Noäi dung cuoäc hoïp baùo cuûa Ñöùc Phanxicoâ
treân chuyeán bay töø Paraguay veà Roâma
Noäi dung cuoäc hoïp baùo cuûa Ñöùc Phanxicoâ treân chuyeán bay töø Paraguay veà Roâma.
Roma (VietCatholic News 14-07-2015) - Treân chuyeán bay töø Paraguay trôû veà Roâma ngaøy 12 thaùng 7 naêm 2015, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ daønh 64 phuùt cho cuoäc hoïp baùo treân khoâng. Ngaøi ñaõ traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa caùc kyù giaû ñi theo lieân quan tôùi chính trò, cuoäc toâng du Hoa Kyø vaøo thaùng 9 naêm 2015, vaø caûm giaùc khi chuïp aûnh "töï xöôùng".
Cha Federico Lombardi: Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ noùi raèng ngaøi daønh cho chuùng ta moät tieáng ñoàng hoà chöù khoâng nhieàu hôn. Thaønh thöû, xin quùy vò bieát cho ñaáy laø giôùi haïn. Chuùng ta seõ dieãn tieán theo giôùi haïn ñoù, vaø ñeán moät ñieåm naøo ñoù, chuùng ta seõ keát thuùc. Baây giôø, vôùi caâu hoûi ñaàu tieân, chuùng ta nhöôøng choã cho Anibal Velazquez töø Paraguay...
Ñöùc Phanxicoâ: Chaøo buoåi chieàu moïi ngöôøi vaø xin caùm ôn vì coâng vieäc quùy vò ñaõ thöïc hieän. Haún noù laøm quùi vò meät moûi. Xin caùm ôn!
Anibal Velazquez: Kính chaøo Ñöùc Thaùnh Cha. Con laø Anibal Velazquez ngöôøi Paraguay. Chuùng con caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ naâng Ñeàn Ñöùc Meï Caacupeù leân haøng moät vöông cung thaùnh ñöôøng, nhöng ngöôøi Paraguay töï hoûi: taïi sao chuùng ta chöa coù moät Hoàng Y? Paraguay maéc toäi gì maø chuùng ta laïi chöa coù moät vò Hoàng Y? Coù phaûi coøn xa vôøi laém chuùng ta môùi coù moät vò Hoàng Y khoâng?
Ñöùc Phanxicoâ: Ñöôïc laém, (nhöng) khoâng coù Hoàng Y ñaâu phaûi laø caùi toäi. Phaàn lôùn caùc nöôùc treân theá giôùi ñaâu coù Hoàng Y naøo, ña soá (khoâng coù). Tính quoác gia cuûa caùc Hoàng Y, toâi khoâng nhôù chuùng laø bao nhieâu, nhöng chæ laø thieåu soá so vôùi toaøn boä.
Ñuùng theá, Paraguay chöa bao giôø coù moät Hoàng Y cho tôùi nay, nhöng toâi khoâng theå cho oâng moät lyù do. Ñoâi khi, phaûi löôïng giaù, nghieân cöùu hoà sô töøng tröôøng hôïp moät, oâng phaûi xeùt con ngöôøi, ñaëc suûng, nhaát laø cuûa vò Hoàng Y xem coù theå coá vaán vaø trôï giuùp Ñöùc Giaùo Hoaøng trong vieäc cai quaûn Giaùo Hoäi hoaøn vuõ hay khoâng. Duø thuoäc moät Giaùo Hoäi ñaëc thuø, vò Hoàng Y ñöôïc nhaäp tòch vaøo Giaùo Hoäi Roâma, vaø caàn coù moät vieãn kieán phoå quaùt. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa khoâng vò giaùm muïc naøo ôû Paraguay coù nhöõng ñieàu ñoù. Nhöng oâng luoân phaûi choïn moät con soá, oâng khoâng theå vöôït qua giôùi haïn 120 vò Hoàng Y coù quyeàn baàu cöû#
Bolivia ñaõ coù hai Hoàng Y. Urugauy ñaõ coù hai. (Ñöùc Hoàng Y) Antonio Maria Barbieri (ghi chuù cuûa ban bieân taäp:ngaøi laø Toång Giaùm Muïc Montevideo 1940-1976 vaø ñöôïc naâng leân haøng Hoàng Y naêm 1958) vaø ñöùc Hoàng Y hieän nay (ghi chuù cuûa ban bieân taäp: Fernando Sturla). Coøn caùc nöôùc Myõ Chaâu La Tinh khaùc nöõa... Moät soá nöôùc Trung Myõ cuõng chöa coù Hoàng Y naøo. Toâi khoâng nhôù roõ, nhöng nhaát ñònh khoâng coù toäi gì caû, coøn tuøy hoaøn caûnh vaø con ngöôøi, ñaëc suûng ñeå nhaäp tòch. Vieäc naøy khoâng noùi leân baát cöù nhuïc maï naøo hoaëc caùc giaùm muïc Paraguay voâ giaù trò. Moät soá vò raát vó ñaïi. Hai vò [nghe khoâng roõ] ñaõ taïo neân lòch söû ôû Paraguay. Taïi sao caùc vò khoâng ñöôïc naâng leân haøng Hoàng Y? Vì khoâng coù cô hoäi. Chaéc chaén khoâng phaûi laø chuyeän thaêng thöôûng. Toâi xin ñaët ra moät caâu hoûi khaùc: Paraguay coù xöùng ñaùng coù Hoàng Y khoâng, neáu ta nhìn vaøo Giaùo Hoäi Paraguay? Toâi daùm noùi laø coù, hoï xöùng ñaùng ñöôïc hai Hoàng Y. Noù khoâng lieân quan gì tôùi coâng phuùc caû. Noù laø moät Giaùo Hoäi sinh ñoäng, moät Giaùo Hoäi vui töôi, moät Giaùo Hoäi coù tinh thaàn chieán ñaáu vôùi moät lòch söû veû vang.
Cha Federico Lombardi: Moät trieäu laàn caùm ôn. Vaø baây giôø xin nhöôøng choã cho hai ñoàng nghieäp töø Bolivia laø Priscilla vaø Cecilia ñang ôû ñaây, hoï noùi hoï chæ hoûi moät caâu hoûi.
Priscilla Quiroga Sarmiento (Cadena "A" Red Nacional): Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, xin laøm ôn, chuùng con muoán bieát caùc tieâu chuaån cuûa Ñöùc Thaùnh Cha veà vieäc lieäu Ñöùc Thaùnh Cha coù xem xeùt khaùt voïng cuûa ngöôøi Bolivia muoán coù ñöôøng ñoäc laäp aên thoâng ra bieån, trôû laïi vôùi traïng thaùi coù ñöôøng ñoäc laäp aên thoâng ra Thaùi Bình Döông hay khoâng.
Cecilia Dorado Nava, (El Deber): Vaø kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, trong tröôøng hôïp Chile vaø Bolivia yeâu caàu söï trung gian cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, thì Ñöùc Thaùnh Cha coù chaáp nhaän khoâng?
Ñöùc Phanxicoâ: Ñeå traû lôøi caâu hoûi, vaán ñeà laøm trung gian laø moät vaán ñeà teá nhò. Vaø, chæ laø böôùc cuoái cuøng. Toâi muoán noùi AÙ Caên Ñình töøng soáng vaán ñeà naøy vôùi Chile, vaø ñoù thöïc söï laø vieäc chaám döùt moät cuoäc chieán tranh, moät tình theá cöïc kyø khaéc nghieät, vaø ñaõ ñöôïc ñöông ñaàu raát toát bôûi nhöõng ngöôøi ñöôïc Toøa Thaùnh ñeà cöû, phía sau hoï luoân coù Ñöùc Gioan Phaoloâ II, ngaøi raát quan taâm, vaø bôûi thieän chí cuûa caû hai quoác gia, nhöõng nöôùc töøng tuyeân boá raèng "haõy xem xem vieäc naøy coù tieán trieån hay khoâng".
Ñieàu laï laø: ít nhaát taïi AÙ Caên Ñình, coù moät nhoùm ngöôøi khoâng bao giôø muoán coù söï trung gian naøy vaø khi Toång Thoáng (Raul) Alfonsin môû cuoäc tröng caàu daân yù ñeå xem xem ñeà nghò laøm trung gian coù ñöôïc chaáp thuaän hay khoâng, thì hieån nhieân, ñaïi ña soá trong nöôùc ñeàu traû lôøi "coù" aáy theá moät nhoùm ngöôøi laïi khaùng cöï, luoân luoân khaùng cöï.
Veà tröôøng hôïp laøm trung gian, ít khi naøo caû nöôùc nhaát trí heát. Nhöng ñoù laø bieän phaùp cuoái cuøng, coøn coù nhieàu phöông tieän ngoaïi giao khaùc coù theå giuùp trong tröôøng hôïp naøy, caùc ñieàu giaûi vieân, v.v...
Cho tôùi nay, toâi vaãn luoân phaûi raát toân troïng veà vieäc naøy vì Bolivia ñaõ khaùng aùn leân toøa aùn quoác teá. Thaønh thöû hieän luùc naøy, neáu toâi ñöa ra nhaän ñònh, trong tö caùch nguyeân thuû quoác gia, ngöôøi ta coù theå giaûi thích raèng toâi coá gaéng pha mình vaøo chuû quyeàn moät quoác gia khaùc vaø laø ngöôøi khoâng toân troïng quyeát ñònh cuûa nhaân daân Bolivia ñaõ thöïc hieän vuï khaùng aùn naøy. Ñieàu naøy haù khoâng ñuùng sao?
Toâi cuõng bieát ñaõ coù nhöõng ñieån hình muoán ñoái thoaïi tröôùc ñaây. Toâi khoâng nhôù roõ. Coù ngöôøi coù laàn ñaõ noùi vôùi toâi nhö theá naøy: coù luùc hoï ñaõ gaàn ñaït ñöôïc moät giaûi phaùp. Ñoù laø thôøi Toång Thoáng Lagos, Toång Thoáng Lagos cuûa Chile, nhöng toâi noùi ñieàu naøy maø khoâng coù caùc chi tieát chính xaùc. Noù chæ laø lôøi nhaän ñònh ngoû vôùi toâi töø Ñöùc Hoàng Y Errazuriz, nhöng toâi khoâng muoán noùi ñieàu gì ngu xuaån veà vieäc naøy.
Tuy nhieân, coù moät ñieàu toâi muoán laøm saùng toû: luùc ôû Nhaø Thôø Chính Toøa Bolivia, toâi coù ñeà caäp tôùi vaán ñeà naøy moät caùch heát söùc teá nhò, coù löu yù tôùi tình hình khaùng aùn leân toøa aùn quoác teá. Toâi hoaøn toaøn nhôù ngöõ caûnh naøy: anh em phaûi ñoái thoaïi vôùi nhau, ngöôøi Myõ Chaâu La Tinh phaûi ñoái thoaïi vôùi nhau. Ñeå taïo ra moät Queâ Höông Vó Ñaïi, ñoái thoaïi laø ñieàu caàn thieát. (Ñeán ñoù) Toâi döøng laïi, giöõ im laëng, roài noùi: "toâi nghó tôùi bieån" vaø roài toâi tieáp tuïc "ñoái thoaïi vaø ñoái thoaïi". Toâi nghó ñieàu roõ raøng laø vieäc leân tieáng cuûa toâi coù yù noùi tôùi vaán ñeà naøy, duø vaãn toân troïng tình theá nhö ñang ñöôïc trình baày.
Noù ñang naèm ôû toøa aùn quoác teá, moät toøa aùn khoâng theå noùi tôùi trung gian hay ñieàu giaûi. Chuùng ta phaûi chôø ñôïi thoâi.
...[Khoâng nghe roõ caâu hoûi tieáp tuïc cuûa caùc nhaø baùo Bolivia]...
Ñöùc Phanxicoâ: Luoân luoân coù neàn taûng coâng lyù khi coù söï thay ñoåi caùc bieân giôùi laõnh thoå, nhaát laø sau moät cuoäc chieán tranh. Thaønh thöû, ñang coù söï lieân tuïc duyeät laïi vieäc naøy. Toâi xin noùi raèng trình baày moät vaán ñeà nhö theá naøy, nhö nguyeän voïng naøy, laø ñieàu khoâng ñuùng ñaén. Toâi nhôù naêm 1960, khoâng, naêm 1961, luùc toâi hoïc trieát naêm thöù nhaát, chuùng toâi coù ñöôïc phaân phoái moät taøi lieäu veà Bolivia, töø moät Cha vöøa ñeán töø Bolivia. Toâi tin noù coù töïa ñeà "Möôøi Hai Ngoâi Sao". Bolivia coù bao nhieâu tænh nhæ?
Dorado Nava: Chín phaân boä.
Ñöùc Phanxicoâ: Vaäy thì noù coù töïa laø "Möôøi Ngoâi Sao". Vaø noù trình baày moãi phaân boä trong 9 phaân boä naøy, vaø cuoái cuøng laø phaân boä thöù möôøi, vaø coâ thaáy bieån maø chaúng coù lôøi ghi chuù gì caû. Hình aûnh aáy coøn maõi trong taâm trí toâi, thaønh thöû roõ raøng ñaây laø moät nguyeän voïng. Sau cuoäc chieán tranh kieåu naøy, thieät haïi ñaõ xaåy ra vaø toâi tin ñieàu quan troïng laø: tröôùc nhaát phaûi ñoái thoaïi, thöông thuyeát laønh maïnh. Nhöng hieän nay, ñoái thoaïi ñaõ bò ngöng vì vieäc khaùng aùn leân The Hague.
Cha Federico Lombardi: Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, xin caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha ngaøn laàn. Baây giôø, chuùng toâi nhöôøng choã cho Freddy Paredes cuûa Ecuador.
Freddy Paredes (Caceres, Teleamazonas): Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, con xin chaøo Ñöùc Thaùnh Cha buoåi toái. Xin caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha nhieàu. Ecuador bò ruùng ñoäng tröôùc chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, vaø sau khi Ñöùc Thaùnh Cha rôøi xöù sôû, nhöõng ngöôøi choáng ñoái chính phuû ñaõ trôû laïi caùc ñöôøng phoá. Xem ra hoï muoán söû duïng söï hieän dieän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha taïi Ecuador moät caùch chính trò, nhaát laø vì caâu Ñöùc Thaùnh Cha noùi, "nhaân daân Ecuador töøng ñöùng leân moät caùch xöùng phaåm giaù". Con muoán hoûi Ñöùc Thaùnh Cha, neáu coù theå, Ñöùc Thaùnh Cha coù yù noùi gì vôùi caâu noùi ñoù? Ñöùc Thaùnh Cha coù thieän caûm ñoái vôùi döï aùn chính trò cuûa Toång Thoáng Correa khoâng? Ñöùc Thaùnh Cha coù tin raèng caùc khuyeán caùo toång quaùt ngaøi ñöa ra trong chuyeán vieáng thaêm Ecuador, caùc khuyeán caùo tìm caùch caûi thieän phaùt trieån, ñoái thoaïi, xaây döïng daân chuû vôùi nieàm hy voïng ñeå laïi sau löng neàn vaên hoùa vöùt boû, nhö Ñöùc Thaùnh Cha quen goïi noù, coù ñaõ ñöôïc thöïc haønh taïi Ecuador chöa?
Ñöùc Phanxicoâ: Hieån nhieân, toâi bieát coù nhieàu vaán ñeà vaø ñình coâng chính trò. Toâi bieát theá. Toâi khoâng bieát caùc phöùc taïp cuûa neàn chính trò Ecuador. Neân neáu toâi ñöa ra yù kieán thì coù theå laø ñieàu gaây khoù chòu. Sau naøy, ngöôøi ta baûo toâi raèng trong chuyeán vieáng thaêm cuûa toâi coù moät thöù taïm ngöng naøo ñoù maø vì vaäy toâi raát caùm ôn, vì ñoù laø cöû chæ cuûa daân phaùt bieåu baèng chaân moät loøng toân troïng naøo ñoù ñoái vôùi chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Toâi xin caùm ôn vì ñieàu ñoù vaø raát traân troïng noù. Nhöng neáu söï vieäc laïi taùi tuïc, thì hieån nhieân, caùc cuoäc tranh luaän chính trò... vaø lieân quan tôùi caâu noùi oâng nhaéc laïi: toâi coù yù noùi tôùi yù thöùc lôùn hôn maø nhaân daân Ecuador ñaõ coù ñöôïc, ñoù laø loøng can ñaûm... Khoâng bao laâu tröôùc ñaây, ñaõ coù moät cuoäc chieán tranh bieân giôùi vôùi Peru, thaønh thöû coù moät lòch söû chieán tranh. Roài, coù moät yù thöùc lôùn hôn ñoái vôùi haøng loaït caùc tính ña daïng cuûa Ecuador veà saéc toäc, vaø ñieàu naøy ñem laïi phaåm giaù. Ecuador khoâng phaûi laø moät quoác gia cuûa vieäc vöùt boû, thaønh thöû noù coù yù noùi tôùi nhaân daân nhö moät toaøn theå vaø taát caû caùc phaåm giaù cuûa daân toäc naøy, moät daân toäc, sau chieán tranh bieân giôùi, ñaõ ñöùng leân vaø moät laàn nöõa yù thöùc roõ hôn phaåm giaù cuûa mình vaø söï phong phuù cuûa noù trong tính ña daïng vaø tính muoân maàu muoân veû cuûa noù, neân khoâng theå chæ gaùn lôøi ñoù cho moät tình theá chính trò cuï theå naøo, töø daáu chæ naøy qua daáu chæ noï, vì cuøng caâu noùi ñoù ñaõ ñöôïc duøng ñeå giaûi thích caû hai tình theá aáy, moät ai ñoù baûo toâi theá, toâi khoâng thaáy ñieàu ñoù.
Noùi raèng Ecuador ñöùng leân vaø nhöõng ngöôøi choáng ñoái chính phuû# Moät caâu noùi coù theå bò leøo laùi, vaø toâi tin raèng trong caâu noùi naøy, ta phaûi heát söùc thaän troïng. Vaø toâi xin caùm ôn oâng ñaõ ñaët caâu hoûi vì ñoù laø caùch chöùng toû söï thaän troïng. OÂng ñaõ ñöa ra moät ñieån hình cho vieäc phaûi thaän troïng.
Vaø neáu quí vò cho pheùp toâi, vaø neáu khoâng ai hoûi toâi ñieàu naøy nöõa, thì toâi xin daønh theâm 5 phuùt nhö moät nhöôïng boä, neáu chuùng ta caàn ñeán. Trong vieäc laøm cuûa quùi vò, vieäc giaûi thích moät baûn vaên laø ñieàu raát quan troïng. Moät baûn vaên khoâng theå ñöôïc giaûi thích chæ trong moät caâu ñôn ñoäc. Vieäc giaûi thích phaûi aùp duïng cho toaøn boä ngöõ caûnh. Coù nhöõng caâu chính xaùc laø chìa khoùa ñeå giaûi thích, laïi coù nhöõng caâu khoâng phaûi nhö theá, nhöõng caâu noùi "tieän theå" hay "coù tính trang trí" (plasticas). Thaønh thöû, neân nhìn hoaøn caûnh trong toaøn boä ngöõ caûnh cuûa noù. Thaønh thöû nhìn vaøo lòch söû, ñang laø lòch söû luùc ñoù hay ñang nhìn vaøo quaù khöù, ta caàn giaûi thích moät bieán coá vôùi moät giaûi thích veá thôøi gian aáy. Toâi khoâng bieát, nhöng thí duï thaäp töï chinh chaúng haïn, ta haõy giaûi thích caùc thaäp töï chinh baèng moät loái giaûi thích ngöôøi ta nghó gì luùc ñoù, khoâng phaûi sao? Chìa khoùa ñeå giaûi thích moät dieãn töø, baát cöù baûn vaên naøo, laø khoa giaûi thích toaøn dieän, khoâng rôøi raïc, taùch bieät. Xin quùi vò tha thöù, toâi khoâng muoán chôi troø "thaày giaùo maän" (plum teacher = maestro ciruela, moät kieåu noùi cuûa ngöôøi AÙ Caên Ñình aùm chæ moät thaày giaùo luoân luoân noùi huyeân hoang, roãng tueách), nhöng toâi noùi ñieàu naøy ñeå giuùp quùi vò.
Baây giôø, ta neân noùi tôùi ngöôøi Guarani khaûi khoâng?
Cha Federico Lombardi: Baây giôø, chuùng ta nhöôøng choã cho Stefania Falasca cuûa tôø Avvenire, thuoäc nhoùm noùi tieáng YÙ vaø chuùng ta chôø (Ñöùc Thaùnh Cha) traû lôøi baèng tieáng Guarani. Trong khi aáy, Anna Matranga, ñang chuaån bò cho nhoùm noùi tieáng Anh.
Stefania Falasca, (Avvenire): Thaønh thöû, chuùng con nghó ñieàu naøy: trong baøi dieãn vaên ñoïc taïi Bolivia tröôùc caùc phong traøo bình daân, Ñöùc Thaùnh Cha noùi tôùi chuû nghóa taân thöïc daân vaø vieäc thôø ngaãu thaàn tieàn baïc maø neàn kinh teá ñang vôõ hoang vaø veà vieäc aùp ñaët caùc phöông phaùp khaéc khoå luoân nhaèm thaét "tuùi", thaét "ñai löng" ngöôøi ngheøo. Tuaàn naøy taïi AÂu Chaâu, chuùng ta ñang coù tröôøng hôïp Hy Laïp vaø soá phaän cuûa Hy laïp, coù nguy cô seõ phaûi rôøi boû ñoàng tieàn AÂu Chaâu. Ñöùc Thaùnh Cha nghó gì veà ñieàu ñang dieãn ra taïi Hy Laïp vaø noù lieân quan tôùi toaøn boä AÂu Chaâu ra sao?
Ñöùc Phanxicoâ: Tröôùc nhaát, taïi sao laïi coù vieäc toâi leân tieáng taïi hoäi nghò caùc phong traøo bình daân? Ñaây laø hoäi nghò laàn thöù hai. Laàn ñaàu hoïp taïi Vatican, taïi hoäi ñöôøng cuõ cuûa thöôïng hoäi ñoàng. Taïi ñaáy coù khoaûng hôn döôùi 120 ngöôøi. Ñaây laø ñieàu (Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà) Coâng Lyù vaø Hoøa Bình toå chöùc, nhöng toâi khaù gaàn guõi vôùi noù vì ñaây laø moät bieán coá treân toaøn theá giôùi, khaép theá giôùi, caû ôû Ñoâng Phöông, ôû Phi Luaät Taân, ôû AÁn Ñoä vaø ôû Thaùi Lan. Ñaây laø caùc phong traøo töï toå chöùc laáy mình, khoâng chæ ñeå phaùn ñoái nhöng ñeå tieán veà phía tröôùc, ñeå soáng, hoï laø caùc phong traøo coù söùc maïnh. Nhöõng ngöôøi naøy, vaø coù nhieàu ngöôøi, nhieàu ngöôøi trong soá hoï, khoâng caûm thaáy ñöôïc caùc nghieäp ñoaøn ñaïi dieän vì hoï noùi nghieäp ñoaøn hieän ñang laø moät thöù coâng ty khoâng chòu ñaáu tranh, toâi hôi ñôn giaûn hoùa moät chuùt, nhöng nhieàu ngöôøi coù yù töôûng laø caùc nghieäp ñoaøn khoâng tranh ñaáu cho quyeàn lôïi cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo khoå nhaát. Giaùo Hoäi khoâng theå döûng döng. Giaùo Hoäi coù moät hoïc thuyeát xaõ hoäi, vaø caùc cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc phong traøo naøy, vaø ñoái thoaïi raát toát. Quùi vò thaáy ñoù. Quùi vò thaáy nieàm phaán khôûi khi caûm thaáy Giaùo Hoäi khoâng soáng xa chuùng ta, Giaùo Hoäi coù moät hoïc thuyeát giuùp ta chieán ñaáu vôùi tình theá naøy. Ñoù laø ñoái thoaïi. Khoâng phaûi Giaùo Hoäi choïn löïa moät phöông thöùc voâ chính phuû. Khoâng, Giaùo Hoäi khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi voâ chính phuû. Giaùo Hoäi laøm vieäc. Giaùo Hoäi coá gaéng laøm raát nhieàu vieäc, ngay caû lieân quan tôùi raùc röôûi, nhöõng gì ngöôøi ta boû ñi. Giaùo Hoäi laø nhöõng coâng nhaân thöïc söï. Ñoù laø ñieàu ñaàu tieân, söï quan troïng cuûa noù.
Roài, ngöôøi khaùc. Haõy cho toâi hay.
...[Khoâng nghe thaáy, caâu hoûi ñeå laøm saùng toû]...
Ñöùc Phanxicoâ: Veà Hy Laïp vaø heä thoáng quoác teá, toâi khaù dò öùng ñoái vôùi caùc chuyeän kinh teá, vì cha toâi voán laø moät keá toaùn vieân vaø khi ngaøi khoâng laøm xong vieäc taïi xöôûng, ngaøi mang noù veà nhaø vaøo thöù Baåy vaø Chuùa Nhaät, vôùi nhöõng cuoán saùch maø hoài aáy, caùc töïa ñeà coøn vieát baèng chöõ goâtích. Khi toâi thaáy cha toâi, toâi bò dò öùng döõ laém vaø chaúng hieåu coâng vieäc ñoù bao nhieâu. Chaéc chaén seõ laø ñieàu quaù ñôn giaûn khi cho raèng loãi chæ ôû moät phía. Neáu chính phuû Hy Laïp ñaõ taïo neân tình huoáng nôï naàn quoác teá naøy, thì hoï cuõng phaûi coù moät traùch nhieäm. Vôùi taân chính phuû Hy laïp, ta thaáy coù moät cuoäc duyeät xeùt laïi vaø noù ñuùng ñoâi chuùt... Toâi hy voïng raèng hoï seõ tìm ñöôïc caùch giaûi quyeát vaán ñeà Hy laïp vaø cuõng tìm ñöôïc caùch coù giaùm saùt ñeå vaán ñeà y nhö theá seõ khoâng giaùng xuoáng caùc nöôùc khaùc nöõa. Vaø ñieàu naøy giuùp chuùng ta tieán veà phía tröôùc vì con ñöôøng vay möôïn vaø nôï naàn, keát cuïc, chaúng bao giôø keát cuïc caû. Moät naêm röôõi tröôùc ñaây, ngöôøi ta noùi vôùi toâi moät ñieàu gì ñoù nhöng ñoù laø ñieàu toâi nghe noùi, toâi khoâng bieát coù thöïc hay khoâng, raèng coù moät keá hoaïch taïi Lieân Hieäp Quoác, neáu coù ai trong quùi vò bieát ñieàu gì veà vieäc naøy, thì toát nhaát neân giaûi thích noù, coù moät döï aùn theo ñoù, moät nöôùc coù theå tuyeân boá vôõ nôï, moät ñieàu khoâng laø moät vôùi vieäc khoâng traû ñöôïc nôï (default). Ñaây laø moät döï aùn ñang coù taïi Lieân Hieäp Quoác, ngöôøi ta baûo toâi nhö theá. Toâi khoâng bieát keát cuïc noù seõ ra sao hay lieäu noù coù thaät hay khoâng... Toâi chæ xin duøng noù ñeå laøm saùng toû moät ñieàu toâi nghe ñöôïc. Nhöng, neáu moät coâng ty coù theå khai vôõ nôï thì taïi sao caû moät quoác gia laïi khoâng ñöôïc laøm nhö theá vaø chuùng ta tôùi giuùp caùc nöôùc khaùc? Vaø, ñoù laø moät trong caùc neàn taûng cuûa döï aùn, nhöng toâi khoâng theå noùi theâm ñieàu gì veà döï aùn naøy.
Vaø roài, caùc vuï taân thöïc daân hoùa. Hieån nhieân, taát caû caùc hình thöùc naøy ñeàu coù yù noùi veà caùc giaù trò. Noù laø vieäc thöïc daân hoùa chuû nghóa duy tieâu thuï. Thoùi quen cuûa chuû nghóa duy tieâu thuï laø saûn phaåm cuûa thöïc daân hoùa. Noù laø moät thoùi quen, khoâng ñuùng sao? Noù ñem laïi moät thoùi quen voán khoâng phaûi laø thoùi quen cuûa quùi vò vaø thaäm chí noù coøn gaây ra baát quaân bình trong nhaân caùch; chuû nghóa duy tieâu thuï gaây ra söï baát quaân bình cho neàn kinh teá noäi boä, cho coâng bình xaõ hoäi vaø thaäm chí cho caû söùc khoûe theå lyù vaø tinh thaàn nöõa, aáy laø môùi keå moät vaøi thí duï.
Cha Federico Lombardi: Baây giôø ñeán löôït Anna Matranga, neáu coâ coù theå ngoài ôû gheá naøy.
Anna Matranga, (CBS News): Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, moät trong caùc söù ñieäp maïnh meõ nhaát cuûa chuyeán ñi naøy laø: heä thoáng kinh teá hoaøn caàu thöôøng aùp ñaët naõo traïng kieám lôøi baèng baát cöù giaù naøo, gaây haïi cho ngöôøi ngheøo. Söù ñieäp naøy bò ngöôøi Hoa Kyø coi nhö moät chæ trích tröïc tieáp ñoái vôùi heä thoáng vaø loái soáng cuûa hoï. Ñöùc Thaùnh Cha traû lôøi theá naøo ñoái vôùi yù nghó naøy, vaø Ñöùc Thaùnh Cha ñaùnh gía ra sao taùc ñoäng cuûa Hoa Kyø treân theá giôùi?
Ñöùc Phanxicoâ: Ñieàu toâi noùi, caâu aáy, khoâng môùi laï gì. Toâi ñaõ noùi trong Nieàm Vui Tin Möøng. Neàn kinh teá naøy ñang saùt haïi. Toâi nhôù caâu ñoù laém. Toâi coù caû ngöõ caûnh cuûa noù nöõa. Vaø toâi cuõng ñaõ noùi noù trong Laudato Si' nöõa. Ñoù khoâng phaûi laø ñieàu môùi, ai cuõng bieát caû. Toâi khoâng theå noùi# Toâi nghe noùi raèng ñaõ coù nhieàu lôøi chæ trích ôû Hoa Kyø.Toâi coù nghe ñieàu aáy, nhöng chöa coù thì giôø nghieân cöùu kyõ, vì moïi lôøi chæ trích phaûi ñöôïc tieáp nhaän, nghieân cöùu vaø roài phaûi phaùt sinh ra ñoái thoaïi. Coâ hoûi toâi nghó gì. Neáu chöa ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi chæ trích, thì toâi khoâng coù quyeàn phaùt bieàu yù kieán, taùch bieät haún cuoäc ñoái thoaïi, khoâng phaûi sao? Ñoù laø ñieàu naåy ra trong ñaàu toâi.
Matranga: Nhöng nay Ñöùc Thaùnh Cha saép ñi Hoa Kyø.
Ñöùc Phanxicoâ: Ñuùng, toâi seõ ñi.
Matranga: Baây giôø, Ñöùc Thaùnh Cha saép ñi Hoa Kyø. Chaéc haún Ñöùc Thaùnh Cha phaûi coù moät yù nieäm noù seõ ra sao chöù, Ñöùc Thaùnh Cha phaûi coù moät soá yù nghó veà quoác gia naøy chöù.
Ñöùc Phanxicoâ: Khoâng, hieän nay, toâi phaûi baét ñaàu nghieân cöùu ñaõ. Cho tôùi nay, toâi ñaõ nghieân cöùu ba nöôùc ñeïp ñeõ naøy [Ecuador, Bolivia, Paraguay]. Hoï phong phuù, ñeïp ñeõ quaù... Baây giôø toâi baét ñaàu nghieân cöùu Cuba, nôi toâi seõ tôùi hai ngaøy röôõi. Vaø roài Hoa Kyø. Ba thaønh phoá, mieàn ñoâng. Toâi khoâng theå tôùi mieàn taây vì ... Washinfton, New York, Philadelphia, khoâng phaûi sao? Vaâng, toâi phaûi baét ñaàu nghieân cöùu caùc lôøi chæ trích ñoù, khoâng phaûi sao? Vaø roài ñoái thoaïi chuùt ñænh veà vieäc naøy.
Cha Federico Lombardi: Baây giôø, xin nhöôøng choã cho Aura Miguel töø nhoùm noùi tieáng Boà Ñaøo Nha, ngoân ngöõ maø chò bieát roõ.
Aura Vistas Miguel, (Radio Renascenca): Daï thöa, khoâng coù nhoùm (noùi tieáng Boà Ñaøo Nha) naøo caû. Chæ coù con töø Boà Ñaøo Nha thoâi. (Cöôøi). Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, Ñöùc Thaùnh Cha nghó gì khi Ñöùc Thaùnh Cha thaáy caây buùa lieàm vôùi Chuùa Kitoâ treân ñoù, do Evo Morales daâng taëng? Vaø keát cuïc vaät naøy seõ ôû ñaâu?
Ñöùc Phanxicoâ: AØ, vaâng, ñuùng. Toâi nghe 'mantello' (ghi chuù cuûa ban bieân taäp: chöõ mantello, taø aùo, nghe nhö martello, tieáng YÙ coù nghóa caây buùa; chính vì theá Ñöùc Phanxicoâ muoán caâu hoûi ñöôïc laëp laïi) vaø toâi khoâng hieåu. Noù khaù laï, vaø toâi khoâng heà bieát noù, cuõng khoâng bieát Cha Espinal laø moät ñieâu khaéc gia vaø laø moät thi só. Toâi chæ môùi bieát trong maáy ngaøy nay. Toâi thaáy noù vaø ñoái vôùi toâi noù laø moät ngaïc nhieân. Thöù hai, coâ coù theå xeáp noù vaøo theå loaïi "ngheä thuaät phaûn khaùng", nhö ôû Buenos Aires maáy naêm tröôùc ñaây, coù moät cuoäc trieån laõm cuûa moät ñieâu khaéc gia toát laønh, ñaày saùng taïo, ngöôøi AÙ Caên Ñình, nay ñaõ qua ñôøi. Ñoù laø loaïi ngheä thuaät phaûn khaùng, vaø toâi nhôù moät böùc veõ Chuùa Kitoâ bò ñoùng ñinh treân moät oanh taïc cô ñang rôi, khoâng phaûi sao? Kitoâ Giaùo ñoù, nhöng laø moät pheâ phaùn, coù theå noùi, cho raèng Kitoâ Giaùo lieân minh vôùi chuû nghóa ñeá quoác, töùc chieác oanh taïc cô. Tröôùc nhaát, toâi khoâng bieát theå loaïi naøy, vaø thöù hai, toâi xeáp noù vaøo theå loaïi ngheä thuaät phaûn khaùng, moät theå loaïi, trong moät soá tröôøng hôïp, coù theå coù tính xuùc phaïm, trong moät soá tröôøng hôïp thoâi. Thöù ba, trong tröôøng hôïp cuï theå laàn naøy, Cha Espinal bò saùt haïi naêm 1980. Ñoù laø thôøi thaàn hoïc giaûi phoùng ñaõ phaùt trieån ra nhieàu ngaønh khaùc nhau. Moät trong caùc ngaønh naøy theo loái phaân tích Maùcxít veà thöïc taïi. Cha Espinal thuoäc ngaønh naøy, ngaønh naøy. Vaâng, toâi bieát vì trong nhöõng naêm ñoù, toâi laø giaùm ñoác moät phaân khoa thaàn hoïc vaø chuùng toâi thaûo luaän nhieàu veà chuû ñeà naøy, veà caùc ngaønh khaùc nhau vaø ai laø ñaïi bieåu, khoâng phaûi sao? Cuøng naêm ñoù, cha beà treân caû cuûa Doøng Teân, Cha Arrupe, vieát moät laù thö cho caû Doøng veà loái phaân tích thöïc taïi theo Maùcxít trong thaàn hoïc. Döøng laïi ôû ñieåm naøy, ngaøi vieát "Noù khoâng toát, chuùng laø nhöõng ñieàu khaùc, noù khoâng ñuùng, khoâng chính xaùc". Vaø 4 naêm sau, naêm 1984, Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin ñaõ coâng boá cuoán saùch nhoû ñaàu tieân, baûn tuyeân boá ñaàu tieân veà thaàn hoïc giaûi phoùng ñeå pheâ phaùn noù. Roài tôùi cuoán thöù hai, cuoán naøy môû ra moät vieãn aûnh coù tính Kitoâ Giaùo nhieàu hôn. Toâi coù ñang ñôn giaûn quaù khoâng, khoâng chöù? Ta haõy giaûi thích thôøi kyø aáy: Cha Espinal laø moät ngöôøi say meâ loái phaân tích Maùcxít veà thöïc taïi, nhöng caû neàn thaàn hoïc söû duïng chuû nghóa Maùcxít nöõa. Töø neàn thaàn hoïc naøy, ngaøi nghó ra coâng trình (ngheâ thuaät) naøy. Thi ca cuûa Cha Espinal cuõng thuoäc loaïi phaûn khaùng naøy. Nhöng ñoù laø ñôøi soáng cuûa ngaøi, tö duy cuûa ngaøi. Ngaøi laø moät ngöôøi ñaëc bieät, raát coù loøng toát heát söùc nhaân baûn, tranh ñaáu thöïc taâm, khoâng phaûi sao? Duøng loái giaûi thích naøy, toâi hieåu ñöôïc coâng rình naøy. Vôùi toâi, noù khoâng phaûi laø moät xuùc phaïm, nhöng toâi phaûi duøng khoa giaûi thích naøy, vaø toâi noùi ñieàu naøy cho coâ ñeå ñöøng coù nhöõng yù kieán sai laïc.
Vistas: Ñöùc Thaùnh Cha coù ñeå noù laïi ñoù khoâng?
Ñöùc Phanxicoâ: Khoâng, noù ñi theo toâi. Coù leõ coâ nghe ngöôøi ta noùi: Toång Thoáng Morales muoán taëng toâi hai huy chöông, quan troïng nhaát cuûa Bolivia (ghi chuù cuûa ban bieân taäp: huy chöông Condor of Andes) vaø huy chöông kia laø Huy Chöông Cha Espinal, moät loaïi huy chöông môùi (ghi chuù cuûa ban bieân taäp: môùi ñöôïc Thöôïng Vieän Bolivia chaáp thuaän ngaøy 30 thaùng Saùu). Neáu toâi# tröôùc nhaát, toâi chöa bao giôø chaáp nhaän huy chöông. Toâi khoâng laøm vieäc ñoù. Nhöng Toång Thoáng laøm vieäc naøy vôùi moät thieän chí vaø moät noãi vui loøng lôùn lao ñeán laøm toâi heát söùc vui. Vaø toâi nghó chuùng phaùt xuaát töø nhaân daân Bolivia. Neân toâi caàu nguyeän veà chuùng (xem) toâi neân laøm gì. (Toâi nghó) neáu ñem veà Vatican thì chuùng seõ keát cuïc naèm trong vieän baûo taøng ôû ñaáy vaø khoâng ai... Toâi nghó ñeán vieäc ñeå chuùng laïi vôùi Ñöùc Meï Copacabana, Meï cuûa Bolivia, vaø chuùng seõ tôùi ñeàn thaùnh. Hai huy chöông seõ ôû trong Ñeàn Ñöùc Meï Copacabana, trong khi Chuùa Kitoâ thì veà vôùi toâi. Xin caùm ôn.
Cha Federico Lombardi: Baây giôø, chuùng ta nhöôøng choã cho Anais Feuga thuoäc nhoùm noùi tieáng Phaùp.
Anais Feuga, (Radio France): Kính chaøo buoåi toái. Trong Thaùnh Leã taïi Guayaquil, Ñöùc Thaùnh Cha noùi raèng thöôïng hoäi ñoàng phaûi giuùp ñôõ moät vieäc bieän phaân ñích thöïc vaø tröôûng thaønh ñeå tìm ra caùc giaûi phaùp cuï theå cho caùc khoù khaên cuûa gia ñình, vaø roài Ñöùc Thaùnh Cha yeâu caàu ngöôøi ta caàu nguyeän ñeå nhöõng gì xem ra dô baån, gaây göông muø göông xaáu hay sôï haõi thì xin Thieân Chuùa bieán chuùng thaønh pheùp laï. Ñöùc Thaùnh Cha coù theå giaûi thích cho chuùng con Ñöùc Thaùnh Cha muoán noùi tôùi nhöõng tình huoáng dô baån, gaây sôï haõi hay gaây göông muø göông xaáu naøo?
Ñöùc Phanxicoâ: Caû ôû ñaây, toâi cuõng seõ söû duïng "khoa giaûi thích" baûn vaên. Luùc aáy toâi ñang noùi tôùi pheùp laï röôïu ngon nhaát. Toâi noùi maáy chieác lu, maáy chieác lu ñöïng nöôùc naøy ñaày, nhöng chuùng ñöôïc duøng ñeå röûa chaân. Moïi ngöôøi vaøo döï tieäc phaûi röûa chaân vaø ñeå laïi "chaát dô thieâng lieâng" cuûa hoï. Ñoù laø nghi thöùc röûa chaân tröôùc khi vaøo nhaø hay ñeàn thôø, khoâng ñuùng sao? Thaønh thöû ta coù caùi naøy trong nöôùc thaùnh, nghóa laø caùi coøn laïi cuûa nghi thöùc Do Thaùi Giaùo.
Toâi noùi raèng chính Chuùa Gieâsu ñaõ laøm ra röôïu ngon nhaát töø caùi nöôùc dô noùi treân, thöù nöôùc dô nhaát. Moät caùch toång quaùt, toâi nghó toâi ñaõ ñöa ra lôøi bình luaät aáy.
Nhöng, gia ñình thì ñang bò khuûng hoaûng, quùi vò bieát ñoù. Taát caû chuùng ta ñeàu bieát theá. Ta chæ caàn ñoïc "Instrumentum Laboris" (Taøi Lieäu Laøm Vieäc cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng thaùng Möôøi naøy) - maø quùi vò bieát roõ vì noù ñaõ ñöôïc trình baày vôùi quùi vò, vaø ôû ñoù, toâi ñaõ noùi tôùi taát caû caùc khía caïnh naøy, moät caùch toång quaùt. Raèng Chuùa seõ taåy röûa chuùng ta khoûi nhöõng khuûng hoaûng cuûa khoâng bieát bao söï vieäc ñaõ ñöôïc moâ taû trong cuoán "Instrumentum Laboris" ñoù. Nhöng, moät caùch toång quaùt, luùc aáy toâi khoâng nghó tôùi baát cöù ñieåm naøo ñaëc thuø caû. Raèng Ngöôøi seõ laøm chuùng ta neân toát ñeïp hôn, caùc gia ñình seõ tröôûng thaønh hôn, toát ñeïp hôn. Gia ñình ñang gaëp khuûng hoaûng, xin Chuùa taåy röûa chuùng ta, vaø chuùng ta haõy tieán leân. Coøn nhöõng ñieàu chuyeân bieät cuûa cuoäc khuûng hoaûng naøy thì ñeàu coù trong Instrumentum Laboris cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ laøm xong vaø quùi vò ñaõ coù.
Cha Federico Lombardi: Baây giôøi chuùng ta nhöôøng choã cho Javier Martinez Brocal thuoäc nhoùm noùi tieáng Taây Ban Nha, cuûa Rome Reports.
Javier Martinez Brocal, (Rome Reports): Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, con caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha raát nhieàu vì cuoäc ñoái thoaïi naøy, moät cuoäc ñoái thoaïi giuùp baûn thaân chuùng con raát nhieàu, vaû caû coâng vieäc cuûa chuùng con nöõa. Con ñaët caâu hoûi naøy nhaân danh moïi kyù giaû noùi tieáng Taây Ban Nha: nhaän thaáy vieäc laøm trung gian giöõa Cuba vaø Hoa Kyø dieãn tieán toát ñeïp xieát bao, Ñöùc Thaùnh Cha coù nghó coù theå laøm moät ñieàu töông töï nhö theá giöõa nhöõng tình theá teá nhò khaùc taïi caùc nöôùc khaùc cuûa luïc ñòa Myõ Chaâu La Tinh khoâng? Con nghó tôùi Colombia vaø Venezuela. Ngoaøi ra, vì toø moø, con coù ngöôøi cha coøn treû hôn Ñöùc Thaùnh Cha vaøi naêm nhöng maø veà sinh löïc thì chæ baèng nöûa cuûa Ñöùc Thaùnh Cha. Chuùng con thaáy roõ ñieàu ñoù trong chuyeán ñi naøy vaø trong hai naêm röôõi qua. Bí quyeát cuûa cuûa Ñöùc Thaùnh Cha laø ñaâu?
Ñöùc Phanxicoâ: 'Ñaâu laø moùn thuoác cuûa Ñöùc Thaùnh Cha?' laø ñieàu oâng ta muoán hoûi. Ñoù môùi laø caâu hoûi!
Dieãn trình giöõa Cuba vaø Hoa Kyø khoâng phaûi laø moät vieäc laøm trung gian. Khoâng, khoâng, khoâng, noù khoâng coù ñaëc ñieåm cuûa moät vieäc laøm trung gian. Coù moät nguyeän öôùc ñaõ dieãn ra, roài töø phía kia cuõng coù moät nguyeän öôùc. Vaø roài, vaø ôû ñaây toâi xin noùi thaät, chuyeän ñaõ qua roài, xaåy ra hoài thaùng Gieâng naêm ngoaùi, 3 thaùng ñaõ troâi qua, vaø toâi chæ bieát caàu nguyeän cho vieäc naøy maø thoâi. Toâi khoâng quyeát ñònh laøm chi caû, toâi bieát laøm gì vôùi hai ñoái töôïng voán cöù nhö theá naøy hoaøi caû hôn naêm möôi naêm nay. Theá roài, Chuùa khieán toâi nghó tôùi moät vò Hoàng Y, vaø vò Hoàng Y naøy tôùi ñoù vaø noùi chuyeän. Roài toâi khoâng coøn bieát gì nöõa; thaùng ngaøy cöù troâi. Moät ngaøy kia, quoác vuï khanh, vò ñang coù maët ôû ñaây, noùi vôùi toâi, "ngaøy mai, chuùng ta seõ coù cuoäc hoïp thöù hai vôùi hai phaùi ñoaøn". Laøm sao coù chuyeän ñoù? "Vaâng, vaâng, hoï ñang noùi chuyeän vôùi nhau, giöõa hai nhoùm, hoï ñang noùi chuyeän vôùi nhau, hoï ñang thöïc hieän#" Töï noù dieãn tieán thoâi. Chöù coù laøm trung gian gì ñaâu. Ñoù laø chuyeän thieän chí cuûa hai nöôùc, vaø coâng phuùc chính laø cuûa hoï, hoï coù coâng thöïc hieän ñöôïc ñieàu ñoù. Chuùng toâi gaàn nhö khoâng laøm ñöôïc gì, chæ laø chuyeän nhoû moïn thoâi. Vaø hoài thaùng Möôøi Hai, giöõa thaùng Möôøi Hai, thì ñöôïc coâng boá. Ñoù laø caâu truyeän, ñuùng thaät, khoâng coù gì hôn theá caû.
Ngay baây giôø, toâi ñang quan taâm tôùi vieäc dieãn trình hoøa bình taïi Colombia ñöøng ngöng laïi. Toâi phaûi noùi nhö theá, vaø toâi hy voïng dieãn trình naøy taán tôùi. Theo chieàu höôùng naøy, chuùng toâi luoân trong tö theá ñeå giuùp ñôõ, chuùng toâi coù nhieàu caùch ñeå giuùp ñôõ. Seõ laø ñieàu khoâng ñeïp chuùt naøo neáu dieãn trình naøy khoâng taán tôùi. Taïi Venezuela, hoäi ñoàng giaùm muïc cuõng ñang laøm vieäc ñeå taïo chuùt hoøa bình ôû ñaáy. Nhöng khoâng coù chuyeän laøm trung gian, ñieàu maø oâng hoûi. Tröôøng hôïp Hoa Kyø, laø Chuùa, roài hai ñieàu coù leõ do may maén, vaø cöù theá deãn tieán. Tröôøng hôïp Colombia, toâi hy voïng vaø caàu nguyeän, vaø chuùng ta phaûi caàu nguyeän, xin cho dieãn trình naøy ñöøng döøng laïi. Ñaây laø moät dieãn trình voán ñaõ tieáp dieãn caû hôn 50 naêm nay roài. Coù bao nhieâu ngöôøi cheát? Toâi nghe noùi haøng trieäu. Theá roài, coøn Venezuela, toâi khoâng bieát gì (veà soá ngöôøi cheát).
...(caâu hoûi xin noùi tieáp, nghe khoâng roõ)...
Ñöùc Phanxicoâ: Thuoác! Vaâng, traø (mate) coù giuùp toâi nhöng toâi khoâng duøng thöû (laù) coca. Roõ chöù haû!
Cha Federico Lombardi: Toát, baây giôø, xin môøi oâng Ludwig Ring-Eifel, ñeå chuùng ta coù ñaïi dieän cuûa nhoùm noùi tieáng Ñöùc. Vaø roài, neáu coøn thì giôø, seõ laø Vania di Luca.
Ludwig Ring-Eifel, (CIC): Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, veà chuyeán ñi naøy, chuùng con ñöôïc nghe raát nhieàu söù ñieäp maïnh meõ daønh cho ngöôøi ngheøo, vaø cuõng nhieàu söù ñieäp maïnh meõ, ñoâi khi nghieâm khaéc, daønh cho ngöôøi giaàu vaø ngöôøi coù quyeàn theá, nhöng moät ñieàu chuùng con ít ñöôïc nghe laø moät söù ñieäp daønh cho giai caáp trung löu, nghóa laø nhöõng ngöôøi ñi laøm, nhöõng ngöôøi noäp thueá, "nhöõng ngöôøi bình thöôøng". Caâu hoûi cuûa con laø taïi sao, trong huaán quyeàn cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, laïi coù quaù ít söù ñieäp veà giai caáp trung löu. Neáu coù nhöõng söù ñieäp nhö theá, thì chuùng seõ nhö theá naøo?
Ñöùc Phanxicoâ: Caùm ôn oâng raát nhieàu. Quaû laø moät söûa sai toát, caùm ôn. OÂng noùi ñuùng. Toâi coù caùi sai laàm ñaõ khoâng nghó tôùi ñieàu ñoù. Toâi seõ ñöa ra lôøi bình luaän, nhöng khoâng phaûi ñeå bieän minh cho mình. OÂng noùi ñuùng. Toâi phaûi nghó ñoâi chuùt.
Theá giôùi ñang bò phaân cöïc. Giai caáp trung löu ñang nhoû daàn. Söï phaân cöïc giöõa ngöôøi giaàu vaø ngöôøi ngheøo thì lôùn quaù. Thaät nhö vaäy. Vaø, coù leõ ñieàu naøy khoâng khieán toâi phaûi giaûi thích, khoâng chöù? Moät soá quoác gia laøm raát toát, nhöng treân theá giôùi noùi chung, söï phaân cöïc thaáy raát roõ. Vaø con soá ngöôøi ngheøo thì to lôùn. Vaø taïi sao, toâi noùi tôùi ngöôøi ngheøo? Vì hoï naèm ôû taâm ñieåm Tin Möøng. Vaø toâi luoân noùi tôùi ngheøo khoù caên cöù treân Tin Möøng, khoâng phaûi sao? Khoâng phaûi vì tính xaõ hoäi hoïc cuûa noù. Coøn veà giai caáp trung löu, toâi cuõng ñaõ noùi daêm ba lôøi roài, nhöng chæ qua loa chieáu leä. Nhöng nhöõng ngöôøi bình thöôøng, nhöõng ngöôøi ñôn sô, caùc coâng nhaân, ñeàu laø nhöõng ngöôøi cao giaù trò, khoâng ñuùng sao? Vaø do ñoù, toâi nghó oâng cho toâi hay moät ñieàu toâi caàn phaûi laøm. Toâi caàn ñaøo saâu hôn huaán quyeàn naøy.
Cha Federico Lombardi: Toát, ñuùng theá. Baây giôø, xin höôøng choã cho Vania de Luca thuoäc nhoùm noùi tieáng YÙ.
Vania de Luca, (RAI - News 24): Trong maáy ngaøy nay, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ nhaán maïnh tôùi söï caàn thieát cuûa caùc phöông phaùp hoäi nhaäp xaõ hoäi, choáng laïi neàn vaên hoùa vöùt boû. Ñöùc Thaùnh Cha cuõng uûng hoä caùc döï aùn dieãn tieán theo chieàu höôùng soáng toát ñeïp naøy, Ñöùc Thaùnh Cha cuõng noùi Ñöùc Thaùnh Cha vaãn coøn ñang suy nghó veà chuyeán ñi Hoa Kyø. Ñöùc Thaùnh Cha coù ñuïng tôùi caùc khía caïnh naøy khi tôùi Lieân Hieäp Quoác, tôùi Toøa Baïch OÁc khoâng? Ñöùc Thaùnh Cha coù nghó tôùi chuyeán ñi naøy khi nhaéc tôùi caùc vaán ñeà ñoù khoâng?
Ñöùc Phanxicoâ: Khoâng, khoâng, toâi chæ cuï theå nghó tôùi chuyeán ñi ñoù vaø tôùi theá giôùi caùch chung thoâi, thöïc theá.
Nôï naàn cuûa caùc nöôùc vaøo chính luùc naøy thaät laø khuûng khieáp; moïi quoác gia ñeàu coù nhöõng khoûan nôï. Coù moät hay hai nöôùc mua khoaûn nôï cuûa caùc nöôùc lôùn. Ñaây laø moät vaán ñeà hoaøn caàu. Nhöng toâi khoâng nghó chuyeân bieät veà chuyeán ñi Hoa Kyø lieân quan ñeán vaán ñeà naøy.
Cha Federico Lombardi: Baây giôø, chuùng ta coøn coù Courtney Walsh thuoäc nhoùm noùi tieáng Anh. Toâi nghó seõ laø choùt, laø caâu hoûi choùt. (Khoâng nghe roõ) AØ maø khoâng, coøn hai ngöôøi nöõa. Courtney roài sau ñoù laø Benedicte.
Courtney Walsh, (Fox News): Vaâng, kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, chuùng ta ñaõ ñeà caäp chuùt ñænh tôùi Cuba tröôùc khi Ñöùc Thaùnh Cha ñi Hoa Kyø vaø vai troø Vatican ñaõ ñoùng ñeå ñem hai ngöôøi cöïu baèng höõu trôû laïi vôùi nhau. Baây giôø, Cuba seõ coù vai troø trong coäng ñoàng quoác teá, theo yù kieán Ñöùc Thaùnh Cha, Cuba coù neân caûi thieän thaønh tích nhaân quyeàn cuûa hoï cuõng nhö töï do toân giaùo hay khoâng? Vaø, Ñöùc Thaùnh Cha coù nghó Cuba seõ lieàu maát ñieàu gì ñoù trong moái lieân heä môùi naøy vôùi sieâu cöôøng baäc nhaát theá giôùi khoâng? Xin caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha raát nhieàu.
Ñöùc Phanxicoâ: Nhaân quyeàn laø daønh cho moïi ngöôøi. Vaø nhaân quyeàn ñang khoâng ñöôïc toân troïng khoâng phaûi chæ moät hay hai quoác gia maø thoâi. Toâi daùm noùi taïi nhieàu quoác gia treân theá giôùi, nhaân quyeàn ñang bò vi phaïm. Nhieàu quoác gia treân theá giôùi... coøn Cuba maát chi hay Hoa Kyø maát chi? Caû hai seõ ñöôïc moät ñieàu gì ñoù vaø maát moät ñieàu gì ñoù, vì vieäc naøy seõ dieãn ra trong caùc cuoäc thöông thuyeát. Caû hai seõ ñöôïc, chaéc chaén nhö theá: ñöôïc hoøa bình, gaëp gôõ, tình baèng höõu, söï hôïp taùc. Hoï seõ ñöôïc nhöõng thöù aáy... nhöng hoï seõ maát gì, toâi khoâng theå töôûng nghó ra ñöôïc. Chuùng coù theå laø nhöõng ñieàu cuï theå. Nhöng trong caùc cuoäc thöông thuyeát ngöôøi ta luoân vöøa thaéng vöøa thua. Nhöng trôû laïi vaán ñeà nhaân quyeàn, vaø töï do toân giaùo. Haõy nghó tôùi theá giôùi. Coù moät soá nöôùc caû ôû AÂu Chaâu nöõa, ôû ñoù, oâng khoâng ñöôïc laøm moät daáu hieäu toân giaùo naøo, vì nhieàu lyù do khaùc nhau, vaø taïi caùc luïc ñòa khaùc cuõng heät nhö theá. Ñuùng. Töï do toân giaùo khoâng hieän höõu khaép nôi treân theá giôùi, coù nhöõng nôi khoâng coù noù.
Cha Federico Lombardi: Baây giôø, xin nhöôøng choã cho coâ Benedicte Lutaud thuoäc nhoùm noùi tieáng Phaùp.
Benedicte Lutaud, (I.Media): Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, Ñöùc Thaùnh Cha töï trình baøy mình nhö nhaø taân laõnh ñaïo theá giôùi cuûa neàn chính trò thay theá. Con muoán ñöôïc bieát: taïi sao Ñöùc Thaùnh Cha uûng hoä caùc phong traøo bình daân moät caùch maïnh meõ ñeán theá, vaø khoâng uûng hoä theá giôùi kinh doanh bao nhieâu? Vaø Ñöùc Thaùnh Cha coù nghó theá giôùi seõ theo Ñöùc Thaùnh Cha trong vieäc Ñöùc Thaùnh Cha roäng môû hai tay cho caùc phong traøo bình daân, voán coù tính raát theá tuïc khoâng?
Ñöùc Phanxicoâ: Theá giôùi cuûa caùc phong traøo bình daân laø moät thöïc taïi. Caùc phong traøo bình daân laø moät thöïc taïi heát söùc lôùn lao, khaép theá giôùi. Toâi ñaõ laøm gì? Ñieàu toâi ñaõ cho hoï laø hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi, heät nhö toâi ñoái ñaõi vôùi theá giôùi kinh doanh. Hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi coù ñoù. Neáu coâ nhìn laïi nhöõng ñieàu toâi noùi vôùi caùc phong traøo bình daân, moät baøi dieãn vaên töông ñoái daøi, chuùng quaû phaùt xuaát töø hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi, aùp duïng vaøo tình theá cuûa hoï. Nhöng vaãn laø hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi. Moïi ñieàu toâi noùi ñeàu laø hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi caû. Vaø, khi caàn noùi vôùi theá giôùi kinh doanh, toâi cuõng noùi cuøng moät ñieàu, voán laø hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi, ñieàu noù muoán noùi vôùi theá giôùi kinh doanh. Trong Laudato Si', coù moät ñoaïn veà ích chung vaø caû veà moùn nôï xaõ hoäi cuûa tö höõu nöõa, moïi ñieàu naøy ñeàu dieãn tieán theo chieàu höôùng naøy. Nhöng ñeàu aùp duïng hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi caû.
Lutaud: Ñöùc Thaùnh Cha coù nghó Giaùo Hoäi seõ theo Ñöùc Thaùnh Cha trong vieäc gaàn guõi vôùi caùc phong traøo bình daân hay khoâng?
Ñöùc Phanxicoâ: Chính toâi laø ngöôøi theo Giaùo Hoäi! Vì toâi ñôn giaûn chæ giaûng daïy giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi cho caùc phong traøo naøy thoâi. Ñaâu coù giang roäng ñoâi tay cho keû thuø ñaâu. Noù ñaâu coù tính caùch chính trò, khoâng, noù laø moät söï kieän giaùo lyù. Toâi muoán ñieàu naøy ñöôïc saùng toû.
Cha Federico Lombardi: Vaãn coøn moät caâu hoûi nöõa, cuûa Cristina Cabrejas thuoäc nhoùm noùi tieáng Taây Ban Nha.
Cristina Cabrejas, (EFE): Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, caùc kyù giaû noùi tieáng Taây Ban Nha muoán ñöôïc hoûi coù phaûi Ñöùc Thaùnh Cha khoâng sôï raèng Ñöùc Thaùnh Cha hay caùc baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha coù theå bò khai thaùc bôûi caùc chính phuû, bôûi caùc nhoùm gaây aùp löïc, bôûi caùc phong traøo. Xin caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha.
Ñöùc Phanxicoâ: Toâi nhaéc laïi moät chuùt nhöõng gì toâi ñaõ noùi töø ñaàu. Moïi lôøi noùi, moïi caâu noùi ñeàu coù theå bò khai thaùc. Ñieàu kyù giaû ôû Ecuador hoûi toâi, caâu noùi ñoù, coù ngöôøi baûo laø noùi cho chính phuû, coù ngöôøi laïi baûo caâu noùi ñoù laø choáng chính phuû. Ñoù laø lyù do taïi sao toâi töï cho pheùp toâi noùi khoa giaûi thích toaøn boä (ngoân töø). Chuùng luoân coù theå bò khai thaùc. Ñoâi khi, moät soá tin töùc chæ laáy moät caâu, ra ngoaøi caû ngöõ caûnh. Toâi khoâng sôï. Toâi chæ xin noùi: haõy nhìn vaøo ngöõ caûnh. Vaø neáu toâi phaïm sai laàm, toâi seõ beõn leõn ñoâi chuùt xin tha thöù, vaø tieáp tuïc tieán böôùc.
Cabrejas: Con coù theå hoûi moät caâu hoûi khaùc, nhanh thoâi khoâng? Ñöùc Thaùnh Cha nghó gì veà vieäc ngöôøi ta chuïp hình töï xöôùng (selfies) trong Thaùnh Leã, ñieàu maø ngöôøi treû vaø thieáu nhi muoán laøm vôùi Ñöùc Thaùnh Cha?
Ñöùc Phanxicoâ: Toâi nghó gì veà ñieàu ñoù aáy aø? Toâi caûm thaáy nhö moät ngöôøi oâng! Ñoù laø moät vaên hoùa khaùc nöõa. Hoâm nay, khi toâi rôøi (Asuncion), moät caûnh saùt vieân khoaûng 40 tuoåi xin toâi chuïp moät taám töï xöôùng! Toâi baûo anh ta, naøy, nghe cho kyõ, anh laø moät thieáu nieân! Quaû laø moät neàn vaên hoùa khaùc, toâi toân troïng neàn vaên hoùa naøy.
Cha Federico Lombardi: Baây giôø, chuùng ta haõy daønh cho caâu hoûi cuoái cuøng vaø chuùng ta seõ ñeå cho moät ngöôøi bieát Ñöùc Giaùo Hoaøng, bieát ñaët caâu hoûi naøy raát hay, oâng Andrea Tornielli thuoäc nhoùm noùi tieáng YÙ.
Andrea Tornielli, (Vatican Insider): Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, con muoán hoûi Ñöùc Thaùnh Cha: moät caùch toång hôïp, ñaâu laø söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha muoán göûi Giaùo Hoäi Myõ Chaâu La Tinh trong nhöõng ngaøy naøy vaø Giaùo Hoäi Myõ Chaâu La Tinh coù vai troø gì nhö laø daáu chæ ñoái vôùi theá giôùi?
Ñöùc Phanxicoâ: Giaùo Hoäi Myõ Chaâu La Tinh coù moät söï phong phuù lôùn lao. Ñoù laø moät Giaùo Hoäi treû trung. Vaø ñieàu ñoù quan troïng. Moät Giaùo Hoäi treû trung vôùi moät söï töôi maùt naøo ñoù. Vôùi caû moät soá xueà xoøa nöõa, khoâng trònh troïng, khoâng phaûi sao? Giaùo Hoäi naøy coù moät neàn thaàn hoïc phong phuù ñeå nghieân cöùu. Toâi muoán khuyeán khích Giaùo Hoäi treû trung naøy vaø toâi tin raèng Giaùo Hoäi naøy seõ trao taëng ta nhieàu thöù. Toâi xin keå moät ñieàu thöïc söï laøm toâi thaùn phuïc. ÔÛ caû ba nöôùc, caû ba, doïc caùc ñöôøng phoá ñeàu coù caùc baø meï vaø oâng boá vôùi con caùi, coøn khoe con caùi nöõa. Toâi chöa bao giôø ñöôïc thaáy nhieàu con nít nhö theá! Raát nhieàu con nít. Ñaáy laø moät daân toäc, vaø caû Giaùo Hoäi nöõa, haù khoâng gioáng nhö theá hay sao? Quaû laø moät baøi hoïc cho chuùng ta, haù khoâng phaûi theá sao? Ñoái vôùi AÂu Chaâu, nôi sinh suaát ñang giaûm, ñieàu ñoù coù hôi ñaùng sôï, khoâng ñuùng sao? Nhöng caùc chính saùch giuùp caùc gia ñình ñoâng con thì raát ít. Toâi nghó tôùi Phaùp, moät nöôùc coù chính saùch toát ñeïp trong vieäc giuùp caùc gia ñình ñoâng con. Nhôø theá nöôùc naøy ñaõ ñaït ñöôïc moät sinh suaát cao hôn 2 phaàn traêm, coøn caùc nöôùc khaùc thì khoâng phaàn traêm hay keùm hôn. (Khoâng nghe roõ) ÔÛ Albania, chaúng haïn, toâi tin möùc tuoåi ôû 45 phaàn traêm. (ÔÛ) Paraguay 72 hay 75 phaàn traêm daân soá treû hôn 40 tuoåi. Söï phong phuù cuûa Giaùo Hoäi naøy, quoác gia naøy, nhöng Giaùo Hoäi naøy cuõng soáng ñoäng nöõa. Ñaây laø moät Giaùo Hoäi cuûa söï soáng, khoâng ñuùng sao? Vaø ñieàu ñoù quan troïng. Chuùng ta cuõng caàn hoïc hoûi töø ñieàu vöøa noùi vaø söûa sai noù vì, ngöôïc laïi, neáu con caùi khoâng sinh ra... Ñoái vôùi toâi cuõng theá thoâi, phí phaïm. Con caùi ñang bò vöùt boû. Ngöôøi giaø ñang bò vöùt boû. Taát caû chuùng ta ñeàu bieát ngöôøi giaø... Thieáu vieäc laøm, chuùng ta vöùt boû caû ngöôøi treû, khoâng phaûi sao? Vaø caùc nöôùc treû trung cuûa ngöôøi treû naøy ñem laïi cho chuùng ta nhieàu söùc maïnh hôn trong vieäc naøy, khoâng ñuùng sao? Coøn ñoái vôùi Giaùo Hoäi, toâi daùm noùi moät Giaùo Hoäi treû trung vôùi raát nhieàu vaán ñeà. Giaùo Hoäi naøy coù nhieàu vaán ñeà vaø ñaây laø söù ñieäp toâi tìm ra. Ñöøng sôï haõi. Tuoåi treû naøy coù söï töôi maùt naøy cuûa Giaùo Hoäi. Ñaây cuõng coù theå laø moät Giaùo Hoäi voâ kyû luaät, nhöng vôùi thôøi gian, seõ trôû thaønh coù kyû luaät. Nhöng nhaát ñònh noù seõ ñem tôùi cho chuùng ta nhieàu ñieàu toát. Toâi khoâng bieát lieäu ñoù coù phaûi laø ñieàu oâng muoán hoû toâi hay khoâng. Xin caùm ôn.
Cha Federico Lombardi: Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, xin caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha raát nhieàu. Nhö theá, chuùng ta seõ keát thuùc loaït caâu hoûi. Cuõng nhö thænh thoaûng khi chuùng ta hieän dieän ôû ñaây vôùi nhau, chuùng toâi thoâng baùo cho quùi vò caùc sinh nhaät cuûa ñoàng nghieäp, giöõa hoâm nay vaø ngaøy mai, hay hoâm qua vaø hoâm nay, chuùng ta coù hai sinh nhaät. Moät laø sinh nhaät cuûa coâ Cristiana Caricato thuoäc TV2000 vaø sinh nhaät kia laø cuûa oâng Antoine Marie Izoarde. Gì aï? Caû oâng Pablo nöõa, hoâm kia. Tuyeät.
...(Cha Lombardi baét ñaàu haùt: Happy Birthday)...
Xin caùm ôn raát nhieàu veà caùc caùc caâu traû lôøi vaø caùc caâu hoûi vaø moïi coâng vieäc quùi vò ñang thöïc hieän. Xin chuùc quùi vò moät haønh trình toát ñeïp. Heïn gaëp laïi quùi vò ngaøy mai.
...(Voã tay)...
Vuõ Van An