Ñaïi keát, hoøa bình, soáng chung
vaø chuyeán ñi Sarajevo cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
Ñaïi keát, hoøa bình, soáng chung vaø chuyeán ñi Sarajevo cuûa Ñöùc Thaùnh Cha.
Roma (VietCatholic News 4-06-2015) - Ngaøy 6 thaùng Saùu naêm 2015, Ñöùc Phanxicoâ seõ vieáng thaêm Sarajevo, thaønh phoá coù nhöõng bieät danh nhö Gieârusalem AÂu Chaâu, Gieârusalem Balkans.
Thöïc vaäy, Sarajevo voán noåi danh laø ña dieän veà vaên hoùa vaø toân giaùo, vôùi caùc tín ñoà Hoài Giaùo, Chính Thoáng Giaùo, Do Thaùi Giaùo vaø Coâng Giaùo soáng chung vôùi nhau trong nhieàu theá kyû qua. Cho tôùi cuoái theá kyû 20, noù laø thaønh phoá lôùn duy nhaát cuûa AÂu Chaâu coù ñeàn thôø Hoài Giaùo, nhaø thôø Coâng Giaùo, nhaø thôø Chính Thoáng Giaùo vaø hoäi ñöôøng Do Thaùi Giaùo.
Thaønh phoá naøy nhieàu laàn loâi keùo söï chuù yù cuûa quoác teá. Naêm 1885, noù laø thaønh phoá ñaàu tieân cuûa AÂu Chaâu vaø laø thaønh phoá thöù hai treân theá giôùi coù heä thoáng xe ñieän chaïy toaøn thôøi khaép thaønh phoá, chæ sau San Francisco. Naêm 1914, noù laø ñòa ñieåm xaåy ra vuï aùm saùt Hoaøng Töû AÙo, Franz Ferdinand, chaâm ngoøi cho Theá Chieán I. Baåy möôi naêm sau, töùc naêm 1984, noù ñöùng ra toå chöùc theá vaän hoäi muøa ñoâng. Roài trong gaàn 4 naêm sau ñoù, töø 1992 tôùi 1996, noù bò bao vaây laâu nhaát trong lòch söû chieán tranh hieän ñaïi: 1,425 ngaøy trong chieán tranh Bosnia.
Thöïc vaäy, khi Bosnia vaø Herzegovina tuyeân boá ñoäc laäp khoûi Yugoslavia vaø ñöôïc Lieân Hieäp Quoác thöøa nhaän, caùc laõnh tuï Serbia vaø quaân ñoäi cuûa hoï ñaõ bao vaây Sarajevo baèng moät löïc löôïng goàm tôùi 18,000 binh só, ñoùng treân caùc ñænh ñoài chung quanh, töø ñoù, hoï taán coâng thaønh phoá vôùi ñuû thöù khí giôùi: phaùo binh, suùng coái, xe taêng, suùng phoøng khoâng, suùng maùy haïng naëng, phoùng hoûa tieãn nhieàu ñaàu, bom phoùng töø maùy bay, vaø suùng tröôøng baén seû. Quaân ñoäi Bosnia ñoàn truù trong thaønh phoá trang bò keùm khoâng ñuû khaû naêng beû gaãy voøng vaây.
Trong cuoäc phong toûa naøy, 11,541 ngöôøi ñaõ thieät maïng, trong ñoù coù 1,500 treû em. Theâm 56,000 bò thöông, trong ñoù coù 15,000 treû em.
Nhôø taùi thieát haäu chieán, Sarajevo hieän laø thaønh phoá phaùt trieån nhanh nhaát cuûa Bosnia vaø Herzegovina, ñöôïc lieät keâ laø thaønh phoá ñeïp thöù 43 cuûa theá giôùi vaø naêm 2009, ñöôïc coi laø moät trong 10 thaønh phoá haøng ñaàu ñaùng thaêm vieáng. Naêm 2011, Sarajevo ñöôïc ñeà cöû laøm Thuû Ñoâ Vaên Hoùa cuûa AÂu Chaâu vaøo naêm 2014 vaø seõ ñöùng ra toå chöùc Vaän Hoäi Tuoåi Treû AÂu Chaâu vaøo naêm 2017.
Tôùi Sarajevo, chaéc chaén Ñöùc Phanxicoâ khoâng maáy löu yù tôùi nhöõng ñieåm loâi cuoán du lòch nhö treân. Yeáu toá daân soá vaø toân giaùo ñaùng chuù yù hôn. Chieán tranh Bosnia ñaõ thay ñoåi khuoân maët saéc toäc vaø toân giaùo cuûa thaønh phoá. Thaønh phoá naøy tröôùc ñaây voán laø moät thaønh phoá ña vaên hoùa vaø thöôøng ñöôïc goïi laø Gieârusalem AÂu Chaâu. Theo thoáng keâ daân soá naêm 1991, 49.2 phaàn traêm toång soá daân soá cuûa thaønh phoá (527,049 ngöôøi) laø ngöôøi Bosnia, 29.8 phaàn traêm ngöôøi Serb, 10.7 phaàn traêm ngöôøi Yugoslav, 6.6 phaàn traêm ngöôøi Croat vaø 3.6 phaàn traêm thuoäc caùc saéc daân khaùc. Qua naêm 2002, 79.6 phaàn traêm toång soá 401,118 daân soá thaønh phoá laø ngöôøi Bosnia, 11.2 phaàn traêm laø ngöôøi Serb, 6.7 phaàn traêm ngöôøi Croat vaø 2.5 thuoäc caùc saéc daân khaùc. Töø ngaøy coù Thoûa Hieäp Dayton (1995), kieåu noùi "ngöôøi Bosnia" ñaõ ñöôïc duøng ñeå thay theá cho kieåu noùi "ngöôøi Hoài Giaùo" töøng ñöôïc chính phuû Yugoslavia söû duïng tröôùc ñaây.
Noùi toùm laïi, ñaïi ña soá ngöôøi daân Sarajevo hieän nay theo Hoài Giaùo. Tieáp theo laø ngöôøi Serb, ñoàng nghóa vôùi Chính Thoáng Giaùo vaø thöù ba laø ngöôøi Croat ñoàng nghóa vôùi Coâng Giaùo. Treân thöïc teá, ngöôøi Hoài Giaùo vaø ngöôøi Chính Thoáng Giaùo coù aûnh höôûng nhieàu hôn caû ñoái vôùi noäi tình thaønh phoá. Ñieàu naøy gaây "ngöùa ngaùy" khoâng ít cho ngöôøi Coâng Giaùo taïi ñaây. Thöïc vaäy, theo kyù giaû John Allen, trong moät cuoäc phoûng vaán cuûa tôø National Catholic Reporter caùch nay 2 naêm, Giaùm Muïc Phuï Taù cuûa Sarajevo, Ñöùc Cha Pero Sudar, noùi raèng vì ngöôøi Serb vaø ngöôøi Hoài Giaùo coù laõnh thoå rieâng nhöng ngöôøi Coâng Giaùo khoâng coù, neân "caûm töôûng thoâng thöôøng laø taïi xöù sôû naøy chæ coù choã daønh cho hai daân toäc maø thoâi, chöù khoâng phaûi ba".
Nhöng ai cuõng phaûi nhaän raèng nhôø Thoûa Hieäp Dayton chaám döùt noäi chieán, hoøa bình ñaõ ñöôïc duy trì trong 20 naêm qua. Chính trong boái caûnh naøy, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ tôùi Sarajevo, ñeå nhö lôøi ngaøi noùi "cuûng coá caùc tín höõu Coâng Giaùo trong ñöùc tin, ñeå naâng ñôõ cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát vaø lieân toân, vaø nhaát laø ñeå khích leä söï soáng chung hoøa bình taïi ñaát nöôùc cuûa anh chò em".
Ñöùc Thaùnh Cha cho bieát ngaøi tôùi "nhö ngöôøi anh em söù giaû hoøa bình" vaø ngaøi khuyeán khích ngöôøi Coâng Giaùo taïi ñaây "hoaït ñoäng cho moät xaõ hoäi tieán veà hoøa bình, trong söï soáng chung vaø coäng taùc vôùi nhau".
Maãu möïc caùc cuoäc du haønh töø tröôùc ñeán nay
Suy nghó veà cuoäc du haønh ngaøy 6 thaùng 6 naêm 2015 cuûa Ñöùc Phanxicoâ, John L. Allen Jr. nhaän ñònh raèng muoán hieåu chieàu höôùng cuûa ngaøi, ta chæ caàn hoûi maáy oâng ñaïi lyù du lòch. Vaø oâng töï hoûi: Albania, Sri Lanka vaø Bosnia-Herzegovina coù gì chung vôùi nhau?
Caâu traû lôøi laø: taát caû ñeàu laø nhöõng khu "ngoaïi vi" cuûa theá giôùi, thöôøng bò caùc trung taâm quyeàn löïc chính laøm ngô cho tôùi khi trôû thaønh vaán naïn, taát caû ñeàu laø nhöõng nôi môùi giaûi quyeát xong cuoäc tranh chaáp noäi boä laâu daøi vaø ñaày baïo löïc.
Thaønh thöû, duø chæ keùo daøi trong 12 tieáng ñoàng hoà, cuoäc toâng du Sarajevo cuûa Ñöùc Phanxicoâ raát coù yù nghóa cao veà bieåu töôïng. Vì nôi ngaøi ñeán töøng ñoàng nghóa vôùi haän thuø saéc toäc vaø toân giaùo ñaàu thaäp nieân 1990, duø tröôùc ñoù, voán noåi tieáng veà soáng chung hoøa bình haøng bao theá kyû giöõa caùc toân giaùo lôùn. Vieãn töôïng naøy ñaõ ñöôïc laëp laïi vaø ñaõ keùo daøi gaàn 20 naêm qua. Ñöùc Phanxicoâ muoán ñöùng taïi Sarajevo ñeå voã tay hoan hoâ ngöôøi Bosnia vì ñaõ chöùng minh ñöôïc raèng vieäc bieán göôm giaùo thaønh löôõi caøy khoâng phaûi chæ laø chuyeän thi ca trongThaùnh Kinh maø laø moät muïc tieâu coù theå thöïc hieän ñöôïc trong theá giôùi chính trò hieän thöïc ngaøy nay.
Ñaáy cuõng laø lyù do khieán ngaøi tôùi Tiranna, thuû ñoâ Albania, hoài thaùng Chín, naêm 2014, ñeå ca ngôïi nöôùc naøy veà con ñöôøng hoï ñaõ choïn sau söï suïp ñoå cuûa cheá ñoä coäng saûn naêm 1991. Thay vì sa vaøo caûnh noài da xaùo thòt, Albania ñaõ quyeát ñònh trôû thaønh "xöù sôû ñoäc ñaùo nôi söï soáng chung vaø hôïp taùc hoøa bình ñaõ hieän höõu giöõa ngöôøi Hoài Giaùo, Coâng Giaùo, Chính Thoáng Giaùo, vaø caû ngöôøi voâ tín ngöôõng nöõa".
Cuoäc toâng du Sri Lanka ñaàu naêm nay cuõng theá. Ñaây laø moät xöù sôû tan naùt vì cuoäc noäi chieán gaàn 30 naêm do caêng thaúng toân giaùo vaø saéc toäc gaây ra. ÔÛ ñaây, cuõng vöøa vaõn hoài ñöôïc hoøa bình vaø neàn hoaø bình naøy töông ñoái ñöôïc duy trì töø naêm 2009 ñeán nay.
Ñöùc Phanxicoâ duøng caùc cuoäc toâng du cuûa ngaøi ñeå ñöa ra moät söù ñieäp ñôn giaûn: hoøa bình laø ñieàu coù theå thöïc hieän ñöôïc, haõy nhìn xöù sôû toâi ñang vieáng thaêm!
Ñaây haún cuõng laø lyù do, ngaøi seõ döøng chaân ôû Cuba, tröôùc khi vaøo thaêm Hoa Kyø vaøo thaùng Chín naøy, nhö ñeå nhaéc ngöôøi ta nhôù hai quoác gia naøy vöøa tìm ra ñöôøng ñeå chaám döùt caùc caêng thaúng cuûa Chieán Tranh laïnh.
Ngoaøi vieäc nhaán maïnh tôùi hoøa bình, Ñöùc Phanxicoâ lieân tieáp keâu goïi ngöôøi Coâng Giaùo vöôn tay ra vôùi nhöõng ngöôøi ôû ngoaïi vi, caû theo nghóa ñòa dö laãn theo nghóa hieän sinh vaø caùc cuoäc toâng du cuûa ngaøi roõ raøng phaûn aûnh ñieàu vöøa noùi.
Tôùi luùc ngaøi thöïc hieän chuyeán vieáng thaêm moät quoác gia lôùn Taây Phöông, töùc Hoa Kyø, vaøo thaùng Chín tôùi, ngaøi ñaõ ñi AÙ Chaâu hai laàn, Chaâu Myõ La Tinh hai laàn, Trung Ñoâng hai laàn vaø Ñoâng AÂu cuõng hai laàn.
Theo CNA, trong cuoäc vieáng thaêm Sarajevo, Ñöùc Phanxicoâ seõ gaëp Toång Thoáng Bakir Izetbegovic vaø daâng Thaùnh Leã taïi Vaän Ñoäng Tröôøng Kosevo. Ngaøi seõ tham döï moät buoåi gaëp gôõ lieân toân vaø ñaïi keát vaø gaëp caùc giaùm muïc, linh muïc vaø chuûng sinh cuõng nhö giôùi treû.
Cuõng neân nhôù: ngaøy 17 thaùng Ba naêm 2015, nhaân gaëp caùc giaùm muïc Bosnia, Ñöùc Phanxicoâ thuùc giuïc caùc vò phaùt huy hoøa giaûi vaø chung soáng hoøa bình. Ngaøi noùi: "xaõ hoäi nôi caùc hieàn huynh soáng coù moät chieàu kích ña vaên hoùa vaø ña saéc toäc. Vaø caùc hieàn huynh ñöôïc uûy thaùc traùch vuï trôû thaønh cha cho moïi ngöôøi, baát chaáp caùc haïn cheá vaät chaát vaø cuoäc khuûng hoaûng trong ñoù caùc hieàn huynh ñang hoaït ñoäng".
Vuõ Van An