Meï Saàu Bi, Tieáng Haùt Tröôøng Kyø
vaø Moät Cuoäc Hoân Nhaân Ñích Thöïc
Meï Saàu Bi, Tieáng Haùt Tröôøng Kyø vaø Moät Cuoäc Hoân Nhaân Ñích Thöïc.
Nagasaki (VietCatholic News 9-08-2015) - Ngaøy 9 thaùng Taùm naêm 1945, Myõ neùm bom nguyeân töû leân Tröôøng Kyø (Nagasaki) vaø moät cuoäc hoân nhaân lyù töôûng, cuøng vôùi di haïi phoùng xaï, töø ñoù, ñaõ ñöôïc caû theá giôùi Coâng Giaùo bieát ñeán. Ñoù laø cuoäc hoân nhaân cuûa Takashi Nagai maø ôû Vieät Nam, nhöõng ai soáng khoaûng thaäp nieân 1950-1960 ñeàu bieát ñeán döôùi teân Paul Nagai, taùc giaû Tieáng Chuoâng Tröôøng Kyø (Les Cloches de Nagasaki), moät taùc phaåm noåi tieáng ñeán noãi ñaõ ñöôïc bieân dieãn thaønh phim cuøng teân.
Khoâng ai khoâng caûm ñoäng ñoïc caâu naøy cuûa Paul Nagai: "Ñoù laø nhöõng tieáng chuoâng khoâng coøn ñöôïc ñöôïc vang leân trong caùc tuaàn leã vaø naêm thaùng sau ngaøy thaûm hoïa nöõa. Tröôùc ñaây, khoâng bao giôø chuùng laïi khoâng vang leân! Öôùc chi chuùng coù theå vang leân söù ñieäp hoøa bình naøy ôû bình minh ngaøy taän cuøng theá giôùi!"
Nhö ñaõ thöa vôùi quùi ñoäc giaû trong baøi "Nhaân Kyû Nieäm 70 Naêm Thaûm Hoïa Hiroshima", phaàn lôùn ngöôøi Myõ khoâng quan taâm ñeán vieäc doùng leân söù ñieäp hoøa bình maø chæ lo bieän minh cho thaûm hoïa naøy, duø nay ñaõ 70 naêm troâi qua. Tuy nhieân, Linh Muïc Paul Glynn coù khaùc. Môùi ñaây ngaøi vieát veà cuoäc ñôøi Paul Takashi Nagai döôùi töïa ñeà "Tieáng Haùt Tröôøng Kyø" (A Song for Nagasaki, Ignatius Press, 2009).
Ñöôøng nhaân baûn daãn vaøo gaëp Chieân Con
K.V. Turley, khi duyeät cuoán saùch naøy, ñaõ trích daãn lôøi Nagai noùi raèng "cuoäc neùm bom Tröôøng Kyø, nhìn döôùi laêng kính vónh cöûu, trôû thaønh moät baùo hieäu cuûa Khaûi Huyeàn vaø do ñoù, nghòch lyù thay, laø moät khuùc daãn nhaäp ñöa ta vaøo ngaøy Con Chieân xuaát hieän".
Ñoâi khi caùc bieán coá hoaøn caàu chæ ñöôïc hieåu töôøng taän nhôø ñöôïc nhìn döôùi laêng kính nhöõng cuoäc ñôøi caù theå bò vöôùng trong ñoù. Vôùi vieäc kyû nieäm 70 naêm neùm bom Tröôøng Kyø, cuoäc ñôøi cuûa Paul Takashi Nagai, döôùi ngoøi buùt cuûa Cha Paul Glynn ñaõ laøm chính vieäc ñoù, vôùi caùc bieán coá ngaøy 9 thaùng Taùm, 1945: caùc vang doäi cuûa chuùng, caùc haäu quaû cuûa chuùng vaø caû yù nghóa thieâng lieâng nöõa ñeàu ñaõ ñöôïc thaêm doø moät caùch vöôït töôûng töôïng.
Cha Glynn daãn ñoäc giaû Taây Phöông vaøo moät theá giôùi bí aån ñoái vôùi nhieàu ngöôøi trong soá hoï, töùc xaõ hoäi Nhaät Baûn. Nhaân vaät chính cuûa ngaøi, xeùt veà moät bình dieän naøo ñoù, chaúng coù chi ñaùng chuù yù. Moät thanh nieân lôùn leân trong moät gia ñình tröôûng giaû theo truyeàn thoáng Nhaät Baûn. Ñöôïc giaùo duïc vaø coù vaên hoùa. Ñeán thôøi, trôû thaønh moät baùc só. Nhöng roài moät ñieàu gì heát söùc ñaùng chuù yù baét ñaàu xuaát hieän. Chaøng thanh nieân naøy boãng caûm thaáy mình bò loâi cuoán vaøo Kitoâ Giaùo, moät caùch khoâng theå naøo giaûi thích ñöôïc, vaø söï loâi cuoán naøy ngaøy caøng gia taêng. Cuoái cuøng, chaøng baùc só treû tuoåi ñeán troï taïi moät gia ñình Coâng Giaùo ôû Tröôøng Kyø. Thaønh phoá naøy saép trôû thaønh ñòa ñieåm cuûa bieán ñoåi, vaø bieán ñoåi nhieàu caùch hôn Nagai coù theå töôûng töôïng.
Moät gia ñình Coâng Giaùo ôû Tröôøng Kyø, vaøo luùc ñoù, chaúng coù chi môùi laï. Ñaïo Coâng Giaùo ñaõ ñöôïc caùc Nhaø Truyeàn Giaùo Doøng Teân mang ñeán ñaáy töø theá kyû 16 vaø ñaõ soáng soùt, duø haàm truù trong nhieàu theá kyû, vôùi nhöõng naêm thaùng ñau thöông, baùch haïi, tra taán, vaø töû ñaïo, nhöng noù ñaõ soáng soùt. Ñeán thaäp nieân 1930, thaønh phoá ñaõ coù moät nhaø thôø chính toøa Coâng Giaùo, vôùi nhieàu linh muïc baûn xöù troâng coi moät coäng ñoàng tín höõu ngoan ñaïo vaø tích cöïc. Ñoù chính laø theá giôùi Nagai ñaõ böôùc vaøo.
Hình aûnh veõ veà chaøng tuoåi treû naøy chaúng coù chi laø taâng boác caû. Chaøng laø ñaëc tröng cuûa lôùp treû thuoäc theá heä vaø boái caûnh cuûa mình. Bôûi theá, ta caøng thích thuù khi ñoïc ñöôïc cuoäc gaëp gôõ cuûa chaøng vôùi moät neàn vaên hoùa quaù khaùc laï ngay treân maûnh ñaát queâ höông, moät neàn vaên hoùa ta coù theå toùm taét ôû vieäc noù vöøa loâi cuoán chaøng vöøa laøm chaøng sôï haõi, y nhö nhau. Caûm thöùc naøy cuõng laø caûm thöùc cuûa Nguyeãn Khaéc Döông, cöïu khoa tröôûng khoa vaên cuûa Ñaïi Hoïc Ñaø Laït, voán cuõng laø moät taân toøng, trong Quia dilexit humilitatem meam. Vaø cuõng laø caûm thöùc cuûa Haøn Maëc Töû trong Ave Maria: "linh hoàn toâi ôùn laïnh# nhöng loøng vaãn thaám nhuaàn ôn trìu meán!"
Cuõng nhö Nguyeãn Khaéc Döông, taïi taâm ñieåm cuûa söï loâi cuoán naøy khoâng ñôn thuaàn chæ laø moät "lyù töôûng" nhö cuûa Thaàn Ñaïo hay Phaät Giaùo; thay vaøo ñoù, chaøng bò ñaåy veà phía tröôùc nhôø quan saùt nhöõng cuoäc ñôøi vaø söï toát laønh cuûa nhöõng ngöôøi chung quanh chaøng ñang soáng ñieàu maø nhieàu ngöôøi Nhaät vaãn coi nhö thöù ñaïo ngoaïi nhaân.
Moät cuoäc Hoân Nhaân Kitoâ Giaùo
Vôùi cuoäc gaëp gôõ naøy, ñôøi chaøng hoaøn toaøn thay ñoåi. Tröôùc nhaát, moät caùch heát söùc ngöôøi, bôûi tình yeâu nhaân baûn. Ngöôøi ñaøn baø, ngöôøi trôû thaønh vôï chaøng, naøng Midori, laø moät con ngöôøi tuyeät dieäu. Naøng laø con gaùi oâng chuû nhaø Coâng Giaùo, vöøa duyeân daùng, dòu daøng vöøa xinh ñeïp, tinh teá, nhöõng ñaëc tính maø nhieàu phuï nöõ ñoàng baøo naøng cuøng coù chung. Nhöng naøng coù moät ñöùc tính khaùc vôùi haàu heát caùc phuï nöõ khaùc. Nhöng, caùi "ñöùc tính" khaùc naøy laø moät ñieàu chæ thoaùng nhìn ñöôïc baèng "nhöõng con maét khoâng theå nhìn". Noù laø loøng ñaïo ñöùc, chaéc chaén nhö theá, nhöng noù coøn hôn theá nöõa, noù laø söï thaùnh thieän. Moät caùch voâ thöùc, Nagai bò cuoán huùt vaøo ñöùc tính aáy cuõng nhö nhieàu ñöùc tính khaùc cuûa naøng. Cuoäc keát hôïp cuûa hoï khoâng phaûi chæ laø cuoäc keát hôïp cuûa xaùc thaân vaø taâm trí, hay caû yù chí nöõa; maø laø hai linh hoàn gaëp nhau, roài cuøng saùnh böôùc treân neûo ñöôøng thieâng lieâng, moät neûo ñöôøng vónh cöûu ñöôïc hoïa ñoà cho rieâng hai ngöôøi. Noùi taét, ñoù laø ñieàu taïo neân cuoäc hoân nhaân Kitoâ Giaùo.
Caùc bieán coá ngaøy 9 thaùng Taùm naêm 1945 nhö moät cuoàng phong taâm lyù cuoán huùt moïi söï vaøo noù, roài aùm aûnh nhöõng ngöôøi noù cuoán huùt maõi maõi sau ñoù. Ñieàu naøy khoâng ñaâu ñuùng hôn baèng chính cuoäc ñôøi Paul Takashi Nagai. Nhöng Cha Glynn khoâng chuù troïng tôùi vieäc tranh luaän veà cuoäc neùm bom naøy hay veà Chieán Tranh Thaùi Bình Döông noùi chung, xem ai ñuùng ai sai. Ngaøi muoán keå laïi caâu truyeän cuûa moät linh hoàn, vaø caùc bieán coá rung chuyeån caû ñòa caàu naøy ñaõ bieán ñoåi chính caùi taàm thöôøng cuûa cuoäc soáng Nagai vaø gia ñình oâng ra sao, khieán taïo ra moät phaûn öùng ngoaïi thöôøng. Caùc ñieàu ngaøi thuaät laïi vöøa gaây ngôõ ngaøng vöøa laøm ta xuùc ñoäng nhôø caùc chi tieát coù lieân quan: nhöõng ñieàu nhoû moïn cuûa moät gia ñình, cuûa moät caëp vôï choàng, vieäc saün saøng cho "moät ngaøy bình thöôøng", nhöõng lôøi "chaøo taïm bieät" thoaùng qua nhöng ñaõ trôû thaønh coá ñònh khi caùc bieán coá baét ñaàu traøn ngaäp hoï moät caùch hoï chöa bao giôø döï kieán, chöa bao giôø yeâu caàu, vaø seõ khoâng bao giôø trôû lui, nhöng taát caû chæ laø do moät tai naïn.
Tröôøng Kyø, ngaøy aáy, khoâng phaûi laø muïc tieâu döï tính. Caùc söï kieän nhö theá laøm ta chôït böøng tænh: cuoäc ñôøi ñoâi khi tình côø laø theá. Trong tröôøng hôïp naøy, chæ laø tính sai, moät laàm laãn, vaø laø moät laàm laãn ñem ñeán caùi cheát cho haøng möôøi ngaøn ngöôøi vaø laøm cuoäc soáng nhöõng ngöôøi soáng soùt taû tôi ñeán khoâng theå naøo cöùu vaõn, vaø taát caû, chæ trong moät nhaùy maét huyeàn nhieäm, khoâng bieát ñeán töø ñaâu. Luùc ñoù, Nagai, moät ngöôøi choàng, moät ngöôøi cha, moät baùc só vaø moät taân toøng Coâng Giaùo ñaùng kính, ñang coù maët ôû ñaáy. Ñôøi oâng töø ñoù maõi maõi dính lieàn vôùi thaønh phoá naøy, moät thaønh phoá chaúng bao giôø ñeå oâng rôøi khoûi nöõa.
Xeùt veà nhieàu phöông dieän, saùch cuûa Cha Glynn laø böùc chaân dung moâ taû moät cuoäc hoân nhaân, vaø laø moät cuoäc hoân nhaân khoâng heà ñöôïc lyù töôûng hoùa. Nagai töøng tranh ñaáu vôùi chính loøng ích kyû cuûa mình; vieäc thaêng tieán ngheà nghieäp cuûa oâng dieãn tieán cuøng vôùi noãi aùm aûnh khoân nguoâi muoán nghieân cöùu y khoa. Thoaït ñaàu, caùi giaù xuùc caûm truùt heát leân vai vôï con oâng. Nhöng caøng lôùn leân trong nieàm tin môùi khaùm phaù, oâng caøng yù thöùc ñöôïc caùi giaù ñaét ñoû naøy, vaø yù thöùc naøy chöa bao giôø moàn moät baèng ngaøy oâng maát vôï, thaùng Taùm aáy. Ngaøy aáy, sau khi luïc loïi ñoáng gaïch vöõa cuûa caên nhaø xuïp ñoå, oâng tìm ra di haøi vôï ñaõ thaønh than. Vaãn naém chaët trong tay naøng laø xaâu chuoãi Maân Coâi: naøng ñaõ lieân læ duøng noù caàu nguyeän cho ngöôøi choàng töông lai trôû laïi ñaïo, vaø noù laø vaät cuoái cuøng chaøng nhìn thaáy naøng naém chaët trong tay; caùc lôøi caàu nguyeän cuûa naøng cho choàng vaø cho caùc con moà coâi meï nay ñaõ phaûi töø moät nôi khaùc roài.
Nagai maát quaù nhieàu vaøo muøa heø naêm 1945, nhöng sau ñoù, oâng nhaän ñöôïc moät quaø phuùc voâ giaù: Thaùnh Giaù. Moät caùch baát ngôø, Thaùnh Giaù ñaõ ñeán gaëp oâng, vaø khi nhaän ra noù, oâng oâm laáy noù vaø hoân kính noù.
Höõu Hình boïc Voâ Hình
Bí quyeát cuûa cuoán saùch thì chæ ngöôøi coù ñöùc tin môùi bieát: ñôøi soáng coù moät thöïc taïi höõu hình beân ngoaøi duøng ñeå boïc caùi loõi saâu hôn beân trong, moät caùi loõi thöôøng laø daáu aån, caùi loõi taâm linh. Traùi bom nguyeân töû ñeå laïi caùc hình aûnh "tieâu cöïc" khaép phoá xaù Tröôøng Kyø theá naøo, thì noù cuõng baät mí cho Nagai thaáy heát caùi "tieâu cöïc" cuûa cuoäc ñôøi nhö theá. Moïi bieán coá vaø thöïc söï moïi con ngöôøi ñeàu ñeå laïi moät yù nghóa sieâu nhieân laø theá. Chính söï bieán ñoåi naøy, hôn baát cöù ñieàu gì khaùc, töø nay khôûi ñaàu giai ñoaïn choùt vaø huyeàn nhieäm nhaát cuûa ñôøi oâng.
Tuy nhieân, nhöõng gì xaåy ra tieáp theo ñoù ñaõ trôû thaønh ñeà taøi tranh caõi. Nagai cuõng chuû tröông raèng nhöõng gì dieãn ra trong thaùng Taùm aáy, duø coù tính heát söùc baûn thaân, nhöng coù moät yù nghóa saâu saéc hôn cho toaøn theå nöôùc Nhaät. Caùc kinh hoaøng giaùng xuoáng laõnh thoå ñoù coù lieân heä vôùi caùc haønh ñoäng tröôùc ñoù vaø tinh thaàn quaân phieät maø caùc nhaø laõnh ñaïo Nhaät voán coå vuõ. Tuy nhieân, ñoù khoâng phaûi laø moät thöù "chuùc döõ". Traùi laïi, cuoäc neùm bom Tröôøng Kyø, nhìn döôùi laêng kính vónh cöûu, trôû thaønh moät baùo hieäu cuûa Khaûi Huyeàn vaø do ñoù, nghòch lyù thay, laø moät khuùc daãn nhaäp ñöa ta vaøo ngaøy Con Chieân xuaát hieän. Nay, Nagai chæ hieåu caùc bieán coá naøy baèng caùc haïn töø huyeàn nhieäm. Caùc taâm tö cuûa oâng bò nhieàu ngöôøi choáng ñoái, nhöng coù ngöôøi coi ñaây nhö böôùc ñaàu cuûa haøn gaén, cho hoï vaø cho caû ñaát nöôùc.
Nhöõng naêm cuoái ñôøi cuûa Nagai, ít oûi thoâi, oâng qua ñôøi thaùng Naêm, naêm 1951 (43 tuoåi), laø nhöõng ngaøy giôø cuûa caàu nguyeän, chieâm nieäm vaø heát loøng chaêm soùc con caùi. Tröôùc khi qua ñôøi khoâng laâu, oâng chuïp chung vôùi con gaùi Kayano moät böùc hình. Maét oâng nhö nhìn quaù söï cheát thaáy caû moät Voâ Haïn phía sau trong khi con gaùi maét ñaày tin töôûng vaø bình an doõi nhìn phía tröôùc. Göông maët boá con noùi leân gia ñình, noùi leân tình yeâu nhaân baûn vaø sieâu nhieân, vaãn tieáp tuïc soáng coøn baát chaáp nhöõng ñieàu toài teä nhaát maø baát cöù cuoäc chieán tranh naøo cuõng mang tôùi.
Ñieàu cuõng ñaùng noùi laø traùi bom nguyeân töû huûy dieät nhaø thôø chính toøa nhöng chöøa moät caáu truùc: ñoù laø töôïng Ñöùc Meï Saàu Bi ñaët phía tröôùc nhaø thôø. Töø hieän taïi nhìn trôû lui quaù khöù, khoâng ai khoâng keát luaän raèng chaúng coøn böùc tranh naøo caûm ñoäng baèng böùc tranh Meï Thieân Chuùa ñöùng nhìn nhöõng gì coøn soùt laïi cuûa Tröôøng Kyø: moät "luõng nöôùc maét" theo nghóa ñen!
Töôûng cuõng neân theâm: loøng ñaïo ñöùc cuûa Paul Nagai khieán oâng ñöôïc xöng tuïng laø OÂng Thaùnh Tröôøng Kyø vaø hieän oâng ñöôïc Giaùo Hoäi thöøa nhaän laø Toâi Tôù Thieân Chuùa, böôùc ñaàu tieân trong tieán trình phong thaùnh cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo.
Treân ñaây, ta thaáy oâng ñöôïc loøng ñaïo haïnh cuûa vôï töông lai "quaät ngaõ", nhö Thaùnh Phaoloâ bò ngöïa quaät ngaõ treân ñöôøng Ñamaùt. Nhöng thöïc ra, chính Blaise Pascal vôùi caâu noùi: "con ngöôøi chæ laø caây saäy, yeáu ôùt nhaát trong thieân nhieân; nhöng laø caây saäy bieát suy nghó" ñaõ laø nam chaâm ñaàu tieân khieán oâng löu yù tôùi Kitoâ Giaùo, ngay naêm ñaàu hoïc y khoa. OÂng say meâ ñoïc "Les Penseùes", nhôø theá khi tôùi vôùi gia ñình Midori, moät gia ñình Coâng Giaùo ngoan ñaïo, oâng coù caûm tình ngay.
Ngaøy 9 thaùng Saùu naêm 1934, oâng gia nhaäp Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Hai thaùng sau, oâng thaønh hoân vôùi Midori. Hai oâng baø sinh ñöôïc 4 ngöôøi con: 1 trai, 3 gaùi. Kayano laø con gaùi uùt, qua ñôøi naêm 2008. OÂng töøng gaëp Thaùnh Maximilian Kolbe khi ngaøi cö nguï taïi Tröôøng Kyø vaø khi ñaõ bò tai naïn nguyeân töû, chính oâng ñaõ nghe thaáy "tieáng" thuùc giuïc oâng xin söï baàu cöû cuûa ngaøi vaø chöùng chaåy maùu cuûa oâng ñaõ ngöng laïi caùch laï luøng.
OÂng töøng ñöôïc gaëp nhöõng ngöôøi noåi tieáng nhö Helen Keller naêm 1948, Nhaät Hoaøng Hirohito naêm 1949 vaø Ñöùc Hoàng Y Gilroy, ñaëc söù cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, cuøng naêm.
OÂng qua ñôøi giöõa luùc chôø töôïng Ñöùc Meï do Hoäi Y Só YÙ göûi taëng. OÂng thôû hôi thôû cuoái cuøng luùc 9 giôø 50 ñeâm 1 thaùng Naêm naêm 1951, ñöôïc an taùng 2 ngaøy sau. Ngaøy 14 thaùng Naêm, buoåi töôûng nieäm oâng chính thöùc ñöôïc khai maïc, vôùi söï tham döï cuûa 20,000 ngöôøi, thaønh phoá Tröôøng Kyø daønh moät phuùt im laëng vaø chuoâng moïi cô sôû toân giaùo ñeàu rung. Xaùc oâng ñöôïc choân caát taïi nghóa trang quoác teá Sakamoto.
Vuõ Van An