Nieàm vui söôùng lôùn lao

cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Laøo

Nieàm vui söôùng lôùn lao cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Laøo.

Thakhek, Laøo (GP Vinh 15-06-2015) - Trong nhöõng ngaøy gaàn ñaây moãi chuyeán ñi coâng taùc Legio Mariae taïi ñaát nöôùc Laøo, chuùng toâi laïi coù dòp chia vui vôùi Giaùo Hoäi Laøo noùi chung, vaø anh chò em Legio noùi rieâng, veà vieäc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ pheâ chuaån saéc leänh cuûa Boä Phong Thaùnh lieân quan ñeán vieäc nhìn nhaän cuoäc töû ñaïo cuûa 15 vò toâi tôù Chuùa. (Ngaøy 5-6-2015)

Giaùo Hoäi Laøo ñang caät löïc chuaån bò chu ñaùo ñeå chuaån bò cho bieán coá troïng ñaïi naøy, vaên phoøng caùc toøa giaùm muïc ñang thoáng keâ laïi daân soá Coâng Giaùo, laøm nieân giaùm caùc giaùo xöù, danh saùch tu só, linh muïc, caùc xöù ñaïo ñang söûa sang chænh ñoán laïi ngoâi thaùnh ñöôøng vaø khuoân vieân giaùo xöù cuûa mình, nhaát laø queâ höông vaø nhöõng nôi caùc thaùnh töû ñaïo ñaõ töøng soáng vaø phuïc vuï. Thöïc söï coâng vieäc truyeàn giaùo taïi Laøo coù coâng lôùn cuûa caùc cha thöøa sai Paris MEP & O.M.I., Doøng Hieán só Ñöùc Meï (The Missionary Oblates of Mary Immaculate), caùc ngaøi ñaõ hieän dieän vaø ñeå laïi nhöõng daáu tích Ñöùc Tin duõng caûm, khoâng chæ baèng lôøi rao giaûng, maø duøng maùu ñaøo ñeå toâ ñieåm cho giang sôn Laøo coù neùt ñeïp nhö hoâm nay.

Ngoaøi lòch trình coâng taùc, chuùng toâi gheù thaêm soá buoân laøng Coâng Giaùo xa xoâi nhaát laø trong nhöõng vuøng ñaát maø in daáu chaân caùc thaùnh töû ñaïo, Ta Lang, Huûa Phaên, Chaêm-pa-xaéc, Khaêm Muoän, Xieâng Khoaûng, Chaêm-pa-xaéc, Ñen Ñin, beân nhöõng gioøng soâng, nôi nhöõng vuøng queâ hieän ñang ngheøo naøn heûo laùnh, caùc vuøng nuùi thöôøng naèm giaùp Vieät nam, Cambochia, Thaùi Lan vaø Myanma ñoù laø nhöõng vuøng truyeàn giaùo cuûa caùc vò thöøa sai.

Danh saùch caùc vò thaùnh töû ñaïo cuûa Giaùo Hoäi Laøo, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ pheâ chuaån saéc leänh cuûa Boä Phong Thaùnh lieân quan ñeán vieäc nhìn nhaän cuoäc töû ñaïo cuûa 15 vò toâi tôù Chuùa:

1. Lm. Giuse Thaïo Tieán (ngöôøi Laøo), sinh 5.12.1918 ôû Möôøng Xoâi, Huûa Phaên; hoïc taïi Höõu Leã (Thanh Hoaù), Ñaïi Chuûng Vieän Lieãu Giai (Haø Noäi), Ñaïi Chuûng Vieän Saøi Goøn; töû vì ñaïo taïi Ta Lang, Huûa Phaên, 2.6.1954

2. Lm. Gioan-B. Malo Loäc, M.E.P., sinh 1899 taïi Phaùp, thöøa sai taïi Trung Quoác, roài taïi Tha-Kheùk; töû vì ñaïo treân soâng Ngaøn Saâu, Haø Tónh, 28.3.1954.

3. Lm. Rôneâ Dubroux Ñöùc, M.E.P., Baûn Pa-lay, Chaêm-pa-xaéc, 1914-1959.

4. Lm. Noâ-en Tenaud Taán, M.E.P., Xa-vaún-naï-kheät, 1904-1961.

5. Lm. Maïc-xen Denis Ñònh, M.E.P., Khaêm Muoän, 1919-1961.

6. Lm. Luxian Galan Laâm, M.E.P., Paék Song, Chaêm-pa-xaéc, 1921-1968.

7. Lm. Lu-y Leroy Vöông, O.M.I., Baûn Pha, Xieâng Khoaûng, 1923-1961.

8. Lm. Micae Coquelet Lieäu, O.M.I., Soáp Xieâng, Xieâng Khoaûng, 1931-1961.

9. Lm. Vinh Sôn L'Heùnoret Lónh, O.M.I., Baûn Ban, Xieâng Khoaûng, 1921-1961.

10. Lm. Gioan Wauthier Thieäu, O.M.I., Baûn Na, Xieâng Khoaûng, 1926-1967.

11. Lm. Giuse Boissel Sôn, O.M.I., Haït Y-eät, Boâ-li-khaêm-xay, 1909-1969.

12. Giao lí vieân Joseph Outhay (ngöôøi Thaùi Lan), Xa-vaún-naï-kheät, 1933-1961.

13. Giao lyù vieân Luca Sy (ngöôøi Khômuù Laøo), Ñen Ñin, Vieâng Chaên, 1938-1970.

14. Caäu Thomas Khampheuuane (giaùo daân ngöôøi Laveân Laøo), Paék Song, Chaêm-pa-xaéc, 1952-1968.

15. Tröôûng hoï ñaïo Maisam Pho Inpengf (ngöôøi. Khômuù Laøo), Ñen Ñin, 1934-1970.

Ñeå bieát theâm ñaát nöôùc Laøo, xaõ hoäi Laøo aùp duïng moät heä thoáng haønh chính boán caáp goàm caáp trung öông vaø ba caáp ñòa phöông. Caáp ñòa phöông cao nhaát laø tænh coù 17 ñôn vò vaø thaønh phoá Vieâng Chaên. Caáp ñòa phöông caáp hai laø caùc quaän, huyeän, thò xaõ. Caáp ñòa phöông thaáp nhaát laø Baûn laøng (Laøo khoâng coù ñôn vò haønh chính caáp xaõ).

Thuû ñoâ: Vieâng Chaên (coá ñoâ Luangprabang):

Caùc tænh: Attapeu - Bokeo - Borikhamxay - Champasack - Huaphanh - Khammuane - Luangnamtha - Luangprabang - Oudomxay - Phongsaly - Saravane - Savannakhet - Vieâng Chaên - Xayabury - Sekong - Xiengkhuang

Thaønh phoá: Vientiane (thuû ñoâ), Luangprabang (thaønh phoá)

Thò xaõ: Attapeu, Ban Houayxay, Bounneua, Hat Dokeo, Luang Namtha, Nam Thane, Napheng, Oudomxay, Paklay, Pakse, Paksong, Phongsali, Phonhong, Phonsavan, Salavan, Savannakhet, Sayaboury, Seno, Thakhek, Thangone, Vang Vieng, Viengsay.

Daân cö: Khoaûng 60% daân cö laø daân toäc Laøo theo nghóa heïp, nhoùm cö daân thoáng lónh trong chính trò, vaên hoùa sinh soáng ôû caùc khu vöïc ñaát thaáp. Daân toäc Laøo baét nguoàn töø ngöôøi Thaùi. 8% daân cö thuoäc caùc saéc toäc khaùc ôû vuøng ñaát thaáp cuøng vôùi ngöôøi Laøo ñöôïc goïi chung laø Laøo Luøm. Ngoân ngöõ coù theå noùi tieáng Thaùi cuøng hieåu ñöôïc, nhaát laø mieàn trung Laøo Savannakhet, Thakhek hoï sinh hoaït raát gaàn guõi vôùi ngöôøi Thaùi, chæ caùch con soâng Mekong, ngöôøi khaù giaû thì ñi xe qua caàu bieân giôùi, ngöôøi bình daân thì ñi qua phaø, quaûng 10 phuùt, buoåi saùng hoï thöôøng qua Thaùi ñi chôï mua thöùc aên vaø ñoà duøng.

Caùc daân toäc sinh soáng ôû vuøng cao laø ngöôøi H'Moâng (Meøo), Dao (Yao hay Mieàn), Thaùi ñen, Shan vaø moät ít ngöôøi goác Taây Taïng - Mieán Ñieän, soáng taïi caùc khu vöïc coâ laäp cuûa Laøo. Caùc boä laïc vuøng cao vôùi moät di saûn ngoân ngöõ saéc toäc hoãn hôïp ôû phía baéc cuûa Laøo. Moät caùch toång quaùt hoï ñöôïc bieát ñeán nhö laø ngöôøi Laøo Suûng hay ngöôøi Laøo vuøng cao.

Caùc vuøng nuùi ôû trung taâm vaø mieàn nam laø nôi sinh soáng cuûa caùc boä laïc thuoäc saéc toäc Moân-Khmer, ñöôïc bieát ñeán nhö laø ngöôøi Lao Thông. Coù moät ít ngöôøi laø goác Vieät Nam, chuû yeáu ôû caùc thaønh thò, nhöng nhieàu ngöôøi ñaõ rôøi khoûi ñaây sau khi Laøo giaønh ñoäc laäp cuoái nhöõng naêm thaäp nieân 1940 vaø sau 1975.

Toân giaùo chính laø Phaät giaùo Theravada, cuøng vôùi nhöõng ñieåm chung cuûa thôø cuùng caùc thaàn linh trong caùc boä laïc mieàn nuùi. 3% daân soá theo ñaïo Coâng Giaùo chia ñeàu trong 4 giaùo phaän:

1. Toøa Giaùm Muïc Luang Prabang - Ñöùc Giaùm Muïc Pierre-Antonio-Jean Bach, M.E.P.

2. Toøa Giaùm Muïc Vientiane - Ñöùc Giaùm Muïc Jean Khamseù Vithavong, O.M.I.

3. Toaø Giaùm Muïc Thakhek - Ñöùc Giaùm Muïc Jean-Marie -Vianney Prida INTHIRATH.

4. Toøa Giaùm Muïc Pakseù - Ñöùc Giaùm Muïc Louis-Marie Ling Mangkhanekhoun.

Ngoân ngöõ chính thöùc vaø chi phoái laø tieáng Laøo, moät kieåu phaùt aâm cuûa Nhoùm ngoân ngöõ Thaùi. Ngöôøi Laøo vuøng trung vaø cao nguyeân noùi tieáng cuûa boä laïc mình. Theo öôùc tính hieän coù khoaûng 300,000 ngöôøi Vieät ñang laøm aên sinh soáng taïi Laøo taäp trung chuû yeáu taïi Vientiane vaø caùc tænh nhö Savannakhek, Thakhek, Champasak.

Neàn vaên hoùa Laøo chòu aûnh höôûng naëng cuûa Phaät giaùo. Söï aûnh höôûng naøy ñöôïc phaûn aùnh trong ngoân ngöõ vaø, vaên hoïc vaø ngheä thuaät cuûa Laøo vaø ñaëc bieät trong loái soáng an vi cuûa hoï. Giao thoâng Laøo ñöôïc xem töông ñoái toát, taïi caùc thaønh phoá lôùn, giao thoâng raát thuaän tieän. Ngöôøi Laøo taïi vuøng thuû ñoâ ñeàu söû duïng xe hôi do giaù nhaäp khaåu reû, ngöôøi laøm coâng chöùc ñöôïc caáp xe neân löôïng xe 4 baùnh taïi caùc thaønh phoá lôùn raát nhieàu. Xe maùy cuõng nhieàu, xe ñaïp cuõng hieám thaáy ngay taïi thuû ñoâ.

Thaät laø moät vui möøng lôùn lao cho Giaùo Hoäi Laøo vaø vinh haïnh cho Giaùo Hoäi toaøn caàu: Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ kyù saéc leänh nhìn nhaän raèng linh muïc Joseph Thao Tien vaø 14 tu só vaø giaùo daân khaùc laø nhöõng vò töû ñaïo, taát nhieân laø coøn nhieàu ñieàu chöa theå noùi ra ñöôïc trong hoaøn caûnh hieän taïi raát teá nhò, phaûi chôø ñeán khi lòch söû ñaát nöôùc sang trang. Nhöng taát caû laø hoàng aân Thieân Chuùa, nhieàu gioït moà hoâi, nöôùc maét vaø maùu ñaõ ñoå xuoáng treân caùnh ñoàng truyeàn giaùo naøy, nhieàu ngöôøi ñaõ hy sinh maïng soáng trong thaàm laëng, bò saùt haïi, bò haønh hình hay cheát vì kieät söùc. Hoï ñaõ cheát vì ñöùc tin trong nhieàu hoaøn caûnh khaùc nhau. Trong soá naøy coøn coù nhieàu vò chöa ñöôïc nhaéc ñeán. vì khi ñeán thaêm caùc buoân laøng coøn ñöôïc nhöõng ngöôøi giaø laøng keå laïi nhöõng maãu chuyeän hoaëc nhaéc nhôû ñeán, moät thôøi maø hoï phaûi soáng trong röøng thieâng nöôùc ñoäc. Taát caû ñaõ phaûi traû giaù baèng maïng soáng vì daán thaân phuïc vuï Tin Möøng, nhieàu chuû chaên quyeát ñònh ôû laïi vôùi ñoaøn chieân cuûa mình, baát chaáp nhöõng hieåm nguy.

Giaùo Hoäi Laøo muoán thaáy trong caùc vò chaân phöôùc töû ñaïo cuûa mình moät neàn taûng vöõng chaéc cho söï taêng tröôûng vaø cho ñôøi soáng ñöùc tin cuûa mình. Vì vaäy chuùng ta haõy caàu xin caùc thaùnh töû ñaïo Laøo, baàu cöû cho ñaát nöôùc cuûa Laøo luoân ñöôïc Bình An Thònh Vöôïng. Haït gioáng seõ aâm thaàm naåy maàm vaø mong coù moät gaët haùi phong nhieâu, Ai gieo trong nöôùc maét - seõ veà giöõa tieáng cöôøi.

Linh muïc Raphael Traàn Xuaân Nhaøn

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page