Ñöùc Phanxicoâ luoân trung thaønh vôùi Vatican II
Ñöùc Phanxicoâ luoân trung thaønh vôùi Vatican II.
Roma (VietCatholic News 19-08-2015) - Trong khi vôùi ñaïi chuùng noùi chung vaø giôùi truyeàn thoâng noùi rieâng, Ñöùc Phanxicoâ laø ngöôøi ñöôïc ca tuïng bao nhieâu thì vôùi moät soá ngöôøi Coâng Giaùo vaø khoâng Coâng Giaùo baûo thuû, ngaøi bò chæ trích, hay ít nhaát caøng ngaøy caøng bò caûm nhaän moät caùch khoù chòu baáy nhieâu. Ñeán noãi coù ngöôøi khoâng ngaïi toû yù mong ngaøi töø nhieäm.
Ñoù laø tröôøng hôïp Karl Keating, saùng laäp vieân cuûa Catholic Answers. OÂng neâu caâu hoûi A New Pope in 2016? Vaø cho bieát ñaây khoâng haún laø moät lôøi tieân ñoaùn maø chæ laø moät thao taùc suy tö.
Thao taùc naøy khôûi ñaàu vôùi vieäc treân ñöôøng töø Haùn Thaønh trôû veà Roâma naêm 2014, Ñöùc Phanxicoâ, nhaân luùc ca ngôïi vieäc Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI töø nhieäm nhö laø "moät cöû chæ ñeïp ñeõ cuûa loøng cao thöôïng, khieâm nhöôøng vaø can ñaûm" ñaõ cho caùc kyù giaû thaùp tuøng hay raèng trieàu giaùo hoaøng cuûa ngaøi "seõ keùo daøi khoâng laâu: hai hay ba naêm".
Tính töø ngaøy Ñöùc Phanxicoâ leân ngoâi naêm 2013, Karl Keating nghó raèng naêm 2016 raát coù theå laø naêm ngaøi seõ chaám döùt trieàu ñaïi cuûa mình.
Neáu chæ coù theá thì ñaâu coù gì phaûi baän taâm. Ñaøng naøy, Keating coøn theâm nhieàu ñieàu daøi doøng khaùc khieán ngöôøi ta khoù loøng nghó khaùc hôn laø: oâng toû ra thieáu kieân nhaãn ñoái vôùi moät trieàu giaùo hoaøng noùi nhieàu maø laøm chaúng ñöôïc bao nhieâu.
Thöïc vaäy, theo Keating, Ñöùc Phanxicoâ ñöôïc baàu vôùi hoaøi baõo seõ caûi toå giaùo trieàu Roâma. Veà vieäc naøy, ngaøi roõ raøng ñaõ thay ñoåi hình aûnh coâng coäng veà ngoâi vò giaùo hoaøng vaø döôùi söï höôùng daãn cuûa Ñöùc Hoàng Y Pell, neàn taøi chaùnh cuûa Vatican cuoái cuøng ñaõ ñöôïc kieåm soaùt caùch hôïp lyù. Nhöng chính cuoäc caûi toå giaùo trieàu, thì Keating cho raèng "hai naêm röôõi döôùi trieàu giaùo hoaøng cuûa Ñöùc Phanxicoâ, xem ra thay ñoåi chaúng ñöôïc bao nhieâu".
Tuy nhieân, veà moät phöông dieän khaùc, oâng thaáy Ñöùc Phanxicoâ raát tha thieát mong vieäc laøm cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng veà Gia Ñình seõ hoaøn taát myõ maõn. Nhö moïi ngöôøi bieát: Thöôïng Hoäi Ñoàng naøy seõ hoïp vaøo thaùng Möôøi naêm 2015 vaø muoän nhaát, toâng huaán phoå bieán keát quaû cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng seõ ñöôïc coâng boá trong naêm 2016. Naêm naøy cuõng coù theå laø naêm hoäi ñoàng Hoàng Y seõ ñeä trình nhöõng ñeà xuaát cuoái cuøng veà vieäc caûi toå cô caáu giaùo trieàu ñeå ngaøi coâng boá cho thi haønh.
Theo Keating, ñeán luùc ñoù, nghò trình cuûa Ñöùc Phanxicoâ keå nhö ñaõ hoaøn taát. Hay ñuùng hôn, oâng cho raèng: lyù do ñeå Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI töø chöùc laø ngaøi thaáy mình khoâng coøn söùc maïnh caàn thieát ñeå chu toaøn söù maïng. Ñöùc Phanxicoâ cuõng theá, ñeán luùc ñoù (naêm 2016), ngaøi coù theå keát luaän laø ngaøi khoâng ñuû söùc ñeå chu toaøn ñieàu caàn chu toaøn, sau khi khaù thaønh coâng trong vieäc thay ñoåi hình aûnh, nhöng khoâng thaønh coâng bao nhieâu trong giaùo huaán cuõng nhö taùi toå chöùc guoàng maùy Vatican.
Ñoïc kyõ baøi baùo cuûa Karl Keating, ta coøn thaáy oâng haøm moät yù saâu xa hôn khi thuaät laïi caâu truyeän Thaùnh Giaùo Hoaøng Celestinoâ V. Vò giaùo hoaøng naøy ñöôïc baàu trong moät hoaøn caûnh chöa töøng thaáy trong lòch söû Giaùo Hoäi: caùc vò Hoàng Y bò sa laày trong suoát 2 naêm trôøi khoâng baàu ñöôïc ngöôøi keá vò cho Ñöùc Nicoâla IV, qua ñôøi naêm 1292. Ñieàu naøy khieán nhaø aån tu giaø cuûa Doøng Bieån Ñöùc khoâng chòu ñöôïc neân ñaõ vieát thö cho caùc Hoàng Y hay: neáu khoâng baàu ngöôøi keá vò Ñöùc Nicoâla ngay laäp töùc, côn giaän cuûa Chuùa seõ giaùng xuoáng ñaàu caùc vò. Sôï quaù caùc Hoàng Y baàu ngay vò aån tu giaø naøy laøm giaùo hoaøng.
Duø khoâng vui vôùi bieán coá naøy, vò aån tu giaø cuõng chaáp thuaän keát quaû cuoäc baàu vaø laáy hieäu laø Celestinoâ V. Keating baûo: laø moät ngöôøi dòu daøng nhöng thieáu quaû quyeát, Ñöùc Celestinoâ haàu nhö khoâng bieát noùi "khoâng" vôùi ai. Keát quaû: ngaøi saün saøng ñeà cöû nhöõng ngöôøi xin xoû vaøo baát cöù chöùc vuï gì hoï muoán. Thaäm chí coøn cöû nhieäm nhieàu ngöôøi vaøo cuøng moät chöùc vuï. "Ngaøi thaùnh thieän nhöng hoaøn toaøn thieáu khaû naêng". Keating keát luaän nhö vaäy.
Nhöng ít nhaát ngaøi cuõng tænh trí ñuû ñeå thaáy raèng mình khoâng thích hôïp ñaûm nhieäm chöùc vuï vaø ñaõ quyeát ñònh töø chöùc sau 5 thaùng caàm quyeàn, sau khi ñaõ chính thöùc ra saéc leänh noùi raèng Ñöùc Giaùo Hoaøng coù theå töø nhieäm.
Naêm 2010, tröôùc khi töø nhieäm, Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI töøng tôùi vieáng thaêm moä cuûa Ñöùc Celestinoâ V vaø ôû laïi laâu ñeå caàu nguyeän. Luùc aáy, khoâng ai löu yù tôùi söï kieän naøy, nhöng khi Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI quyeát ñònh töø chöùc naêm 2013, coù ngöôøi cho raèng quyeát ñònh naøy ñaõ coù luùc ôû beân caïnh moä Ñöùc Celestinoâ V.
Keating cho raèng Ñöùc Phanxicoâ cuõng raát coù theå ñang trong dieãn trình suy nghó nhö theá! OÂng vieát: "Gioáng Ñöùc Celestinoâ V, Ñöùc Phanxicoâ chaéc chaén laø ngöôøi thaùnh thieän. Cuõng nhö Ñöùc Celestinoâ, duø ôû moät möùc ñoä ñôõ hôn nhieàu, ngaøi khoâng saùnh ñöôïc vôùi caùc vò tieàn nhieäm môùi ñaây cuûa ngaøi veà kyõ naêng ngoaïi giao hay quaûn trò.
"Khoâng phaûi laø moät daáu hieäu thieáu loøng kính troïng con thaûo khi nhaän ñònh ñieàu nhieàu ngöôøi voán nhaän ñònh raèng khi noùi öùng khaåu, Ñöùc Phanxicoâ thöôøng hay noùi lung tung (confusingly). Chöùng côù ôû choã Cha Federico Lombardi, giaùm ñoác phoøng baùo chí Toøa Thaùnh, thöôøng phaûi ra tröôùc oáng kính maùy aûnh ñeå coá gaéng xoay xôû sao cho lôøi leõ cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ñöôïc taïm oån".
Keating cho raèng: ñaõ ñaønh trieàu giaùo hoaøng naøo cuõng coù nhöõng giaûi thích cuûa phoøng baùo chí, nhöng phaàn lôùn chæ laø laëp laïi baèng ngoân ngöõ bình daân caùc lôøi leõ tinh teá vaø quaù coâ ñoïng cuûa vò giaùo hoaøng thoâi. Döôùi trieàu Ñöùc Phanxicoâ, vaán ñeà coù hôi khaùc. "Phoøng baùo chí töøng phaûi ñöa baûn chaát thaàn hoïc vaøo nhöõng kieåu noùi öùng khaåu nhö 'toâi laø ai maø daùm pheâ phaùn?'".
Vôùi moät thao taùc suy tö nhö treân, Keating khoâng ngaïi cho raèng "Coù theå, toâi khoâng noùi laø coù leõ, maø chæ coù theå, vaøo hoài naøy naêm tôùi, chuùng ta laïi seõ nghe ñöôïc töø bancoâng Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Thaùnh Pheâroâ caâu long troïng 'Habemus papam!' (chuùng ta coù (taân) giaùo hoaøng)".
Trung thaønh vôùi Vatican II
Linh muïc C. John McCloskey coù caùi nhìn khaùc vôùi Karl Keating. Trong baøi Pope Francis and Vatican II, ngaøi cho raèng Ñöùc Phanxicoâ gaây ngôõ ngaøng cho nhieàu tín höõu, nhaát laø nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo naøo ñaõ quaù quen thuoäc vôùi söï saùng suûa cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI vaø cuûa caû Ñöùc Gioan Phaoloâ II nöõa. Thaønh thöû, hoï khoù coù theå vaøo saâu ñöôïc yù nghóa caùc lôøi leõ cuûa Ñöùc Ñöông Kim Giaùo Hoaøng.
Nhöng ngaøi bò hieåu laàm hôn caû do truyeàn thoâng theá tuïc, duøng internet, khoâng ngöøng toâ veõ ngaøi nhö ngöôøi saün saøng thay ñoåi caùc giaùo huaán neàn taûng cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, nhaát laø trong laõnh vöïc ñôøi soáng hoân nhaân. Taïi Hoa Kyø, nôi ñang chôø ñôïi chuyeán vieáng thaêm cuûa ngaøi chæ moät tuaàn tröôùc Thöôïng Hoäi Ñoàng veà gia ñình, caùc suy ñoaùn laïi caøng "saâu ñaäm". Nhieàu ngöôøi hy voïng ngaøi seõ nhöôïng boä caùc thay ñoåi caên ñeå veà luaân lyù tính duïc, nhaát laø lieân quan tôùi ngöôøi ly dò taùi hoân vaø ñoàng tính luyeán aùi. Ngöôøi Coâng Giaùo hieåu bieát nghó raèng ñieàu naøy khoâng theå naøo coù ñöôïc. Nhöng moät phaàn vì caùc lôøi tuyeân boá öùng khaåu cuûa ngaøi, nieàm hy voïng treân cöù theá toàn taïi trong taâm trí nhieàu ngöôøi.
Ñieàu khoâng may, theo Cha McCloskey, laø moät soá giaùm muïc vaø Hoàng Y coù nhieäm vuï chuaån bò cho Thöôïng Hoäi Ñoàng saép tôùi ñaõ coù cuøng hay ít nhaát ñaõ khuyeán khích caùc hieåu laàm neâu treân. Nhöng ñieàu may maén laø caùc vò aáy khoâng coù trong haøng nguõ phaåm traät Hoa Kyø, maø phaàn lôùn thuoäc phaåm traät Ñöùc vaø AÙo. Ñieàu may maén nöõa laø löïc löôïng maïnh meõ nhaát baûo veä giaùo huaán truyeàn thoáng cuûa Giaùo Hoäi laø caùc muïc töû Phi Chaâu.
Nhaân dòp naøy, Cha McCloskey giôùi thieäu taùc phaåm vöøa xuaát baûn cuûa Eduardo Echeverria, töïa laø Pope Francis: The Legacy of Vatican II. Echeverria hieän laø giaùo sö trieát hoïc vaø thaàn hoïc heä thoáng taïi Ñaïi Chuûng Vieän Thaùnh Taâm ôû Detroit.
Echeverria chöùng minh raèng Ñöùc Phanxicoâ laø ngöôøi cuûa Coâng Ñoàng Vatican II vaø laø ngöôøi trung thaønh vôùi giaùo huaán cuûa Coâng Ñoàng naøy. OÂng khaùm phaù ra hai yeáu toá chuû yeáu coù tính giaûi thích nôi Ñöùc Phanxicoâ. Thöù nhaát, ngaøi tin raèng Giaùo Hoäi neân phaùn ñoaùn giöõa "coù" vaø "khoâng" baát cöù ñieàu gì truyeàn thoâng hieåu veà caâu "toâi laø ai maø daùm pheâ phaùn?". Thöù hai, Ñöùc Phanxicoâ nghieâng nhieàu veà yù nieäm pueblo fiel ("ngöôøi daân tín nghóa") ôû AÙ Caên Ñình. Ngaøi muoán aùm chæ thöù Ñaïo Coâng Giaùo bình daân chaân chính trung thaønh saâu saéc ñoái vôùi truyeàn thoáng Giaùo Hoäi.
Taùc giaû naøy daønh nhieàu chöông noùi tôùi caùch xöû lyù cuûa ngaøi vôùi caùc ngöôøi duy truyeàn thoáng cuõng nhö vôùi phe caáp tieán trong Giaùo Hoäi. OÂng cuõng noùi tôùi caùc coá gaéng cuûa ngaøi trong vieäc khuyeán khích ngöôøi Theä Phaûn vaø nhöõng ai ñöùng beân ngoaøi ñöùc tin Coâng Giaùo chòu tieáp xuùc vôùi Roâma. OÂng cho raèng söùc loâi cuoán cuûa Ñöùc Phanxicoâ ñoái vôùi moïi ngöôøi treân theá giôùi hieän nay seõ loâi keùo nhieàu ngöôøi gia nhaäp Giaùo Hoäi cuûa Chuùa Kitoâ.
Traùi vôùi caùc aán töôïng coâng coäng, Ñöùc Phanxicoâ thöôøng ñeà caäp tôùi cuoäc chieán thieâng lieâng trong linh hoàn moãi Kitoâ höõu nhö choáng laïi thoùi ngoài leâ ñoâi maùch, thieân kieán vaø töï deã daõi vôùi chính mình. Nhöng cuøng moät luùc, ngaøi cuõng cho thaáy söï quan troïng cuûa vieäc bieåu loä nieàm vui vaø chia seû ñöùc tin cuûa ta vôùi gia ñình vaø baèng höõu cuõng nhö taïi nôi laøm vieäc.
Cha McCloskey cho raèng caùc luaän ñieåm treân ñeán ñuùng luùc vì Hoa Kyø, nöôùc ñang chuaån bò cho cuoäc baàu cöû toång thoáng vaøo naêm tôùi, cuõng ñang chôø ñoùn tieáp Ñöùc Phanxicoâ tôùi thaêm. Vì söï suïp ñoå cuûa Kitoâ Giaùo ñang lieân tieáp dieãn ra taïi ñaây, caùc giaùo huaán cuûa Ñöùc Phanxicoâ, neáu ñöôïc hieåu cho ñuùng ñaén, seõ ñoùng moät vai troø lôùn quyeát ñònh soá phaän Hoa Kyø. Cuoäc baàu cöû naøy taát nhieân seõ coù aûnh höôûng tôùi vieäc ñeà cöû caùc thaønh vieân môùi cho Toái Cao Phaùp Vieän, moät ñònh cheá hieän ñang gaây raát nhieàu tai hoïa cho laõnh thoå tröôùc ñaây vaãn haõnh dieän laø cuûa Kitoâ Giaùo, maø gaàn ñaây, phaùn quyeát hoân nhaân ñoàng tính ñöôïc keå laø tai hoïa lôùn nhaát.
Ít nhaát, quan ñieåm cuûa Echeverria cuõng laø phaûn cöïc cho nhöõng "thao taùc suy tö" kieåu Karl Keating.
Vuõ Van An