Nhöõng ñeà nghò "caùch maïng"

cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ

Nhöõng ñeà nghò "caùch maïng" cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ.

Santa Cruz (Vat. 10-07-2015) - Trong cuoäc gaëp gôõ haøng ngaøn ñaïi bieåu thuoäc caùc Phong traøo daân chuùng nhoùm taïi Santa Cruz, Bolivia, chieàu ngaøy 9 thaùng 7 naêm 2015, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ maïnh meõ choáng laïi caùc hình thöùc thöïc daân môùi vaø ñöa ra nhieàu ñeà nghò "caùch maïng" caûi tieán neàn kinh teá theá giôùi.

Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñeán khu vöïc Hoäi chôï trieån laøm Expo Feria ôû thaønh phoá Santa Cruz khoaûng 5 giôø röôõi chieàu ñeå gaëp gôõ caùc tham döï vieân Cuoäc gaëp gôõ theá giôùi kyø 2 cuûa caùc Phong traøo nhaân daân. Trung taâm naøy coù dieän tích 5 ngaøn meùt vuoâng vaø coù hoäi tröôøng Gaurayo coù theå chöùa ñöôïc 3 ngaøn ngöôøi.

Taïi ñaây trong nhöõng ngaøy töø 7 ñeán 9 thaùng 7 naêm 2015 ñaõ dieãn ra cuoäc gaëp gôõ laàn thöù 2 caùc Phong traøo daân chuùng, ñöôïc toå chöùc vôùi söï coäng taùc cuûa Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh Coâng lyù vaø Hoøa Bình, Haøn laâm vieän Toøa Thaùnh veà caùc khoa xaõ hoäi. Tham döï sinh hoaït naøy coù caùc ñaïi bieåu cuûa caùc phong traøo daân chuùng ñeán töø caùc nöôùc treân theá giôùi nhö giôùi lao ñoäng baáp beânh, vaø giôùi kinh teá khoâng chính thöùc, ñaïi dieän caùc taàng lôùp noâng daân khoâng ruoäng ñaát, nhöõng ngöôøi daân taïi caùc khu phoá ngheøo, caùc thoå daân, vaø di daân. Ngoaøi ra cuõng coù moät ñoaøn ñaïi dieän nhöõng ngöôøi daáu tranh thuoäc caùc phong traøo xaõ hoäi.

Trong soá caùc tham döï vieân töø phía Toøa Thaùnh coù Ñöùc Hoàng Y Peter Turkson, ngöôøi Ghana, Chuû tòch Hoäi ñoàng Coâng lyù vaø Hoøa bình; Ñöùc Giaùm Muïc Marcelo Sanchez Sorondo, ngöôøi Argentina, Chöôûng AÁn Haøn laâm vieän Toøa Thaùnh veà caùc khoa xaõ hoäi. Cuoäc gaëp gôõ ñaàu tieân cuûa caùc phong traøo daân chuùng naøy ñaõ ñöôïc toå chöùc taïi Vatican hoài thaùng 10 naêm ngoaùi, vaø trong soá caùc tham döï vieân cuõng coù toång thoáng Evo Morales cuûa Bolivia.

Khi Ñöùc Thaùnh Cha ñeán nôi vaøo luùc quaù 5 giôø röôõi chieàu, ngaøi ñaõ ñöôïc 6 tham döï vieân, 3 nam 3 nöõ, trao taëng Vaên kieän chung keát cuûa Hoäi nghò vaø cuõng ñöôïc trình baøy toång quaùt noäi dung vaên kieän. Caû toång thoáng Evo Morales cuõng leân tieáng trong dòp naøy vaø oâng ñaõ phaùt bieåu 30 phuùt, tröôùc khi Ñöùc Thaùnh Cha trình baøy laäp tröôøng cuûa ngaøi.

Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha

Leân tieáng trong dòp naøy, Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc laïi cuoäc gaëp gôõ ñaàu tieân cuûa Phong traøo naøy hoài thaùng 10 naêm 2014 taïi Vatican trong moät baàu khoâng khí huynh ñeä, quyeát ñònh, daán thaân, khao khaùt coâng lyù. Vaø baây giôø cuoäc gaëp gôõ thöù hai naøy nhaém taïo cô hoäi ñeå thaûo luaän veà nhöõng caùch thöùc toát ñeïp hôn ñeå vöôït thaéng nhöõng tình traïng baát coâng traàm troïng ñang laøm cho bao nhieâu ngöôøi bò gaït boû treân theá giôùi phaûi chòu ñau khoå.

Thöïc traïng caàn thay ñoåi

1. Tröôùc tieân Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt raèng chuùng ta ñang caàn moät söï thay ñoåi. Ñaây laø nhöõng vaán ñeà chung cho moïi nöôùc Myõ chaâu la tinh vaø toaøn theå nhaân loaïi. Caùc vaán ñeà coù tính chaát hoaøn caàu vaø khoâng moät nöôùc naøo moät mình coù theå giaûi quyeát ñöôïc:

- Chuùng ta coù bieát nhìn nhaän raèng tình traïng hieän nay khoâng toát trong moät theá giôùi coù bao nhieâu noâng daân khoâng coù ruoäng ñaát, bao nhieâu gia ñình khoâng coù nhaø ôû, bao nhieâu coâng nhaân vieân khoâng coù quyeàn lôïi, nhieàu ngöôøi bò thöông toån trong phaåm giaù cuûa hoï hay khoâng?

- Chuùng ta coù nhaän ra raèng tình traïng hieän nay khoâng toát vì bao nhieâu cuoäc chieán tranh ñieân roà buøng noå vaø baïo löïc huynh ñeä töông taøn gia taêng trong caùc khu phoá cuûa chuùng ta hay khoâng? Vì ñaát ñai, nöôùc, khoâng khí vaø taát caû nhöõng sinh vaät trong thieân nhieân ñang lieân tuïc bò ñe doïa hay khoâng?

Nhöõng thöïc taïi taøn phaù aáy töông öùng vôùi moät cheá ñoä ñang trôû thaønh hoaøn vuõ, moät cheá ñoä aùp ñaët tieâu chuaån lôïi loäc baèng baát kyø giaù naøo, khoâng nghó ñeán söï gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi hoaëc phaù huûy thieân nhieân. Ngaøy nay söï leä thuoäc laãn nhau treân traùi ñaát ñoøi phaûi coù nhöõng caâu traû lôøi hoaøn caàu cho caùc vaán ñeà ñòa phöông. Söï hoaøn caàu hoùa nieàm hy voïng, naûy sinh töø caùc daân toäc vaø gia taêng giöõa ngöôøi ngheøo, phaûi thay theá söï hoaøn caàu hoùa tình traïng gaït ra ngoaøi leà vaø söï döûng döng!

Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt raèng ngay caû nôi nhöõng nhoùm thieåu soá ñang thu heïp, töôûng raèng mình ñöôïc höôûng lôïi nhôø cheá ñoä aáy, nhöng thöïc teá hoï cuõng ñang caûm thaáy baát maõn vaø nhaát laø buoàn saàu. Nhieàu ngöôøi ñang chôø ñôïi moät söï thay ñoåi giaûi thoaùt hoï khoûi söï saàu muoän caù nhaân chuû nghóa aáy khieán hoï trôû thaønh noâ leä. Coù leõ noù ñang gaây thieät haïi khoâng theå chöõa laønh cho heä thoáng kinh teá. Söï ham hoá voâ ñoä ñoái vôùi tieàn baïc ñang thoáng trò. Vieäc phuïc vuï coâng ích bò loaïi xuoáng haøng thöù yeáu. Khi tö baûn trôû thaønh thaàn töôïng vaø ñieàu khieån nhöõng choïn löïa cuûa con ngöôøi, khi söï tham lam tieàn baïc kieåm soaùt toaøn boä cheá ñoä kinh teá ñaõ hoäi, laøm hö hoûng xaõ hoäi, phaù huûy tình huynh ñeä giöõa con ngöôøi vôùi nhau, thuùc ñaåy daân toäc naøy choáng laïi daân toäc khaùc vaø ñe doïa caû caên nhaø chung cuûa chuùng ta.

Tröôùc nhöõng tin töùc ñen toái haèng ngaøy, chuùng ta tin raèng mình chaúng coù theå laøm ñöôïc gì, neân chæ caàn chaêm soùc mình vaø gia ñình beù nhoû cuûa mình vôùi tình thöông yeâu. Nhöng töông lai cuûa nhaân loaïi phaàn lôùn ôû trong khaû naêng toå chöùc vaø thaêng tieán nhöõng saùng kieán khaùc, trong noã löïc haèng ngaøy tìm kieán 3 ñieàu laø: coâng aên vieäc laøm, nhaø ôû vaø ñaát ñai, vaø trong söï tham gia tích cöïc vaøo nhöõng tieán trình thay ñoåi lôùn treân bình dieän quoác gia, mieàn vaø hoaøn caàu.

Traùch nhieäm cuûa caùc Phong traøo daân chuùng

Sau khi trình baøy thöïc traïng treân ñaây, Ñöùc Thaùnh Cha noùi vôùi caùc vò laõnh ñaïo caùc phong traøo daân chuùng raèng:

2. Anh chò em laø nhöõng ngöôøi phoå bieán söï thay ñoåi, nhöõng tieán trình thay ñoåi. Phaûi quan nieäm söï thay ñoåi khoâng phaûi nhö moät caùi gì moät ngaøy kia seõ xaûy tôùi, vì ta ñeà ra nhöõng choïn löïa naøy hay choïn löïa khaùc veà phöông dieän chính trò hoaëc vì ta thieát laäp cô caáu xaõ hoäi naøy hay cô caáu kia. Moät söï thay ñoåi cô caáu maø khoâng coù söï hoaùn caûi chaân thaønh trong thaùi ñoä vaø trong taâm hoàn thì sôùm muoän gì cuõng trôû thaønh moät thöù beänh baøn giaáy, hö hoûng vaø suïp ñoå. Moãi ngöôøi chuùng ta chæ laø thaønh phaàn cuûa moät toaøn boä phöùc taïp vaø khaùc nhau, taùc ñoäng treân nhau trong thôøi gian. Chuùng ta phaûi chuù yù ñeán nhöõng con ngöôøi cuï theå, vôùi khuoân maët vaø danh taùnh. Chuùng ta ruøng mình tröôùc bao nhieâu ñau khoå vaø caûm ñoäng vì "chuùng ta ñaõ thaáy vaø ñaõ nghe" khoâng phaûi nhöõng con soá thoáng keâ laïnh luøng, nhöng laø nhöõng veát thöông cuûa nhaân loaïi ñau khoå, nhöõng veát thöông cuûa chuùng ta, thaân theå chuùng ta. Ñieàu naøy raát khaùc vôùi söï ñeà ra nhöõng lyù thuyeát tröøu töôïng hoaëc thaùi ñoä phaãn noä "tao nhaõ". Söï gaén boù vôùi khu phoá, ñaát ñai, laõnh thoå, coâng aên vieäc laøm, coâng ñoaøn, nhaän ra mình trong khuoân maët ngöôøi khaùc, söï gaàn guõi haèng ngaøy, vôùi nhöõng laàm than cô cöïc vaø nhöõng cöû chæ anh huøng thöôøng nhaät, vaø ñieàu giuùp thöïc thi söù maïng khoâng phaûi ñi töø nhöõng yù töôûng hay yù nieäm, nhöng töø cuoäc gaëp gôõ chaân thaønh giöõa con ngöôøi vôùi nhau, vì ta khoâng yeâu thöông nhöõng yù nieäm hay yù töôûng, nhöng ta yeâu thöông con ngöôøi.

Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhaán maïnh taàm quan troïng phaûi laøm vieäc trong vieãn töôïng khoâng phe phaùi, vaø tìm caùch giaûi quyeát taän caên caùc vaán ñeà toång quaùt laø naïn ngheøo ñoùi, cheânh leäch vaø loaïi tröø. Nhö theá caùc phong traøo daân chuùng trôû thaønh moät giaûi phaùp khaùc vôùi thöù hoaøn caàu hoùa loaïi tröø. Giaùo Hoäi khoâng theå vaø khoâng ñöôïc xa laï vôùi tieán trình aáy trong vieäc loan baùo Tin Möøng. Söï coäng taùc vôùi caùc phong traøo daân chuùng, trong nieàm toân troïng nhau, coù theå taêng cöôøng nhöõng coá gaéng vaø cuûng coá caùc tieán trình thay ñoåi.

Nhöõng ñeà nghò cuûa Ñöùc Thaùnh Cha

Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh Cha ñeà caäp ñeán moät vaøi thaùch ñoá quan trong trong thôøi ñieåm lòch söû hieän nay. Ngaøi xaùc quyeát raèng Giaùo Hoaøng cuõng nhö Giaùo Hoäi khoâng coù ñoäc quyeàn giaûi thích thöïc taïi xaõ hoäi hoaëc ñeà nghò nhöõng giaûi phaùp cho caùc vaán ñeà hieän nay. Ñuùng hôn, khoâng coù moät coâng thöùc. Vì theá, Ñöùc Thaùnh Cha ñeà nghò 3 nghóa vuï lôùn":

1. Thöù I laø ñaët kinh teá phuïc vuï caùc daân toäc. Con ngöôøi vaø thieân nhieân khoâng phaûi phuïc vuï tieàn baïc. Khoâng chaáp nhaän moät thöù kinh teá loaïi tröø vaø baát chính trong ñoù tieàn baïc thoáng trò thay vì phuïc vuï. Neàn kinh teá naøy gieát haïi, gaït boû, phaù huûy Meï Traùi ñaát. Neàn kinh teá phaûi laø moät söï quaûn lyù toát caên nhaø chung. Moät neàn kinh teá thöïc söï coù tính chaát coäng ñoàng, laáy höùng töø Kitoâ giaùo, phaûi baûo ñaûm phaåm giaù cho caùc daân toäc, "moät söï thònh vöôïng khoâng loaïi tröø thieän ích naøo". Coâng aên vieäc laøm, nhaø ôû vaø ñaát ñai, vaø caû vieäc giaùo duïc, söùc khoûe, ñoåi môùi, nhöõng saùng taùc ngheä thuaät vaø vaên hoùa, truyeàn thoâng, theå thao vaø giaûi trí. Caàn cô caáu hoùa toaøn boä heä thoáng saûn xuaát vaø phaân phoái ñeå nhöõng khaû naêng vaø ñoøi hoûi cuûa moãi ngöôøi ñöôïc dieãn taû thích hôïp trong chieàu kích xaõ hoäi. Ñoù khoâng phaûi laø moät aûo töôûng hay töôûng töôïng.

Nhöõng taøi nguyeân trong theá giôùi, keát quaû cuûa lao coâng thuoäc caùc theá heä caùc daân toäc vaø laø hoàng aân trong coâng trình taïo döïng, dö ñuû cho söï phaùt trieån toaøn dieän moãi ngöôøi vaø taát caû moïi ngöôøi. Traùi laïi heä thoáng hieän haønh theo ñuoåi nhöõng muïc tieâu khaùc. Do söï gia taêng voâ traùch nhieäm caùc nhòp ñoä saûn xuaát, taêng cöôøng trong kyõ ngheä vaø noâng nghieäp nhöõng phöông phaùp gaây haïi cho Meï Traùi Ñaát, nhaân danh möùc saûn xuaát, ngöôøi ta tieáp tuïc phuû nhaän khoâng cho haèng tyû anh chò em ñöôïc höôûng caùc quyeàn cô baûn nhaát veà kinh teá, xaõ hoäi vaø vaên hoùa. Cheá ñoä naøy laøm thöông toån döï phoùng cuûa Chuùa Gieâsu. Söï phaân phoái coâng baèng caùc hoa traùi cuûa traùi ñaát vaø lao coâng cuûa con ngöôøi khoâng phaûi chæ laø moät söï thöông ngöôøi. Ñoù laø moät nghóa vuï luaân lyù. Ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu, söï daán thaân nhö theá caøng maïnh meõ hôn, vì ñoù laø moät giôùi raên.

- Nghóa vuï thöù hai laø lieân keát caùc daân toäc chuùng ta treân haønh trình hoøa bình vaø coâng lyù. Caùc daân toäc treân theá giôùi muoán laøm chuû vaän maïng cuûa mình. Hoï muoán tieán böôùc trong an bình treân con ñöôøng tieán veà coâng lyù. Hoï khoâng muoán söï baûo hoä hoaëc nhöõng söï xen mình, trong ñoù keû maïnh nhaát baét nhöõng keû yeáu phaûi tuøng phuïc. Hoï yeâu caàu raèng neàn vaên hoùa, ngoân ngöõ, caùc tieán trình xaõ hoäi vaø caùc truyeàn thoáng toân giaùo cuûa hoï ñöôïc toân troïng. Khoâng quyeàn bính naøo - trong thöïc teá hoaëc ñöôïc thieát laäp - coù quyeàn töôùc ñoaït caùc nöôùc ngheøo khoûi quyeàn thöïc thi troïn veïn chuû quyeàn cuûa mình, vaø khi xaûy ra nhö theá, hoï thaáy ñoù laø nhöõng hình thöùc thöïc daân môùi laøm thöông toån nghieâm troïng khaû naêng hoøa bình vaø coâng lyù, vì "hoøa bình khoâng nhöõng döïa treân söï toân troïng caùc quyeàn con ngöôøi, nhöng coøn treân söï toân troïng caùc quyeàn cuûa caùc daân toäc, ñaëc bieät laø quyeàn ñoäc laäp" (Toaùt yeáu xaõ hoäi, 157).

Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, sau bao nhieâu hieåu laàm, nhieàu nöôùc Myõ chaâu la tinh ñaõ thaáy söï gia taêng tình huynh ñeä giöõa caùc daân toäc, ñeå laøm cho chuû quyeàn cuûa mình ñöôïc toân troïng, chuû quyeàn cuûa moãi nöôùc, vaø chuû quyeàn cuûa vuøng naøy noùi chung. Nhöng ta phaûi raát ñeå yù, vì cheá ñoä thöïc daân môùi coù nhöõng khuoân maët môùi. Ñoù laø quyeàn löïc voâ danh cuûa thaàn tieàn baïc: caùc lieân minh, moät soá hieäp öôùc ñöôïc goïi laø töï do maäu dòch vaø söï aùp ñaët caùc phöông theá tieát kieäm ngaøy caøng laøm cho caùc coâng nhaân vaø ngöôøi ngheøo phaûi thaét löng buoäc bung. Cuõng vaäy, söï taäp trung ñoäc quyeàn caùc phöông tieän truyeàn thoâng tìm caùch aùp ñaët nhöõng kieåu maãu tieâu thuï vaø moät thöù ñoàng nhaát veà vaên hoùa, laø moät saéc thaùi khaùc cuûa cheá ñoä thöïc daân môùi. Ñoù laø cheá ñoä thöïc daân yù thöùc heä. Nhö caùc Giaùm Muïc Phi chaâu ñaõ noùi, nhieàu khi chuùng chuû tröông bieán caùc nöôùc ngheøo thaønh nhöõng maûnh cuûa moät cô caáu, moät phaàn cuûa moät guoàng maùy khoång loà.

Khoâng coù vaán ñeà traàm troïng naøo cuûa nhaân loaïi coù theå ñöôïc giaûi quyeát neáu khoâng coù söï ñoái taùc giöõa caùc quoác gia vaø daân toäc treân bình dieän quoác teá. Nhöng söï ñoái taùc khoâng coù nghóa laø aùp ñaët, khoâng ñöôïc eùp nöôùc naøy phaûi phuïc vuï vaø tuøng phuïc quyeàn lôïi cuûa nöôùc khaùc. Cheá ñoä thöïc daân, cuõ vaø môùi, bieán caùc nöôùc ngheøo thaønh nhöõng ngöôøi cung caáp nguyeân lieäu vaø coâng nhaân reû tieàn, noù gaây ra baïo löïc, ngheøo ñoùi, cöôõng baùch di daân, vì noù choái boû quyeàn ñöôïc phaùt trieån toaøn dieän. Ñoù laø moät söï baát chính vaø baát chính thì sinh ra baïo löïc maø khoâng coù ngaønh caûnh saùt, quaân ñoái hoaëc maät vuï naøo coù theå ngaên chaën ñöôïc.

Chuùng ta haõy choáng laïi nhöõng hình thöùc thöïc daân cuõ vaø môùi. Chuùng ta haõy uûng hoä chaáp nhaän cuoäc gaëp gôõ giöõa caùc daân toäc vaø caùc neàn vaên hoùa.

Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh Cha nhìn nhaän coù nhöõng söï aùc do caùc tín höõu Kitoâ gaây ra trong doøng lòch söû. Ngaøi noùi: "Toâi muoán noùi thaät laø roõ raøng, nhö thaùnh Gioan Phaoloâ 2, toâi khieâm toán xin loãi, khoâng nhöõng vì nhöõng xuùc phaïm cuûa Giaùo Hoäi, nhöng vì nhöõng toäi aùc choáng laïi caùc daân toäc baûn xöù trong thôøi kyø goïi laø chinh phuïc Myõ chaâu. Toâi cuõng xin taát caû moïi ngöôøi, tín höõu hay khoâng tín höõu, nhôù ñeán nhieàu Giaùm Muïc, Linh Muïc vaø giaùo daân ñaõ vaø ñang coøn loan baùo Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu vôùi loøng can ñaûm vaø hieàn töø, toân troïng vaø trong an bình; khi rôøi boû coõi ñôøi naøy, hoï ñaõ ñeå laïi nhöõng coâng trình thaät caûm ñoäng, thaêng tieán nhaân baûn vaø yeâu thöông, nhieàu khi ôû caïnh caùc daân toäc baûn xöù hoaêc thaùp tuøng caùc phong traøo bình daân cho ñeán ñoä töû ñaïo. Giaùo Hoäi, caùc con caùi nam nöõ cuûa mình laø thaønh phaàn cuûa caên tính caùc daân toäc Myõ chaâu la tinh. Caên tính maø taïi ñaây cuõng nhö taïi caùc nöôùc khaùc, moät soá quyeàn löïc quyeát lieät muoán xoùa boû, ñoâi khi vì ñöùc tin cuûa chuùng ta coù tính chaát caùch maïng, vì ñöùc tin chuùng ta thaùch thöùc baïo quyeàn cuûa thaàn tieàn baïc. Ngaøy nay chuùng ta kinh hoaøng nhaän thaáy nhö taïi Trung Ñoâng vaø caùc nôi khaùc treân theá giôùi ngöôùi ta baùch haïi, tra taán, aùm saùt caùc anh chò em chuùng ta vì nieàm tin cuûa hoï nôi Chuùa Gieâsu. Chuùng ta cuõng phaûi toá giaùc ñieàu ñoù: trong cuoäc theá chieán thöù 3 töøng maûnh naøy maø chuùng ta ñang soáng, coù moät thöù dieät chuûng ñang xaûy ra vaø phaûi chaën ñöùng laïi.

- Nghóa vuï thöù ba, coù laø leõ quan troïng nhaát maø chuùng ta phaûi ñaûm nhaän hoâm nay, ñoù laø baûo veä Meï Traùi Ñaát cuûa chuùng ta.

Chuùng ta caûm thaáy thaát voïng gia taêng vì caùc hoäi nghò thöôïng ñænh quoác teá noái tieáp nhau maø khoâng coù tieán boä quan troïng naøo. Coù moät meänh leänh khaån thieát veà luaân lyù ñaïo ñöùc roõ reät, khoâng theå trì hoaõn ñöôïc phaûi haønh ñoäng maø chöa ñöôïc ñaùp öùng. Ta khoâng theå ñeå cho moät soá lôïi loäc - noù coù tính chaát toaøn caàu nhöng khoâng hoaøn vuõ - aùp ñaët treân caùc nöôùc, baét caùc nöôùc vaø caùc toå chöùc quoác teá phaûi tuøng phuïc vaø tieáp tuïc thieân nhieân. Caùc daân toäc vaø caùc phong traøo ñöôïc keâu goïi leân tieáng, ñoäng vieân vaø ñoøi hoûi moät caùch oân hoøa nhöng kieân trì, yeâu caàu chaáp nhaän nhöõng bieän phaùp thích hôïp.

Ñöùc Thaùnh Cha keát thuùc daøi 55 phuùt. Sau cuøng ngaøi noùi: "Xin anh chò em nhôù raèng nieàm hy voïng khoâng ñaùnh löøa vaø xin nhôù caàu nguyeän cho toâi. Neáu ai khoâng theå caàu nguyeän, thì xin haõy nghó ñeán toâi moät caùch tích cöïc!". Tröôùc ñoù ngaøi cuõng noùi raèng: "Vôùi thoâng ñieäp cuûa ngaøi, töông lai khoâng ôû trong nhöõng keû cöôøng quyeàn, nhöng trong tay caùc daân toäc".

Sau cuoäc gaëp gôõ vôùi haøng ngaøn ñaïi dieän cuûa caùc phong traøo daân chuùng, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ veà toøa Toång Giaùm Muïc Santa Cruz ñeå duøng böõa toái vaø nghæ ñeâm.

G. Traàn Ñöùc Anh, OP

(Radio Vatican)

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page