Nhöõng baøi hoïc quaù khöù khoâng bao giôø thuoäc
Nhöõng baøi hoïc quaù khöù khoâng bao giôø thuoäc.
Roma (Vat. 8-05-2015) - 70 naêm ñaõ troâi qua keå töø khi Ñeä Nhò Theá Chieán chaám döùt taïi chaâu AÂu. Nhaân dòp naøy Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ keâu goïi nhaân loaïi ruùt ra baøi hoïc töø nhöõng sai laàm trong quùa khöù. Ngaøi ñaõ ñöa ra lôøi keâu goïi treân ñaây vaøo cuoái buoåi tieáp kieán chung saùng thöù tö muøng 6 thaùng 5 naêm 2015. Ñöùc Thaùnh Cha noùi vôùi hôn 50,000 tín höõu vaø du khaùch haønh höông tham döï buoåi tieáp kieán:
"Trong caùc ngaøy tôùi ñaây taïi moät soá thuû ñoâ seõ coù leã töôûng nieäm 70 naêm chaám döùt Ñeä Nhò Theá Chieán taïi AÂu chaâu. Trong dòp naøy toâi phoù thaùc cho Chuùa, nhôø lôøi chuyeån caàu cuûa Meï Maria Nöõ Vöông Hoøa Bình, uôùc mong raèng xaõ hoäi nhaân loaïi hoïc ñöôïc baøi hoïc töø nhöõng sai laàm quùa khöù vaø ñöùng tröôùc nhöõng cuoäc xung ñoät hieän nay ñang xaâu xeù moät soá mieàn treân theá giôùi, taát caû caùc vò höõu traùch daân söï daán thaân trong vieäc tìm kieám coâng ích vaø thaêng tieán hoøa bình."
Ñeä Nhò Theá Chieán ñaõ keùo daøi töø ngaøy muøng 1 thaùng 9 naêm 1939, khi quaân Ñöùc Quoác Xaõ taán coâng Balan, cho tôùi ngaøy muøng 6 thaùng 5 naêm 1945 traïi AÂu chaâu, vaø ngaøy 2 thaùng 9 naêm 1945 taïi AÙ chaâu. Chieán tranh ñaõ mau choùng loâi cuoán caùc nuôùc thaønh hai phe ñoàng minh vaø phe truïc vaø buøng noå taïi AÂu chaâu, vuøng bieån Ñòa Trung Haûi, Phi chaâu, Trung Ñoâng, Ñoâng Nam AÙ, Trung quoác, Ñaïi Taây Döông vaø Thaùi Bình Döông.
Phía Truïc coù Ñöùc, Italia vaø Nhaät Baûn. Phe Ñoàng Minh bao goàm Lieân Xoâ, Hoa Kyø, Anh quoác, Trung Hoa, Phaùp vaø nhieàu nöôùc khaùc.
Ñaõ coù nhieàu lyù do chaâm ngoøi cho Ñeä Nhò Theá Chieán buøng noå. Trong soá caùc lyù do xa phaûi keå ñeán theá ñoái khaùng giöõa hai nöôùc Phaùp Ñöùc vaø caùc thuø haän chaùy aâm æ töø phía Ñöùc, vì ñaõ phaûi nhöôøng vuøng Alsace Lorraine cho Phaùp sau khi thua traän trong Ñeä Nhaát Theá Chieán cuõng nhö phaûi ñeå cho Phaùp khai thaùc moû than vuøng Saar. Thöù hai laø chính saùch baønh tröôùng vaø moäng ñeá quoác cuûa Ñöùc Quoác Xaõ thöïc thi chöông trình ñöùc hoùa, baèng caùch taùi vuõ trang caùc löïc löôïng quaân söï ñeå chieám ñaát, vaø boû Hieäp hoäi caùc quoác gia, laán chieám nöôùc AÙo vaø Tieäp Khaéc vôùi söï cho pheùp nhöôïng boä cuûa Phaùp, Anh quoác vaø Italia. Thöù ba laø vieäc xích laïi gaàn nhau giöõa Ñöùc Quoác Xaõ vaø Phaùt xít Italia laøm thaønh truïc Roma - Berlin, vaø söï kieän Mussolini chaáp nhaän Lieân hieäp choáng coäng saûn coù söï tham döï cuûa Nhaät Baûn, roài chaáp nhaän lieân minh Italia - Ñöùc. Thöù boán laø caùc ñoái khaùng giöõa Italia vaø Phaùp vaø giöõa Italia vaø Anh quoác, vì Italia ñoøi chuû quyeàn treân caùc vuøng Nice, Savoia vaø ñaûo Corse, cuõng nhö vì caùc lôïi nhuaän khaùc bieät trong vuøng Baéc Phi vaø caùc aâu lo maø chính saùch duy quoác gia vaø quaân söï cuûa Italia daáy leân taïi Anh quoác, laø nöôùc coù caùc caên cöù haûi quaân quan troïng trong bieån Ñòa Trung Haûi. Vaø thöù naêm cuoäc xung ñoät giöõa Nhaät Baûn vaø Trung Quoác vì naêm 1937 Nhaät Baûn xaâm laêng Trung Quoác vaø laøm naûy sinh ra moät cuoäc chieán ñaãm maùu. Theâm vaøo ñoù Hitler ñoøi quyeàn kieåm soaùt thaønh phoá caûng Danzig vaø "haønh lang Ba Lan" khieán cho Phaùp vaø Anh quoác lo laéng. Hai quoác gia naøy ñaõ luoân hy voïng loaïi tröø quyeàn löïc cuûa nhoùm Bolxeâvích naûy sinh vôùi söï trôï giuùp cuûa Ñöùc Quoác Xaõ. Giôø ñaây hai nöôùc laïi lieân minh vôùi Lieân Xoâ ñeå haõm cuoäc chaïy tôùi chieán tranh cuûa Hitler. Nhöng Hitler möu moâ hôn, baèng caùch töø boû ñöôøng loái choáng coäng saûn vaø kyù keát thoaû hieäp khoâng taán coâng vôùi Stalin, theo ñoù hai beân toân troïng nhau trong tröôøng hôïp coù xung ñoät, vaø taïo ra caùc thoûa hieäp chia nhau Ba Lan vaø caùc nöôùc vuøng Baltic.
Vaø theá laø caùc phe haêng say duøng moïi thöù khí giôùí toái taân ñeå baén gieát vaø taøn saùt nhau, gaây ra caûnh cheát choùc, ñoå vôõ tang thöông treân toaøn AÂu chaâu vaø nhieàu nôi khaùc treân theá giôùi. Saùu naêm chieán tranh ñaõ khieán cho khoaûng 50-60 trieäu ngöôøi cheát, coù danh saùch noùi ñeán hôn 70 trieäu ngöôøi. Thaät ra, khoâng ai bieát chính xaùc soá ngöôøi ñaõ bò cheát vì bom ñaïn, ñoùi khaùt beänh taät laø bao nhieâu. Lieân Xoâ coù hôn 23 trieäu ngöôøi cheát, trong ñoù coù 12.3 trieäu binh só; Trung quoác coù 19.6 trieäu ngöôøi cheát, trong ñoù coù 15.5 trieäu binh só; Ñöùc coù 7.6 trieäu ngöôøi cheát, trong ñoù coù 5.5 trieäu binh só. Ba Lan coù hôn 5.6 trieäu ngöôøi cheát, trong ñoù coù 5.5 trieäu binh só; Nhaät Baûn coù hôn 2.6 trieäu ngöôøi cheát trong ñoù coù hôn 1.9 trieäu binh só; AÁn Ñoä coù hôn 1.5 trieäu ngöôøi cheát, trong ñoù coù hôn 36 ngaøn binh só; Indonesia coù 400,000 ngöôøi cheát; trong khi Ñaïi Haøn coù 378 ngaøn ngöôøi cheát; Hoa Kyø coù 413 ngaøn ngöôøi cheát, trong ñoù coù 405 ngaøn binh só; Anh quoác coù 365 ngaøn ngöôøi cheát, trong ñoù coù 272 ngaøn binh só.
Khi Ñeä Nhò Theá Chieán chaám döùt, trong AÂu chaâu coù hôn 64 trieäu ngöôøi tî naïn, hôn 40 trieäu ngöôøi bò böùng reã khoûi queâ höông, coäng theâm 13 trieäu ngöôøi bò ñuoåi khoûi caùc vuøng ôù Ñöùc roài bò saùt nhaäp vaøo Ba Lan, Lieân Xoâ vaø Tieäp Khaéc, hôn 11 træeäu ngöôøi bò ñi ñaày thuoäc nhieàu quoác tòch khaùc nhau ñöôïc tìm thaáy beân Ñöùc. Coøn caùc taøn phaù vaät chaát thì meânh moâng trong moïi nöôùc laâm chieán: 25% taïi Lieân Xoâ, 13% tai Ñöùc, 8% taïi Italia, 7% taïi Phaùp, vaø 3% taïi Anh quoác. Ñoù laø chöa keå tôùi haøng chuïc trieäu ngöôøi bò thöông suoát ñôøi phaûi soáng trong caûnh taøn pheá, vaø haøng chuïc trieäu treû em moà coâi.
Vôùi hai theá chieán taøn khoác vaø hôn 185 cuoäc chieán ñoù ñaây treân naêm chaâu, theá kyû XX ñaõ laø theá kyû trong ñoù con ngöôøi ñaõ taøn saùt nhau daõ man hôn suùc vaät. Giôø ñaây nhaân loaïi ñaõ böôùc sang theá kyû XXI ñöôïc 15 naêm, nhöng laïi coù caùc cuoäc chieán môùi khoâng keùm phaàn ñaãm maùu vaø taøn khoác nhö ñang xaûy ra taïi Iraq, Siria, Libia, Somalia, Nigeria, Yemen, laàn naøy thì naáp sau bình phong Hoài giaùo vaø cuõng coù söï tham döï cuûa nhieàu quoác gia treân theá giôùi qua dòch vuï buoân baùn vuõ khí kieám lôøi. Tình hình toài teä ñeán ñoä Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ goïi ñaây laø "Ñeä Tam Theá Chieán töøng maûng moät".
Xem ra nhaân loaïi ñaõ khoâng bao giôø thuoäc nhöõng baøi hoïc quùa khöù, maëc duø ñaõ phaûi ñoå ra bieát bao nhieâu xöông maùu vaø moà hoâi nöôùc maét.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)