Chöùng töø cuûa moät soá ngöôøi Do thaùi
soáng soùt trong traïi taäp trung Auschwitz
Ngaøy töôûng nieäm cuoäc dieät chuûng Do thaùi.
Chöùng töø cuûa moät soá ngöôøi Do thaùi soáng soùt trong traïi taäp trung Auschwitz.
Auschwitz (RG 27-01-2015; Vat. 2-03-2015) -27 thaùng gieâng naêm 2015 laø ngaøy töôûng nieäm cuoäc dieät chuûng Do thaùi Shoah. Ngaøy naøy ñaõ ñöôïc Lieân Hieâp Quoác thaønh laäp hoài naêm 2005 ñeå töôûng nieäm caùc naïn nhaân cuûa Ñöùc Quoác Xaõ trong thôøi Ñeä Nhò Theá Chieán. Naêm 2015 noù truøng vôùi 70 naêm kyû nieäm ngaøy caùc ñoaøn quaân Nga giaûi phoùng traïi taäp trung Auschwitz beân Ba Lan, laø traïi taäp trung lôùn nhaát, trong soá haøng chuïc traïi tuø raûi raùc nhieàu nôi trong nöôùc Ñöùc. Ñaõ coù 12 trieäu ngöôøi bò ñaày aûi vaø saùt haïi trong caùc traïi taäp trung ñöùc quoác xaõ, trong ñoù coù 6 trieäu ngöôøi Do thaùi. Trong soá caùc naïn nhaân coù caùc chính trò gia baát ñoàng chính kieán, caùc ngöôøi taøn taät, ngöôøi du muïc Rom vaø Sinti, caùc ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi, caùc chöùng nhaân Gieâhoâva vaø 1.5 trieäu treû em. Ñaây cuõng laø ngaøy töôûng nieäm nhöõng ngöôøi ñaõ lieàu maïng che chôû caùc ngöôøi bò baùch haïi. Trong traïi taäp trung Auschwitz laø traïi Ñöùc Quoác Xaõ ñaõ xaây ñeå thöïc hieän giaûi phaùp cuoái cuøng choáng laïi ngöôøi Do thaùi taïi AÂu chaâu ñaõ coù 1.2 trieäu ngöôøi bò gieát cheát, ña soá laø Do thaùi. Nhöng cuõng coù 100,000 tín höõu coâng giaùo Ba Lan bò gieát trong caùc loø hôi ñoäc. Trong nhöõng ngaøy tröôùc khi ruùt lui hay bò baét, quaân Ñöùc Quoác Xaõ ñaõ voäi vaøng thieâu haøng ngaøn xaùc tuø nhaân, nhöng vaãn coøn haøng ngaøn xaùc khaùc chaát ñoáng ôû saân traïi taäp trung Auschwitz.
Tham döï leã nghi töôûng nieäm taïi Auschwitz chieàu ngaøy 27 thaùng gieâng naêm 2015 ñaõ coù 38 phaùi ñoaøn caùc nöôùc ñeán töø khaép nôi treân theá giôùi. vôùi khoaûng 300 naïn nhaân soáng soùt.
Trong cuøng ngaøy Ñöùc Hoàng Y Stanislaw Dziwisz, Toång Giaùm Muïc Cracovia, nôi coù traïi taäp trung Auschwitz ñaõ chuû söï leã töôûng nieäm taïi Trung taâm ñaïi keát ñoái thoaïi vaø caàu nguyeän do Giaùo Hoäi thaønh laäp taïi Auschwwitz. Cuøng ñoàng teá thaùnh leã coù Ñöùc Toång Giaùm Muïc Celestino Migliore, Söù Thaàn Toøa Thaùnh taïi Ba Lan. Trong soá nhöõng ngöôøi tham döï thaùnh leã coù khoaûng 150 cöïu tuø nhaân cuûa traïi taäp trung. Giaûng trong thaùnh leã Ñöùc Hoàng Y noùi: khi ñaët caâu hoûi laøm sao Thieân Chuùa hieän dieän trong hoûa nguïc Auschwitz, chuùng ta phaûi nhôù lôøi noùi cuoái cuøng cuûa Chuùa laø moät lôøi an bình. An bình laø moät ôn chuùng ta phaûi caàu xin. Ñoù laø lyù do taïi sao chuùng ta laïi hoïp nhau nôi ñaây ñeå caàu nguyeän, tröôùc khi tieán moät böôùc khaùc laø ruùt tæa ra nhöõng keát luaän töø quaù khöù vaø töø nhöõng chöùng nhaân cuûa lòch söû.
Ñöùc Hoàng Y cuõng daët vaán naïn veà traùch nhieäm cuûa con ngöôøi ñoái vôùi nhöõng haønh ñoäng taøn aùc taïi Auschwitz. Ñoàng thôøi ngaøi cuõng noùi raèng vieäc giaûi thoaùt traïi taäp trung naøy cuõng laø moät lôøi nhaéc nhôû: hoøa bình coù theå ñaït ñöôïc nhôø coá gaéng cuûa con ngöôøi. Ngaøi cuõng ñeà caäp ñeán nhieàu saùng kieán lôùn ñöôïc ñeà ra ñeå nhaéc nhôù caùc theá heä töông lai veà quaù khöù, ñoàng thôøi ñeå xaây döïng töông lai trong tinh thaàn traùch nhieäm.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò chöùng töø cuûa vaøi naïn nhaân con soáng soùt cuûa cuoäc dieät chuûng Do thaùi noùi treân, ñaëc bieät laø chöùng töø cuûa baø Liliana Segre.
Piero Teracina ñaõ bò ñi ñaày cuøng 8 ngöôøi trong gia ñình, oâng laø ngöôøi duy nhaát soáng soùt trôû veà. Tröôùc söï kieän coù nhöõng ngöôøi choái boû cuoäc dieät chuûng naøy oâng cho ñoù laø moät lôøi sæ nhuïc khoâng theå naøo chòu ñöïng noåi. OÂng noùi: "Laøm sao maø coù theå choái boû cuoäc dieät chuûng ñöôïc? Gia ñình chuùng toâi caû thaûy 8 ngöôøi bò ñi ñaày, chæ coù moät mình toâi trôû veà. Khi chuùng toâi ra ñi töø Roma ngaøy 16 thaùng 10 naêm 1943 taát caû laø 1,023 ngöôøi keå caû moät em beù coøn chöa coù teân, nhöng ñaõ chæ soù 161 ngöôøi soáng soùt trôû veà. Nhöõng ngöôøi kia ñaõ khoâng tôùi Auschwwitz, nhöng toâi nhôù hoï. Vaäy hoï ñaõ bieán ñi ñaâu maát? Taïi Auschwitz toâi coøn nhôù nhö in khi chuùng toâi tôùi..., meï toâi oâm hoân toâi, nhöõng lôøi cha toâi noùi vôùi toâi... Toâi nhôù heát. Nhöng toâi laø ngöôøi duy nhaát trong gia ñình 8 ngöôøi ñaõ trôû veà.
Taïi Birkenau oâng Sami Modiano, do thaùi goác Rodi, khi ñoù 13 tuoåi, cuõng ñaõ maát heát ngöôøi thaân. OÂng noùi: "Roài tôùi moät luùc naøo ñoù, khi baïn ôû trong caùi hoûa nguïc aáy, baïn nhaän ra raèng töø Birkenau khoâng coù loái thoaùt khaùc ngoaøi caùi cheát. Vaø söï thaät laø nhieàu ngöôøi ñaõ nhaän ra dieàu naøy vaø hoï quyeát ñònh töï töû: hoï chaïy ra haøng raøo theùp gai coù luoàng ñieän maïnh vaø nhaûy vaøo ñoù cho ñieän giaät cheát# Toâi coù moät veát thöông khoâng bao giôø laønh nöõa. Toâi coù caùc thinh laëng cuûa toâi, cuõng nhö caùc aùm aûnh vaø caùc traàm caûm cuûa mình. Toâi tieáp tuïc ñau khoå. Nhaát laø khi toâi gaëp caùc ngöôûi treû vaø phaûi caét nghóa cho hoï bieát caùc ñieàu naøy, ñoái vôùi toâi ñoù thaät laø moät ñau khoå khoång loà, nhöng toâi laøm ñieàu ñoù. Toâi laøm noù bôûi vì toâi hieåu raèng Thieân Chuùa Cha Vónh Cöûu ñaõ choïn toâi ñeå thoâng truyeàn cho caùc baïn treû thuoäc theá heä môùi naøy kyù öùc ñieàu toâi ñaõ soáng, ñeå noù khoâng taùi dieãn.
Baø Liliana Segre bò ñaày sang Auschwitz Birkenau luùc 13 tuoåi. Caùc kinh nghieäm kinh hoaøng ñaõ soáng baø ñaõ keå laïi trong cuoán saùch töïa ñeà "Cho tôùi khi naøo ngoâi sao cuûa toâi coøn choùi saùng". Sau ñaây laø baøi phoûng vaán baø daønh cho phaùi vieân Fabio Colagrande cuûa chöông trình yù ngöõ ñaøi Vaticaêng.
Hoûi: Baø coù kyû nieäm naøo veà thôøi thô aáu khoâng?
Ñaùp: Toâi ñaõ laø moät beù gaùi raát an bình, raát ñöôïc yeâu meán vaø naâng niu chieàu chuoäng trong gia ñình. Moïi ngöôøi ñeàu höôùng veà toâi. Nhöng töø luùc bò baét toâi baét ñaàu bieát tôùi moät theá giôùi khaùc, döûng döng vôùi ñieàu ñaõ xaûy ra cho moät nhoùm nhoû caùc coâng daân Italia goác Do thaùi, khoâng ñöôïc haøng xoùm laùng gieàng bieát tôùi. Ñeán ñoä sau chieán tranh khi toâi tìm laïi caùc baïn gaùi cuøng tröôøng, hoï ñaõ khoâng nhaän thaáy söï vaéng maët cuûa toâi vaø ñaõ hoûi toâi: "Chò ñaõ bieán ñi ñaâu maát vaây?" Toâi ñaõ muoán traû lôøi "bieán sang Auschwitz", nhöng luùc ñoù toâi ñaõ khoâng coù söùc maïnh laøm ñieàu aáy.
Hoûi: Trong chuyeán xe löûa ñem baø tôùi traïi taäp trung Auschwitz vôùi cha cuûa baø vaø bieát bao nhieâu ngöôøi khaùc, moät luùc naøo ñoù baø ñaõ noùi "Toâi caûm thaáy mình ñaõ trôû thaønh ngöôøi lôùn". Taïi sao vaäy?
Ñaùp: Ñoù ñaõ laø moät chuyeán ñi cuûa nhöõng con ngöôøi bình thöôøng tôùi moät ñích ñieåm khoâng ñöôïc bieát. Hoï ñaõ leân vaø xuoáng xe löûa nhö thuù vaät bi ñem ñi gieát trong caùc toa xe aáy. Ñaõ coù caû moät chaëng ñöôøng, khoâng phaûi chæ qua Röøng Ñen hay caùc nôi khaùc chuùng toâi khoâng bieát. Ñoù ñaõ laø moät loä rình noäi taâm cuûa caùc trìu meán, cuûa tình yeâu thöông, cuûa caùc lôøi noùi cuoái cuøng, cuûa caùc caùi nhìn cuûa ngöôøi sau ñoù ñi tôùi caùi cheát.
Hoûi: Taïi sao luùc ñoù baø laïi caûm thaáy mình laø ngöôøi lôùn?
Ñaùp: Toâi ñaõ luoân luoân laø beù gaùi cuûa cha toâi, nhöng luùc ñoù chính toâi laïi laø ngöôøi che chôû oâng trong söï tuyeät voïng cuûa oâng, bôûi vì chòu ñöïng moät chuyeän nhö theá nhö laø con caùi thì deã hôn nhö laø cha meï. Khi toâi ñaõ trôû thaønh meï, roài baø noäi baø ngoaïi, toâi ñaõ hieåu tôùi taän cuøng söï tuyeät voïng maø cha toâi ñaõ phaûi coù. Vaø trong luùc ñoù toâi haøi loøng vì ñaõ laøm cho cha toâi caûm thaáy taát caû tình yeâu cuûa toâi.
Hoûi: Baø ñaõ keå raèng trong nhöõng ngaøy soáng taïi Auschwitz baø ñaõ tín thaùc nôi baûn naêng soáng coøn vaø vôùi trí khoân baø ñaõ thaønh coâng trong vieäc troán chaïy ñieàu ñang phaûi soáng, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vôùi cha toâi, toâi coù thoùi quen nhìn trôøi, vaø cha toâi ñaõ mang toâi vaøo vuõ truï. Theá giôùi cuûa caùc vì sao laø moät theá giôùi haáp daãn, vì theá toâi ñaõ tìm caùch nhìn caùc vì sao taïi traïi taäp trung Auschwitz vaø toâi ñaõ chôi moät troø chôi treû con vôùi chính mình: ñoù laø ñoàng hoùa mình vôùi moät vì sao nhoû. Tuy nhieân caùc troø chôi nhoû naøy khoâng ñuû ñeå giuùp soáng coøn, caàn phaûi soáng ngaøy qua ngaøy...
Hoûi: Baø keå raèng ñaõ coù moät söï daøy voø löông taâm ñoái vôùi moät thieáu nöõ cheát trong traïi taäp trung Auschwitz: ñoù laø coâ Janine... Taïi sao vaäy?
Ñaùp: Coâ gaùi ngöôøi Phaùp naøy ñaõ laøm vieäc chung moät maùy vôùi toâi töø laâu, vì theá giöõa chuùng toâi coù söï gaàn guõi, vaø ñaây khoâng phaûi laø ñieàu ít oûi trong traïi taäp trung. Nhöng toâi ñaõ khoâng chaáp nhaän caùc xa caùch, toâi ñaõ khoâng theå chòu ñöïng ñöôïc vieäc toâi baùm chaët vaøo moät ai ñoù roài thaáy hoï bò giaät ra khoûi mình. Do ñoù toâi ñaõ taïo cho mình moät caùi aùo giaùp. Khi sau moät laàn thanh loïc vaø toâi ñaõ qua ñöôïc, toâi caûm thaáy ngöôøi ta baét Janine, vì chieác maùy ñaõ caét ñi hai loùng cuûa hai ngoùn tay Janine. Ñoù ñaõ laø ñieàu kinh khuûng vaø toâi luoân luoân keå laïi cho ngöôøi treû nghe khi noùi chuyeän vôùi hoï. Luùc ñoù toâi ñaõ khoâng coù söùc maïnh ñeå quay laïi nhìn Janine vaø noùi vôùi chò aáy moät lôøi toát laønh, hay goïi teân chò aáy. Toâi ñaõ böôùc tôùi moät böôùc vaø maëc aùo vaøo. Caû khi toâi bieát laø ngöôøi ta seõ ñem Janine vaøo loø hôi ñoäc. Toâi ñaõ khoâng bao giôø tha thöù cho chính mình.
Hoûi: Töø 25 naêm nay baø ñaõ quyeát ñònh keå laïi trang söû ñen toái naøy cuûa cuoäc ñôøi mình. Baø coù caûm thaáy ngöôøi ta muoán bieát noù khoâng?
Ñaùp: Trong caùc tröôøng hoïc chaéc chaén laø coù roài. Ngöôøi treû ñaùp traû laïi raát hay. Hoï ñöa ra caùc caâu hoûi voâ taän. Trong caùc tröôøng hôïp khaùc beân ngoaøi moâi tröôøng hoïc ñöôøng toâi raát ít khi ñeà caäp ñeán caùc ñeà taøi naøy. Nhaát laø giöõa nhöõng baïn beø, ñaõ giaø caû roài, luoân coù moät chuùt traïng thaùi beänh hoaïn naøo ñoù hay raát doát naùt hoaëc coá yù muoán ñoùng caùi tuû xaáu hoå aáy, moät söï xaáu hoå cuõng laø cuûa Italia nöõa.
Hoûi: Thöa baø Segre, baø muoán nhöõng ai ñoïc cuoán saùch "Cho tôùi khi naøo ngoâi sao cuûa toâi coøn choùi saùng" naøy?
Ñaùp: Toâi laø moät baø noäi baø ngoaïi, vaø caùc baø noäi baø ngoaïi luoân luoân keå chuyeän coå tích, xöa kia laø caùc chuyeän nguï ngoân xaáu, nhöng giaû töôûng. Traùi laïi toâi ñaõ vieát moät caâu chuyeän thaät, taëng cho caùc chaùu lyù töôûng cuûa toâi vaø toâi hy voïng laø chuùng ñoïc noù.
(RG 27-1-2015)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)