Ngaønh ngoaïi giao Toøa Thaùnh
Ngaønh ngoaïi giao Toøa Thaùnh.
Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Dominique Mamberti, Taân chaùnh aùn Toøa AÂn Giaûi Toái Cao cuûa Toøa Thaùnh.
Roma (RG 9-05-2015; Vat. 27-05-2015) - Trong vöôøn Vaticaêng coù moät caâu ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Maffeo Barberini cho khaéc treân gieáng nöôùc Galera nhö sau: "Coã maùy chieán tranh cuûa caùc Giaùo Hoaøng khoâng neùm löûa, nhöng taït nöôùc ngoït ñeå daäp taét löûa chieán tranh". Laø nöôùc daäp taét löûa chieán tranh laø moät trong caùc ñaëc thaùi cuûa ngaønh ngoaïi giao cuûa Toaø Thaùnh coù nhieäm vuï cuûng coá söï ñoái thoaïi, hieäp thoâng, san baèng caùc chöôùng ngaïi vaät, maøi nhaün caùc tình traïng gai goùc nhaát trong töông quan giöõa caùc quoác gia daân toäc trong moïi thôøi ñaïi.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Dominique Mamberti, taân Chöôûng AÁn Toaø AÂn Giaûi Toái Cao cuûa Toøa Thaùnh, ñöôïc thaêng Hoàng Y ngaøy 13 thaùng 2 naêm 2015.
Hoûi: Trong lôøi chaøo Ñöùc Thaùnh Cha trong Maät nghò Hoàng Y Ñöùc Hoàng Y ñaõ noùi raèng caùc Hoàng Y phaûi ra khoûi chính mình. Trong nghóa naøo thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Toâi nghó raèng ra khoûi chính mình tröôùc heát coù nghóa laø roäng môû cho Chuùa laø Ñaáng môøi goïi chuùng ta trôû thaønh "nhuõng ngöôøi phuïc vuï nieàm vui" cuûa toaøn daân Chuùa, noùi theo kieåu cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI. Ñöùc Thaùnh Cha noùi raèng thaùnh Phaolo phaûi coù moät con tim traøn ñaày Thieân Chuùa, daõi toûa ra vaø laøm cho moïi ngöôøi chung quanh ñöôïc laây lan nieàm vui. Thöù hai, ra khoûi caùc thoùi quen vaø tieän nghi deã daõi cuûa mình coù nghóa laø hoaït ñoäng ñeå taïo thuaän tieän cho söï hieäp thoâng giaùo hoäi, trong vieãn töôïng maø thaùnh Phaolo ñaõ chæ cho thaáy, theo ñoù caùc chi theå ñöôïc môøi goïi lo laéng cho nhau. Ñoái vôùi toâi xem ra ñaây laø goác reã lôøi môøi goïi lieân læ cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, moät Giaùo Hoäi xuaát haønh, nghóa laø moät Giaùo Hoäi ra ñi truyeàn giaùo.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, vaäy ñaâu laø caùc nhieäm vuï môùi maø Ñöùc Hoàng Y ñöôïc môøi goïi chu toaøn nhö laø Chaùnh AÙn Toøa AÂn Giaûi Toái Cao cuûa Toøa Thaùnh?
Ñaùp: Ñöông nhieân ñaây laø moät laõnh vöùc khaùc vôùi laõnh vöïc toâi ñaõ phuïc vuï cho tôùi nay, laø laõnh vöïc ngoaïi giao. Nhöng toâi thích neâu leân caùc muïc ñích ñoàng quy. Thaät vaäy, coâng lyù laø neàn taûng khoâng theå thieáu cuûa hoøa bình. Ñeå coù theå ñeà nghò chính mình nhö laø göông maãu coâng lyù cho caùc daân nöôùc, Giaùo Hoäi phaûi daán thaân laøm cho coâng lyù raïng ngôøi leân tröôùc heát trong chính mình. Thi haønh coâng lyù, chöù khoâng phaûi chæ noùi veà coâng lyù thoâi, laø moät coâng vieäc teá nhò vaø ñoøi hoûi nhieàu daán thaân. Ñöôïc hieåu nhö theá, coâng vieäc cuûa Toøa AÙn Toái Cao cuûa Toøa Thaùnh laø moät bieåu loä cuûa söï aân caàn muïc vuï cuûa caùc Giaùo Hoaøng ñoái vôùi Giaùo Hoäi hoaøn vuõ, ñeå trong moïi nôi treân theá giôùi Giaùo Hoäi laøm chöùng cho ñieàu ñuùng ñaén trong moïi hoaït ñoäng cuûa mình.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, trong moät quang caûnh quoác teá ghi ñaäm daáu caùc xung khaéc vaø caêng thaúng, coù khoaûng troáng cho ngaønh ngoaïi giao cuûa Toøa Thaùnh hay khoâng?
Ñaùp: Ngaønh ngoaïi giao cuûa Toøa Thaùnh khoâng di chuyeån bôûi caùc lôïi loäc chuyeân moân vaø ñaëc bieät. Chuù taâm duy nhaát cuûa noù laø thieän ích cuûa toaøn nhaân loaïi.Vì theá toâi tin raèng ngaøy nay nhieäm vuï cuûa ngaønh ngoaïi giaùo cuûa Toøa Thaùnh treân heát laø chæ cho thaáy moät höôùng ñi lyù töôûng, maø ñích ñieåm cuï theå laø vieäc xaây döïng thieän ích chung vaø hoøa bình, Maø ôø neàn taûng cuûa noù laø vieäc thaêng tieán phaåm giaù sieâu vieät cuûa con ngöôøi. Thaät theá, noù khoâng yeân loøng taïi nôi ñaâu phaåm giaù con ngöôøi bò chaø ñaïp. Trong vieãn töôïng naøy ngaønh ngoaïi giao cuûa Toøa Thaùnh hoaït ñoäng ñeå xaây döïng caùc caây caàu, nhö Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ chæ cho thaáy ngay töø khi ngaøi ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng. Vaø caùc caây caàu ñöôïc xaây döïng baèng caùch ñeät moät cuoäc ñoái thoaïi kieân nhaãn vaø lieân tuïc vôùi taát caû moïi ngöôøi. Toâi tin raèng trong hai naêm laøm Giaùo Hoaøng chính Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ coáng hieán cho chuùng ta caùc thí duï raát cuï theå cho thaáy deät cuoäc ñoái thoaïi ñoù coù nghóa laø gì: chæ caàn nghó tôùi vai troø cuûa ngaøi trong vieäc khieán cho Hoøa Kyø vaø Cuba xích laïi gaàn nhau. Vì lyù do ñoù ñaõ ñöôïc ñaàu tö raát nhieàu trong caùc naêm naøy, caû trong caùc saùng kieán ñoâi khi taïo thuaän tieän cho söï tieáp xuùc vaø ñoái chieáu treân bình dieän vaên hoùa vaø toân giaùo. Ñoàng thôøi Toøa Thaùnh ñaõ daán thaân ñeå laøm cho coäng ñoàng theá giôùi chuù yù tôùi nhaát laø caùc thöïc taïi caáp baùch nhaân ñaïo. Ñieàu naøy ñöôïc laøm moât caùch coâng khai qua caùc lôøi keâu goïi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, nhöng cuõng ñöôïc laøm moät caùch kín ñaùo qua caùc tieáp xuùc tröïc tieáp, taïi nhöõng nôi ñaâu coù theå, vôùi caùc quoác gia lieân heä, vaø nhaát laø nhôø hoaït ñoäng cuûa bieát bao nhieâu cô caáu cuûa Giaùo Hoäi hieän dieän taïi choã.
Hoûi: Döôùi aùnh saùng kinh nghieäm cuûa Ñöùc Hoàng Y taïi moät vaøi Toøa Söù Thaàn beân Phi chaâu, Ñöùc Hoàng Y thaáy töông lai cuûa luïc ñòa bò xaâu xeù bôûi naïn ngheøo tuùng vaø baïo löïc naøy nhö theá naøo?
Ñaùp: Ngheøo tuùng vaø baïo löïc khoâng chæ laø caùc vaán ñeà cuûa Phi chaâu maø thoâi. Nhöng chuùng laø caùc vaán ñeà maø raát tieác chuùng ta thaáy taïi baát cöù ñaâu treân theá giôùi naøy. Chaéc chaén laø beân Phi chaâu naïn ngheøo tuùng vaø khaùc bieät xaõ hoäi giöõa ngöôøi giaàu vaø ngöôøi ngheøo raát phoå bieán. Chuùng laø caùc vaán ñeà nghieâm troïng, aûnh höôûng moät caùch tieâu cöïc vaø naëng neà treân cuoäc soáng cuûa nhieàu ngöôøi. Ngoaøi caùc vaán ñeà coù tích caùch vuøng mieàn naøy, Phi chaâu giôø ñaây phaûi tính soå vôùi söï lan traøn cuûa caùc hình thöùc baïo löïc môùi, coù tính caùch toân giaùo. Tuy nhieân, trong caùc thaäp nieân sau cuøng naøy nhieàu vuøng cuûa Phi chaâu ñaõ bieát tôùi moät söï phaùt trieån kinh teá ñaùng keå vaø moät söï oån ñònh chính trò lôùn hôn. Nhöng toâi cho raèng suoái nguoàn hy voïng ñích thaät döïa treân caùc neàn taûng cuûa moät caùi nhìn tích cöïc cho raèng ngöôøi phi chaâu coù söï soáng, coù moät quan ñieåm roäng môû cho töông lai, taäp trung nôi tình lieân ñôùi vaø ñöôïc linh hoaït bôûi yù thöùc söï tuøy thuoäc vaø öôùc mong lôùn leân. Töø quan ñieåm naøy toâi nghó raèng ngaøy nay Phi chaâu coù nhieàu ñieàu ñeå coáng hieán cho toaøn theá giôùi.
Hoûi: Trung Ñoâng tieáp tuïc laø vuøng daát cuûa baïo löïc ngaøy caøng döõ doäi hôn, vaø nhaát laø ñoái vôùi caùc kitoâ höõu. Ñöùc Hoàng Y coù theå noùi gì veà tình traïng naøy?
Ñaùp: Vuøng Trung Ñoâng ñaõ bò ghi daáu töø quùa laâu bôûi caùc cuoäc xung ñoät ñaõ xaâu xeù noù, khieán cho cuoäc soáng chung daân söï giöõa caùc daân toäc khaùc nhau trong vuøng trôû thaønh khoù khaên. Vì theá moïi nhoùm toân giaùo ñeàu ñau khoå vì caùc haäu quaû cuûa tình traïng naøy, trong caùc thôøi gian qua ñang trôû neân traàm troïng hôn, nhaát laø beân Siria vaø Iraq. Trong boái caûnh ñoù caùc kitoâ höõu, vì laø moät thieåu soá ít ñöôïc che chôû hôn, neân phaûi ñaëc bieät gaùnh chòu caùc laïm duïng vaø caùc taøn baïo töø phía caùc ngöôûi cuoàng tín cuûa caùi goïi laø Nhaø nöôùc Hoài. Chính tình traïng phöùc taïp cuûa vuøng naøy cho thaáy sö caáp thieát phaûi tìm ra moät giaûi phaùp ngoaïi giao taïo thuaän tieän cho vieäc chaám döùt moïi xung khaéc hieän nay, töø cuoäc xung khaéc giöõa ngöôøi Palesstine vaø ngöôøi Israel cho tôùi cuoäc xung khaéc taïi Siria. Moät caùch ñaëc bieät taïi Siria hieån nhieân laø khoâng theå coù moät giaûi phaùp naøo khaùc hôn laø giaûi phaùp ngoaïi giao, ñeå chaám döùt moät cuoäc xung ñoät ñang taøn phaù ñaát nöôùc treân bình dieän vaät chaát vaø khieán cho phaân nöûa daân soá phaûi laâm vaøo tình traïng caàn söï giuùp ñôõ. Vì theá caàn taïo thuaän tieän cho vieäc ñoái thoaïi giöõa caùc ngöôøi Siri vôùi nhau, ñeå nhôø söï naâng ñôõ cuûa coäng ñoàng quoác teá, ngöôøi ta chaám döùt caùc taøn aùc vaø danh öu tieân cho thieän ích cuûa ñaát nöôùc, chöù khoâng phaûi cho caùc lôïi loäc cuûa phe nhoùm. Tröôùc heát caàn hieåu bieát taâm thöùc naèm ôû neàn taûng cuøa hieän töôïng naøy, yù thöùc heä yeåm trôï noù vaø söï ngheøo naøn vaät chaát goùp phaàn phaùt trieån noù. Sau cuøng, toâi tin raèng caàn quyeát ñònh trôû laïi vieäc buoân baùn vuõ khí vaø caùc nguoàn taøi chaùnh nuoâi döôõng noù.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, vaøo thaùng 12 naêm nay hoäi nghò thöôïng ñænh veà khí haäu seõ dieãn ra beân Phaùp. Ñaâu laø caùc öu tieân maø caùc thaønh vieân tham döï phaûi ñöông ñaàu?
Ñaùp: Toâi cho raèng cuoäc gaëp gôõ saép tôùi taïi Paris laø moät cô may lôùn caàn ñöôïc naém baét chöù khoâng theå phung phí, nhaém ñöa ra moät daáu hieäu roõ raøng theo höôùng maø Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ chæ cho thaáy moät trong söù ñieäp göûi caùc tham döï vieân cuoäc gaëp gôõ töông töï daõ dieãn ra taïi Lima hoài thaùng 12 naêm 2014. Caàn phaûi laõnh traùch nhieäm ñeå ñöông ñaàu vôùi hieän töôïng khí haäu thay doåi, aûnh höôûng ñònh ñoaït treân toaøn nhaân loaïi, ñaëc bieät treân caùc nöôùc ngheøo nhaát vaø treân caùc theá heä töông lai. Chaéc chaén ñaây laø moät loä trình cam go, bôûi vì phaûi coù moät daán thaân luaân lyù ñaïo ñöùc, chính trò vaø kinh teá taïo thuaän tieän cho vieäc soaïn thaûo ra moät moâ thöùc phaùt trieån môùi, taäp trung nôi moät heä thoáng naêng löôïng vaø caùc naêng löïc tuøy thuoäc nôi caùc chaát ñoát nhieân thaïch nhö than ñaù vaø daàu hoûa, vaø coøn hôn theá nöõa tuøy thuoäc nôi söï höõu hieäu naêng löôïng vaø caùc naêng löïc chöùa ít hay khoâng chöùa thaùn khí. Ñaøng khaùc khoâng theå laàn löõa laâu la hôn maø khoâng ñöông daàu vôùi vaán ñeà, maø giaûi phaùp ñaõ ñöôïc coäng ñoàng khoa hoïc cuõng nhö xaõ hoäi daân söï thuùc duïc töø bieát bao nhieâu laâu nay. Hoï môøi goïi traùch nhieäm chia seû ñeå che chôû haønh tinh cuûa chuùng ta vaø gia ñình nhaân loaïi.
RG 9-5-2015
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)