Döï aùn Benin thaêng tieán
giaùo duïc cho ngöôøi treû
Döï aùn Benin thaêng tieán giaùo duïc cho ngöôøi treû.
Benin (RG 19-04-2015; Vat. 28-04-2015) - Trong söù ñieäp cho Ngaøy Hoaø Bình Theá Giôùi naêm 2005 Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II ñaõ caàu mong caùc daân toäc phi chaâu trôû thaønh taùc nhaân töông lai cuûa chính mình. Tö töôûng naøy cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ laø neàn taûng cuûa "Döï aùn Benin", do toå chöùc phi chính quyeàn "Caây Traéc baù" khôûi xöôùng, nhaèm muïc ñích coáng hieán cho giôùi treû ñòa phöông cuõng nhö töø caùc nôi khaùc tôùi moät neàn giaùo duïc giuùp hoï trôû thaønh caùc taùc nhaân töông lai cuûa Phi chaâu. Döï aùn laø moät trung taâm giaùo duïc neàn vaên hoùa phaùt trieån goïi laø "Trung Taâm Trung taâm taøi lieäu vaø nghieân cöùu Ngheä thuaät vaø Khoa hoïc xaõ hoäi", moät duïng cuï giuùp thaéng vöôït naïn ngheøo tuùng vaø kyø thò xaõ hoäi.
Benin roäng 112,620 caây soá vuoâng coù hôn 9 trieäu daân, 42.9% theo Kitoâ giaùo, 24.4% theo Hoài giaùo, 17.5% theo ñaïo Vudu, 6% theo caùc toân giaùo coå truyeàn phi chaâu, 1% theo caùc toân giaùo khaùc vaø 6.5% khoâng theo toân giaùo naøo.
Trong soá 42.9% kitoâ höõu, coâng giaùo chieám 27.2%, kitoâ höõu thieân quoác chieám 5%, tín höõu methodist chieám 3.2%, caùc nhoùm kitoâ khaùc chieám 7.5%.
Trong söù ñieäp mang töïa ñeà "Baïn ñöøng ñeå cho mình bò söï döõ chieán thaéng, nhöng haõy chieán thaéng söï döõ vôùi söï thieän". Ñöùc Gioan Phaoloâ II khaúng ñònh raèng hoøa bình laø keát quûa cuûa moät traän chieán ñaáu ñoøi hoûi nhieàu daán thaân laâu daøi. Noù chæ chieán thaéng, khi söï döõ bò ñaùnh baïi bôûi söï thieän. Tröôùc caùc cuoäc xung ñoät huynh ñeä töông taøn xaûy ra taïi nhieàu vuøng treân theá giôùi naøy, tröôùc caùc khoå ñau vaø baát coâng khoâng theå dieãn taû ñöôïc phaùt sinh töø ñoù, söï löïa choïn duy nhaát thöïc söï xaây döïng laø troán chaïy söï döõ vaø baùm chaët vaøo söï thieän. Vì laø moät baûn vò coù töï do neân con ngöôøi coù theå löïa choïn söï döõ hay söï thieän; vì theá söï döõ luoân luoân coù moät guông maët vaø moät teân goïi. Moãi moät löïa choïn sai laïc ñeàu keùo theo caùc haäu quaû coù chieàu kích luaân lyù lieân quan tôùi traùch nhieäm cuûa chuû theå vaø caùc tuông quan cuûa noù vôùi Thieân Chuùa, vôùi tha nhaân vaø vôùi thuï taïo.
Trong söù dieäp Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ nhaéc tôùi moät soá vaán ñeà teá nhò ngaên caûn söï phaùt trieån cuûa ñaïi luïc Phi chaâu nhö nhieàu cuoäc xung ñoät vuõ trang, caùc beänh dòch trôû thaønh nguy hieåm hôn vì caùc ñieàu kieän soáng baàn cuøng, söï baát oån chính trò vaø baát oån xaõ hoäi. Chuùng laø caùc thöïc taïi theâ thaûm ñoøi hoûi phaûi coù moät con ñöôøng trieät ñeå môùi meû cho Phi chaâu. Caàn phaûi coù caùc hình thöùc môùi meû cuûa tình lieân dôùi, treân bình dieän song phöông vaø ña phöông, vôùi moät daán thaân cuông quyeát hôn cuûa taát caû moïi ngöôøi, trong yù thöùc traøn ñaày raèng thieän ích cuûa caùc daân toäc phi chaâu dieãn taû moät ñieàu kieän caàn thieát cho vieäc ñaït tôùi thieän ích ñaïi doàng.
Öôùc chi caùc daân toäc phi chaâu coù theå naém trong tay vaän meänh cuûa rieâng mình vaø vieäc phaùt trieån vaên hoùa, daân söï, xaõ hoâi vaø kinh teá! Öôùc chi Phi chaâu thoâi chæ laø ñoái töôïng cuûa trôï giuùp, ñeå trôû thaønh chuû theå coù traùch nhieäm cuûa caùc chia seû xaùc tín vaø saûn xuaát! Ñeå ñaït caùc muïc tieâu ñoù caàn phaûi coù moät neàn vaên hoùa chính trò môùi, ñaëc bieät trong laõnh vöïc coäng taùc quoác teá. Moät laàn nöõa toâi muoán nhaán maïnh raèng vieäc thieáu thöïc hieän caùc lôøi höùa lieân quan tôùi söï trôï giuùp phaùt trieån, vaán ñeà vaãn coøn boû ngoû veà moùn nôï quoác teá naëng neà cuûa caùc nöôùc Phi chaâu vaø söï vaéng boùng cuûa moät chuù yù ñaëc bieät ñoái vôùi caùc quoác gia phi chaâu trong caùc töông giao thöông maïi quoác teá, taïo ra caùc chöôùng ngaïi lôùn cho hoøa bình, vaø vì theá phaûi caáp thieát ñoái phoù vaø vöôït thaéng chuùng. Chöa bao giôø nhö hieän nay yù thöùc vieäc tuøy thuoäc laãn nhau giöõa caùc nöôùc giaàu vaø caùc nöôùc ngheøo laïi ñònh ñoaït vaø cöông quyeát nhö theá, vì söï phaùt trieån hoaëc trôû thaønh chung cho taát caû moïi phaàn ñaát treân theá giôùi, hoaëc chòu moät tieán trình thuït luøi caû trong nhöõng vuøng ñöôïc ghi daáu bôûi moät tieán boä lieân tuïc. "Vaên phaïm luaân lyù ñaïi ñoàng" ñöôïc Giaùo Hoäi neâu leân nhieàu laàn trong caùc vuï leân tieáng veà noã löïc phuïc vuï hoøa bình gôïi höùng cho caùc giaù trò vaø nguyeân taéc chung, hieäp nhaát con ngöôøi thuoäc caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau. Noù ñoøi hoûi phaûi luoân luoân daán thaân vôùi tinh thaàn traùch nhieäm, laøm sao ñeå cuoäc soáng cuûa baûn vò con ngöôøi vaø cuûa caùc daân toäc ñöôïc toân troïng vaø thaêng tieán. Döôùi aùnh saùng cuûa noù khoâng theå khoâng cöùng raén nhaéc tôùi caùc söï döõ taùc haïi theá giôùi, nhaát laø caùc söï döõ do baïo löïc buøng noå gaây ra. Trong boái caûnh ñoù, laøm sao maø khoâng nghó tôùi ñaïi luïc Phi chaâu meán yeâu, nôi caùc xung ñoät toàn taïi ñaõ vaø ñang khieán cho haøng trieäu ngöôøi cheát...
Ñeå ñaït tôùi hoøa bình caàn saùng suoát khaúng ñònh raèng baïo löïc laø moät söï döõ khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc, vaø noù khoâng bao giôø giaûi quyeát ñöoïc caùc vaán ñeà. Baïo löïc laø moät doái traù, bôûi vì noù traùi nghòch vôùi söï thaät cuûa baûn tính nhaân loaïi chuùng ta. Baïo löïc phaù huûy ñieàu maø noù khaúng ñònh baûo veä: phaåm giaù, söï soáng, söï töï do cuûa con ngöôøi. Chính vì theá caàn phaûi thaêng tieán moät coâng trình giaùo duïc löông taâm, ñaøo taïo taát caû moïi ngöôøi, nhaát laø caùc theá heä môùi, bieát soáng cho söï thieän, baèng caùch môû ra chaân trôøi cuûa thuyeát nhaân baûn toaøn dieän vaø lieân ñôùi maø Giaùo Hoäi chæ cho thaáy vaø caàu mong. Treân caùc neàn taûng ñoù coù theå cho chaøo ñôøi moät traät töï xaõ hoäi, kinh teá vaø chính trò chuù yù tôùi phaåm giaù, söï töï do vaø caùc quyeàn caên baûn cuûa moïi ngöôøi.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán oâng Jean-Baptiste Sourou, giaùo sö caùc Khoa hoïc xaõ hoäi, veà "Döï aùn Benin", laø döï aùn thaønh hình töø caùc öôùc mong noùi treân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II.
Hoûi: Thöa giaùo sö, "Trung taâm taøi lieäu vaø nghieân cöùu Ngheä thuaät vaø Khoa hoïc xaõ hoäi" nhaèm muïc ñích gì, vaø döï aùn Benin muoán thöïc hieän ñieàu gì?
Ñaùp: "Trung taâm taøi lieäu vaø nghieân cöùu Ngheä thuaät vaø Khoa hoïc xaõ hoäi" laø duïng cuï nhaém ñaùnh baïi ngheøo tuùng vaø kyø thò xaõ hoäi. Döï aùn Benin laø moät döï aùn thay theá cho hieän töôïng di cö röøng ruù töø Phi chaâu sang AÂu chaâu, trong nghóa chuùng toâi muoán coáng hieán cho giôùi treû khaû theå öôùc mô moät töông lai ngay treân queâ höông cuûa hoï. Vaø toâi khôûi haønh töø quoác gia queâ höông cuûa toâi, laø nöôùc Benin trong vuøng Taây Phi chaâu. Töø nhieàu naêm nay toâi laøm vieäc lieân quan tôùi laõnh vöïc di cö vaø vôùi ngöôøi di cö. Vaø khi tieáp xuùc vôùi hoï, toâi nhaän ra raèng thieáu moät caùi gì ñoù: thieáu söï giaùo duïc. Ngöôøi ta ra ñi maø khoâng bieát vì sao mình ra ñi. Nhöng khi baïn ñöôïc giaùo duïc, baïn coù theå phaân ñònh ñieàu thaät vôùi ñieàu khoâng thaät. Tuy nhieân, ñieàu ñaõ ñaùnh ñoäng toâi nhaát ñoù laø nhö giaùo sö treû tuoåi toâi ñaõ ñöôïc môøi daäy hoïc taïi moät nöôùc beân Phi chaâu, maø toâi khoâng neâu teân vì toân troïng quoác gia ñoù, vaø moät trong nhöõng buoåi chieàu ñaàu tieân toâi ñaõ thaáy moät nöõ sinh ngoài hoïc döôùi aùnh ñeøn ñöôøng. Ñaây laø moät thöïc taïi phoå bieán. Nhieàu hoïc sinh bò boù buoäc phaûi hoïc döôùi aùnh ñeøn ñöôøng ban chieàu, vì ôû nhaø caùc em khoâng coù ñieän. Theá roài coù moät ñieàu khaùc ñaõ ñaùnh ñoäng toâi: ñoù laø raát nhieàu hoïc sinh sinh vieân cuûa toâi khoâng theå laøm baøi ban toái vì bò cuùp ñieän. Caûnh cuùp ñieän raát thöôøng xaûy ra vaø keùo daøi 8-10 tieáng ñoàng hoà... laøm sao maø baïn coù theå hoïc ñöôïc, khi baïn khoâng coù caùc ñieàu kieän toái thieåu nhö theá? Theá roài cuõng thieáu caû caùc cô caáu haï taàng nöõa nhö saùch vôû. Döï aùn naøy chuùng toâi goïi noù laø döï aùn "Öu tieân cho giaùo duïc: chuùng ta haõy cho ngöôøi treû khaû naêng" Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi leân ñieàu naøy trong söù ñieäp göûi Ngaøy Hoøa Bình Theá Giôùi 2005, maø toâi goïi laø di chuùc Ngaøi ñeå laïi cho Phi chaâu: ngaøi caàu mong raèng caùc daân toäc phi chaâu coù theå trôû thaønh taùc nhaân töông lai cuûa chính hoï.
Hoûi: Quùy vò muoán kích hoaït caùc thoûa hieäp vôùi caùc ñaïi hoïc khaùc ôû caùc nöôùc ngoaøi, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Ñöông nhieân ñaây ñaõ laø moät giai ñoaïn tieáp theo roài. YÙ höôùng thöù nhaát ñoù laø thaønh laäp moät thö vieän taân tieán, noái lieàn vôùi caùc thö vieän khaùc treân theá giôùi. Roài xaây caùc phoøng rieâng cho caùc sinh vieân, moät caêng tin nôi sinh vieân coù theå aên uoáng. Trong döï aùn toâi cuõng ñaõ döï kieán moät nhaø nguyeän: ñaây khoâng phaûi chæ laø moät trung taâm cho caùc sinh vieân coâng giaùo, nhöng laø moät trung taâm daønh cho taát caû moïi ngöôøi, nhöng coù ñaëc thaùi coâng giaùo, bôûi vì toâi cuõng laø moät tín höõu coâng giaùo. Vaø khoâng chæ cho ngöôøi treû Benin maø thoâi. Trung taâm cuõng seõ môû roäng cöûa cho ngöôøi treû thuoäc caùc ñaïi luïc khaùc muoán thöïc suï hieåu bieát caùc neàn vaên hoùa phi chaâu baèng caùch soáng caän keà vôùi daân chuùng. Trung taâm naèm ôû giöõa caùc ñöôøng noái quan troïng: chuùng toâi ôû gaàn phi tröôøng quoác teá Cotonou, chuùng toâi cuõng khoâng xa Abomey, laø moät trong caùc vöong quoác huøng maïnh nhaát cuûa vuøng Taây Phi chaâu... Noù laø moät cöûa soå môû roäng.
Hoûi: Nhö vaäy döï aùn taøi chaùnh cho trung taâm thì nhö theá naøo thöa giaùo sö?
Ñaùp: Toâi ñaõ tin vaøo döï aùn ngay töø ñaàu. Vôùi caùc phöông tieän cuûa toâi, toâi ñaõ mua ñaát ñeå xaây trung taâm. Trong luùc naøy chuùng toâi ñang tìm caùc taøi trôï ñeå coù theå baét ñaàu xaây caát caùc cô caáu. Caàn khoaûng 600.000 Euros. Döï aùn naøy ñaõ khôûi ñaàu roài.
Hoûi: Giaùo sö coù nghó raèng noù coù theå laø göông maãu ñeå cho caùc vuøng khaùc cuûa Phi chaâu baét chöôùc hay khoâng?
Ñaùp: Ñieàu maø chuùng toâi muoán laøm laø moät bieåu töôïng: chuùng toâi seõ khôûi söï vieäc ñaøo taïo cho coâng ích, bôûi vì taïi Phi chaâu ngaøy nay giaùo duïc khoâng thoâi khoâng ñuû, caàn phaûi ñaøo taïo con nguôøi bieát toân troïng coâng ích nöõa. Söï thieän luoân luoân loâi keùo. Toâi nhaém tôùi ñieàu naøy. Ñaây laø moät döï aùn daãn ñöôøng. Chuùng toâi khôûi söï töø ñoù, vaø toâi hy voïng noù tieán trieån laøm sao ñeå cuõng coù theå ñeà nghò döï aùn naøy vôùi caùc vuøng khaùc cuûa Phi chaâu. Toâi noùng loøng ao öoùc troâng thaáy caùc xaây caát ñaàu tieân cuûa Trung taâm taøi lieäu vaø nghieân cöùu Ngheä thuaät vaø Khoa hoïc xaõ hoäi, ñoàng thôøi troâng thaáy nhieàu döï aùn khaùc loaïi naøy trong caùc vuøng khaùc cuûa Phi chaâu.
(RG 19-4-2015)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)