Taïi sao Kitoâ Giaùo phaùt trieån nhanh
taïi Trung Hoa Coäng Saûn
Taïi sao Kitoâ Giaùo phaùt trieån nhanh taïi Trung Hoa Coäng Saûn?
Baéc Kinh (VietCatholic News 18-08-2015) - Kitoâ giaùo ñang phaùt trieån raát nhanh taïi Trung Hoa Coäng Saûn. Nguyeân nhaân raát coù theå laø vì ñöùc tin phuø hôïp vôùi kyõ thuaät khoa hoïc hieän ñaïi.
Theo nhaø xaõ hoäi hoïc Rodney Stark, con soá Kitoâ höõu taïi Trung Hoa ñang gia taêng ôû möùc 7 phaàn traêm moãi naêm.
Rodney Stark vaø Xiuhua Wang laø taùc giaû moät cuoán saùch xuaát baûn naêm 2915 töïa laø A Star in the East: The Rise of Christianity in China (Ngoâi Sao Phöông Ñoâng: Söï Gia Taêng Kitoâ Giaùo taïi Trung Hoa). Stark töï coi mình laø nhaø söû hoïc xaõ hoäi vaø hieän laø ñoàng giaùm ñoác cuûa Vieän Nghieân Cöùu Toân Giaùo taïi Ñaïi Hoïc Baylor.
Hai tac giaû treân öôùc tính raèng naêm 1980, taïi Coäng Hoøa Nhaân Daân Trung Hoa, chæ coù 10 trieäu Kitoâ höõu, nhöng ñeán naêm 2007, con soá aáy laø 60 trieäu ngöôøi, nghóa laø tính trung bình, moãi naêm söï gia taêng leân tôùi 7%. Nhö theá coù nghóa naêm 2014, toång soá Kitoâ höõu taïi Coäng Hoøa naøy leân tôùi 100 trieäu ngöôøi.
Hoï cho raèng söï gia taêng ñaùng keå treân do söï trôû laïi cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc hoïc haønh nhieàu hôn. Ñaây laø lôùp ngöôøi ñang caûm nghieäm moät thöù baát töông hôïp naøo ñoù giöõa neàn vaên hoùa AÙ Chaâu coå truyeàn vaø tính hieän ñaïi trong laõnh vöïc khoa hoïc kyõ thuaät, moät baát töông hôïp ñang taïo ra loã hoång taâm linh maø chæ coù Kitoâ Giaùo môùi laáp ñaày.
Stark noùi vôùi haõng tin CNA ngaøy 14 thaùng Taùm naêm 2015 raèng caùc nhaø trí thöùc Trung Hoa xaùc tín cao ñoä raèng hoï phaûi höôùng veà Taây Phöông môùi coù theå hieåu ñöôïc theá giôùi hoï ñang soáng... vaø hoï xaùc tín raèng caùc toân giaùo Ñoâng Phöông khoâng töông hôïp vôùi theá giôùi hieän ñaïi, do ñoù hoï caàn höôùng veà Taây Phöông ñeå tìm trieát lyù vaø toân giaùo.
Theo Stark, caùc toân giaùo Ñoâng Phöông nhö Laõo Giaùo, Khoång Giaùo vaø caû Phaät Giaùo nöõa, ñeàu phaûn tieán boä; taát caû ñeàu cho raèng theá giôùi ñang ñi xuoáng so vôùi dó vaõng vaøng son, neân ta phaûi nhìn laïi ñaøng sau, chöù khoâng nhìn veà ñaøng tröôùc. Khoâng toân giaùo naøo trong soá naøy thöøa nhaän raèng ta coù khaû naêng hieåu ñöôïc baát cöù ñieàu gì ñoù veà vuõ truï: vuõ truï naøy laø moät ñieàu ñeå ta chieâm nieäm, chöù khoâng phaûi laø moät ñieàu ñeå chuùng ta thöû nghieäm vaø leân lyù thuyeát veà, voán laø vieäc thoâng thöôøng cuûa caùc nhaø vaät lyù vaø hoùa hoïc. Quan ñieåm aáy khoâng phuø hôïp vôùi theá giôùi maø Trung Hoa hieän ñaïi ñang caûm nghieäm.
Stark tin raèng xaõ hoäi kyõ ngheä khoâng coù choã ñöùng thích hôïp trong caùc quan ñieåm toân giaùo nhö treân. Vaø ñaây laø ñoäng löïc chính cuûa vieäc Kitoâ giaùo hoùa Trung Hoa. Noù giaûi thích taïi sao nhöõng ngöôøi Trung Hoa coù hoïc nhaát ñaõ haêng say nhaát trong vieäc gia nhaäp toân giaùo naøy.
OÂng cuõng cho raèng vieäc phaùt trieån Kitoâ Giaùo taïi Trung Hoa sôû dó ñaõ dieãn ra ngay caû thôøi kyø baùch haïi döõ daèn nhaát thôøi Caùch Maïng Vaên Hoùa cuûa Mao Traïch Ñoâng, laø vì "dieãn trình trôû laïi naøy laø moät dieãn trình voâ hình; chính phuû khoâng theå nhìn thaáy noù".
Theo Stark, vieäc trôû laïi ñaïo chuû yeáu dieãn ra nhôø caùc maïng löôùi xaõ hoäi, neân noù voâ hình ñoái vôùi chính phuû. OÂng cho raèng ngöôøi Trung Hoa soáng taïi caùc khu vöïc noâng thoân trôû laïi Kitoâ Giaùo nhieàu hôn ngöôøi thò thaønh vì caùc noái keát xaõ hoäi cuûa hoï maïnh meõ hôn, vaø nhôø theá, Kitoâ Giaùo ñöôïc truyeàn ôû ñoù deã daøng hôn.
Nhöõng cuoäc gaëp gôõ theo kieåu döïng leàu cuûa phong traøo phuïc höng (Revivalist tent meetings) khoâng phaûi laø caùch ôû ñaây, vì ôû ñaây, ngöôøi ta tuï taäp caùch thaân maät hôn, aâm thaàm hôn.
Caùc nhaø truyeàn giaùo Coâng Giaùo ñaõ töøng coù maët ôû Trung Hoa töø theá kyû 16, vaø tôùi naêm 1949, khi Coäng Saûn kieåm soaùt toaøn boä ñaát lieàn, soá ngöôøi Coâng Giaùo laø gaàn 3.3 trieäu vôùi hôn 5 nghìn nhaø truyeàn giaùo ngoaïi quoác. Nay con soá aáy khoaûng treân döôùi 13 trieäu ngöôøi.
Chính phuû Coäng Saûn truïc xuaát taát caû caùc nhaø truyeàn giaùo ngoaïi quoác vaø laäp ra Hoäi Coâng Giaùo AÙi Quoác Trung Hoa, moät thöù Giaùo Hoäi Coâng Giaùo do chính phuû kieåm soaùt. Giaùo Hoäi naøy hieän höõu ñoái nghòch vôùi Giaùo Hoäi haàm truù hieäp thoâng vôùi Toøa Thaùnh. Giaùo Hoäi haàm truù naøy bò baùch haïi naëng neà vaø vieäc ñeà cöû giaùm muïc thöôøng khoâng ñöôïc nhaø caàm quyeàn Trung Hoa nhìn nhaän.
Tuy nhieân, theo Stark, vieäc taán phong giaùm muïc phuï taù Joseph Zhang Yinlin ngaøy 4 thaùng Taùm naêm 2015 laø tin quan troïng nhaát, theo vieãn töôïng Coâng Giaùo, phaùt xuaát töø Trung Hoa trong nhieàu naêm qua.
Ñöùc Cha Zhang ñöôïc caû chính phuû Trung Hoa laãn Toøa Thaùnh coâng nhaän, moät vieäc raát ñaùng chuù yù, vì vieäc ñeà cöû giaùm muïc töøng laø phaïm vi tranh chaáp noåi baät nhaát giöõa ñoâi beân trong suoát 60 naêm qua.
Stark cho raèng ñaây laø moät thoûa thuaän raát lôùn vì suoát töø naêm 1950, nhaø caàm quyeàn Trung Hoa vaãn baùc boû söï dính líu cuûa baát cöù toân giaùo naøo coù moái lieân keát vôùi ngoaïi bang. OÂng cuõng cho raèng ngöôøi Theä Phaûn deã daøng chaáp nhaän chính saùch naøy, nhöng ngöôøi Coâng Giaùo thì khoâng. Ñoái vôùi hoï, khoâng coù chuyeän baùc boû Roâma ñöôïc.
Stark nhaéc laïi vuï taán phong giaùm muïc ñaày soùng gioù cho Ñöùc Cha Thaddeus Ma Daqin naêm 2012: ngaøi voán thuoäc Hoäi Coâng Giaùo AÙi Quoác nhöng khi ñöôïc taán phong, ñaõ long troïng tuyeân boá töø boû Hoäi naøy, khieán bò giam taïi nhaø cho tôùi nay.
Döïa vaøo tröôøng hôïp treân, Stark cho raèng vì ñaõ coù söï thoaû thuaän giöõa Baéc Kinh vaø Vatican veà vieäc cöû nhieäm Ñöùc Cha Zhang, neân khoâng coøn lyù do gì khieán ngöôøi Coâng Giaùo cöù tieáp tuïc haàm truù nöõa. OÂng cho raèng phaàn lôùn ngöôøi Coâng Giaùo Trung Hoa, keå caû nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo AÙi Quoác, ñeàu laø nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo ñích thöïc, hoï chæ giaû vôø "aùi quoác" maø thoâi.
Söï thay ñoåi trong ba naêm nay, töø ngaøy taán phong Ñöùc Cha Ma tôùi ngaøy taán phong Ñöùc Cha Zhang, quaû laø lôùn lao: "Toâi heát söùc ngaïc nhieân tröôùc söï thay ñoåi naøy".
Stark coù phaàn thaùi quaù khi cho raèng taïi nhieàu ngoâi laøng, caùc laõnh tuï Coäng Saûn ñòa phöông coâng khai tuyeân xöng ñöùc tin Kitoâ Giaùo cuûa mình baèng caùch ñaët Thaùnh Giaù ôû cöûa ra vaøo, treân töôøng nhaø. OÂng cuõng cho hay, taïi caùc thaønh phoá, Kitoâ höõu kín ñaùo hôn, nhöng raát ñoâng con caùi nam nöõ cuûa caùc vieân chöùc Coäng Saûn trôû laïi Kitoâ Giaùo. Vaø neáu tôùi khuoân vieân caùc ñaïi hoïc öu tuù, baïn seõ heát söùc ngaïc nhieân tröôùc hieän töôïng caùc Kitoâ höõu caûm thaáy nhö ôû nhaø, theo caùch maø "baïn khoâng thaáy taïi caùc cao ñaúng Kitoâ giaùo Hoa Kyø".
Thaäm chí oâng cho raèng coù raát nhieàu giaùo sö Kitoâ Giaùo, vaø Kitoâ Giaùo maïnh nhaát taïi caùc ñaïi hoïc nôi caùc ñaûng vieân töông lai cuûa Ñaûng Coäng Saûn theo hoïc. Ñaây coù theå laø thaønh phaàn cuûa ñieàu ñang xaåy ra ôû haäu tröôøng: caøng ngaøy ngöôøi ta caøng caûm thaáy khoù chòu khi phaûi ñaåy lui Kitoâ Giaùo.
Tieáp tuïc trieät haï thaùnh giaù
Nhieàu ngöôøi nhaéc tôùi söï kieän môùi ñaây: Ñaøi Truyeàn Hình Trung Hoa, hoâm thöù Baåy, 15 thaùng Taùm naêm 2015, ñaõ daønh moät chöông trình ñaëc bieät veà Ñöùc Phanxicoâ khi töôøng thuaät lôøi leõ hieäp thoâng cuûa ngaøi ñoái vôùi thaûm hoïa noå hoùa chaát taïi Thieân Taân khieán hôn 100 ngöôøi cheát vaø raát nhieàu ngöôøi bò thöông.
Chöông trình truyeàn hình treân coäng vôùi vieäc taán phong Ñöùc Cha Zhang môùi ñaây ñöôïc nhieàu ngöôøi chaøo ñoùn nhö moät daáu chæ tích cöïc. Tuy nhieân, khoâng ai queân ñöôïc söï kieän naøy: Chuû Tòch Trung Hoa, Xi Jinping, tieáp tuïc chính saùch baøi Kitoâ Giaùo cuûa oâng ta: caùc löïc löôïng an ninh nhaø nöôùc ñuïc boû thaùnh giaù khoûi caùc thaùp cao, voøng cung, maùi nhaø cuûa gaàn 4,000 ngoâi nhaø thôø ôû tænh Zhejiang.
Thaønh thöû nhaø baùo John Allen cho raèng caàn phaûi thaän troïng tröôùc söï côûi môû cuûa Trung Hoa ñoái vôùi Ñöùc Phanxicoâ, khoâng neân giaûi thích quaù laïc quan ñoái vôùi moät caâu truyeän ñaõ keùo daøi caû 60 naêm nay. Allen ngaàm cho hieåu: ñaây coù theå chæ laø chieán löôïc "luøi moät böôùc tieán hai böôùc" cuõ meøm cuûa Trung Hoa.
Veà vieäc Ñaøi Truyeàn Hình Trung Hoa daønh chöông trình ñaëc bieät noùi veà Ñöùc Phanxicoâ moät caùch coù thieän caûm, theo Allen, chæ laø ñeå phuïc vuï muïc tieâu chính trò ngaén haïn chöù khoâng haún ñeå khai quang neûo ñöôøng tieán tôùi bang giao troïn veïn.
Muïc tieâu aáy laø coá gaéng cuûa Chuû Tòch Jinping trong vieäc laøm tòt ngoøi caùc chæ trích noäi boä cho raèng vuï noå laø do luaät leä an toaøn kyõ ngheä khoâng thoûa ñaùng. Trong boái caûnh naøy, vieäc laøm noåi lôøi hieäp thoâng ñaùng kính cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo theá giôùi, nhaát laø cuûa giaùo hoaøng, seõ laøm daân Trung Hoa tin raèng ñaây laø vieäc laøm cuûa OÂng Trôøi, chöù khoâng haún do sô xuaát cuûa con ngöôøi.
Allen cho bieát theâm raèng vieäc taán phong Ñöùc Cha Zhang cuõng nhaèm muïc tieâu chính trò ngaén haïn, töùc laøm dòu söï choáng ñoái cuûa ngöôøi Coâng Giaùo taïi Tænh Zhejiang tröôùc vieäc caùc löïc löôïng an ninh chính phuû ñöôïc huy ñoäng trieät haï caùc thaùnh giaù khoûi gaàn 4,000 nhaø thôø.
Chöù neáu nôùi roäng goïng kìm kieåm soaùt toân giaùo, taïi sao hoï khoâng traû töï do cho Ñöùc Cha Ma Daqin bò giam ñaõ hôn 3 naêm qua?
Cho tôùi nay, vaãn coøn ít nhaát 2 vò giaùm muïc Coâng Giaùo khaùc vaø 6 vò linh muïc ñang ngoài tuø taïi Trung Hoa töø naêm 1997. Môùi thaùng Hai naêm 2015, thaân nhaân cuûa Ñöùc Cha Cosmas Shi Enxiang, 94 tuoåi, ñöôïc nhaø caàm quyeàn thoâng baùo laø ngaøi ñaõ qua ñôøi. Ñoù laø tin töùc ñaàu tieân veà vò giaùm muïc naøy keå töø ngaøy ngaøi bò baét caùch nay 14 naêm, ñuùng vaøo Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh naêm 2001; heát phaân nöûa thôøi gian naøy, ngaøi phaûi lao ñoäng khoå sai ôû tuoåi treân 80!
Chính vì theá, caùc chuyeân gia laâu ñôøi veà töï do toân giaùo khoù coù theå voäi keát luaän raèng caùc daáu hieäu côûi môû treân coù tính quyeát ñònh.
Rieâng ñoái vôùi Vatican, phöông thöùc laâu nay vaãn laø höôùng veà hoøa giaûi vôùi Baéc Kinh qua vieäc nhaán maïnh raèng: ngöôøi ta coù theå vöøa laø ngöôøi Coâng Giaùo toát vöøa laø moät coâng daân Trung Hoa heát daï trung thaønh. Ñieàu naøy coù nghóa traùnh neù baát cöù tuyeân boá hay cöû chæ coâng khai naøo xem ra khieâu khích vaø tìm ñuû dòp ñeå chöùng toû thieän chí. Phöông thöùc naøy coù theå ñöôïc coi nhö moät phaùn ñoaùn toát, nhöng cuõng coù theå bò coi nhö moät thieáu gaân coát, tuøy theo quan ñieåm töøng ngöôøi. Duø sao, theo Allen, khoâng neân voäi vaõ ngaû theo moät trong hai suy ñoaùn vöøa keå.
Stark cuõng töôøng trình veà vuï trieät haï thaùnh giaù taïi tænh Zhejiang nhöng laïi cho raèng thöù baùch haïi coù tính ñòa phöông hoùa naøy coù theå vì ngöôøi ñöùng ñaàu tænh aáy toû ra phaãn noä tröôùc vieäc nôùi loûng taïi caùc nôi khaùc.
Vuõ Van An