Baøi thuyeát trình cuûa

Ñöùc Giaùm Muïc Anphong Nguyeãn Höõu Long

Canh taân hoaït ñoäng loan baùo tin möøng

taïi Vieät Nam ngaøy nay

Baøi thuyeát trình cuûa Ñöùc Giaùm Muïc Anphong Nguyeãn Höõu Long: Canh taân hoaït ñoäng loan baùo tin möøng taïi Vieät Nam ngaøy nay.

Hueá (VietCatholic News 6-09-2015) - Ñuùng 14 giôø ngaøy 01 thaùng 09 naêm 2015, Ñaïi hoäi loan baùo Tin Möøng toaøn quoác laàn III do UÛy ban Loan baùo Tin Möøng tröïc thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam toå chöùc ñaõ khai maïc taïi trung taâm muïc vuï Toång Giaùo phaän Hueá vôùi chuû ñeà: "Canh taân hoaït ñoäng loan baùo Tin Möøng taïi Vieät Nam ngaøy nay.".

Sau ñaây laø Baøi thuyeát trình cuûa Ñöùc Giaùm Muïc Anphong Nguyeãn Höõu Long:

Canh taân hoaït ñoäng loan baùo tin möøng taïi Vieät Nam ngaøy nay

Ñaïi hoäi Loan baùo Tin Möøng laàn thöù III naøy ñöôïc toå chöùc trong boái caûnh cuûa nhieàu kyû nieäm ñaùng nhôù:

- Naêm nay, Giaùo Hoäi toaøn caàu möøng 50 naêm ban haønh saéc leänh Ad Gentes cuûa coâng ñoàng Vatican II, kim chæ nam cho coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng cho muoân daân thôøi nay;

- Toâng huaán Nieàm Vui cuûa Tin Möøng ñang thoåi moät luoàng gioù môùi cho coâng cuoäc Taân Phuùc AÂm hoùa.

- Giaùo Hoäi Vieät Nam ñang thöïc hieän keá hoaïch ba naêm Taân Phuùc AÂm hoùa ñôøi soáng gia ñình, giaùo xöù vaø xaõ hoäi.

- Kyû nieäm 400 naêm (18.01.1615) haït gioáng Tin Möøng chính thöùc ñöôïc caùc cha Doøng Teân gieo vaõi taïi Vieät Nam, ñaët neàn moùng xaây döïng Giaùo Hoäi Vieät Nam.

Ñaïi hoäi laàn naøy mang chuû ñeà : "Canh taân hoaït ñoäng loan baùo tin möøng taïi Vieät Nam ngaøy nay". Khi choïn chuû ñeà nhö theá, UÛy ban Loan Baùo Tin Möøng / Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam muoán gì?

Tröôùc heát, ñeå ñaùp laïi lôøi môøi goïi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, nhö ngaøi ñaõ vieát trong toâng huaán Nieàm Vui cuûa Tin Möøng: "Trong Toâng Huaán naøy, toâi muoán khích leä caùc tín höõu ñi vaøo moät chöông môùi cuûa coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng ngaäp traøn nieàm vui naøy, ñoàng thôøi vaïch ra nhöõng loái ñi môùi cho haønh trình cuûa Hoäi Thaùnh trong nhöõng naêm saép tôùi" (EV.1)

Trong moïi laõnh vöïc phaûi luoân canh taân ñeå ñaït hieäu quaû hôn. Vieäc canh taân coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng laø ñieàu hôïp lyù, vì moãi thôøi moãi khaùc, vaø coâng cuoäc naøy khoâng bao giôø ôû theá yeân vò, hoaøn haûo, maø vaãn caàn phaûi ñoåi môùi cho hôïp thôøi (update). Coâng Ñoàng Vaticanoâ II ñaõ maïnh meõ laáy laïi chuû ñeà Hoäi Thaùnh ñöôïc rao giaûng baèng vieäc lieân tuïc hoaùn caûi vaø canh taân ñeå loan baùo Tin Möøng cho theá giôùi vôùi söï khaû tín (AG soá 5.11.12).

Coâng cuoäc canh taân söù vuï naøy ñöôïc goïi baèng moät töø ngöõ môùi: Taân Phuùc AÂm Hoùa, thay cho töø ngöõ xöa laø Truyeàn giaùo, Loan baùo Tin Möøng, Phuùc AÂm hoùa ; hay noùi ñuùng hôn, boå tuùc vaø laøm roõ nghóa caùc töø ngöõ treân.

Naêm 1979, taïi Cracovie, Ñöùc Thaùnh Cha Gioan-Phaoloâ II laàn ñaàu tieân ñaõ söû duïng töø ngöõ "Taân Phuùc AÂm hoùa" ñeå goïi teân cho cuoäc canh taân naøy : "Trong thôøi ñieåm môùi naøy, trong nhöõng ñieàu kieän soáng môùi ôû ngöôõng cöûa ngaøn naêm thöù ba, moät cuoäc Taân Phuùc AÂm hoùa ñaõ baét ñaàu".

Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam trong Thö Chung 2013 ñaõ giaûi nghóa nhö sau: "Taân Phuùc AÂm hoùa khoâng phaûi laø rao giaûng moät Phuùc AÂm môùi, vì "Ñöùc Gieâsu Kitoâ vaãn laø moät, hoâm qua cuõng nhö hoâm nay, vaø nhö vaäy maõi ñeán muoân ñôøi" (xem Dt 13,8), nhöng laø môùi veà loøng nhieät thaønh, môùi trong phöông phaùp vaø trong caùch dieãn taû. Môùi veà loøng nhieät thaønh laø laøm môùi laïi töông quan giöõa baûn thaân chuùng ta vôùi Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñeå moái töông quan aáy höôùng daãn toaøn boä ñôøi soáng chuùng ta. Môùi trong phöông phaùp laø bieát vaän duïng nhöõng phöông phaùp thích hôïp ñeå ñaùp öùng söï thay ñoåi nhanh choùng cuûa thôøi ñaïi veà nhieàu maët: vaên hoùa, xaõ hoäi cuõng nhö kyõ thuaät. Môùi trong caùch dieãn taû laø coá gaéng nghieân cöùu vaø söû duïng nhöõng caùch dieãn taû phuø hôïp, ñeå con ngöôøi hoâm nay coù theå hieåu vaø lónh hoäi söù ñieäp Phuùc AÂm" (soá 4).

Trong baøi naøy, xin trình baøy hai phaàn:

1. Xem quaù khöù vaø xeùt hieän taïi ñeå ñieåm laïi nhöõng gì ñaõ laøm ñöôïc hay chöa laøm ñöôïc trong söù vuï Loan Baùo Tin Möøng taïi Vieät Nam 50 naêm qua, keå töø Ad Gentes.

2. Phaûi laøm gì trong töông lai ñeå coâng cuoäc Loan Baùo Tin Möøng coù keát quaû, döïa treân Evangelii Gaudium.

1.1 Trong 50 naêm qua, töø khi coù saéc leänh Ad Gentes, Giaùo Hoäi Vieät Nam ñaõ laøm ñöôïc gì? Vieäc löôïng ñònh naøy khoâng deã. Chuùng ta coù theå thaáy gì qua caùc phuùc trình thöôøng nieân cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam? (Vaãn bieát caùc con soá khoâng phaûn aûnh heát, nhöng ngöôøi ta vaãn nhaän raèng coù "nhöõng con soá bieát noùi"!). Ñoàng thôøi, nhöõng keát quaû thaáy ñöôïc chæ laø phaàn noåi nhoû beù cuûa moät baêng sôn to lôùn, nghóa laø coù nhöõng ñieàu chöa laøm ñöôïc, hoaëc ñaùng leõ coâng cuoäc Loan Baùo Tin Möøng taïi Vieät Nam phaûi ñaït nhieàu keát quaû hôn.

Cha Antoân Nguyeãn Ngoïc Sôn, nhaân kyû nieäm 50 naêm thieát laäp haøng Giaùo phaåm taïi Vieät Nam (1960-2010), ñaõ vieát baøi "Nhìn laïi söù maïng truyeàn giaùo trong 50 naêm qua", trong ñoù ngaøi cho raèng hieäu quaû truyeàn giaùo taïi Vieät Nam chöa cao. Neáu caên cöù vaøo caùc thoáng keâ thöôøng nieân cuûa HÑGMVN, con soá tín höõu Coâng Giaùo taïi Vieät Nam khoâng gia taêng maø laïi coù chieàu höôùng thuït luøi:

- Naêm 1960, soá giaùo höõu taïi Vieät Nam laø 2,000,000 / 30,000,000 ngöôøi, tyû leä 6.93%.

- Naêm 2000, soá giaùo daân laø 5,200,000 / 77,000,000 ngöôøi, tyû leä 6.70% .

- Naêm 2008, con soá naøy laø 6,100,000 / 86,100,000 ngöôøi, tyû leä 7.18%.

- Naêm 2014, toång soá giaùo daân laø 6,606,495 / 95,247,775 ngöôøi, tyû leä 6.93%

Keát quaû laø sau 55 naêm (1960-2015), tyû leä daân soá Coâng Giaùo taïi Vieät Nam baèng nhau: 6.93%!

Soá tín höõu gia nhaäp ñaïo, töùc chòu pheùp Röûa toäi, cho thaáy thöôøng do hai caùch: hoaëc sinh ra töø gia ñình Coâng Giaùo; hoaëc do keát hoân vôùi ngöôøi coù ñaïo (chieám 80-90% trong soá ngöôøi lôùn theo ñaïo). Nhö theá thì phaûi noùi raèng vieäc loan baùo Tin Möøng taïi Vieät Nam sau 50 naêm khoâng coù keát quaû laø bao, neáu döïa vaøo caùc con soá thoáng keâ.

1.2 Soá ngöôøi theo ñaïo khoâng töông xöùng vôùi soá nhaân söï lo vieäc truyeàn giaùo. Naêm 2014, soá linh muïc caû nöôùc laø 4,635 (3,546 linh muïc giaùo phaän vaø 1,089 linh muïc doøng); soá chuûng sinh laø 2,357, soá tieàn chuûng sinh laø 2,389; soá tu só laø 19,717 (2,834 nam tu, 16,883 nöõ tu); soá giaùo lyù vieân caû nöôùc laø 59,448 ngöôøi. Toång soá caùc nhaân söï gaén lieàn vôùi vieäc truyeàn giaùo laø 88,546 ngöôøi. Soá ngöôøi taân toøng gia nhaäp ñaïo naêm 2014 laø 41,395 ngöôøi. So saùnh hai con soá 88,546 vaø 41,395, ta thaáy cöù hai tín höõu öu tuyeån chöa ñem ñöôïc moät ngöôøi vaøo ñaïo. Ñoù laø chöa noùi ñeán con soá raát lôùn caùc hoäi vieân hoäi ñoaøn Coâng Giaùo tieán haønh trong caû nöôùc.

1.3 Tröôùc 1975, mieàn Nam ñöôïc thuaän lôïi ñeå truyeàn giaùo trong moïi laõnh vöïc nhö toân giaùo, giaùo duïc, y teá, baùc aùi xaõ hoäi, huaán ngheä, truyeàn thoâng ñaïi chuùng... Giaùo Hoäi ñöôïc töï do truyeàn giaùo, môû tröôøng hoïc caùc caáp, ñieàu haønh nhaø thöông, coâ nhi vieän, döôõng ñöôøng, tröôøng huaán ngheä. Veà truyeàn thoâng, Giaùo Hoäi coù nhaø xuaát baûn, baùo chí, ñaøi truyeàn hình, ñaøi phaùt thanh. Veà truyeàn giaùo, coù Hoäi Thöøa Sai Vieät Nam. Caùc doøng ngoaïi quoác vaø doøng baûn quoác ñöôïc töï do phaùt trieån. Trong khi ñoù, Giaùo Hoäi taïi mieàn Baéc bò boù tay hoaøn toaøn do nhöõng khoù khaên xaõ hoäi. Nguyeân vieäc lo cho ngöôøi coù ñaïo ñaõ khoù, noùi gì ñeán vieäc truyeàn giaùo. Nhieàu giaùo phaän bò kieät queä veà nhaân söï do cuoäc di cö naêm 1954, vaø tieáp ñoù laø khoù khaên veà vaät löïc.

1.4 Bieán coá thaùng 4 naêm 1975 laøm cho toaøn Giaùo Hoäi Vieät Nam laâm vaøo tình traïng khoù khaên veà toân giaùo. Giaùo Hoäi maát heát moïi phöông tieän ñeå truyeàn giaùo. Töø thaäp nieân 1990 trôû ñi thì baét ñaàu deã daøng hôn nhôø söï côûi môû veà toân giaùo. Caùc chuûng vieän, tu vieän ñöôïc chieâu sinh, vieäc phong chöùc linh muïc vaø boå nhieäm daàn daàn thuaän lôïi, vieäc xaây döïng hay söûa chöõa caùc cô sôû toân giaùo cuõng deã daøng hôn, caùc buoåi leã toân giaùo ñöôïc toå chöùc ôû moïi caáp töø giaùo xöù, giaùo phaän vaø toaøn quoác. Caùc cuoäc haønh höông leân ñeán caû traêm ngaøn ngöôøi taïi La Vang, Taø Pao, Sôû Kieän, caùc cuoäc leã caáp giaùo phaän, giaùo xöù ñöôïc toå chöùc hoaønh traùng, raàm roä... Böôùc vaøo thieân nieân kyû thöù III, nhôø tieán boä veà khoa hoïc kyõ thuaät, nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng nhö internet, ñieän thoaïi di ñoäng, truyeàn hình caùp... lan roäng ñeán moïi nôi moïi ngöôøi. Caùc giaùo phaän, hoäi doøng, hoäi ñoaøn vaø caù nhaân ñaõ vaän duïng nhöõng tieán boä naøy ñeå ñöa Tin Möøng ñeán vôùi moïi ngöôøi. Hieän nay, tuy taïi moät soá ñòa phöông vaãn coøn nhöõng haïn cheá vaø khoù khaên veà toân giaùo, nhöng phaûi nhìn nhaän raèng Giaùo Hoäi coù trong tay moïi phöông theá ñeå thöïc hieän coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng, theá nhöng soá ngöôøi tin theo ñaïo vaãn khoâng gia taêng! Nguyeân nhaân taïi ñaâu ?

1.5 Tröôùc heát do Giaùo Hoäi Vieät Nam chöa coù nhaän thöùc ñuùng ñaén vaø ñaày ñuû veà coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng. Muoán nhaän thöùc ñuùng thì caàn phaûi bieát quan ñieåm, ñöôøng loái vaø hoaït ñoäng cuûa Giaùo Hoäi veà vaán ñeà truyeàn giaùo. Naêm möôi naêm qua, Giaùo Hoäi ñaõ ban haønh nhieàu vaên kieän quan troïng lieân quan ñeán söù vuï truyeàn giaùo, maø ta coù theå lieät keâ nhöõng vaên kieän quan troïng nhaát: Hieán cheá Lumen Gentium (AÙnh saùng muoân daân), Gaudium et Spes (Vui möøng vaø Hy Voïng), Saéc leänh Ad Gentes (Ñeán vôùi muoân daân), Apostolicam Actuositatem (Toâng ñoà Giaùo daân), Toâng huaán Evangelii Nuntiandi (Loan baùo Tin Möøng, 1975), Thoâng ñieäp Redemptoris Missio (Söù vuï Ñaáng Cöùu Theá, 1990), Toâng huaán Ecclesia in Asia (Giaùo Hoäi taïi AÙ Chaâu, 1999), vaø gaàn ñaây nhaát, Toâng huaán Evangelii Gaudium (Nieàm vui cuûa Tin Möøng, 2013)... Nhöng ña soá tín höõu Vieät Nam, keå caû caùc linh muïc, tu só, khoâng ñöôïc hoïc hoûi thaáu ñaùo, thì khoâng theå coù nhaän thöùc ñaày ñuû vaø ñuùng ñaén veà vieäc loan baùo Tin Möøng.

1.6 Nguyeân nhaân thöù hai, giaùo daân Vieät Nam giöõ ñaïo raát toát cho mình, nhöng laïi thieáu nhieät huyeát thoâng truyeàn nieàm tin aáy cho ngöôøi khaùc, hoï nghó vieäc truyeàn giaùo laø cuûa ai khaùc, phaàn mình chæ lo cho mình ñöôïc roãi. Chính söï thieáu nhieät huyeát naøy laøm cho coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng taïi Vieät Nam bò trì treä, khoâng coù keát quaû. Nhìn vaøo anh em Tin Laønh taïi Vieät Nam, chuùng ta thaáy hoï raát nhieät tình truyeàn baù ñaïo. Trong nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên nhaát, hoï vaãn maïnh daïn vaø haêng say ñem Tin Möøng giôùi thieäu cho moïi ngöôøi, nhaát laø cho anh em daân toäc. Soá tín ñoà Tin Laønh ngaøy caøng cao. Tin Laønh ñöôïc truyeàn vaøo nöôùc ta naêm 1911, töùc sau ñaïo Coâng Giaùo 300 naêm. Ñeán nay, chæ sau 100 naêm, Hoäi Thaùnh Tin Laønh taïi Vieät Nam ñaõ coù khoaûng 2,200,000 tín ñoà, baèng 1/3 soá giaùo daân Coâng Giaùo. Chuùng ta cuõng coù theå nhìn vaøo Giaùo Hoäi Haøn Quoác. Giaùo Hoäi naøy coù nhieàu ñieåm töông ñoàng vôùi Giaùo Hoäi Vieät Nam: cuøng ôû chaâu AÙ, cuøng chòu aûnh höôûng Khoång Laõo Phaät, cuøng chòu baùch haïi, cuøng coù nhieàu chöùng nhaân ñöùc tin... Vaøo khoaûng thaäp nieân 1960, tyû leä giaùo daân taïi Haøn quoác keùm Vieät Nam, nhöng sau ñoù ñaõ gia taêng gaáp ñoâi, vaø hieän nay ñaõ ñaït treân 11%. Giaùo Hoäi Haøn quoác coøn ñeà ra chieán dòch truyeàn giaùo 20-20, nghóa laø hoï kyø voïng vaøo naêm 2020, tyû leä giaùo daân seõ ñaït 20%.

1.7 Nguyeân nhaân thöù ba, ñoù laø vì thieáu neàn taûng Kitoâ hoïc vöõng chaéc. Ðeå coù theå rao giaûng Chuùa Kitoâ cho daân toäc Vieät Nam voán naëng veà Tam giaùo, caàn vöõng vaøng veà hoïc thuyeát Kitoâ giaùo. Hoïc thuyeát naøy seõ giuùp ngöôøi tín höõu thoáng nhaát veà maët tö töôûng cuõng nhö haønh ñoäng vôùi Ðöùc Gieâsu vaø giôùi thieäu Ngaøi cho ngöôøi khaùc, giaûi ñaùp thoûa ñaùng caùc vaán ñeà veà Ðöùc Kitoâ trong tinh thaàn ñaïi keát vaø ñoái thoaïi lieân toân. Trong noã löïc ñoù, moät vaøi giaùo phaän nhö Xuaân Loäc, Long Xuyeân... ñaõ toå chöùc hoäi thaûo "Keå chuyeän Chuùa Gieâsu". Khoâng theå rao giaûng Chuùa Kitoâ neáu khoâng bieát Ngaøi. Ta bieát Ngaøi qua Kinh Thaùnh, nhö lôøi thaùnh Hieâroânimoâ: "Khoâng bieát Kinh Thaùnh laø khoâng bieát Chuùa Kitoâ", bieát Ngaøi qua giaùo lyù cuûa Hoäi Thaùnh. Nhöng phaûi nhìn nhaän raèng kieán thöùc veà Kinh Thaùnh, veà giaùo lyù nôi ña soá giaùo daân Vieät Nam ngaøy nay vaãn ôû möùc raát thaáp, raát haïn heïp.

1.8 Ñôøi soáng ñaïo cuûa ngöôøi tín höõu chöa ñi ñoâi vôùi nieàm tin. Thieáu caên baûn veà giaùo lyù, kieán thöùc sô saøi veà ñaïo laøm cho ñaïo vaø ñôøi khoâng aên nhaäp vôùi nhau trong cuoäc soáng. Ðôøi soáng ñaïo theå hieän nôi caùc nghi leã, caùc hoaït ñoäng beân ngoaøi, hôn laø vaøo nieàm xaùc tín vaø caûm nghieäm beân trong. Ngaøy xöa Chuùa ñaõ duøng ngoân söù Ysaia ñeå khieån traùch daân Israel thôø kính Chuùa ngoaøi moâi mieäng coøn loøng trí thì xa Chuùa (cf Ys 29,13). Phaûi chaêng chuùng ta quaù chuù troïng ñeán hình thöùc beân ngoaøi, toå chöùc caùc ñaïi hoäi, leã laïc, haønh höông moät caùch hoaønh traùng, toán phí, phoâ tröông..., maø keát quaû xeùt veà maët truyeàn giaùo thì khoâng coù gì!

1.9 Nhöõng thaùch ñoá cuûa thôøi ñaïi nhö chuû nghóa duy vaät, höôûng thuï, töông ñoái gaây aûnh höôûng khieán cho nhieàu kitoâ höõu chæ soáng ñaïo vaät vôø, nhö maëc caùi aùo. ÔÛ ngoaøi Baéc, do nhieàu naêm thieáu vaéng bí tích, nhaø thôø, linh muïc, nhieàu giaùo daân ñaõ phai nhaït ñöùc tin hoaëc maát ñöùc tin. Baây giôø, khi moïi söï coù veû deã daøng hôn, ñôøi soáng vaät chaát ñôõ hôn, thì laïi bò aûnh höôûng cuûa naõo traïng höôûng thuï, ngaïi khoù, daãn ñeán thaùi ñoä hôø höõng, giöõ ñaïo chieáu leä. Ñöùc Cha Pheâroâ Nguyeãn Khaûm trong moät baøi vieát ñaêng treân baùo Hieäp Thoâng, soá 87, neâu leân ba ñieåm trong caùch soáng ñaïo cuûa phaùi Nguõ Tuaàn, qua ñoù keâu goïi cuõng phaûi noã löïc nhö vaäy nôi ngöôøi Coâng Giaùo: Believing (xaùc tín veà nieàm tin cuûa mình) ; Belonging (caûm nhaän söï gaén boù trong coäng ñoaøn); Beheaving (theå hieän nieàm tin cuûa mình, khoâng maëc caûm, sôï haõi).

1.10 Gaàn ñaây, moät vaán naïn thöôøng ñöôïc ñaët ra, ñoù laø coù neân truyeàn giaùo khoâng? Nhieàu ngöôøi chuû tröông khoâng neân, vì cho raèng vieäc chieâu moä tín ñoà caûi ñaïo laø xaâm phaïm töï do cuûa con ngöôøi. Taøi lieäu laøm vieäc (Lineamenta) chuaån bò cho Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc khoùa XIII naêm 2012, soá 35-36 giaûi ñaùp vaán naïn naøy nhö sau:

"Ngaøy nay coù moät söï laàm laãn ngaøy caøng taêng khieán nhieàu ngöôøi khoâng nghe hoaëc khoâng thi haønh meänh leänh truyeàn giaùo cuûa Chuùa (xem Mt 28,19). Ngöôøi ta thöôøng chuû tröông raèng tìm caùch thuyeát phuïc ngöôøi khaùc theo ñaïo laø giôùi haïn töï do cuûa hoï. Theo quan ñieåm naøy, chæ ñöôïc pheùp trình baøy yù töôûng cuûa mình vaø môøi goïi ngöôøi ta haønh ñoäng theo löông taâm hoï maø khoâng nhaém tôùi vieäc laøm cho hoï trôû laïi vôùi Ñöùc Kitoâ vaø ñöùc tin Coâng Giaùo. Coù theå noùi laø chæ caàn giuùp ngöôøi ta trôû neân nhaân baûn hôn hay trung thaønh hôn vôùi ñaïo cuûa hoï; chæ caàn xaây döïng nhöõng coäng ñoàng tìm kieám coâng lyù, töï do, hoaø bình vaø tình lieân ñôùi. Hôn nöõa, moät soá ngöôøi coøn chuû tröông raèng khoâng caàn phaûi loan baùo Ñöùc Kitoâ cho nhöõng ai khoâng bieát Ngaøi, hoaëc khoâng caàn phaûi khuyeán khích hoï vaøo Hoäi Thaùnh, vì hoï vaãn coù theå ñöôïc cöùu roãi maø khoâng caàn phaûi minh nhieân bieát Ñöùc Kitoâ vaø khoâng caàn phaûi gia nhaäp Hoäi Thaùnh moät caùch chính thöùc" (soá 35).

Thöïc ra, loan baùo Tin Möøng ñeå môøi goïi ngöôøi khaùc vaøo ñaïo vaãn laø ñieàu caàn thieát:

"Maëc duø nhöõng ngöôøi khoâng phaûi laø Kitoâ höõu vaãn coù theå ñöôïc cöùu roãi nhôø aân suûng Thieân Chuùa ban cho, baèng nhöõng caùch chæ moät mình Ngöôøi bieát, song Hoäi Thaùnh khoâng theå khoâng bieát raèng moãi con ngöôøi ñeàu muoán bieát khuoân maët thaät cuûa Thieân Chuùa vaø vui höôûng hoâm nay tình baïn cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Thieân-Chuùa-ôû-cuøng-chuùng-ta. Vieäc gaén boù vôùi Ñöùc Kitoâ, Ñaáng laø Söï Thaät, vaø trôû neân thaønh vieân cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi khoâng laøm giaûm töï do con ngöôøi, nhöng ñuùng hôn noù gia taêng töï do vaø daãn ñöa töï do tôùi choã hoaøn thieän nhôø moät tình yeâu xaû kyû vaø söï chaêm lo cho haïnh phuùc cuûa moïi ngöôøi. Quaû laø moät moùn quaø voâ giaù khi ñöôïc soáng trong voøng tay yeâu thöông cuûa taát caû caùc baïn höõu cuûa Thieân Chuùa, nhôø ñöôïc hieäp thoâng vôùi thòt vaø maùu ban söï soáng cuûa Con Thieân Chuùa; vaø quaû laø voâ giaù khi ñoùn nhaän töø Ngöôøi söï chaéc chaén raèng toäi loãi cuûa chuùng ta ñöôïc tha, vaø ñöôïc soáng trong tình yeâu phaùt sinh töø ñöùc tin! Hoäi Thaùnh muoán moïi ngöôøi ñöôïc döï phaàn vaøo söï giaøu coù aáy, ñeå hoï coù theå ñaït ñöôïc chaân lyù sung maõn vaø caùc phöông theá cöùu ñoä, ñeå "ñöôïc cuøng vôùi con caùi Thieân Chuùa chung höôûng töï do vaø vinh quang" (Rm 8,21). Khi loan baùo vaø thoâng truyeàn ñöùc tin, Hoäi Thaùnh baét chöôùc chính Thieân Chuùa, Ñaáng töï thoâng ban chính mình cho nhaân loaïi baèng vieäc ban Con cuûa Ngöôøi laø Ñaáng ñoå traøn Thaùnh Thaàn ñeå moïi ngöôøi coù theå ñöôïc taùi sinh laøm con caùi Thieân Chuùa" (soá 36)

Saéc leänh Ad Gentes soá 7 cuõng quaû quyeát: "Duø Thieân Chuùa coù theå duøng nhöõng ñöôøng loái Ngaøi bieát ñeå ñöa nhöõng keû khoâng vì loãi mình maø chöa bieát Phuùc AÂm ñeán vôùi ñöùc tin, vì khoâng coù ñöùc tin thì khoâng theå laøm vui loøng Ngaøi, nhöng Giaùo Hoäi coù boån phaän vaø ñoàng thôøi coù thaùnh quyeàn rao giaûng Phuùc AÂm; do ñoù, ngaøy nay vaø luoân maõi, hoaït ñoäng truyeàn giaùo vaãn coøn giöõ troïn veïn hieäu löïc vaø caàn thieát".

Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI khaúng ñònh vò trí öu tieân cuûa vieäc rao giaûng Tin Möøng vaø nhaéc nhôû caùc tín höõu: "Seõ raát ích lôïi neáu moãi Kitoâ höõu vaø moãi ngöôøi rao giaûng Tin Möøng caàu nguyeän theo yù töôûng naøy: ngöôøi ta cuõng coù theå ñöôïc cöùu roãi baèng nhöõng caùch thöùc khaùc, cho duø chuùng ta khoâng rao giaûng Tin Möøng cho hoï; nhöng ñoái vôùi chuùng ta, lieäu chuùng ta coù theå ñöôïc cöùu roãi hay khoâng neáu vì söï treã naûi, sôï haõi hay hoå theïn - ñieàu maø Thaùnh Phaoloâ goïi laø 'xaáu hoå vì Tin Möøng' - hay vì nhöõng tö töôûng sai laïc maø chuùng ta khoâng rao giaûng Tin Möøng?" (Toâng huaán Evangelii Nuntiandi)

2. Coøn nhieàu ñieàu caàn phaân tích theâm, nhöng ta haõy taïm baèng loøng vôùi baáy nhieâu caùi ñöôïc vaø chöa ñöôïc. Taâm tình cuûa chuùng ta khi nhìn veà nhöõng ñieàu ñaõ laøm ñöôïc trong quaù khöù laø taï ôn Chuùa; veà nhöõng ñieàu chöa laøm ñöôïc laø xin ôn hoaùn caûi muïc vuï ñeå ñaåy maïnh hôn söï canh taân söù vuï loan baùo Tin Möøng nhö ÑTC Phanxicoâ keâu goïi trong toâng huaán EG soá 25-33. Höôùng veà töông lai, ta thöû raûo qua nhöõng ñieàu caàn phaûi laøm, nhöõng laõnh vöïc phaûi löu taâm, ñeå canh taân coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng cho hôïp vôùi thôøi ñaïi hieän nay taïi Vieät Nam.

2.1 Tröôùc heát, veà phöông dieän caù nhaân, söù vuï loan baùo Tin Möøng chæ coù hieäu quaû neáu moãi ngöôøi kitoâ höõu coù ñöôïc moái töông quan caù nhaân vôùi Chuùa Kitoâ, noùi nhö thaùnh Phaoloâ: "Toâi bieát toâi ñaõ tin vaøo Ñaáng naøo" (2Tm 1,12). Chính söï xaùc tín vaøo Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Ñaáng Cöùu Ñoä seõ thuùc ñaåy ngöôøi aáy maïnh daïn soáng vaø loan baùo Ngaøi cho ngöôøi khaùc, nhö hai toâng ñoà Pheâroâ vaø Gioan ñaõ maïnh daïn noùi tröôùc Thöôïng hoäi ñoàng khi bò caám rao giaûng veà Ñöùc Gieâsu: "Nhöõng gì tai ñaõ nghe, maét ñaõ thaáy, chuùng toâi khoâng theå khoâng noùi ra" (Cv 4,20). Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vieát trong toâng huaán Nieàm vui cuûa Tin Möøng: "Toâi keâu môøi moïi kitoâ höõu ôû khaép nôi, ngay töø luùc naøy, ñi vaøo moät cuoäc gaëp gôõ caù vò vaø môùi meû vôùi Ñöùc Gieâsu Kitoâ" (EG soá 3). Taøi lieäu laøm vieäc cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc khoùa XIII cuõng vieát: "...vieäc taùi khaùm phaù taâm ñieåm cuûa vieäc taân phuùc aâm hoaù, ñoù laø, söï traûi nghieäm ñöùc tin Kitoâ giaùo: gaëp gôõ vôùi Ñöùc Kitoâ, Tin Möøng cuûa Thieân Chuùa Cha cho nhaân loaïi, laø Tin Möøng bieán ñoåi chuùng ta, taäp hôïp chuùng ta laïi vaø daãn ñöa chuùng ta, nhôø hoàng aân Chuùa Thaùnh Thaàn, tôùi moät söï soáng môùi maø chuùng ta baây giôø ñaõ traûi nghieäm roài, ngay trong vieäc chuùng ta caûm nhaän mình ñöôïc qui tuï thaønh Hoäi Thaùnh. Ñoàng thôøi, söï soáng naøy laø nguyeân nhaân cuûa nieàm vui thuùc ñaåy chuùng ta laøm nhöõng chöùng nhaân vaø ngöôøi haân hoan loan tin veà hoàng aân ñaõ nhaän, ñi khaép caùc neûo ñöôøng treân theá giôùi, trong khi ngoùng ñôïi söï hoaøn thaønh Nöôùc Thieân Chuùa" (soá 17).

2.2 Ñeå coù moái lieân heä maät thieát vôùi Ñöùc Gieâsu Kitoâ, thì söï hoïc hoûi Tin Möøng, giaùo lyù vaø huaán quyeàn cuûa Giaùo Hoäi, laø nhöõng ñieàu caàn thieát cho coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng. Ñaõ ñeán luùc Giaùo Hoäi Vieät Nam phaûi quan taâm ñaøo saâu söï hieåu bieát naøy, chöù khoâng theå ñeå tình traïng doát naùt hieåu bieát veà Chuùa toàn taïi. Vôùi nhöõng phöông tieän vaø khaû naêng hieän coù trong taàm tay, chuùng ta khoâng coøn coù theå ñoå loãi cho baát cöù ai hay baát cöù hoaøn caûnh naøo ngaên caûn söï hoïc hoûi, ñaøo saâu kieán thöùc ñaïo. Giaùo lyù laø neàn taûng, laø caùi moùng cuûa caû toøa nhaø, neáu khoâng vöõng chaéc thì caû toøa nhaø seõ suïp ñoå. Phaàn lôùn nhöõng ngöôøi boû ñaïo hay hôø höõng laø vì hoï khoâng hieåu bieát Tin Möøng vaø giaùo lyù ñoù thoâi. Trong ñaïi hoäi Loan Baùo Tin Möøng naêm nay, chuùng ta vui möøng seõ ñöôïc nghe Ñöùc Cha Giuse Nguyeãn Naêng, chuû tòch UÛy Ban Giaùo Lyù Ñöùc Tin / Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam thuyeát trình veà ñeà taøi "Daïy giaùo lyù theo ñònh höôùng truyeàn giaùo" raát thích hôïp.

2.3 Khích leä vaø taïo ñieàu kieän ñeå giaùo daân tham gia vaøo söù vuï truyeàn giaùo. Coâng ñoàng Vatican II ñeà cao vai troø ñi ñaàu cuûa ngöôøi tín höõu trong moïi phöông dieän, nhaát laø truyeàn giaùo. Saéc leänh Toâng ñoà Giaùo daân cuûa coâng ñoàng Vatican II cho ta moät soá nhaän ñònh veà vai troø truyeàn giaùo cuûa giaùo daân nhö sau:

- Ngöôøi giaùo daân goùp phaàn loan baùo Tin Möøng baèng chöùng taù ñôøi soáng vaø baèng lôøi rao giaûng cuûa hoï: "Chính chöùng taù cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø nhöõng vieäc laønh ñöôïc laøm vôùi tinh thaàn sieâu nhieân coù söùc loâi keùo ngöôøi ta ñeán ñöùc tin vaø ñeán vôùi Thieân Chuùa, vì Chuùa phaùn: "Söï saùng cuûa caùc con phaûi chieáu giaõi tröôùc maét moïi ngöôøi, ñeå hoï xem thaáy vieäc laønh caùc con maø ngôïi khen Cha caùc con ôû treân trôøi" (Mt 5,16). Tuy nhieân vieäc toâng ñoà naøy khoâng chæ ôû taïi vieäc laøm chöùng baèng ñôøi soáng. Ngöôøi toâng ñoà ñích thöïc coøn tìm dòp loan truyeàn Chuùa Kitoâ baèng lôøi noùi hoaëc cho ngöôøi chöa tin ñeå ñöa hoï ñeán ñöùc tin, hoaëc cho tín höõu ñeå giaùo huaán hoï, cuûng coá vaø thuùc ñaåy hoï soáng soát saéng hôn "vì tình yeâu Chuùa Kitoâ thoâi thuùc chuùng ta" (2 Cor 5,14) vaø trong loøng moïi ngöôøi phaûi aâm vang lôøi Thaùnh Toâng Ñoà: "Thaät khoán cho toâi neáu toâi khoâng rao giaûng Phuùc AÂm" (1Cor 9,16) (Toâng Ñoà Giaùo Daân soá 6);

- "Trong nhöõng mieàn thieáu linh muïc hay khi caùc ngaøi khoâng ñöôïc töï do thi haønh chöùc vuï, thì Giaùo Hoäi khoù coù theå hieän dieän vaø hoaït ñoäng höõu hieäu neáu khoâng nhôø giaùo daân coäng taùc" (Toâng Ñoà Giaùo Daân soá 1) ; "Vieäc toâng ñoà caù nhaân coù moâi tröôøng hoaït ñoäng ñaëc bieät trong nhöõng mieàn ngöôøi Coâng Giaùo ít oi vaø taûn maùt". (Toâng Ñoà Giaùo Daân soá 17). "Vieäc toâng ñoà caù nhaân naøy raát caàn thieát vaø caáp baùch trong nhöõng mieàn maø töï do cuûa Giaùo Hoäi bò caûn trôû traàm troïng. Trong nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên ñoù, giaùo daân tuøy khaû naêng thay theá linh muïc, hoï lieàu maát töï do cuûa mình vaø ñoâi khi ngay caû maïng soáng mình ñeå daïy giaùo lyù Coâng Giaùo cho nhöõng ngöôøi chung quanh, huaán luyeän cho nhöõng ngöôøi aáy bieát soáng ñaïo vaø khuyeán khích hoï naêng laõnh nhaän caùc bí tích vaø ñaëc bieät toân suøng pheùp Thaùnh Theå. Thaùnh Coâng Ñoàng heát loøng taï ôn Thieân Chuùa ñaõ khoâng ngöøng cho xuaát hieän ngay caû trong thôøi ñaïi chuùng ta nhöõng ngöôøi giaùo daân can ñaûm phi thöôøng giöõa nhöõng côn baùch haïi. Thaùnh Coâng Ñoàng laáy tình ngöôøi cha yeâu thöông vaø tri aân hoï" (Toâng Ñoà Giaùo Daân soá 16). (Taïi giaùo phaän Höng Hoùa, coù nhöõng coäng ñoaøn ngöôøi H'Moâng suoát maáy chuïc naêm khoâng coù boùng daùng linh muïc, khoâng nhaø thôø, khoâng bí tích, nhöng hoï vaãn giöõ ñöôïc ñöùc tin nhôø chính nhöõng ngöôøi giaùo daân daïy giaùo lyù cho nhau, röûa toäi cho nhau, vaø ñuøm boïc nhau giöõ ñaïo, baát chaáp moïi ngaên caûn, caám ñoaùn. Thaät ñaùng ngöôõng phuïc nhöõng con ngöôøi ñôn sô ngheøo heøn beù moïn naøy!).

- Muoán theá, ñieàu caàn thieát laø phaûi huaán luyeän ngöôøi tín höõu saâu saéc veà ñöùc tin, trang bò cho hoï voán kieán thöùc giaùo lyù. "Vieäc toâng ñoà chæ ñaït tôùi keát quaû myõ maõn nhôø vieäc huaán luyeän ñaày ñuû vaø chuyeân bieät" (Toâng Ñoà Giaùo Daân soá 28), ñieàu maø chuùng ta thaáy coøn raát thieáu nôi tín höõu Vieät Nam, chính vì theá maø hoï ngaïi nguøng khoâng daùm noùi veà nieàm tin cuûa mình.

Trong ñaïi hoäi Loan Baùo Tin Möøng naøy, chuùng ta seõ ñöôïc nghe cha Tröôûng ban Loan Baùo Tin Möøng giaùo phaän Xuaân Loäc trình baøy veà vieäc ñaøo taïo taùc vieân Tin Möøng laø nhöõng giaùo daân, cuõng nhö hoaït ñoäng cuûa hoï, ñöôïc bieát laø mang laïi nhieàu keát quaû. Ñaây cuõng laø taân Phuùc-AÂm hoùa baèng phöông phaùp môùi. Öôùc mong keá hoaïch ñaøo taïo taùc vieân Tin Möøng ñöôïc nhaân roäng taïi caùc giaùo phaän Vieät Nam.

2.4 Giaùo Hoäi Vieät Nam phaûi ñaùp öùng lôøi keâu goïi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: "Ra ñi töø vuøng ñaát tieän nghi cuûa mình, ñeå ñeán vôùi moïi vuøng "ngoaïi vi" ñang caàn aùnh saùng Tin Möøng" (EG soá 20). Ñaây laø aâm vang leänh leân ñöôøng cuûa Chuùa Gieâsu tröôùc khi veà trôøi: "Anh em haõy ra ñi khaép töù phöông thieân haï, giaûng daïy cho muoân daân vaø laøm pheùp röûa cho hoï". Thaät ñaùng ngöôõng moä khi moät soá hoäi doøng trong nöôùc ñaõ göûi tu só cuûa mình ra ñi ñeán naêm chaâu boán beå ñeå loan baùo Tin Möøng, maëc duø trong nöôùc vaãn coøn nhieàu nôi anh em ñoàng baøo cuûa ta chöa ñöôïc bieát Chuùa laø ai. Coâng cuoäc truyeàn giaùo vaø taùi truyeàn giaùo vaãn coøn ngoån ngang vaø böùc thieát. Ñaïo Coâng Giaùo ñaõ hieän dieän taïi Vieät Nam trong 4 theá kyû, theá maø coøn raát nhieàu ngöôøi Vieät nam chöa bieát Chuùa laø Ñaáng naøo, nhieàu ñoàng baøo daân toäc chöa heà ñöôïc nghe noùi veà Chuùa! (Taïi Höng Hoùa, sau 70 naêm (töø 1945) soáng döôùi cheá ñoä, raát nhieàu anh chò em giaùo höõu töø caùc giaùo phaän mieàn ñoàng baèng ñeán laäp nghieäp taïi caùc tænh vuøng Taây Baéc ñaõ lô laø nguoäi laïnh, thaäm chí maát ñöùc tin. Con soá leân ñeán traêm ngaøn ngöôøi chöù khoâng ít !). Chuùng ta phaûi caûm nghieäm baøi hoïc thaám thía cuûa duï ngoân tìm chieân laïc: Ngöôøi muïc töû toát laønh aáy daùm ñeå 99 con trong hoang ñòa ñeå ñi tìm con chieân laïc cho baèng ñöôïc. Thaáy roài, anh vaùc chieân leân vai, ñem veà nhaø, môøi baïn beø chung vui. Chuùng ta nhìn nhaän raèng Giaùo Hoäi Vieät Nam vaãn coøn thôø ô vôùi söù vuï loan baùo Tin Möøng. Caùc linh muïc chæ môùi lo cho caùc con chieân ngoan ñaïo, coøn chieân laïc ñaøn thì chöa quan taâm ñeán. Caùc doøng tu coøn laån quaån vôùi vieäc möu sinh hoaëc lo phaùt trieån cô sôû vaät chaát, chöa daùm maïnh daïn daán thaân ra ñi ñeán vuøng saâu vuøng xa, vuøng "ngoaïi vi". Ñöùc Toång Giaùm Muïc Phaoloâ Buøi Vaên Ñoïc, trong baøi noùi chuyeän vôùi hoäi nghò Beà treân Thöôïng caáp caùc doøng taïi K'Long ngaøy 5 thaùng 11 naêm 2013 ñaõ noùi: "Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam trong thôøi hieän ñaïi, chöa chu toaøn ñaày ñuû söù vuï loan baùo Tin möøng. Coù nhöõng coá gaéng coøn rôøi raïc, chöa ñöôïc noái keát vaø höôùng daãn. Caàn phaûi coù moät söï "chuyeån mình thaät maïnh daïn", thaät can ñaûm töø "muïc vuï baûo trì" (pastorale de maintien), gìn giöõ vaø baûo veä cô cheá, cô sôû, sang "muïc vuï truyeàn giaùo" ñích thöïc (pastorale missionnaire)". Chuùng ta mong Giaùo Hoäi Vieät Nam maïnh daïn ñöùng daäy, môû cöûa, ra ñi moïi mieàn, ñeå ñem Tin Möøng Chuùa ñeán vôùi anh chò em ñoàng baøo. Öôùc gì caùc giaùo phaän doài daøo veà nhaân löïc vaø vaät löïc saün saøng chia seû vôùi caùc giaùo phaän thieáu thoán. (Laáy giaùo phaän Höng Hoùa laøm thí duï: ñaây laø giaùo phaän roäng meânh moâng bao la, dieän tích 54,500 km2, coù nhieàu daân toäc thieåu soá (27/54 daân toäc), ñòa hình phöùc taïp, giao thoâng khoù khaên, daân cö taûn maùt. Giaùo phaän chòu nhieàu thöông ñau trong suoát 70 naêm qua, töø 1945. Vì phaûi traûi qua moät thôøi gian daøi khoâng coù giaùm muïc, linh muïc, bí tích, coäng ñoaøn, neân con soá tín höõu lô laø nguoäi laïnh raát nhieàu. Coâng cuoäc truyeàn giaùo vaø taùi truyeàn giaùo taïi ñaây thaät böùc thieát. Hieän taïi, giaùo phaän vaãn coøn ít linh muïc, tu só, veà vaät chaát cuõng thieáu thoán vì giaùo daân ngheøo. Giaùo phaän Höng Hoùa mong ñöôïc caùc giaùo phaän coù nhieàu linh muïc tu só san seû nhaân söï giuùp cho theo moâ hình Fidei Donum, trong khi chôø ñôïi giaùo phaän coù theâm caùc linh muïc, nhöng xem ra khoù ñöôïc höôûng öùng).

2.5 Caùc laõnh vöïc caàn Taân Phuùc-AÂm hoùa ngaøy nay, caùch rieâng taïi Vieät Nam, theo Lineamenta cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc khoùa XIII.

- Laõnh vöïc vaên hoùa: Traøo löu tuïc hoùa ñang lan traøn nhanh taïi Vieät Nam. Do aûnh höôûng thuyeát voâ thaàn thöïc tieãn, naõo traïng höôûng thuï vaät chaát ngaøy caøng taêng, ngöôøi Vieät Nam xöa voán deã höôùng chieàu veà toân giaùo, nay deã daøng loaïi tröø hoaëc döûng döng vôùi nieàm tin toân giaùo. Hoaëc hoï baèng loøng vôùi nhöõng hình thöùc tín ngöôõng taâm linh leäch laïc ñeå buø tröø vaø ñeå traán an taâm hoàn voán khaùt voïng Ñaáng Chaân Thieän Myõ ñích thaät. Ngay nôi nhöõng tín höõu Coâng Giaùo, ta cuõng deã nhaän thaáy taâm thöùc tín ngöôõng caàu khaån, vuï lôïi. Moät taâm thöùc nhö theá seõ khoù ñöùng vöõng tröôùc nhöõng thöû thaùch cuûa ñöùc tin. Laõnh vöïc naøy thaät laø moät thaùch thöùc cho coâng cuoäc Taân Phuùc-AÂm hoùa taïi Vieät Nam, ñoøi hoûi chuùng ta coù nhieät huyeát môùi, phöông phaùp môùi vaø caùch dieãn taû môùi cho thích hôïp vôùi ngöôøi thôøi ñaïi thì môùi mong thaønh coâng.

- Laõnh vöïc xaõ hoäi: Taïi Vieät Nam, hieän töôïng di daân veà caùc thaønh phoá lôùn ñeå kieám soáng ñaõ laøm xaùo troän nhöõng truyeàn thoáng toát ñeïp nhö tình gia ñình, nghóa vôï choàng, tình laøng xoùm, ñeå nghieâng theo chuû nghóa caù nhaân, ích kyû. Hieän töôïng di daân cuõng taùc ñoäng naëng neà ñeå deã ñaùnh maát nieàm tin vaø söï thöïc haønh toân giaùo nôi nhöõng tín höõu treû tuoåi trong moâi tröôøng xa laï, thieáu vaéng söï naâng ñôõ cuûa xöù ñaïo, gia ñình, hoäi ñoaøn. Ñaây chính laø "vuøng ngoaïi vi" maø coâng cuoäc taân Phuùc-AÂm hoùa caàn thaâm nhaäp.

- Laõnh vöïc kinh teá: Taïi Vieät Nam, söï cheânh leäch giaøu ngheøo raát lôùn, keùo theo nhieàu vaán ñeà: di daân kinh teá, haáp löïc cuûa ñoàng tieàn, phaân bieät ñoái xöû, laøm aên baát chính, baïo löïc, luaân lyù suy ñoài, tham nhuõng hoái loä..., trong nhieàu tröôøng hôïp daãn ñeán choã döûng döng vôùi toân giaùo. Saùch Chaâm Ngoân 30,7: "Xin ñöøng ñeå con tuùng ngheøo, cuõng ñöøng cho con giaøu coù; chæ xin cho con côm baùnh caàn duøng, keûo ñöôïc quaù ñaày dö, con seõ khöôùc töø Ngaøi maø noùi: "Ñöùc Chuùa laø ai vaäy?" hay neáu phaûi tuùng ngheøo, con sinh ra troäm caép, laøm oâ danh Thieân Chuùa cuûa con". Taân Phuùc-AÂm hoùa thöïc teá laø Giaùo Hoäi phaûi neâu chöùng taù ngheøo khoù, gaàn guõi ngöôøi ngheøo, ñöùng veà phía hoï theo lôøi keâu goïi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: "Toâi muoán moät Giaùo Hoäi ngheøo". Ñoàng thôøi, Giaùo Hoäi phaûi maïnh daïn noùi khoâng vôùi moät neàn kinh teá loaïi tröø (EG. 53), vôùi ngaãu töôïng môùi laø tieàn baïc (EG. 55-56), vôùi moät heä thoáng taøi chaùnh thoáng trò thay vì phuïc vuï (EV. 57-58), vôùi tình traïng baát bình ñaúng, nguoàn goác cuûa baïo löïc (EV. 59). Chæ coù theå laøm nhöõng vieäc naøy neáu coù nhieät huyeát môùi cuûa coâng cuoäc Taân Phuùc-AÂm hoùa, nhaát laø laøm göông saùng veà moät ñôøi soáng thanh baàn.

- Laõnh vöïc daân söï: Cho ñeán nay, xem ra ngöôøi Coâng Giaùo Vieät Nam vöøa bò gaït ra beân leà xaõ hoäi, vöøa thuï ñoäng khoâng muoán daán thaân trong laõnh vöïc naøy, trong khi Giaùo Hoäi muoán chuùng ta "nhaäp theá", bôûi coâng cuoäc Taân Phuùc-AÂm hoùa cuõng phaûi quan taâm ñeán laõnh vöïc naøy, nhö quyeát taâm xaây döïng vaø coå vuõ neàn hoaø bình; phaùt trieån caùc daân toäc; caùc qui ñònh luaät phaùp quoác teá toát hôn vaø söï töông taùc cuûa caùc chính phuû moãi nöôùc; laéng nghe, ñoái thoaïi vaø hôïp taùc giöõa caùc neàn vaên hoaù vaø caùc toân giaùo khaùc nhau (ñoái thoaïi lieân toân); baûo veä caùc quyeàn con ngöôøi vaø caùc daân toäc, ñaëc bieät caùc nhoùm thieåu soá; thaêng tieán caùc thaønh phaàn deã bò toån thöông nhaát; vaø söï toaøn veïn cuûa taïo döïng vaø moät söï daán thaân cho töông lai cuûa haønh tinh chuùng ta (Thoâng ñieäp Laudato si' veà moâi tröôøng). Nhieàu Giaùo Hoäi ñòa phöông (vd Haøn quoác) ñang daán thaân hoaït ñoäng cho nhöõng vaán ñeà naøy, chuyeân caàn theo ñuoåi vaø coå vuõ chuùng trong ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa caùc coäng ñoaøn chuùng ta.

- Laõnh vöïc nghieân cöùu khoa hoïc vaø coâng ngheä : Thôøi ñaïi hieän nay coù nhöõng thaønh töïu kyø dieäu ñaùng kinh ngaïc trong laõnh vöïc naøy. Trong moät theá giôùi soá vaø toaøn caàu hoaù, khoa hoïc vaø kyõ thuaät coù nguy cô trôû thaønh nhöõng thaàn töôïng môùi, 'toân giaùo môùi", höùa heïn söï thònh vöôïng vaø thoaû maõn töùc thôøi.

- Laõnh vöïc truyeàn thoâng, caùch rieâng internet: Laõnh vöïc naøy ñang thôøi thöôïng, vì coáng hieán cho con ngöôøi nhieàu cô hoäi ñeå phaùt trieån moïi maët, nhöng noù cuõng laïi laø moät thaùch ñoá cho Hoäi Thaùnh. Khoâng moät nôi naøo treân theá giôùi hoâm nay maø truyeàn thoâng khoâng theå tôùi ñöôïc, vaø vì theá moïi nôi ñeàu chòu aûnh höôûng cuûa neàn vaên hoaù soá vaø ñieän toaùn. Caùc phöông tieän truyeàn thoâng naøy mau choùng trôû thaønh "dieãn ñaøn" cuûa ñôøi soáng daân söï vaø traûi nghieäm xaõ hoäi, ñöôïc thaáy roõ qua söï phoå bieán cuûa internet. Caùc coâng ngheä truyeàn thoâng phaûi ñöôïc chuùng ta nhìn moät caùch tích cöïc, khoâng thaønh kieán, nhö laø moät nguoàn löïc ñoøi chuùng ta phaûi coù con maét phaân ñònh vaø bieát söû duïng chuùng moät caùch khoân ngoan vaø coù traùch nhieäm. Hoäi Thaùnh ñaõ söû duïng caùc phöông tieän naøy nhö moät coâng cuï höõu ích ñeå loan baùo Tin Möøng. Ngaøy nay, cuøng vôùi caùc phöông tieän truyeàn thoâng coù tính truyeàn thoáng hôn, ñaëc bieät saùch baùo vaø truyeàn thanh, thì caùc media môùi ñang ngaøy caøng trôû thaønh moät nhaân toá quan troïng trong taùc vuï loan baùo Tin Möøng cuûa Hoäi Thaùnh, giuùp taïo ra söï töông taùc ôû nhieàu caáp khaùc nhau: ñòa phöông, quoác gia, chaâu luïc vaø toaøn caàu. Chuùng ta thaáy raát roõ tieàm naêng trong vieäc söû duïng caû caùc phöông tieän cuõ vaø môùi, caàn coù moät tieán trình phaân ñònh chaêm chuù vaø ñöôïc chia seû, khoâng chæ ñeå thaåm ñònh toát hôn caùc tieàm naêng söû duïng chuùng trong vieäc loan baùo Tin Möøng, nhöng coøn ñeå hieåu ñuùng nhöõng nguy cô vaø hieåm hoïa coù theå coù (cf. Lineamenta soá 61). Bieát khoân ngoan söû duïng maët tích cöïc cuûa media vaøo coâng cuoäc Loan Baùo Tin Möøng chính laø aùp duïng phöông phaùp vaø caùch dieãn taû môùi cuûa cuoäc Taân Phuùc-AÂm hoùa vaäy. (Ñöùc Cha Cosma Hoaøng Vaên Ñaït ñaõ nhaän lôøi ñeán thuyeát trình cho ñaïi hoäi, nhöng vaøo phuùt choùt, ngaøi laâm beânh khoâng theå ñeán. Tuy nhieân, ngaøi ñaõ coù saùng kieán thu hình vaø aâm thanh ñeå göûi ñeán ñaïi hoäi, ñaáy cuõng laø moät phöông phaùp môùi ñeå taân Phuùc-AÂm hoùa).

- Laõnh vöïc toân giaùo: Ngaøy nay, trong khi khuynh höôùng loaïi tröø, döûng döng vôùi toân giaùo gia taêng, thì ñoàng thôøi laïi coù khuynh höôùng quay veà vôùi toân giaùo nhôø caùc hình thöùc linh ñaïo môùi, ñaëc bieät nôi giôùi treû. Ngöôøi Vieät nam noùi chung hieän vaãn coù nieàm tin tín ngöôõng trong cuoäc soáng, tuy vaãn deã coù nhöõng leäch laïc ngoä nhaän nhö meâ tín dò ñoan. Giôùi treû vaãn coøn gaén boù vôùi toân giaùo, ngöôøi ñi tu vaãn coøn nhieàu. Tuy nhieân, phaûi giuùp hoï xaùc tín hôn nöõa vaøo toân giaùo ñích thaät, tìm cho cuoäc soáng coù yù nghóa. Giôùi treû thaät söï caàn taân Phuùc-AÂm hoùa ñeå coù nieàm tin vöõng chaõi tröôùc nhöõng thaùch ñoá khi vaät chaát leân cao vaø khuynh höôùng höôûng thuï caùm doã.

2.6 Nhìn vaøo xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi Vieät Nam hoâm nay, chuùng ta nhaän thaáy caàn phaûi Taân Phuùc-AÂm hoùa vôùi nhieät huyeát môùi, phöông phaùp môùi vaø caùch dieãn taû môùi ñeå söù vuï loan baùo Tin Möøng coù theå ñôm hoa keát traùi. Xin neâu leân moät soá laõnh vöïc vaø hoaït ñoäng muïc vuï caàn quan taâm nhö sau:

- Phaùt trieån moâ hình coäng ñoaøn cô baûn, caùc nhoùm nhoû cuøng chí höôùng, hoaït ñoäng, sôû thích, ñeå caù nhaân deã hoøa nhaäp vaø khoâng caûm thaáy xa laï hay bò laõng queân.

- Huaán luyeän giaùo daân vaø taïo ñieàu kieän ñeå hoï coäng taùc vaøo söù vuï loan baùo Tin Möøng, nhö ñaõ trình baøy ôû treân.

- Coå vuõ söï phoái hôïp giöõa caùc UÛy ban thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, khoâng phaûi moãi uûy ban hoaït ñoäng rieâng reõ, ñoäc laäp. Trong Ñaïi hoäi naøy, chuùng ta vui möøng coù söï tham döï cuûa moät soá ñaïi dieän caùc UÛy ban thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, ñeå trao ñoåi theâm veà hoaït ñoäng chung vôùi nhau trong höôùng loan baùo Tin Möøng, vì taát caû moïi hoaït ñoäng cuûa Giaùo Hoäi ñeàu lieân quan ñeán söù vuï loan baùo Tin Möøng.

- Coâng cuoäc Taân Phuùc-AÂm hoùa ñeå loan truyeàn ñöùc tin ñöôïc nhaém ñeán ba ñoái töôïng: 1/ caùc kitoâ höõu vaãn giöõ ñaïo; 2/ nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi nhöng nguoäi laïnh, ñeå môøi hoï hoaùn caûi, phuïc hoài nieàm vui cuûa ñöùc tin; 3/ nhöõng ngöôøi chöa bieát Chuùa hay choái boû Ngaøi. (cf. EV.14). Cho ñeán nay, noùi chung, chuùng ta chæ môùi chuù troïng laøm muïc vuï cho nhöõng ngöôøi ñang giöõ ñaïo, nhöõng con chieân ngoan hieàn, chöù chöa quan taâm ñuû ñeán nhöõng ngöôøi khoâ khan nguoäi laïnh, hay nhöõng ngöôøi chöa heà bieát Chuùa, nhöõng ngöôøi coù caùi nhìn sai laàm veà Thieân Chuùa vaø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Giaùo Hoäi Vieät Nam caàn maïnh daïn ra ñi, ñeán vôùi nhöõng ngöôøi anh em naøy ñeå loan baùo Tin Möøng, ñuùng vôùi yù nghóa Ad Gentes laø ñeán vôùi muoân daân, vôùi ngöôøi chöa tin nhaän Chuùa. Hoï cuõng coù quyeàn ñöôïc bieát Chuùa vaø laøm con cuûa Ngaøi. Caùc giaùm muïc phaûi daønh moät phaàn nhaân löïc vaø vaät löïc ñeå Loan Baùo Tin Möøng cho nhöõng ngöôøi chöa bieát Chuùa: "Giaùm Muïc phaûi lo lieäu ñeå hoaït ñoäng toâng ñoà khoâng chæ giôùi haïn cho nhöõng ngöôøi ñaõ toøng giaùo, nhöng phaûi daønh moät phaàn nhaân löïc vaø vaät löïc töông ñöông vaøo vieäc rao giaûng Phuùc AÂm cho nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo" (AG.30)

- Höôùng ñeán nhöõng anh chò em daân toäc thieåu soá. Nhöõng ngöôøi naøy cho ñeán nay vaãn chòu nhieàu thieät thoøi, caû veà vaät chaát laãn tinh thaàn. (Cuï theå taïi Höng Hoùa, coù ñeán 27/54 daân toäc thieåu soá, nhöng môùi chæ coù moät vaøi daân toäc nhö Möôøng, H'Moâng, Thaùi, Maùn ñöôïc bieát Chuùa, coøn nhöõng daân toäc khaùc chöa heà ñöôïc nghe rao giaûng Tin Möøng).

- Giaùo Hoäi Vieät Nam caàn thaän troïng keûo rôi vaøo khuynh höôùng phoâ tröông: xaây nhaø thôø loäng laãy, hoang phí; toå chöùc caùc cuoäc leã hoaønh traùng, toán keùm raát nhieàu, maø chöa daùm doác löïc vaøo vieäc truyeàn giaùo. Neân bôùt ñi nhöõng xa hoa phuø phieám, ñeå daønh vaät löïc vaøo coâng cuoäc Loan Baùo Tin Möøng ñuùng nghóa.

- Chia seû nhaân löïc vôùi nhöõng giaùo phaän ñang thieáu linh muïc, tu só truyeàn giaùo. Ñaây chính laø ñieàu coâng ñoàng Vatican II ñaõ noùi ñeán, tröôùc heát ñoái vôùi caùc giaùm muïc: "Tuøy söùc coù theå, caùc giaùm muïc haõy lo göûi moät soá linh muïc cuûa mình ñeán thi haønh thaùnh vuï taïi nhöõng xöù truyeàn giaùo vaø caùc giaùo phaän noùi treân vónh vieãn hay ít laø trong moät thôøi gian haïn ñònh" (CD. 6; AG. 19) ; ñoái vôùi caùc linh muïc, cuõng vaäy, caùc vò phaûi saün saøng daán thaân cho nhöõng nôi caàn ñeán: "Caùc linh muïc phaûi toû ra saün saøng, vaø khi coù dòp, caùc ngaøi phaûi haêng say tình nguyeän ñeå Ñöùc Giaùm Muïc sai ñi khôûi coâng truyeàn giaùo taïi nhöõng mieàn xa xoâi vaø bò boû rôi trong giaùo phaän mình hoaëc trong caùc giaùo phaän khaùc" (AG. 20). "Vì ngaøy caøng caàn nhieàu thôï vöôøn nho Chuùa vaø vì caùc linh muïc giaùo phaän cuõng öôùc ao ngaøy caøng ñöôïc goùp phaàn lôùn hôn vaøo vieäc rao giaûng Phuùc AÂm cho theá giôùi, neân Thaùnh Coâng Ðoàng raát öôùc mong caùc Giaùm Muïc, trong khi caân nhaéc veà vieäc thieáu linh muïc raát traàm troïng ñang caûn trôû vieäc rao giaûng Phuùc AÂm cho nhieàu mieàn, haõy sai ñeán nhöõng giaùo phaän thieáu giaùo só vaøi linh muïc xuaát saéc ñaõ töï hieán ñeå laøm vieäc truyeàn giaùo vaø ñaõ ñöôïc chuaån bò ñaày ñuû, ñeå hoï thi haønh thöøa taùc vuï truyeàn giaùo vôùi tinh thaàn phuïc vuï ít laø trong moät thôøi gian" (AG. 38) ; caùc doøng tu hoaït ñoäng phaûi saün saøng coäng taùc vaøo söù vuï Loan Baùo Tin Möøng: "Coøn caùc Hoäi Doøng soáng ñôøi hoaït ñoäng, hoaëc theo ñuoåi muïc ñích hoaøn toaøn truyeàn giaùo hoaëc khoâng, ñeàu phaûi thaønh thaät töï vaán tröôùc maët Chuùa xem mình coù theå baønh tröôùng hoaït ñoäng vaøo vieäc môû roäng Nöôùc Chuùa nôi muoân daân khoâng; xem mình coù theå trao moät soá thöøa taùc vuï cho nhöõng ngöôøi khaùc ñeå coáng hieán söùc löïc mình cho caùc xöù truyeàn giaùo khoâng; xem mình coù theå khôûi coâng hoaït ñoäng trong caùc xöù truyeàn giaùo baèng caùch thích nghi Hieán Phaùp cuûa mình neáu caàn, maø vaãn theo tinh thaàn cuûa Vò Saùng Laäp khoâng; xem caùc tu só cuûa mình coù theå tuøy söùc tham gia vaøo hoaït ñoäng truyeàn giaùo khoâng; xem caùch soáng thöôøng xuyeân cuûa hoï coù phaûi laø moät chöùng taù cuûa Phuùc AÂm ñöôïc thích nghi vôùi ñaëc tính vaø hoaøn caûnh cuûa daân chuùng khoâng" (AG. 40).

- Quaûng ñaïi ñoùng goùp vaät chaát cho caùc Hoäi Giaùo Hoaøng Truyeàn Giaùo. Töø vaøi naêm nay, Giaùo Hoäi Vieät Nam ñaõ ñoùng goùp nhieàu hôn so vôùi nhöõng naêm tröôùc cho caùc Hoäi Giaùo Hoaøng Truyeàn Giaùo, tuy vaãn khoâng töông xöùng vôùi vieäc nhaän laïi söï trôï giuùp töø caùc Hoäi naøy. Ñieàu naøy ñaët cho chuùng ta moät suy nghó, ñoù laø phaûi chaêng ñaõ ñeán luùc Giaùo Hoäi Vieät Nam phaûi töï tuùc töï löïc, khoâng neân ngöûa tay nhaän söï trôï giuùp töø Toøa Thaùnh nöõa, vì chuùng ta ñaõ nhaän quaù nhieàu vaø quaù laâu, ñoàng thôøi ñoùng goùp quaûng ñaïi hôn nöõa ñeå caùc hoäi Giaùo Hoaøng Truyeàn Giaùo coù theå giuùp caùc Giaùo Hoäi caàn hôn.

Treân ñaây môùi chæ laø moät soá nhaän ñònh, chaéc chaén coøn nhieàu thieáu soùt. Vì theá trong giôø thaûo luaän tieáp theo, xin caùc tham döï vieân boå tuùc veà nhöõng gì maø Giaùo Hoäi Vieät Nam caàn laøm trong töông lai, ñeå canh taân söù vuï Loan Baùo Tin Möøng taïi Vieät Nam sao cho coù keát quaû hôn. UÛy Ban Loan Baùo Tin Möøng traân troïng ñoùn nhaän moïi suy tö, goùp yù, ñeà nghò, ñeán töø moãi tham döï vieân, baát luaän laø giaùo daân, tu só hay linh muïc.

Keát luaän:

Ai trong chuùng ta cuõng ñeàu mong öôùc ñöôïc thaáy moät caùnh ñoàng phong nhieâu vaøo ngaøy muøa, vôùi nhöõng boâng luùa naëng tróu ba möôi, saùu möôi, moät traêm haït, ñong ñöa döôùi aùnh naéng röïc rôõ, trong laøn gioù thôm thoaûng, vaø nuï cöôøi töôi nôû treân khuoân maët baùc noâng daân. Ngaøy muøa boäi thu aáy chæ ñeán sau moät quaù trình gian khoå, khom löng treân caùnh ñoàng ñeå chaêm soùc caây luùa: "Ai ngheïn ngaøo ra ñi gieo gioáng, muøa gaët mai sau khaáp khôûi möøng" (Tv 125,5).

Xin Chuùa Cha ban Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán giuùp chuùng ta tieáp noái söù vuï loan baùo Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ. Trong taâm tình caàu nguyeän, chuùng ta haõy ñeå cho nhöõng lôøi Chuùa veà söù vuï truyeàn giaùo aâm vang trong taâm hoàn, cuûng coá nieàm tin-caäy-meán cuûa chuùng ta, nhöõng moân ñeä Ngaøi.

- "Ñeïp thay böôùc chaân ngöôøi raûo khaép nuùi ñoài ñeå loan baùo tin vui, tin bình an" (Is 52,7).

- "Thaùnh Thaàn Chuùa ngöï treân toâi, vì Chuùa ñaõ xöùc daàu taán phong toâi, ñeå toâi loan baùo Tin Möøng cho keû ngheøo heøn. Ngöôøi ñaõ sai toâi ñi coâng boá cho keû bò giam caàm bieát hoï ñöôïc tha, cho ngöôøi muø bieát hoï ñöôïc saùng maét, traû laïi töï do cho ngöôøi bò aùp böùc, coâng boá moät naêm hoàng aân cuûa Chuùa" (Lc 4,18-19).

- "Ñöùc Gieâsu ñi khaép caùc thaønh thò, laøng maïc, giaûng daïy trong caùc hoäi ñöôøng, rao giaûng Tin Möøng Nöôùc Trôøi, vaø chöõa heát caùc beänh hoaïn taät nguyeàn. Ñöùc Gieâsu thaáy ñaùm ñoâng thì chaïnh loøng thöông, vì hoï laàm than vaát vöôûng, nhö baày chieân khoâng ngöôøi chaên daét. Baáy giôø, Ngöôøi noùi vôùi moân ñeä raèng: "Luùa chín ñaày ñoàng, maø thôï gaët laïi ít. Vaäy anh em haõy xin chuû muøa gaët sai thôï ra gaët luùa veà" (Mt 9,35-38).

- "Ñöùc Gieâsu noùi vôùi caùc oâng: "Anh em haõy ñi vaø laøm cho muoân daân trôû thaønh moân ñeä, laøm pheùp röûa cho hoï nhaân danh Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, daïy baûo hoï tuaân giöõ moïi ñieàu Thaày ñaõ truyeàn cho anh em. Vaø ñaây, Thaày ôû cuøng anh em moïi ngaøy cho ñeán taän theá" (Mt 28,19-20).

+ Anphong Nguyeãn Höõu Long

Giaùm muïc Phuï taù Giaùo phaän Höng Hoùa

Chuû tòch UÛy Ban Loan Baùo Tin Möøng / Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page