Hai naêm ñaàu trieàu ñaïi Ñöùc Phanxicoâ
Hai naêm ñaàu trieàu ñaïi Ñöùc Phanxicoâ.
Roma (VietCatholic News 10-03-2015) - Tuaàn naøy, Ñöùc Phanxicoâ möøng hai naêm leân ngoâi giaùo hoaøng. Vaø theo John Thavis, ñaây laø thôøi ñieåm chín muøi cho chöông trình giaûn dò hoùa baøn giaáy vaø phuïc hoài sinh löïc muïc vuï cuûa ngaøi. Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ ñònh ra caùc höôùng ñi vaø caùc öu tieân môùi phaûn aûnh vieãn kieán cuûa ngaøi veà vieäc Vatican phaûi hoaït ñoäng ra sao vaø Giaùo Hoäi neân phuùc aâm hoùa nhö theá naøo. Nhaø bình luaän naøy cho raèng ngaøi thöïc söï thaønh coâng trong moät soá phaïm vi vaø cuõng ñaõ gaëp trôû ngaïi ôû moät soá laõnh vöïc.
Theo Thavis, sau ñaây laø moät vaøi neùt toùm löôïc:
-- Caùc caûi toå taøi chaùnh taïi Vatican. Vôùi vieäc cuûng coá gaàn ñaây cuûa Vaên Phoøng Kinh Teá, Ñöùc Phanxicoâ ñaët ñeå moät heä thoáng baûo veä taøi chaùnh chöa heà coù trong lòch söû Vatican. Caùc caûi caùch cuûa ngaøi thöïc söï ñaõ queùt saïch caùc tröông muïc bí aån vaø nhöõng ngaân saùch voâ nguyeân taéc, vaø giaûm thieåu aûnh höôûng YÙ treân caùc vaán ñeà taøi chaùnh noùi chung.
Nhöng beân caïnh ñoù, coù ngöôøi cho raèng vaãn coù nhöõng tranh chaáp noäi boä ñoái vôùi vò ñöùng ñaàu Vaên Phoøng Kinh Teá cuøng vôùi nhieàu cuoäc tranh chaáp aâm æ khaùc ôû phía sau. Cho thaáy neàn vaên hoùa tranh giaønh quyeàn löïc vaãn chöa ñöôïc keát lieãu.
-- Caûi caùch Giaùo Trieàu Roâma. Vieäc ñôn giaûn hoùa guoàng maùy haønh chaùnh cuûa Vatican ñeán nay ñaõ ñi ñöôïc nöûa ñöôøng. Cuoái cuøng, ta seõ thaáy ít boä sôû hôn vaø nhieàu phoái hôïp hôn, nhaát laø ôû caùc boä sôû phuï traùch veà truyeàn thoâng. Taát caû ñeàu raát toát.
Tuy nhieân, ñieàu cuõng roõ raøng laø Ñöùc Phanxicoâ khoâng coù yù thaùch thöùc "heä thoáng" cuûa Giaùo Trieàu Roâma, töùc maïng löôùi caùc boä sôû quaûn trò nhieàu theá löïc, do caùc vò Hoàng Y ñöùng ñaàu, trong ñoù, vieäc ñöa ra quyeát ñònh phaàn lôùn laø vieäc cuûa giaùo phaåm, coøn caùc giaùo daân thì haønh xöû trong caùc vai troø phuï thuoäc.
Ñöùc Giaùo Hoaøng töøng keâu goïi nhieàu laàn phaûi coù taùc phong phuïc vuï trong Giaùo Trieàu, nhöng theo Thavis, cho tôùi nay raát ít caûi caùch veà cô caáu ñaõ ñöôïc thi haønh nhaèm chaám döùt naõo traïng duy ngheà nghieäp taïi Vatican.
-- Ñöùc Giaùo Hoaøng trong tö caùch nhaø truyeàn thoâng. Nhôø aên noùi thaúng thaén vaø boäc tröïc, khoâng coù nhöõng e deø thöôøng leä cuûa Vatican, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ caùch maïng hoùa loái truyeàn ñaït cuûa vò giaùo hoaøng vaø theo Thavis, caû caùch toâng huaán nöõa. Khoâng chæ vì Ñöùc Phanxicoâ saün saøng chuyeän troø töï nhieân vôùi caùc nhaø baùo vaø khaùch tôùi thaêm; ngaøi coøn bieán loái aên noùi tröïc tieáp naøy thaønh phöông phaùp haøng ñaàu trong vieäc huaán giaùo tín höõu.
Tuy nhieân, boäc tröïc ñoâi khi cuõng ñem tôùi nhöõng kieåu noùi khoâng thích ñaùng hoaëc bò hieåu laàm. Vaø cuoäc chieán giaûi thích caùc lôøi tuyeân boá cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng laø vieäc coù thaät giöõa nhöõng ngöôøi baûo thuû vaø caáp tieán trong Giaùo Hoäi.
-- "Tính coâng ñoàng" vaø tính hôïp ñoaøn. Qua vieäc thaùch thöùc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc thaûo luaän thöïc söï côûi môû veà moät loaït caùc vaán ñeà muïc vuï (trong ñoù coù vaán ñeà ngöôøi Coâng Giaùo ly dò vaø taùi hoân), Ñöùc Phanxicoâ quaû ñang coá gaéng giaûi quyeát tính hôïp ñoaøn töø döôùi ñi leân, baét ñaàu vôùi vieäc caùc vò giaùm muïc phaûi lieân heä vôùi nhau ra sao. Coøn vieäc caùc ngaøi chia seû ra sao traùch nhieäm lôùn hôn cuøng vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng cai quaûn Giaùo Hoäi vaø chaêm soùc muïc vuï thì tuy laø moät vaán ñeà coù lieân heä, nhöng cho tôùi nay, ít khi ñöôïc neâu ra.
Cuõng coù nhaän ñònh cho raèng Ñöùc Phanxicoâ phaûi haønh ñoäng trong nhöõng giôùi haïn khoâng do ngaøi taïo ra. Ñaønh raèng ngaøi muoán cai quaûn Giaùo Hoäi moät caùch hôïp ñoaøn nhieàu hôn, nhöng phaåm traät do hai vò tieàn nhieäm ñeå laïi phaàn lôùn theo tinh thaàn baûo thuû, khoâng chaáp nhaän nhöõng phöông thöùc muïc vuï xem ra vöôït quaù caùc giôùi haïn coå truyeàn.
-- Söï noåi tieáng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Tuaàn tröôùc, dö luaän taïi Hoa Kyø daønh cho Ñöùc Phanxicoâ tyû leä uûng hoä leân tôùi 90 phaàn traêm. Söï löu taâm cuûa truyeàn thoâng hoaøn caàu cuõng raát cao. Phaàn lôùn hoan nghinh vieäc ngaøi saün saøng ñöông ñaàu vôùi caùc vaán ñeà xaõ hoäi vaø moâi tröôøng nhö thay ñoåi khí haäu, vaø caùc tuyeân boá gaàn ñaây hôn cuûa ngaøi cho raèng neàn luaân lyù vaø thaàn hoïc Coâng Giaùo neáu khoâng coù töø bi vaø tröïc dieän tieáp xuùc vôùi nhaân loaïi ñau khoå thì laø ñieàu voâ ích.
Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi, nhöõng lôøi treân laø moät thay ñoåi ñaùng hoan nghinh ñoái vôùi phöông thöùc cuûa maáy thaäp nieân gaàn ñaây veà tín lyù. Nhöng caùc lôøi leõ aáy lieäu coù ñöôïc dieãn dòch thaønh naêng löïc vaø daán thaân hôn ôû bình dieän giaùo xöù khaép theá giôùi hay khoâng? Bôûi vì ñoù laø ñieàu Ñöùc Phanxicoâ löu taâm. Neáu keát quaû thuaàn chæ laø moät "caùi thích" taäp theå, thì ñieàu ñoù chaéc chaén chöa ñuû ñoái vôùi ngaøi.
Veà moät soá phöông dieän naøo ñoù, leân naêng löïc cho ngöôøi Coâng Giaùo vaãn coøn laø moät thaùch thöùc lôùn nhaát cuûa Ñöùc Phanxicoâ. Vaø veà phöông dieän naøy, theo Thavis, ñaây laø moät nghòch lyù khaùc cuûa ngaøi: töø ñaàu, Ñöùc Phanxicoâ voán cho raèng ngaøi muoán di chuyeån Giaùo Hoäi ra khoûi cuoäc tranh luaän qui chieáu veà chính mình, chæ löu taâm tôùi caùc cô caáu cuûa rieâng mình, maø khoâng chòu giao tieáp vôùi theá giôùi. Tuy nhieân, trong hai naêm ñaàu tieân, trieàu ñaïi cuûa ngaøi phaàn lôùn chuù muïc vaøo chính nhöõng vaán ñeà ñoù: caûi toå cô caáu vaø tranh luaän veà chính saùch muïc vuï.
Chính vì theá, nhieàu ngöôøi mong trong nhöõng naêm keá tieáp, Giaùo Hoäi seõ chuyeån mình nhö vieãn kieán cuûa Ñöùc Phanxicoâ trong Nieàm Vui Tin Möøng:
"Toâi mô öôùc moät 'giaûi phaùp truyeàn giaùo'nghóa laø moät thuùc ñaåy truyeàn giaùo coù khaû naêng bieán caûi moïi söï, ñeå caùc phong tuïc cuûa Giaùo Hoäi, caùc caùch laøm vieäc, thì giôø vaø thôøi khoùa bieåu, ngoân ngöõ vaø cô caáu coù theå ñöôïc vaän duïng moät caùch thích ñaùng ñeå phuùc aâm hoùa theá giôùi ngaøy nay, hôn laø ñeå duy trì chính mình. Vieäc canh taân caùc cô caáu do hoài höôùng muïc vuï ñoøi hoûi chæ coù theå hieåu ñöôïc döôùi aùnh saùng naøy: nhö moät thaønh phaàn cuûa vieäc qui höôùng chuùng veà vieäc truyeàn giaùo nhieàu hôn, laøm cho caùc sinh hoaït muïc vuï thoâng thöôøng ôû moïi bình dieän trôû thaønh bao haøm vaø côûi môû hôn, ñeå gôïi nôi caùc nhaân vieân muïc vuï moät uôùc nguyeän lieân læ muoán leân ñöôøng vaø nhôø caùch naøy ruùt ñöôïc nhöõng ñaùp öùng tích cöïc töø nôi moïi ngöôøi voán ñöôïc Chuùa Gieâsu môøi goïi vaøo tình baïn vôùi chính Ngöôøi".
Vuõ Van An