Toøa Thaùnh vaø vieäc lan traøn
vuõ khí haïch nhaân
Toøa Thaùnh vaø vieäc lan traøn vuõ khí haïch nhaân.
Roma (VietCatholic News 2-05-2015) - Hoäi Nghò Taùi Duyeät Laàn Thöù Chín Caùc Beân cuûa Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân ñang dieãn ra taïi New York töø ngaøy 27 thaùng Tö ñeán ngaøy 22 thaùng Naêm naêm 2015. Chuû Tòch Hoäi Nghò laø Nöõ Ñaïi Söù Taous Feroukhi cuûa Algeria. Hoäi nghò ñöôïc toå chöùc 5 naêm moät laàn ñeå caùc beân taùi khaúng ñònh vaø cuûng coá vieäc thi haønh hieäp öôùc. Taïi Hoäi Nghò naêm 2015, caùc nöôùc thaønh vieân löôïng giaù vieäc thi haønh hieäp öôùc töø naêm 2010 ñeán nay, vaø nhaän dieän caùc phaïm vi vaø phöông theá ñeå thöïc hieän caùc tieán boä xa hôn.
Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân laø moät hieäp öôùc quoác teá quan troïng maø muïc tieâu laø ngaên chaën vieäc lan traøn caùc vuõ khí vaø kyõ thuaät haïch nhaân, coå vuõ söï hôïp taùc trong vieäc söû duïng naêng löôïng haïch nhaân caùch hoøa bình vaø ñaåy maïnh caùc muïc tieâu giaûi giôùi haïch nhaân cuõng nhö giaûi giôùi toaøn dieän vaø trieät ñeå.
Hieäp öôùc treân ñaõ ñöôïc kyù naêm 1968, coù hieäu löïc töø naêm 1970. Vôùi 189 nöôùc thaønh vieân, trong ñoù coù 5 quoác gia sôû höõu vuõ khí haïch nhaân, noù laø hieäp öôùc ñöôïc tuaân haønh nhieàu nhaát trong caùc hieäp öôùc giaûi giôùi ña phöông.
Hoäi nghò laàn naøy xem seùt moät soá vaán ñeà nhö: tính phoå quaùt cuûa Hieäp Öôùc; giaûi giôùi haïch nhaân, trong ñoù coù caùc bieän phaùp cuï theå chuyeân bieät; caám lan traøn vuõ khí haïch nhaân, trong ñoù coù vieäc tuaân haønh caùc ñieàu khoaûn cuûa hieäp öôùc, coå vuõ vaø cuûng coá caùc bieän phaùp an toaøn, caùc bieän phaùp thaêng tieán vieäc söû duïng naêng löôïng haïch nhaân caùch hoøa bình; an toaøn vaø an ninh; giaûi giôùi vaø caám lan traøn trong vuøng; thöïc thi nghò quyeát naêm 1995 veà Trung Ñoâng; caùc bieän phaùp giaûi quyeát vieäc ruùt chaân ra khoûi Hieäp Öôùc...
Toøa Thaùnh leân tieáng
Ngaøy 29 thaùng Tö naêm 2015, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Bernadito C. Auza, Ñaïi Dieän Thöôøng Tröïc cuûa Toøa Thaùnh beân caïnh Lieân Hieäp Quoác ôû New York, ñaõ ñoïc moät tham luaän tröôùc Hoäi Nghò noùi treân:
Thöa Baø Chuû Tòch,
Tröôùc nhaát, phaùi ñoaøn toâi muoán baøy toû tình lieân ñôùi vaø söï gaàn guõi cuûa chuùng toâi vôùi nhöõng ngöôøi daân naïn nhaân cuûa traän ñoäng ñaát maïnh meõ taïi Nepal vaø caùc nöôùc laân caän.
Thöa Baø Chuû Tòch,
Naêm nay ñaùnh daáu naêm thöù 70 ngaøy neùm bom haïch nhaân xuoáng Hiroshima vaø Nagasaki. Caùc naïn nhaân vaãn coøn ñang hieän hieän vôùi chuùng ta. Caùc naïn nhaân Hibakusha ñang laø caùc chöùng töø soáng ñoäng keâu goïi taát caû chuùng ta ngaøy nay phaûi ñöa ra caùc quyeát ñònh ñuùng ñaén neáu khoâng muoán ñoái dieän vôùi caùc tình huoáng töông töï vaøo ngaøy mai. Hiroshima vaø Nagasaki phaûi nhaéc nhôû ta nhôù tôùi taàm quan troïng cuûa Caùc Hoäi Nghò Taùi Duyeät Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân nhö moät duïng cuï giuùp nhaân loaïi thoaùt khoûi nguy cô chieán tranh haïch nhaân. Lyù do cuûa chính Hòeäp Öôùc naøy ñaët caên baûn treân phaåm giaù con ngöôøi nhaân baûn vaø treân vieäc thöøa nhaän chung caùc haäu quaû thaûm khoác veà nhaân ñaïo cuûa baát cöù cuoäc noå haïch nhaân naøo.
Caùc kho haïch nhaân treân theá giôùi hieän vaãn coøn chöùa quaù nhieàu caùc thöù vuõ khí naøy. Lyù thuyeát giaùn chæ haïch nhaân quaù mô hoà ñeán khoâng theå duøng laøm caên baûn beàn vöõng vaø coù tính hoaøn caàu cho neàn an ninh theá giôùi vaø cho traät töï quoác teá. Ngöôïc laïi, töï chuùng, caùc thöù vuõ khí naøy hoaøn toaøn baát nhaân vaø voâ ñaïo ñöùc. Ñoù laø lyù do taïi sao Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân ñaõ ñöôïc thöông thaûo. Caùc hy voïng töøng ñöôïc moät soá ngöôøi trong heä thoáng giaùn chæ ñaët ñeå laøm chieán löôïc ngaên chaën vieäc söû duïng vuõ khí haïch nhaân vaø ñeå cung caáp moät neàn an ninh vöõng beàn ñaõ khoâng ñem laïi thöù hoøa bình vaø oån ñònh mong chôø.
Caùc nguy cô cuûa vuõ khí haïch nhaân ai cuõng bieát. Caùc quoác gia coù vuõ khí haïch nhaân vaø caùc quoác gia khoâng coù vuõ khí haïch nhaân ñeàu yù thöùc roõ söï baát oån khoân löôøng do caùc thöù vuõ khí naøy gaây ra. Söï thieáu oån ñònh naøy, ôû moät soá vuøng, lôùn lao hôn ôû moät soá vuøng khaùc vaø trong moät soá thôøi kyø, saâu xa hôn ôû caùc vuøng khaùc. Haäu quaû cuûa söï baát oån naøy quaù traàm troïng ñeán khoâng theå duøng laøm caên baûn cho moät traät töï quoác teá chaân chính, hoøa bình vaø oån ñònh. Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân khaùc xa yù nieäm cho raèng söï caân baèng cuûa khieáp ñaûm laø caên baûn toát nhaát cho söï oån ñònh chính trò, kinh teá vaø vaên hoùa treân theá giôùi.
Caùc nguy cô vaø söï baát oån noái keát vôùi söï hieän höõu cuûa vuõ khí haïch nhaân laø lôøi môøi goïi khaån thieát phaûi ñöa ra caùc bieän phaùp cuï theå vaø höõu hieäu ñeå giaûi quyeát tình theá naøy baèng caùch laøm môùi laïi caùc cam keát taäp theå ñoái vôùi vieäc caám lan traøn vaø giaûi giôùi haïch nhaân voán laø troïng taâm cuûa Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân. Khoâng ai hoaøi nghi ñoái vôùi vieäc cho raèng con ñöôøng an toøan nhaát vaø chaéc chaén nhaát tieán tôùi vieäc khoâng söû duïng (vuõ khí haïch nhaân) laø vieäc hoã töông vaø trieät ñeå loaïi boû caùc thöù vuõ khí naøy, vaø höõu hieäu phaù boû haï taàng cô sôû maø chuùng hieän ñang tuøy thuoäc. Chính vieãn kieán vaø cam keát ñoái vôùi moät töông lai khoâng vuõ khí haïch nhaân naøy ñaõ ñem chuùng ta laïi vôùi nhau. Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân laø khí cuï quan troïng cho söï an ninh cuûa moïi ngöôøi. Khoâng thieän yù dieãn dòch caùc nghóa vuï chöùa ñöïng trong noù seõ taïo ra söï ñe doïa thöïc söï cho vieäc soáng coøn cuûa toaøn theå nhaân loaïi.
Thöa Baø Chuû Tòch,
Baûn chaát phaân bieät ñoái xöû cuûa Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân ai cuõng roõ. Söï phaân bieät ñoái xöû giöõa caùc nöôùc coù vaø caùc nöôùc khoâng coù vuõ khí haïch nhaân khoâng theå laø moät giaûi phaùp vónh vieãn. Tình huoáng naøy chæ nhaèm coù tính taïm thôøi. Nguyeân traïng laø ñieàu khoâng laâu beàn vaø khoâng ñöôïc ai öa thích. Neáu vieäc töôûng töôïng ra moät theá giôùi trong ñoù nöôùc naøo cuõng coù vuõ khí haïch nhaân laø ñieàu khoâng theå suy töôûng, thì ñieàu hôïp lyù laø töôûng töôïng ra, vaø cuøng nhau laøm vieäc, cho moät theá giôùi trong ñoù khoâng nöôùc naøo coù vuõ khí haïch nhaân caû. Vaû laïi, ñoù laø caùch chuùng toâi ñoïc ngoân töø vaø tinh thaàn cuûa Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân.
Chính vieäc sôû höõu caùc vuõ khí haïch nhaân cuõng tieáp tuïc dieãn ra vôùi moät phí toån taøi chaùnh khoång loà. Caùc chi phí, hieän haønh vaø döï phoùng, töông öùng vôùi caùc taøi nguyeân coù theå, vaø thöïc söï neân ñöôïc söû duïng vaøo vieäc phaùt trieån xaõ hoäi vaø con ngöôøi. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, trong thoâng ñieäp göûi Chuû Tòch Hoäi Nghò Vienna veà caùc haäu quaû cuûa vuõ khí haïch nhaân, ñaõ maïnh meõ noùi tôùi ñieàu ñoù: "Chi tieâu vaøo vuõ khí haïch nhaân laø phí phaïm cuûa caûi caùc daân toäc. Öu tieân hoùa caùc chi tieâu ñoù laø moät loãi laàm vaø moät phaân phoái sai laàm caùc taøi nguyeân ñaùng lyù ra toát nhaát neân ñöôïc ñaàu tö vaøo caùc phaïm vi phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän, giaùo duïc, y teá vaø cuoäc chieán ñaáu choáng ngheøo ñoùi cuøng cöïc. Khi caùc taøi nguyeân naøy bò phí phaïm, ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi yeáu theá soáng beân leà xaõ hoäi seõ phaûi traû giaù ñaét".
Thöïc vaäy, theá giôùi hieän ñang ñoái dieän vôùi nhieàu thaùch ñoá heát söùc lôùn lao: ngheøo ñoùi cuøng cöïc, caùc vaán ñeà moâi sinh, caùc laøn soùng di daân, caùc tranh chaáp quaân söï, caùc khuûng hoaûng kinh teá v.v# Chæ coù söï hôïp taùc vaø lieân ñôùi giöõa caùc quoác gia môùi coù khaû naêng ñöông ñaàu vôùi chuùng. Tieáp tuïc ñaàu tö vaøo caùc heä thoáng vuõ khí ñaét ñoû laø ñieàu nghòch lyù. Caùch rieâng, tieáp tuïc ñaàu tö vaøo vieäc saûn xuaát vaø hieän ñaïi hoùa vuõ khí haïch nhaân laø ñieàu phi luaän lyù. Haøng tyû bò phí phaïm moãi naêm ñeå phaùt trieån vaø duy trì kho vuõ khí voán ñöôïc giaû thuyeát laø seõ khoâng bao giôø duøng ñeán. Haù khoâng hôïp lyù khi ñaët caâu hoûi lieäu nhöõng vieäc ñaàu tö nhö theá khoâng maâu thuaãn vôùi tinh thaàn cuûa Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân ñoù sao?
Vieäc sôû höõu vuõ khí haïch nhaân vaø vieäc döïa vaøo giaùn chæ haïch nhaân coù moät taùc duïng tieâu cöïc ñoái vôùi caùc moái lieân heä qua laïi giöõa caùc quoác gia. Neàn an ninh quoác gia thöôøng ñöôïc ñaët ra trong caùc cuoäc thaûo luaän veà vuõ khí haïch nhaân. Khoâng neân söû duïng yù nieäm naøy moät caùch cuïc boä vaø thieân vò vaø maâu thuaãn vôùi ích chung. Moïi quoác gia coù quyeàn ñoái vôùi an ninh quoác gia mình. Taïi sao laïi coù chuyeän an ninh cuûa moät soá quoác gia chæ coù theå ñöôïc baûo toaøn vôùi moät loaïi vuõ khí caù bieät, trong khi caùc quoác gia khaùc phaûi baûo toaøn an ninh cuûa hoï maø khoâng coù caùc thöù vuõ khí naøy? Maët khaùc, thu goïn hoaø bình vaø anh ninh quoác gia, treân thöïc teá, vaøo chieàu kích quaân söï maø thoâi laø giaû taïo vaø ngaây thô. Phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, tham döï sinh hoaït chính trò, toân troïng caùc nhaân quyeàn caên baûn, cuûng coá thöôïng toân phaùp luaät, hôïp taùc vaø lieân ñôùi treân bình dieän vuøng vaø quoác teá, v.v# laø nhöõng ñieàu chuû yeáu ñoái vôùi neàn an ninh quoác gia cuûa caùc nöôùc. Haù khoâng phaûi laø ñieàu khaån thieát hay sao vieäc caàn phaûi taùi duyeät, moät caùch trong saùng vaø trung thöïc, caâu ñònh nghóa cuûa caùc quoác gia, nhaát laø caùc quoác gia coù vuõ khí haïch nhaân, veà neàn an ninh quoác gia?
Taát caû chuùng ta ñeàu yù thöùc roõ: muïc tieâu moät theá giôùi khoâng coù vuõ khí haïch nhaân laø ñieàu khoâng deã gì ñaït ñöôïc. Nhö nhieàu ngöôøi voán noùi, noù laø moät vaán ñeà phöùc taïp vaø khoù khaên. Moïi thöïc taïi nhaân baûn ñeàu khoù khaên vaø phöùc taïp caû. Nhöng ñaáy khoâng phaûi laø lyù do cuõng nhö mieãn chöôùc khieán ta khoâng thi haønh caùc nghóa vuï caàn phaûi ñaûm nhieäm neáu muoán phuø hôïp vôùi Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân. Muoán theá, moïi naêng löïc vaø cam keát ñeàu caàn thieát. Chuùng caøng caàn thieát hôn vaøo luùc coù nhöõng caêng thaúng quoác teá. Vai troø cuûa caùc toå chöùc quoác teá, caùc coäng ñoàng toân giaùo, xaõ hoäi daân söï, vaø caùc ñònh cheá hoïc thuaät laø ñieàu sinh töû, ñöøng ñeå hy voïng cheát yeåu, cuõng ñöøng ñeå chuû nghóa khuyeån nho (cynicism) cuõng nhö thöù chính trò thöïc duïng (realpolitik) thaéng theá. Caùc neàn ñaïo ñöùc ñaët caên baûn treân vieäc ñe doïa chaéc chaén seõ tieâu dieät laãn nhau khoâng xöùng ñaùng ñoái vôùi caùc theá heä töông lai.
Thieáu vieäc giaûi giôùi haïch nhaân cuï theå vaø höõu hieäu chaúng choùng thì chaày seõ daãn tôùi caùc nguy cô thöïc söï cuûa vieäc lan traøn haïch nhaân. Hoäi Nghò Taùi Duyeät naøy laø moät thaùch ñoá ñoái vôùi moïi quoác gia thaønh vieân. Sai phaïm khoâng phaûi laø moät giaûi phaùp. Laøm soùi moøn tính khaû tín cuûa Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân seõ coù nhöõng haäu quaû thaûm khoác ñoái vôùi moïi quoác gia vaø ñoái vôùi töông lai cuûa toaøn theå nhaân loaïi.
Ñeå keát luaän, toâi muoán trích daãn moät laàn nöõa lôøi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ: "Giaùn chæ haïch nhaân vaø moái ñe doaï chaéc chaén seõ tieâu dieät laãn nhau khoâng theå laø caên baûn cuûa neàn ñaïo ñöùc hoïc huynh ñeä vaø soáng chung hoøa bình giöõa con ngöôøi vaø caùc quoác gia. Tuoåi treû ngaøy nay vaø ngaøy mai ñaùng ñöôïc höôûng hôn theá nhieàu. Hoï ñaùng ñöôïc höôûng moät traät töï theá giôùi hoaø bình döïa treân tính hôïp nhaát cuûa gia ñình nhaân loaïi, ñaët cô sôû treân loøng toân troïng, söï hôïp taùc, tình lieân ñôùi vaø caûm thoâng". Ñoù chính laø lyù do hieän höõu cuûa Hieäp Öôùc Caám Lan Traøn Vuõ Khí Haïch Nhaân.
Toâi xin caùm ôn Baø Chuû Tòch.
Vuõ Van An