chöùc Thaùnh leã cho caùc baïn treû Coâng Giaùo cuõng raát khoù khaên. Beân caïnh ñoù, nhöõng laàn coù Thaùnh leã tieáng Vieät thì haønh vi cuûa moät soá baïn treû nhö huùt thuoác vaø xaû raùc trong khuoân vieân nhaø thôø cuõng laøm cho cha xöù vaø giaùo daân ngöôøi Thaùi khoâng haøi loøng vaø khoâng saün saøng ñeå taïo ñieàu kieän cho vieäc toå chöùc leã Vieät trong nhaø thôø cuûa mình. Coù khi nhöõng lao ñoäng Vieät Nam bò caûnh saùt röôït ñuoåi ñeán taän beân trong nhaø thôø ñeå kieåm tra giaáy tôø hoaëc bò baét ngay beân ngoaøi nhaø thôø vì khoâng coù giaáy tôø hôïp phaùp cuõng laø nguyeân do laøm cho caùc linh muïc vaø giaùo daân Thaùi Lan caûm thaáy baát an.

Tuy nhieân, cha Chalerm vaø oâng Troïng vaãn tieáp tuïc tìm caùch ñeå laøm muïc vuï cho caùc baïn treû Vieät Nam. Nhöõng naêm sau ñoù coù theâm caùc linh muïc vaø tu só ngöôøi Vieät ñeán phuïc vuï hoaëc hoïc taäp taïi Thaùi Lan vaø baét ñaàu coäng taùc trong vieäc muïc vuï di daân Vieät Nam, trong ñoù coù caùc cha doøng Ñaminh, Doøng Ngoâi Lôøi, Doøng Chuùa Cöùu Theá, caùc seour Doøng Maân Coâi... Maëc daàu söù vuï cuûa caùc linh muïc tu só Vieät Nam taïi Thaùi Lan lieân quan ñeán nhöõng coâng vieäc khaùc trong Giaùo Hoäi Thaùi Lan hoaëc ñeå hoïc taäp roài trôû laïi Vieät Nam, nhöng khi caùc Ngaøi böôùc chaân ñeán Thaùi Lan vaø chöùng kieán tình traïng "ñaøn chieân khoâng coù chuû chaên" thì khoâng theå töø choái ñeå tham gia trong nhöõng möùc ñoä khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän cho pheùp. Vaøo naêm 2010, toå chöùc ñöôïc goïi laø " Hieäp hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam taïi Thaùi Lan" ñaõ chính thöùc thaønh laäp chuû yeáu ñeå phuïc vuï di daân Vieät Nam trong Toång Giaùo Phaän Bangkok vaø nhöõng vuøng laân caän. Hieäp hoäi coù moät ban ñieàu haønh bao goàm caùc linh muïc, tu só, vaø giaùo daân, trong ñoù coù Linh muïc Chalerm Kitmongkhol vaø Linh muïc Antoân Leâ Ngoïc Ñöùc, SVD laø linh höôùng, vaø oâng Traàn Vaên Troïng laø vò chuû tòch. Tuy nhieân, sinh hoaït cuûa Hieäp hoäi cuõng raát haïn cheá do nhieàu yeáu toá khaùch quan. Thöù nhaát, thôøi giôø cuûa caùc linh muïc tu só coù theå ñaàu tö cho coâng vieäc quaù ít oûi. Cha Chalerm coù nhieàu traùch nhieäm trong Giaùo phaän Chanthaburi khoâng theå hieän dieän taïi Bangkok thöôøng xuyeân. Cha Ñöùc laïi quaûn xöù ôû vuøng ñoâng baéc Thaùi Lan caùch Bangkok gaàn 600km neân cuõng ít coù ñieàu kieän ñeå tham gia vaøo nhöõng sinh hoaït cuûa Hieäp hoäi. Moät mình oâng Troïng cuõng khoù coù theå quaûn xuyeán heát nhöõng coâng vieäc caàn phaûi laøm trong vieäc ñieàu haønh. Chính vì theá, neân nhöõng naêm ñoù muïc vuï di daân chuû yeáu laø toå chöùc Thaùnh leã vaøo nhöõng dòp leã lôùn nhö Phuïc Sinh, Ñöùc Meï Linh Hoàn vaø Xaùc Leân Trôøi, Giaùng Sinh... Coù moät vaøi nhoùm ñöôïc thaønh laäp ôû caùc khu vöïc vaø coù toå chöùc thaùnh leã nhoùm, nhöng khoâng nhieàu vaø khoâng lieân tuïc.

Töø naêm 2013 trôû ñi sinh hoaït cuûa Hieäp hoäi ñaõ phaùt trieån nhieàu hôn nhôø vaøo söï coäng taùc ñaéc löïc töø caùc linh muïc vaø tu só Vieät Nam taïi Thaùi Lan. Naêm 2012, Doøng Ñaminh sai Linh muïc Giacoâbe Vuõ Vaên Hanh ñeán Thaùi Lan ñeå coäng taùc trong muïc vuï di daân Vieät Nam. Ñaàu naêm 2013, cha Ñöùc hoaøn taát nhieäm kyø taïi Giaùo Phaän Udon Thani vaø trôû veà Bangkok ñeå nhaän coâng vieäc môùi, ñoàng thôøi gaén boù vôùi muïc vuï cho ngöôøi Vieät. Caùc seour Doøng Maân Coâi vaãn duy trì coâng vieäc cuõ taïi tröôøng quoác teá Ruam Rudee vaø tieáp tuïc ñoùng goùp cho Hieäp hoäi trong nhöõng sinh hoaït khaùc nhau, ñaëc bieät coâng vieäc daïy giaùo lyù döï toøng vaø giaùo lyù hoân nhaân. Beân caïnh ñoù coøn coù moät soá linh muïc vaø tu só töø nhöõng doøng khaùc nhau ñeán Bangkok hoïc taäp vaø löu laïi trong thôøi gian töø vaøi thaùng cho ñeán vaøi naêm cuõng tham gia vaøo muïc vuï cho di daân Vieät Nam.

Moät yeáu toá quan troïng khaùc laø nhöõng naêm veà sau, chính quyeàn Campuchia ñaõ môû cöûa cho ngöôøi Vieät ñi gia haïn hoä chieáu haøng thaùng neân tình traïng hoä chieáu heát haïn giaûm ñi raát nhieàu. Vieäc ñi laïi cuûa caùc baïn treû Vieät Nam an toaøn hôn neân moãi laàn ñi tham döï Thaùnh leã khoâng coøn laø moät moái nguy hieåm bò baét nhö töøng xaûy ra thöôøng xuyeân tröôùc ñaây. Beân caïnh ñoù, söï hieän dieän vaø moái töông quan cuûa caùc linh muïc, tu só Vieät Nam vôùi Giaùo Hoäi ñòa phöông cuõng ngaøy caøng gaàn guõi hôn, giuùp cho caùc vò laõnh ñaïo vaø linh muïc trong giaùo phaän trôû neân côûi môû hôn vôùi giôùi treû Vieät Nam vaø saün saøng ñeå taïo ñieàu kieän cho vieäc daâng leã trong giaùo xöù cuûa mình. Nhôø vaøo nhöõng yeáu toá khaùch quan thuaän lôïi vaø vôùi söï noã löïc cuûa Ban Ñieàu Haønh Hieäp Hoäi, ñaõ coù theâm nhöõng nhoùm giôùi treû Coâng Giaùo Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp ôû caùc khu vöïc khaùc nhau trong vaø ngoaøi Toång Giaùo Phaän Bangkok. Nhöõng nhoùm ñöôïc thaønh laäp traûi daøi töø coá ñoâ Ayutthaya cho ñeán thaønh phoá du lòch Pattaya, vaø ôû quaän Dindaeng ngay ôû trung taâm thaønh phoá. Cha taân linh höôùng cuûa Hieäp hoäi nhieäm kyø 2013-2015, Giacoâbeâ Vuõ Vaên Hanh, OP, cuøng vôùi caùc linh muïc khaùc thay phieân nhau ñi giaûi toäi vaø daâng leã cho caùc nhoùm moãi ngaøy Chuùa Nhaät. Sau khi cha Giacoâbeâ Vuõ Vaên Hanh, OP, qua ñôøi trong moät vuï tai naïn giao thoâng vaøo thaùng 6 naêm 2014, cha Giuse Nguyeãn Maïnh Haø, OP, ñaõ ñöôïc baàu leân ñeå thay theá cho nhieäm kyø 2015-2017. Tính ñeán thôøi ñieåm nay, trong Hieäp Hoäi coù 13 nhoùm giôùi treû Coâng Giaùo Vieät Nam. Moãi nhoùm coù moät ban ñieàu haønh goàm 5-7 ngöôøi vaø toå chöùc leã nhoùm moãi thaùng moät laàn. Nhöõng thaùnh leã naøy coù khoaûng töø 50-250 ngöôøi tham döï. Ngoaøi nhöõng leã nhoùm, Hieäp Hoäi vaãn toå chöùc moãi naêm 6 Thaùnh leã chung vaøo caùc dòp quan troïng. Beân caïnh muïc vuï caùc bí tích vaø daïy giaùo lyù nhö noùi treân, Hieäp Hoäi cuõng toå chöùc nhöõng chöông trình toïa ñaøm, tónh taâm, hoäi traïi vaø hoäi thao ñeå giuùp xaây döïng ñôøi soáng taâm linh vaø tinh thaàn cuûa giôùi treû Coâng Giaùo Vieät Nam taïi Thaùi Lan ñöôïc toát ñeïp vaø coù neà neáp. Moät ñieàu caàn ghi nhaän laø coù nhöõng nhoùm giôùi treû Coâng Giaùo Vieät Nam taïi Thaùi Lan khoâng chæ ñöôïc toå chöùc bôûi Hieäp Hoäi maø coøn coù nhieàu nhoùm ôû caùc tænh vaø vuøng khaùc ñöôïc höôùng daãn bôûi caùc linh muïc ngöôøi Vieät ñang phuïc vuï ôû ñoù. Ví duï nhö nhoùm giôùi treû Vinh-Sôn ôû tænh Udon Thani, nhoùm Kitoâ Vua ôû tænh Khon Kaen, nhoùm Ñöùc Meï Thieân Chuùa ôû tænh Mahasarakham, nhoùm Ratchaburi, nhoùm Phetchaburi, vaø nhoùm Petliu. Beân caïnh ñoù coøn coù nhöõng Thaùnh leã ñöôïc toå chöùc bôûi caùc nhoùm ñoàng höông nhö giôùi treû giaùo xöù Trung Nghóa, giôùi treû giaùo xöù Thu Chæ, giôùi treû giaùo xöù Caåm Xuyeân...

Ngoaøi muïc ñích duy trì vaø cuûng coá ñôøi soáng taâm linh cuûa ngöôøi lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan vieäc thaønh laäp nhöõng nhoùm giôùi treû Coâng Giaùo treân coøn laø cô hoäi cho hoï gaëp gôõ vaø chia seû vôùi nhau sau nhöõng ngaøy laøm vieäc cöïc nhoïc. Vieäc tham gia vaøo caùc nhoùm cuõng laø nguoàn hoã trôï tinh thaàn vaø vaät chaát cho lao ñoäng di daân. Khi gaëp khoù khaên, ñaëc bieät laø gaëp tai naïn phaûi nhaäp vieän hoaëc thaäm chí bò thieät maïng, nhöõng ngöôøi cuøng queâ höông vaø cuøng nhoùm thöôøng seõ môû loøng giuùp ñôõ baèng caùch nay hay caùch khaùc. Naêm 2014 khi chieác xe chôû cha Giacobeâ Vuõ Vaên Hanh, OP, vaø 15 baïn treû khaùc ñi tham döï hoäi traïi ñöôïc toå chöùc taïi tænh Nong Bua Lamphu gaëp tai naïn daãn ñeán taøi xeá vaø 13 ngöôøi Vieät thieät maïng, caùc nhoùm giôùi treû ñaõ noã löïc quyeân goùp trong coäng ñoàng ñeå giuùp ñôõ cho gia ñình cuûa caùc naïn nhaân. Söï ñoùng goùp cuûa caùc baïn raát tích cöïc vaø raát nhanh choùng.

Söï hieän dieän cuûa Hieäp hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam taïi Thaùi Lan laø moät tröôøng hôïp tích cöïc veà noã löïc xaây döïng vaø duy trì coäng ñoàng giöõa ngöôøi lao ñoäng di daân Coâng Giaùo taïi Thaùi Lan. Maëc daàu Hieäp hoäi coù nhieàu haïn cheá veà ñieàu kieän sinh hoaït, vaø chính nhöõng ngöôøi treû Coâng Giaùo cuõng khoâng deã daøng ñeå tham gia vaøo nhöõng sinh hoaït cuûa Hieäp hoäi, nhöng Hieäp Hoäi ñaõ giuùp phaàn naøo cho giôùi treû Coâng Giaùo Vieät Nam treân ñaát Thaùi coù cô hoäi ñeå soáng ñöùc tin cuûa mình moät caùch haêng say hôn, ñöa moïi ngöôøi ñeán gaàn guõi vôùi nhau trong moät moâi tröôøng ñaïo ñöùc vaø laønh maïnh, cuõng nhö taïo nhòp caàu cho söï töông trôï laãn nhau veà vaät chaát cuõng nhö tinh thaàn. Raát tieác laø nhöõng sinh hoaït cuûa Hieäp Hoäi chæ môùi haïn cheá trong thaønh phaàn giôùi treû Coâng Giaùo Vieät Nam, laø thaønh phaàn thieåu soá trong toaøn boä lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan. Ñaïi ña soá caùc coâng nhaân Vieät Nam laø ngöôøi theo toân giaùo khaùc hoaëc khoâng theo toân giaùo naøo. Coù theå noùi hieän nay chöa coù moät toå chöùc naøo khaùc ñöôïc thaønh laäp nhaèm muïc ñích hoã trôï cho ngöôøi Vieät noùi chung vaø ngöôøi khaùc ñaïo noùi rieâng.

Maïng xaõ hoäi vaø coäng ñoàng lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan

Cuoäc soáng cuûa lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan chuû yeáu xoay quanh coâng aên vieäc laøm neân ñôøi soáng xaõ hoäi vaø coäng ñoàng gaëp nhieàu haïn cheá. Ngoaøi nhöõng nhoùm baïn beø ñoàng höông hoaëc cuøng laøm vieäc vôùi nhau vaø nhöõng nhoùm giôùi treû Coâng Giaùo döôùi söï höôùng daãn cuûa caùc linh muïc, tu só Vieät Nam taïi Thaùi Lan, nhöõng coâng nhaân Vieät Nam treân ñaát Thaùi khoâng coù nhöõng toå chöùc chính thöùc khaùc ñeå laøm nôi sinh hoaït haàu boài döôõng ñôøi soáng xaõ hoäi vaø tinh thaàn. Chính vì söï thieáu thoán trong nhöõng toå chöùc mang tính chaát coäng ñoàng maø maïng xaõ hoäi, ñaëc bieät laø Facebook, coù moät taàm quan troïng trong vieäc cuûng coá tinh thaàn coäng ñoàng cho ngöôøi Vieät taïi Thaùi Lan.

Facebook laø moät coâng cuï maïng xaõ hoäi ñöôïc ngöôøi Vieät Nam öa chuoäng trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Theo baùo Thanh Nieân, ôû Vieät Nam hieän nay coù 30 trieäu ngöôøi ñang söû duïng Facebook, trong ñoù 75% laø ôû tuoåi 18-34. Vieät Nam laø moät trong nhöõng thò tröôøng maø Facebook ñang phaùt trieån nhanh nhaát treân theá giôùi. Ngöôøi Vieät Nam vaøo Facebook trung bình 2.5 giôø ñoàng hoà moãi ngaøy (nhieàu gaáp ñoâi giôø xem TV). Moãi ngaøy coù khoaûng 20 trieäu ngöôøi Vieät truy caäp Facebook, vaø ngay caû moät soá quan chöùc Nhaø nöôùc cuõng coù taøi khoaûn Facebook caù nhaân cuûa mình.[30] Nhöõng thoâng tin treân cho thaáy lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan truøng hôïp vôùi nhöõng thoáng keâ veà ñoái töôïng ngöôøi Vieät ñang tích cöïc söû duïng Facebook.

Maïng xaõ hoäi, cuï theå Facebook, ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu cho vieäc xaây döïng tính chaát coäng ñoàng giöõa nhöõng lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan. Hieän nay ôû Thaùi Lan khoâng chæ thaáy nhöõng trang Facebook caù nhaân maø coøn thaáy nhöõng trang Facebook mang tính taäp theå. Nhöõng trang coäng ñoàng coù nhieàu thaønh vieân bao goàm trang "Ngöôøi Vieät taïi Thaùi Lan," "Hoäi Ñoàng Höông Haø Tónh taïi Thaùiland," "Ngöôøi Vieät Nam ôû Thaùi Lan"... Ngoaøi ra con coù nhöõng trang Facebook cuûa coäng ñoàng Coâng Giaùo nhö "Hieäp Hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam taïi Thaùi Lan," vaø "Giao Löu Giôùi Treû Coâng Giaùo Vieät Nam taïi Thaùi Lan" cuõng nhö haøng loaït trang Facebook cuûa caùc nhoùm Coâng Giaùo thöôøng coù teân laø "Nhoùm Coâng Giaùo Vieät taïi (teân khu vöïc nôi nhoùm sinh hoaït)". Qua nhöõng trang coäng ñoàng noùi treân cuõng nhö trang caù nhaân cuûa mình, coâng nhaân Vieät Nam coù theå chia seû tin töùc vaø caùc thoâng tin quan troïng lieân quan ñeán cuoäc soáng cuûa lao ñoäng di daân treân ñaát Thaùi. Nhöõng thoâng tin veà tai naïn giao thoâng xaûy ra vôùi ngöôøi Vieät Nam nhôø maïng xaõ hoäi ñöôïc truyeàn ñi nhanh choùng. Coù moät soá tröôøng hôïp ngöôøi gaëp tai naïn bò thieät maïng nhöng baïn beø khoâng bieát caùch lieân laïc vôùi ngöôøi thaân neân ñaêng thoâng tin vaø hình aûnh leân Facebook ñeå cho gia ñình ñöôïc bieát. Khi nhöõng caù nhaân hoaëc taäp theå naøo ñoù toå chöùc quyeân goùp ñeå giuùp ñôõ nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên, ngöôøi ta cuõng duøng Facebook ñeå tieáp caän vôùi nhöõng ngöôøi coù loøng toát saün saøng chia seû. Ñoái vôùi nhöõng nhoùm Coâng Giaùo vaø Hieäp Hoäi Coâng Giaùo Vieät Nam taïi Thaùi Lan, Facebook laø phöông tieän thuaän tieän nhaát ñeå phoå bieán roäng raõi thoâng tin veà nhöõng ngaøy leã vaø sinh hoaït cuûa mình. Cuõng chính vì ñieàu naøy maø moät soá Thaùnh leã cuûa Hieäp Hoäi coù ngöôøi ñeán tham döï ñoâng ñaûo töø 1,000 ñeán 1,500 ngöôøi. Dó nhieân, Facebook cuõng laø phöông tieän ñeå chia seû hình aûnh veà nhöõng sinh hoaït ñaõ dieãn ra ñeå moïi ngöôøi cuøng thaáy.

Trong boái caûnh nhöõng coâng nhaân Vieät Nam taïi Thaùi Lan ít coù ñieàu kieän ñeå ñi laïi, gaëp gôõ vaø trao ñoåi tröïc tieáp, maïng xaõ hoäi laø moät phöông tieän voâ cuøng giaù trò hoã trôï cho vieäc chia seû vaø trao ñoåi thoâng tin boå ích cho ñôøi soáng xaõ hoäi vaø taâm linh cuûa ngöôøi Vieät taïi Thaùi Lan. Khoâng theå phuû nhaän nhöõng maët tieâu cöïc cuûa maïng xaõ hoäi hoaëc caùch söû duïng maïng xaõ hoäi thieáu yù thöùc, bôûi moät soá lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan, coù theå laøm aûnh höôûng ñeán hình aûnh ngöôøi Vieät trong aùnh maét cuûa ngöôøi baûn xöù. Ví duï, moät soá baïn treû thích ñaêng nhöõng hình aûnh ñang laøm nhöõng moùn aên lieân quan ñeán vieäc saùt sinh (gaø, heo, thaäm chí choù) treân trang Facebook cuûa mình maø queân raèng hoï ñang soáng trong xaõ hoäi Phaät giaùo maø vieäc ñaêng nhöõng hình aûnh saùt sinh laø ñieàu phaûn caûm vaø caám kî trong vaên hoùa vaø toân giaùo cuûa ngöôøi Thaùi. Tuy nhieân, noùi veà coâng cuï ñeå hoã trôï cho vieäc xaây döïng coäng ñoàng thì trong boái caûnh soáng thöïc teá cuûa lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan hieän nay, maïng xaõ hoäi ñaõ trôû neân moät phöông tieän voâ cuøng boå ích vaø khoâng theå thieáu vaéng ñöôïc trong cuoäc soáng cuûa coäng ñoàng di daân.

Nhöõng ñeà xuaát cho tình traïng lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan

Döïa treân nhöõng vaán ñeà ñöôïc trình baøy ôû treân veà hieän töôïng lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan hieän nay, ngöôøi vieát xin neâu leân nhöõng ñieåm sau ñaây ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa nhöõng coâng nhaân Vieät Nam cuõng nhö giuùp caûi thieän tình hình lao ñoäng di daân Vieät Nam treân ñaát Thaùi:

Phaùp luaät: Caùc nhaø chöùc traùch Vieät Nam vaø Thaùi Lan neân nhanh choùng trieån khai keá hoaïch hôïp taùc lao ñoäng Thaùi Lan - Vieät Nam moät caùch toaøn dieän haàu giuùp cho ngöôøi Vieät Nam sôùm ñöôïc ñaêng kyù lao ñoäng hôïp phaùp. Ñieàu naøy seõ coù nhieàu taùc duïng tích cöïc cho tình hình lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan caû cho quoác gia Thaùi Lan cuõng nhö cho caùc coâng nhaân Vieät Nam. Thöù nhaát, vieäc ñöôïc ñaêng kyù hôïp phaùp seõ giuùp cho nhöõng quyeàn lôïi cuûa lao ñoäng Vieät Nam ñöôïc baûo veä khi gaëp phaûi nhöõng tröôøng hôïp bò boùc loät söùc lao ñoäng hoaëc bò ñoái xöû baát coâng. Thöù hai, coâng nhaân Vieät Nam seõ ñöôïc höôûng nhöõng quy cheá veà baûo hieåm y teá vaø xaõ hoäi khi laøm vieäc taïi Thaùi Lan. Thöù ba, lao ñoäng Vieät Nam seõ khoâng phaûi maát nhieàu thì giôø vaø tieàn baïc ñeå bao coâng an, ñeå ñi gia haïn hoä chieáu haøng thaùng, hoaëc phaûi chi traû khi ra vaøo nöôùc Thaùi nhö hieän nay. Ngoaøi ra, vieäc hôïp phaùp hoùa lao ñoâng Vieät Nam seõ giuùp giaûi quyeát vaán ñeà coâng nhaân Vieät Nam bò troïng thöông hoaëc thieät maïng khi chaïy troán caûnh saùt kieåm tra treân ñöôøng phoá hoaëc nôi laøm vieäc. Ñaõ coù tröôøng hôïp ngöôøi khi bò kieåm tra thì hoát hoaûng boû chaïy ra ñöôøng neân bò xe toâng cheát moät caùch oan uoång. Ngöôøi vieát khi coøn ôû tænh Nong Bua Lamphu cuõng ñaõ töøng ñi tìm giuùp nhöõng coâng nhaân Vieät Nam "chaïy khoâng kòp saùch deùp" vaøo nhöõng khu röøng vaø raãy mía ñeå laãn troán caûnh saùt ñuùng theo nghóa ñen cuûa caâu noùi.

Veà phía chính quyeàn Thaùi Lan, vieäc hôïp phaùp hoùa lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan seõ giuùp cho vieäc tham nhuõng trong giôùi chöùc traùch giaûm xuoáng khi ngöôøi Vieät khoâng coøn phaûi ñuùt loùt cho caûnh saùt di truù vaø ñòa phöông ñeå ñöôïc laøm vieäc maø khoâng bò baét bôù. Ngöôïc laïi, nhöõng chi phí hôïp lyù maø lao ñoäng nöôùc ngoaøi phaûi chi traû seõ ñöôïc ñöa vaøo coâng quyõ cuûa nhaø nöôùc. Vieäc trieån khai keá hoaïch hôïp taùc lao ñoäng Vieät Nam seõ giuùp cho chính quyeàn Thaùi Lan deã daøng kieåm soaùt vaø theo doõi tình traïng lao ñoäng Vieät Nam ñang sinh soáng taïi Thaùi Lan, xaùc ñònh ñöôïc soá ngöôøi, nôi laøm vieäc, tính chaát cuûa coâng vieäc, vaø nhöõng sinh hoaït khaùc cuûa hoï treân ñaát Thaùi. Dó nhieân, khoâng theå phuû nhaän raèng Vieät Nam coù theå cung caáp cho Thaùi Lan moät nguoàn lao ñoäng naêng noå maø hoï ñang thieáu thoán.

Vaên hoùa: Lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan caàn söï hoã trôï ñeå hoäi nhaäp vaên hoùa nhanh choùng vaø hieäu quaû hôn khi ñeán Thaùi Lan. Ñieàu naøy seõ giuùp haïn cheá nhöõng haønh vi phaûn caûm vaø caám kî ñoái vôùi ngöôøi sôû taïi. Ñaëc bieät sau khi keá hoaïch hôïp taùc lao ñoäng Vieät Nam - Thaùi Lan ñaõ ñöôïc trieån khai, caùc nhaø chöùc traùch Thaùi Lan coù theå tieáp caän vôùi caùc lao ñoäng Vieät Nam qua caùc toå chöùc toân giaùo hoaëc xaõ hoäi ñeå môû nhöõng khoùa huaán luyeän veà ngoân ngöõ, vaên hoùa, phong tuïc taäp quaùn... cuûa Thaùi Lan ñeå giuùp cho ngöôøi Vieät Nam coù kieán thöùc veà xaõ hoäi nôi hoï laøm vieäc, haàu deã daøng thích nghi vôùi moâi tröôøng soáng vaø laøm vieäc môùi. Ñoái vôùi lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan, vieäc thieáu kieán thöùc vaø yù thöùc veà vaên hoùa vaø loái soáng cuûa ngöôøi Thaùi Lan laø moät nguyeân do khieán cho nhieàu ngöôøi coù nhöõng haønh vi laøm cho ngöôøi Thaùi maát caûm tình, nhieàu khi daãn ñeán tình traïng ngöôøi Thaùi goïi baùo caûnh saùt ñeå baét vì caûm thaáy khoù chòu vôùi ngöôøi Vieät.

Nhaân baûn: Ña soá lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan laø nhöõng ngöôøi treû vôùi hoïc vaán khoâng cao. Vieäc ñaøo taïo veà nhaân baûn cho coâng nhaân Vieät Nam laø moät coâng taùc quan troïng, haàu giuùp cho hoï coù moät loái soáng ñaïo ñöùc vaø laønh maïnh. Trong vieäc naøy, caùc toå chöùc xaõ hoäi vaø toân giaùo cuûa Thaùi Lan cuõng nhö cuûa ngöôøi Vieät coù vai troø thieát yeáu ñeå tieáp caän vaø höôùng daãn giôùi treû moät caùch lieân tuïc ñeå phaùt trieån vaø duy trì loái soáng tích cöïc vaø traùnh neù nhöõng haønh vi xaáu ñaõ nhaän thaáy nôi moät boä phaän coâng nhaân Vieät Nam taïi Thaùi Lan. Khi lao ñoäng Vieät Nam laøm vieäc vaø sinh soáng coù neà neáp thì cuõng seõ giuùp cho ñaát nöôùc sôû taïi ñöôïc oån ñònh vaø giaûm ñi nhöõng tieâu cöïc gaây neân bôûi ngöôøi nöôùc ngoaøi.

Söùc khoûe: Maëc duø ña soá lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan laø nhöõng ngöôøi treû, nhöng ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø hoï coù söùc khoûe voâ haïn. Chöông trình hôïp taùc lao ñoäng giöõa hai quoác gia neân nhaán maïnh nhöõng chöông trình hoã trôï y teá cho ngöôøi lao ñoäng khi laâm beänh caàn phaûi ñi ñieàu trò ôû beänh vieän. Lao ñoäng di daân Vieät Nam cuõng caàn phaûi coù kieán thöùc ñeå chaêm soùc söùc khoûe vaø ngaên ngöøa nhöõng caên beänh lieân quan ñeán ngheà nghieäp cuûa mình. Ña soá caùc coâng nhaân Vieät Nam laøm vieäc nhieàu giôø trong nhöõng moâi tröôøng thieáu veä sinh vaø an toaøn. Ví duï nhö ngheà may maëc ñoøi hoûi lao ñoäng phaûi ngoài nhieàu giôø moät tö theá, daãn ñeán ñau löng vaø nhöõng trieäu chöùng nhöùc moûi khaùc. Nhöõng ngöôøi ñi baùn daïo phaûi tieáp xuùc vôùi moâi tröôøng oâ nhieãm treân ñöôøng phoá vaø nguy cô tai naïn giao thoâng. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laøm vieäc ôû caùc quan röôïu phaûi ñoái phoù vôùi khoâng gian coù tieáng oàn aøo cuõng nhö coù nhieàu khoùi thuoác laù. Moät soá ngöôøi phaûi uoáng nhieàu röôïu ñeå chieàu loøng khaùch. Vì nhu caàu kieám tieàn vaø söùc khoûe cuûa tuoåi treû coøn nhieàu neân khoâng phaûi ai cuõng yù thöùc veà vieäc ngaên ngöøa beänh taät. Tuy nhieân, neáu khoâng chuù troïng veà söùc khoûe thì nhöõng ñoàng tieàn coá gaéng laøm ra laïi phaûi chi vaøo coâng vieäc chöõa beänh xaûy ñeán do söï thieáu quan taâm veà theå xaùc cuõng nhö tinh thaàn.

Xaõ hoäi: Nhöõng coâng nhaân Vieät Nam phaûi coù ñieàu kieän ñeå coù moät cuoäc soáng xaõ hoäi laønh maïnh. Khi ñöôïc soáng vaø laøm vieäc taïi Thaùi Lan moät caùch hôïp phaùp, nhöõng ngöôøi coâng nhaân Vieät Nam seõ caûm thaáy an taâm hôn khi ñi laïi, ñaëc bieät ñeå giaûi trí, gaëp gôõ baïn beø, vaø tham gia nhöõng sinh hoaït laønh maïnh cuûa caùc toå chöùc toân giaùo vaø xaõ hoäi. Trong lónh vöïc naøy, nhöõng toå chöùc Vieät kieàu taïi Thaùi Lan coù vai troø quan troïng laøm choã döïa tinh thaàn cho lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan. Hoï khoâng chæ laø nhöõng ngöôøi thueâ coâng nhaân Vieät vaøo laøm trong cô sôû kinh doanh cuûa mình, maø coøn laø nhòp caàu noái keát theá heä ngöôøi Vieät Nam môùi ñeán Thaùi Lan vôùi xaõ hoäi Thaùi Lan. Kinh nghieäm cuûa ngöôøi Vieät kieàu trong vieäc phaûi sinh soáng vaø hoäi nhaäp taïi Thaùi Lan seõ laø nguoàn hoã trôï quyù giaù ñoái vôùi nhöõng ngöôøi môùi ñeán giuùp hoï bieát ñoái phoù vôùi nhöõng thaùch ñoá khi böôùc chaân vaøo moät moâi tröôøng khoâng quen thuoäc.

Taâm linh: Nhöõng toå chöùc toân giaùo caàn phaûi quan taâm vaø taïo ñieàu kieän cho caùc lao ñoäng di daân Vieät Nam coù theå duy trì vaø phaùt trieån ñôøi soáng taâm linh cuûa mình treân ñaát khaùch queâ ngöôøi. Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Thaùi Lan caàn xem giôùi treû Coâng Giaùo Vieät Nam laø moät thaønh phaàn cuûa ñaøn chieân maø caùc vò chuû chaên coù traùch nhieäm phaûi chaêm soùc vaø naâng ñôõ. Giaùo Hoäi Thaùi Lan phaûi mang tinh thaàn maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ neâu leân trong thoâng ñieäp cho ngaøy Theá giôùi di daân vaø tò naïn laàn thöù 101 (2015), ñoù laø xaây döïng moät "Giaùo Hoäi khoâng bieân giôùi, Meï cuûa moïi ngöôøi." Ñoái vôùi Giaùo Hoäi Vieät Nam, ñaëc bieät Giaùo Phaän Vinh, vì ña soá nhöõng coâng nhaân Coâng Giaùo Vieät Nam thuoäc Giaùo Phaän Vinh, Giaùo Phaän neân boå nhieäm linh muïc ñeå quan taâm theo doõi tình hình cuûa con em trong giaùo phaän khi ñeán Thaùi Lan sinh soáng. Neáu laøm moät pheùp tính raèng 10% cuûa toång soá lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan hieän nay laø Coâng Giaùo, thì soá ngöôøi Coâng Giaùo ñang lao ñoäng taïi Thaùi Lan khoaûng 5,000, töông ñöông vôùi moät giaùo xöù taïi Vieät Nam. Ñoù laø moät soá löôïng con em trong giaùo phaän khoâng ít vaø ñaùng ñöôïc quan taâm. Trong tröôøng hôïp keá hoaïch hôïp taùc lao ñoäng giöõa hai quoác gia ñöôïc trieån khai daãn ñeán soá löôïng coâng nhaân Vieät Nam ñeán Thaùi Lan gia taêng, thì soá ngöôøi Coâng Giaùo seõ coøn nhieàu hôn theá nöõa. Hoaøn caûnh nhöõng ngöôøi treû Coâng Giaùo ñeán Thaùi Lan khaùc vôùi nhöõng ngöôøi treû di cö vaøo caùc thaønh phoá ôû Vieät Nam. ÔÛ Vieät Nam khoâng khoù ñeå tìm ra nhaø thôø ñeå ñi leã. Ngoaøi ra, vaán ñeà ngoân ngöõ khoâng phaûi laø moät caûn trôû. Ngöôïc laïi, ôû Thaùi Lan khoâng chæ khoù tìm ra nhaø thôø, ít coù thì giôø ñeå ñi leã, maø coøn phaûi ñoái phoù vôùi vieäc tham döï Thaùnh leã baèng ngoân ngöõ maø mình khoâng thoâng thaïo. Vì theá, giaùo phaän queâ nhaø coù theå quan taâm veà ñôøi soáng taâm linh cuûa con em mình baèng caùch toå chöùc nhöõng cuoäc thaêm vieáng, nhöõng chöông trình gaëp gôõ, giao löu, giaùo huaán... Neáu giaùo phaän coù theå boå nhieäm moät linh muïc sang Thaùi Lan ñeå laøm muïc vuï di daân thì caøng toát cho vieäc hoã trôï cho ñôøi soáng taâm linh cuûa ngöôøi treû.

Toùm laïi, lao ñoäng di daân Vieät Nam taïi Thaùi Lan ñang ñöùng tröôùc moät hoaøn caûnh caàn söï hoã trôï cuûa nhieàu thaønh phaàn - chính quyeàn cuûa Thaùi Lan vaø Vieät Nam, nhöõng toå chöùc toân giaùo vaø xaõ hoäi, vaø nhöõng theá heä ngöôøi Vieät ñaõ sinh soáng taïi Thaùi Lan laâu naêm. Neáu coù söï chung tay cuûa nhöõng thaønh phaàn noùi treân, cuoäc soáng cuûa coâng nhaân Vieät Nam taïi Thaùi Lan seõ ñöôïc caûi thieän raát nhieàu, vaø hoï seõ theå hieän ñöôïc tieàm naêng cuûa mình trong vieäc ñoùng goùp cho neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc Thaùi cuõng nhö queâ höông cuûa mình.

Lm. Antoân Leâ Ngoïc Ñöùc, SVD

- - - - - - - - -

Chuù Thích

[1] International Labor Organization. (2015). http://www.ilo.org/global/standards/subjects-covered-by-international-labour-standards/migrant-workers/lang--en/index.htm.

[2] Cuïc Laõnh Söï - Boä Ngoaïi Giao Vieät Nam. (2011). Baùo caùo toång quan veà tình hình di cö cuûa coâng daân Vieät Nam ra nöôùc ngoaøi. Haø Noäi: Cty ADN, tr. 1.

[3] Ibid., tr.9.

[4] Ibid., tr.9.

[5] Ibid., tr.17

[6] Traø My. (2015). Kieàu hoái cuûa lao ñoäng di cö taïi chaâu AÂu vöôït 100 tyû USD naêm 2014. TTXVN/Vietnamnet. http://www.vietnamplus.vn/kieu-hoi-cua-lao-dong-di-cu-tai-chau-au-vuot-100-ty-usd-nam-2014/328208.vnp

[7] Thaûo Nguyeân. (2015). Quyù 1: Kieàu hoái veà Saøigoøn ñaït treân 1.2 tæ ñoâ la Myõ. Thôøi Baùo Kinh Teá Saøi Goøn Online. http://www.thesaigontimes.vn/129148/Qui-1-Kieu-hoi-ve-TPHCM-dat-tren-12-ti-do-la-My.html

[8] CLS-BNGVN, tr.17.

[9] Pratruangkrai, Patchanet. (2014). NCPO to get proposals on labour issues soon. The Nation. http://www.nationmultimedia.com/business/NCPO-to-get-proposals-on-labour-issues-soon-30237617.html

[10] Thanh Nien News. (2014). Big holes in Vietnam's 1.9 pct unemployment rate. http://www.thanhniennews.com/society/big-holes-in-vietnams-19-pct-unemployment-rate-24806.html

[11] An ninh thuû ñoâ. Ngöôøi lao ñoäng Vieät Nam taïi Thaùi Lan gaëp khoù khaên. http://anninhthudo.vn/xa-hoi/nguoi-lao-dong-viet-nam-tai-thai-lan-gap-kho-khan/558761.antd

[12] Trading Economics. (2015). http://www.tradingeconomics.com/thailand/gdp

[13] https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_ASEAN_countries_by_GDP_(nominal)

[14] Phöông Linh. (2015). Thu nhaäp ngöôøi Vieät ñi sau Haøn Quoác Thaùi Lan haøng chuïc naêm. VNExpress. http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/doanh-nghiep/thu-nhap-nguoi-viet-di-sau-han-quoc-thai-lan-hang-chuc-nam-3271028.html

[15] Srikham, Watcharee. (2014). Vietnamese Migrant Workers in Ubon Ratchathani Municipality. Journal of Mekong Societies. Vol.10(1), tr.140.

[16] Nguyen, Nancy Huyen & Walsh, John. (2014). Vietnamese Migrant Workers in Thailand - Implications for Leveraging Migration for Development. Journal of Identity and Migration Studies, Vol.8(1), tr.72.

[17] Tuoåi Treû News. (2013). Vietnam pays domestic workers better than college graduates: survey. http://tuoitrenews.vn/society/12733/vietnam-pays-domestic-workers-better-than-college-graduates-survey.

[18] Embassy of Vietnam in Thailand. (2015). Thaùi Lan seõ coù quyeát ñònh môùi veà ñaêng kyù lao ñoäng http://www.vietnamembassy-thailand.org/vi/nr070521165843/nr070725012202/ns150824202113

[19] Cuõng coù nhöõng tröôøng hôïp maø chính quyeàn khoâng cho pheùp baûo laõnh vaø ngöôøi bò baét phaûi bò giam trong tuø cho ñeán ngaøy ra toøa.

[20] Matichon Online. (2014)... http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1411195308

[21] http://www.dailynews.co.th/crime/245419

[22] Independent News Network. (2013)....

http://www.innnews.co.th/shownews/show?newscode=446877

[23] Daily News. (2014)... http://hilight.kapook.com/view/71783

[24] Nation...

http://breakingnews.nationtv.tv/home/read.php?newsid=754556

[25] Sripana, Thanyathip. (2004). The Vietnamese in Thailand: A Cultural Bridge in Thai-Vietnamese Relationship. Journal of Science , Social Science & Humanities, Vietnam National University, Hanoi, No.3E, tr.49-64.

[26] Tha Mai. (2011). The Catholic Church of Chanthaburi. http://www.thamai.net/2011/08/the-catholic-church-of-chanthaburi/

[27] Sripana, tr.51.

[28] Ibid., tr.51.

[29] Nguyen & Walsh, tr.72.

[30] Thanh Nien News. (2015). Vietnam's Facebook users jump to 30 million. http://www.thanhniennews.com/tech/vietnams-facebook-users-jump-to-30-million-46876.html

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page