Ngaøy quoác teá choáng naïn treû em noâ leä
Ngaøy quoác teá choáng naïn treû em noâ leä.
Phoûng vaán baø Carlotta Bellini, ñaëc traùch toå chöùc "Cöùu caùc treû em phaân boä Italia".
Roma (RG 16-04-2015; Vat. 5-05-2015) - Ngaøy 16 thaùng 4 vöøa qua laø Ngaøy quoác teá choáng naïn treû em noâ leä. Ngaøy 16 thaùng 4 caùch ñaây möôøi naêm, Iqbal Masih, 12 tuoåi ñaõ bò caùc toå chöùc toäi phaïm deät vaûi gieát cheát beân Pakistan, vì em ñaõ can ñaûm leân tieáng toá caùo caûnh khai thaùc boùc loät söùc lao ñoäng cuûa treû em.
Iqbal Masih sinh naêm 1983 trong moät gia ñinh raát ngheøo beân Pakistan. Em laø moät coâng nhaân, moät ñaïi dieän coâng ñoaøn lao coâng vaø laø ngöôøi hoaït doäng choáng naïn treû em lao ñoäng. Khi môùi 4 tuoåi Iqbal ñaõ phaûi laøm vieäc trong moät loø ñuùc gaïch. Ñeå traû moùn nôï töông ñöông vôùi 12 myõ kim, cha em ñaõ quyeát ñònh baùn em cho moät ngöôøi thôï deät thaûm. Cuoäc soáng noâ leä voâ taän baét ñaàu. Iqbal bò ñaùnh ñaäp, la maéng vaø xích chaân vaøo maùy deät ñeå khoûi troán, vaø phaûi laøm vieäc moãi ngaøy treân 10 giôø ñoàng hoà. Theá laø Iqbal chia seû soá phaän noâ leä cuûa haøng traêm ngaøn treû em deät thaûm khaùc taïi Pakistan. Caùc em coù baøn tay nhoû nhaén, thaùo vaùt, nhanh nheïn, laøm vieäc vaát vaû, nhöng chæ nhaän ñuôïc ñoàng löông cheát ñoùi, vaø nhaát laø caùc em khoâng bieát phaûn ñoái vaø deã bò ñaùnh phaït.
Vaøo moät ngaøy trong naêm 1992 Iqbal vaø caùc treû em khaùc leùn luùt troán khoûi xöôûng deät ñeå tham döï moät ngaøy leã töï do, do "Maët traän giaûi phoùng noâ leä lao ñoäng" toå chöùc. Coù leõ ñoù laø laàn ñaàu tieân Iqbal ñöôïc nghe noùi tôùi caùc quyeàn vaø caùc treû em bò soáng trong ñieàu kieän noâ leä nhö mình. Moät caùch töï phaùt em quyeát ñònh keå laïi lòch söû cuoäc ñôøi mình trong buoåi bieåu tình. Caâu chuyeän cuûa em gaây kinh hoaøng vaø caùc ngaøy sau ñoù ñöôïc caùc nhaät baùo ñòa phöông ñaêng taûi.
Trôû veà xöôûng deät, maëc duø bò ñaùnh ñaäp Iqbal töø choái tieáp tuïc laøm vieäc. OÂng chuû cho raèng soá tieàn nôï cuûa gia ñình ñaõ gia taêng haøng ngaøn rupi, vì theá oâng phaûi tröø vaøo phaàn aên cuûa Iqbal, vaø tröø vaøo caùc vieäc laøm sai khi deät thaûm vv... Nhöng raát may coù moät traïng sö giuùp em soaïn moät böùc thö töø nhieäm ñeå ñöa cho chuû.
Trong cuoäc bieåu tình Iqbal quen oâng Eshan Ullah Khan, laõnh tuï "Maët traän giaûi phoùng noâ leä lao ñoäng" vaø ñöôïc oâng höôùng daãn trong cuoäc soáng môùi baûo veä quyeàn lôïi cuûa caùc treû em. Gia ñình Iqbal bò ñe doïa phaûi rôûi boû laøng, nhöng Iqbal ñöôïc troï trong moät trung taâm cuûa Maët traän giaûi phoùng noâ leä lao ñoäng vaø baét ñaàu ñi hoïc trôû laïi.
Vaø theá laø sau ñoù Iqbal baét ñaàu keå laïi cuoäc ñôøi mình treân caùc ñaøi truyeàn hình toaøn theá giôùi. Em mau choùng trôû thaønh bieåu töôïng vaø phaùt ngoân vieân cuûa thaûm caûnh caùc treû em noâ leä lao ñoäng, trong caùc ñaïi hoäi, ban ñaàu ñöôïc toå chöùc beân AÙ chaâu, roài beân AÂu chaâu vaø Myõ chaâu.
Em tuyeân boá: "Toâi khoâng sôï oâng chuû cuõ nöõa. Chính oâng ta phaûi sôï toâi, phaûi sôï chuùng toâi, sôï söï noåi loaïn cuûa chuùng toâi. Khi lôùn leân toâi muoán trôû thaønh luaät sö vaø tranh ñaáu ñeå cho caùc treû em khoâng phaûi laøm vieäc nhieàu quaù."
Töø naêm 1993 Iqbal baét ñaàu du haønh vaø tham döï caùc hoäi nghò quoác teá, gaây yù thöùc cho dö luaän quoác teá veà quyeàn cuûa caùc treû em lao coâng taïi Pakistan, vaø goùp phaàn vaøo vieäc thaûo luaän veà naïn noâ leä treân theá giôùi cuõng nhö caùc quyeàn caên baûn cuûa treû em. Cuoái naêm 1994 Iqbal sang Stockholm Thuïy Ñieån ñeå tham döï moät chieán dòch taåy chay vieäc mua thaûm do Pakistan xuaát caûng, nhaèm gaây aùp löïc treân chính quyeàn Alamabad. Thaùng 12 naêm 1994 taïi ñaïi hoïc Northeastern Boston Iqbal nhaän giaûi thöôûng nhaân quyeàn Reebok. Vì Iqbal quaù treû tuoåi neân ñaïi hoïc ñaõ thaønh laäp moät loaïi giaûi thöôûng thích hôïp goïi laø "Giôùi treû haønh ñoäng".
Trong thôøi gian ñoù vì aùp löïc quoác teá cuõng nhö hoaït ñoäng ñòa phöông, chính quyeàn Pakistan ñaõ ñöa ra caùc bieän phaùp, trong ñoù coù leänh ñoùng cöûa haøng chuïc xöôûng deät thaûm. Vaøo thaùng hai naêm 1995 Iqbal tham döï moät cuoäc hoïp cuûa caùc vò laõnh ñaïo "Maët traän giaûi phoùng noâ leä lao ñoäng", do nhaät baùo Quoác gia toå chöùc, trong ñoù cuoäc ñoái chaát coù caùc gioïng ñieäu raát cöùng raén.
Iqbal seõ laø moät luaät sö gioûi vì em coù taøi. Nhöng lòch söû söï töï do cuûa em ñaõ vaén voûi. Ngaøy 16 thaùng 4 naêm 1995 khi Iqbal ñang cuøng hai anh em hoï Liapat vaø Faryad daïo chôi treân xe ñaïp trong thaønh phoá Muridke, thì em bò boïn mafia ñeät thaûm nhaû hai baêng ñaïn vaøo ngöôøi khieán Iqbal guïc cheát treân chieác xe ñaïp cuûa em. Luùc ñoù Iqbal môùi 12 tuoåi.
OÂng Ullah Khan tuyeân boá ñaây laø moät aâm möu cuûa boïn mafia ñeät thaûm. Coù ai ñoù caûm thaáy bò ñe doïa bôûi hoaït ñoäng cuûa Iqbal. Caûnh saùt bò toá caùo laø ñoàng loõa vôùi caùc toå chöùc toäi phaïm, vì coù nhieàu ñieåm môø aùm trong caùi cheát cuûa Iqbal. Trong khi caùc teân saùt nhaân ñöôïc töï do, thì nhaø baùo ñaõ keå laïi cuoäc ñôøi Iqbal bò toá caùo toäi gaây thieät haïi cho dòch vuï thöông maïi cuûa quoác gia vôùi nöôùc ngoaøi.
Soá tieàn 15,000 myõ kim giaûi thöôûng Iqbal ñaõ nhaän ñöôïc em muoán daønh ñeå xaây moät tröôøng hoïc ñeå caùc treû em noâ leä coù theå ñi hoïc trôû laïi. Sau khi Iqbal qua ñôøi, tröôøng cao hoïc Quincy nôi Iqbal ñaõ dieãn thuyeát thaùng 12 naêm 1994, ñaõ toå chöùc moät cuoäc laïc quyeân laáy tieàn xaây moät ngoâi tröôøng taïi Kasur. Taïi caùc nöôùc AÂu chaâu coù nhieàu tröôøng hoïc mang teân Iqbal Masih. Rieâng trong caùc thaønh phoá Italia nhö Milano, Trieste, Bari, Lido Adrinao, Prato vaø Roma cuõng nhö Bientina, Buti vaø Malnate ñeàu coù tröôøng mang teân Iqbal Masih.
Hieän nay treân theá giôùi coù 246 trieäu treû em phaûi lao ñoäng vaát vaû ñeå kieám soáng, trong ñoù coù 73 trieäu em döôùi 10 tuoåi. Haàu nhö khoâng coù nöôùc naøo treân theá giôùi laø khoâng coù treû em lao ñoäng, keå caû taïi caùc nöôùc phaùt trieån.
Ña soá caùc em, khoaûng 127 trieäu, döôùi 14 tuoåi soáng taïi caùc nöôùc AÙ chaâu vaø Thaùi Bình Döông. Trong caùc nöôùc mieàn nam sa maïc Sahara coù tôùi 48 trieäu treû em döôùi 14 tuoåi phaûi lao ñoäng. Ña soå caùc em laøm vieäc trong caùc laõnh vöïc khoâng ñöôïc baûo veä bôûi söï che chôû hôïp phaùp naøo: 70% laøm vieäc trong laõnh vöïc noâng nghieäp, saên baén hay ñaùnh caù coâng nghieäp hoaëc kyõ ngheä goã; 8% trong caùc nhaø maùy kyõ ngheä; 8% trong ngaønh thöông maïi, quaùn aên vaø khaùch saïn; 7% trong caùc dòch vuï coâng coäng, xaõ hoäi vaø tö nhaân nhö ñaày tôù trong caùc gia ñình.
Coù 8.4 trieäu treû em laø noâ leä vaø naïn nhaân cuûa naïn buoân ngöôøi, laøm vieäc ñeå traû nôï cho gia ñình, hay trong laõnh vöïc maïi daâm, baùo chí daâm oâ vaø caùc sinh hoaït baát hôïp phaùp khaùc.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù thính giaû baøi phoûng vaán baø Carlotta Bellini, ñaëc traùch toå chöùc "Cöùu caùc treû em phaân boä Italia" veà theá giôùi noâ leä treû em vò thaønh nieân.
Hoûi: Thöa baø Bellini, taïi Italia laø moät quoác gia taân tieán maø cuõng coù naïn treû em bò khai thaùc boùc loät söùc lao ñoäng hay buoân ngöôøi hay sao?
Ñaùp: Vaâng, coù raát nhieàu vieäc phaûi laøm taïi Italia naøy, bôûi vì thieáu moät chöông trình quoác gia choáng laïi naïn buoân ngöôøi vaø moät chöông trình döï kieán caùc bieän phaùp caàn ñeà ra ñeå yeåm trôï caùc naïn nhaân. Vaø treân bình dieän quoác teá trong nhöõng ngaøy trung tuaàn thaùng 4, ñaëc bieät trong caùc ngaøy töø 13 tôùi 16 thaùng 4, ñaõ coù 8,000 ngöôøi tìm ñeán bieân giôùi Nam Italia vaø AÂu chaâu, vaø hoï ñaõ keå laïi caùc caâu chuyeän taøn baïo. Hoï laø caùc ngöôøi bò ñoái xöû nhö noâ leä: bò thieâu soáng, bò tra taán, vaø bò baét buoäc goïi ñieän thoaïi veà gia ñình ñeå cho thaân nhaân nghe caùc tieáng gaøo theùt ñôùn ñau cuûa hoï; hoï laø caùc treû em bò nhoát giam trong sa maïc vaø trôû thaønh naïn nhaân cuøa naïn buoân ngöôøi... Vaø moät khi hoï ñeán ñöôïc Italia hay AÂu chaâu, hoï vaãn coøn gaëp caùc thaûm caûnh naøy.
Hoûi: Nhöng xem ra khoâng phaûi chæ coù teä naïn noâ leä trong caùc toå chöùc ña quoác hay trong caùc traïi lao ñoäng, maø cuõng coù naïn khai thaùc tình duïc vaø hieän töôïng hoân nhaân treû em nöõa coù ñuùng khoâng thöa baø?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng theá. Naïn khai thaùc tình duïc taïi Italia lieân quan nhieàu nhaát ñeán nhoùm caùc thieáu nöõ ñeán töø caùc nöôùc Ñoâng AÂu, trong ñoù coù caû vaø nhaát laø caùc thieáu nöõ ñeán töø caùc nöôùc trong Lieân Hieäp AÂu chaâu nhö Rumania, vaø Bulgaria, vaø caùc thieáu nöõ Nigeria. Ñaây laø caùc beù gaùi hay thieáu nöõ ñöôïc tuyeån löïa trong caùc quoác gia queâ quaùn cuûa hoï vôùi lôøi höùa tìm coâng aên vieäc laøm cho, coù theå laø chuyeân vieân uoán toùc - vôùi caùc thieáu nöõ Nigeria thì ñaây laø lôøi höùa thoâng thöôøng nhaát - hay laø giöõ treû em. Nhöng moät khi tôùi Italia, thì traùi laïi hoï bò kieåm soaùt vaø khai thaùc trong taát caû moïi caùch thöùc.
Theá roài coøn coù hieän töôïng caùc cuoäc hoân nhaân sôùm: ñaây laø moät hieän töôïng lieân quan tôùi caùc thieáu nöõ ñeán töø caùc nöôùc cöïu Yugoslavia, nhöng cuõng lieân quan tôùi caùc thieáu nöõ vò thaønh nieân Italia nöõa. Trong tröôøng hôïp naøy ñoù laø caùc beù gaùí ngöôøi Rom bò gia ñình baùn cho moät gia ñình khaùc ñeå laøm vôï moät ngöôøi ñaøn oâng. Moät khi hoân nhaân ñaõ xong, caùc em trôû thaønh noâ leä cuûa ngöôøi ñaøn oâng ñoù. Caùc em bò baét buoäc phaûi aên troäm hay coù caùc hoaït ñoäng baát hôïp phaùp.
Hoûi: Thöa baø, Italia laø quoác gia AÂu chaâu nôi ñaõ coù soá naïn nhaân cao nhaát ñöôïc xaùc nhaän hay suy ñoaùn. Caùc thoáng keâ cho bieát trong naêm 2010 coù 2,400 treû vò thaønh nieân bò khai thaùc boùc loät, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Chaéc chaén laø con soá naøy khoâng ñuùng, con soá thaät phaûi caûo hôn nhieàu, vì coù raát nhieàu thieáu nöõ vaø caû caùc beù trai vò thaønh nieân bò lieân luy trong caùc sinh hoaït khai thaùc söùc lao ñoäng hay khai thaùc tình duïc, vaø caùc em khoâng ñöôïc nhaän dieän. Vì theá ñieàu maø chuùng ta bieát ñöôïc chæ laø choùp noåi cuûa moät nuùi ñaù baêng khoång loà chìm saâu trong loøng ñaïi döông. Ñieàu neàn taûng laø daán thaân cuûa chính quyeàn Italia qua vieäc ñöa ra moät chöông trình treân bình dieän toaøn quoác lieân quan tôùi naïn buoân ngöôøi vaø khai thaùc treû em. Treân bình dieän AÂu chaâu qua moät hoaït ñoäng chia seû nhaèm tieáp ñoùn, yeåm trôï vaø che chôû caùc em. Vaø cuõng phaûi hoaït ñoäng treân bình dieän quoác teá ñeå ñöông ñaàu vôùi caùc hieän töôïng naøy bôûi vì raát tieác laø chuùng khoâng heà ñöôïc ghi nhaän nhö laø caùc hieän töôïng khai thaùc, laïm duïng, baïo löïc vaø noâ leä môùi.
(RG 16-4-2015)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)