Nhöõng aùnh ñeøn pha hy voïng
cho naêm 2015 treân theá giôùi
Nhöõng aùnh ñeøn pha hy voïng cho naêm 2015 treân theá giôùi.
Roma (RG 1-01-2015; Vat. 4-02-2015) - Naêm 2014 ñi vôùi bieát bao caêng thaúng gaây ra bôûi chieán tranh, xung ñoät vaø baïo löïc ñuû loaïi, trong ñoù coù thaûm caûnh caùc cuoäc noäi chieán taïi Irak, Siria vaø Ucraina, cuõng nhö taïi Trung Phi, Somalia, Afghanistan vaø nhieàu nôi khaùc. Bieán coá Hoa Kyø taùi laäp ngoaïi giao vôùi Cuba, môû laïi toøa ñaïi söù vaø boû caám vaän sau 53 naêm ñoaïn tuyeät ngoaïi giao vaø thuø haän, nhö ñöôïc hai quoác tröôûng tuyeân boá ngaøy 17 thaùng 12 naêm 2014 xem ra laø tin vui duy nhaát cuûa naêm 2014. Coù aùnh saùng hy voïng naøo cho naêm 2015 vöøa môùi baét ñaàu hay khoâng?
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò moät soá nhaän ñònh cuûa oâng Natalino Ronzitti, nguyeân giaùo sö Luaät quoác teá ñaïi hoïc Luiss vaø coá vaán khoa hoïc Hoïc vieän bang giao quoác teá Italia.
Hoûi: Thöa giaùo sö Ronzitti, naêm 2014 ñaõ coù quaù nhieàu chieán tranh xung khaéc gaây cheát choùc thöông ñau cho ngöôøi daân treân theá giôùi, ñaëc bieät trong vuøng Trung Ñoâng. Khoâng coù söï kieän naøo tích cöïc hay sao?
Ñaùp: Coù chöù. Ít nhaát coù theå neâu baät hai söï kieän: tröôùc heát laø vieäc Hoa Kyø vaø Cuba taùi laäp lieân laïc ngoaïi giao vôùi nhau sau hôn nöûa theá kyû caám vaän. Thöù hai laø söï côûi môû cuûa Hoa Kyø ñoái vôùi Iran. Khi naøo Iran vónh vieãn töø boû yù muoán coù vuõ khí nguyeân töû, thì Hoa Kyø cuõng seõ boû caám vaän ñoái vôùi Iran.
Theá roài khi nhìn vaøo tình hình theá giôùi, chuùng ta cuõng thaáy coù caùc söï kieän tích cöïc khaùc, chaúng haïn nhö lieân quan tôùi vieäc chieán ñaáu choáng laïi naïn cöôùp bieån, ñaõ coù caùc tieán boä höõu hieäu khieán cho naïn cöôùp bieån giaûm nhieàu. Ñieàu naøy laø moät thieän ích cho caùc dòch vuï thöông maïi quoác teá. Coøn coù moät söï kieän khaù quan troïng khaùc nöõa, thöôøng khoâng ñöôïc bieát tôùi: ñoù laø Thoûa hieäp quoác teá veà buoân baùn vuõ khí ñaõ baét ñaàu coù hieäu löïc töø ngaøy 24 thaùng 12 vöøa qua. Thoûa hieäp naøy khoâng loaïi boû vieäc buoân baùn khí giôùi, nhöng ñieàu hôïp noù. Ñaây laø moät böôùc tieán tích cöïc, bôûi vì ngöôøi ta ñaõ thöû ñöa ra moät Hieäp öôùc töông töï vaøo thôøi cuûa Hieäp hoäi caùc quoác gia, nhöng noù ñaõ khoâng bao giôø coù hieäu löïc. Traùi laïi, laàn naøy Thoûa hieäp ñaõ coù hieäu löïc, taát caû moïi nöôùc thaønh vieân cuûa Lieân Hieäp AÂu chaâu ñaõ pheâ chuaån, vaø ngöôøi ta hy voïng raèng coù söï tuaân giöõ ñaïi ñoàng.
Hoûi: Thöa giaùo sö, 2015 cuõng laø naêm cuûa Hoäi nghò taùi duyeät xeùt Thoûa hieäp khoâng ñeå vuõ khí haït nhaân lan traøn trieäu taäp vaøo muøa xuaân beân New York. Coù daáu hieäu naøo ñeán töø hoäi nghò naøy hay khoâng?
Ñaùp: Raát tieác laø trong laõnh vöïc naøy thì khoâng coù nhieàu hy voïng. Tuy nhieân, coù moät söï kieän tích cöïc ñoù laø ít nhaát chöông trình nghò söï ñaõ ñöôïc chaáp nhaän, vaø nhö theá Hoäi nghò seõ tieán haønh. Seõ raát ö laø nguy hieåm, neáu caùc hoäi nghò loaïi naøy khoâng ñöôïc trieäu taäp.
Hoûi: Trong tröôøng hôïp coù caùc daáu hieäu xích laïi gaàn nhau giöõa Hoa Kyø vaø Iran, theo giaùo sö, noù coù taïo ra moät haäu quaû domino trong vuøng hay khoâng?
Ñaùp: Lieân quan tôùi hieäu quaû domino thì khoù maø noùi, nhöng noù coù theå gaây ra moät hieäu quûa ñaùng keå ñoái vôùi vieäc taùi laäp hoøa bình, ñaëc bieät trong vuøng Vònh Ba Tö, laø vuøng ñaõ traûi qua caùc tranh caõi bieân giôùi, tranh caõi ñöôøng thuûy, vaø söï kieän caùc quoác gia thöù ba muoán nhaûy vaøo vuøng Vònh. Vì theá coù theå noùi noù coù moät hieäu quûa naøo ñoù. Nhöng neáu quyù vò aùm chæ moät giaûi phaùp khaû theå cho cuoäc xung ñoät gaây haäu quûa domino lieân quan tôùi Nhaø nöôùc Hoài IS vaø lieân quan tôùi Siria vaø Irak, thì ñöông nhieân laø khoù maø noùi ñöôïc. Bôûi vì ôû ñaây caùc xung khaéc vaãn ñang tieáp dieãn, vaø phong traøo khuûng boá naøy ñang kieåm soaùt moät vuøng roäng lôùn. Ngoaøi chuyeän lieân quan tôùi "Bin Laden" thöïc teá maø noùi ñaây laø laàn ñaàu tieân moät phong traøo noåi loaïn mang huy hieäu khuûng boá kieåm soaùt ñöôïc moät vuøng ñaát ñaùng keå. Theo toâi, trong tröôøng hôïp naøy seõ khoâng coù moät hieäu quûa domino, neáu khoâng phaûi laø trong nghóa taát caû caùc quoác gia trong vuøng cuøng lieân minh vôùi nhau giuùp ñaùnh baïi phong traøo quoác gia hoài IS naøy. Nhöng ñöông nhieân lieân quan tôùi ñieàu naøy chuùng ta khoâng theå noùi tôùi hoøa bình, bôûi vì noù seõ bò thua söùc maïnh cuûa vuõ khí. Vaø khoâng coù phöông theá naøo khaùc giuùp ñaùnh baïi phong traøo khuûng boá naøy caû.
* * * * *
Trong khi ñoù beân chaâu Myõ Latinh coù moät maët traän khaùc, trong ñoù tieán trình hoøa bình tieáp tuïc ñöôïc cuûng coá, maëc duø hieän nay vaãn khoâng thieáu caùc vuï baïo löïc vaø ñoù laø tröôøng hôïp nöôùc Colombia. Sau ñaây laø moät vaøi nhaän xeùt cuûa oâng oâng Raul Caruso, giaùo sö khoa Chính trò kinh teá Ñaïi hoïc Coâng giaùo Milano, kieâm giaùm ñoác maïng löôùi aâu chaâu caùc "Khoa hoïc gia cho hoøa bình".
Hoûi: Thöa giaùo sö Caruso, giaùo sö nghó gì veà tröôøng hôïp cuûa Colombia, laø quoác gia ñaõ coù cuoäc noäi chieán laâu nhaát theá giôùi, keùo daøi 60 naêm qua?
Ñaùp: Nöôùc Colombia laø moät quoác gia ñaõ bò xaâu xeù bôûi moät cuoäc xung khaéc trieàn mieân heát thaäp nieân naøy sang thaäp nieân khaùc giöõa quaân chính phuû vaø caùc löïc löôïng baùn quaân söï vaø phieán quaân, vôùi nhöõng giai ñoaïn khoù khaên vaø vaøi luùc gia taêng. Tuy nhieân, cuõng ñaõ coù caùc cuoäc thöông thuyeát hoøa bình ñang tieán haønh beân Cuba, vaø xem ra Cuba trong luùc naøy laø vuøng phaân chia ranh giôùi cuûa bieát bao nhieâu hy voïng. Roõ raøng laø Colombia khieán cho chuùng ta cuõng nghó tôùi moät khía caïnh khaùc nöõa: ñoù laø quoác gia naøy ñang ôû trong moät tình traïng raát khoù khaên veà maët cheânh leäch giöõa ngöôøi giaàu vaø ngöôøi ngheøo, baát coâng xaõ hoäi, vaø ñöông nhieân laø caùc nuùt thaét chính cuûa tieán trình hoøa bình ñi qua vieäc giaûi quyeát naïn baát coâng xaõ hoäi saâu xa, ñaõ bieán thaønh tinh theå taïi Colombia töø nhieàu naêm qua.
Hoûi: Thöa giaùo sö, caùc cuoäc thöông thuyeát tieáp tuïc, thöïc ra chuùng ñaõ khoâng bao giôø bò giaùn ñoaïn, nhöng maëc duø vaäy ñaõ khoâng coù ñình chieán giöõa caùc phe lieân heä, nhö vaäy laø theá naøo?
Ñaùp: Cuoäc xung ñoät taïi Colombia raát ñaëc bieät, bôûi vì caùc cuoäc hoøa ñaøm ñaõ baét ñaàu töø laâu, nhöng toång thoáng Santos vaø caû caùc phieán quaân ñaõ luoân luoân khaúng ñònh raèng caùc hoaït ñoäng chieán tranh bình thöôøng vaãn tieáp tuïc. Ñaõ khoâng coù cuoäc ngöng chieán thöïc söï naøo, chæ coù moät cuoäc ngöng baén ñôn phöông thöïc söï töø phía caùc Löïc löôïng vuõ trang caùch maïng Colombia FARC vaø Quaân ñoäi giaûi phoùng quoác gia ELN laø toå chöùc du kích maùc xít, nhaân dòp baàu cöû toång thoáng caùch ñaây vaøi thaùng. Nhöng moät caùch kyõ thuaät ñaõ khoâng coù caùc cuoäc thöông thuyeát hoøa bình theo sau moät cuoäc ngöng baén ñích thöïc, nhö chuùng ta thöôøng nghó. Do ñoù, khi xaûy ra caùc vuï baïo löïc khoâng caàn töôûng töôïng raèng chuùng gaây thieät haïi cho caùc cuoäc thöông thuyeát hoøa bình ñang dieãn tieán.
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ coâng du Sri Lanka, laø quoâc gia cuõng ñaõ bò xaâu xeù bôûi cuoäc noäi chieán trong bao nhieâu naêm trôøi. Trong caùc thôøi gian qua xem ra ñaõ coù tieán trình hoøa giaûi giöõa caùc löïc löôïng ñoái nghòch, coù ñuùng theá khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Quoác gia ñaûo Sri Lanka tuy beù nhoû, nhöng laø moät tröôøng hôïp raát ñaëc bieät, bôûi vì cuoäc noäi chieán ñaõ keùo daøi taïi ñaây ít nhaát 25 naêm. Hieän nay tình hình ñang trôû laïi bình thöôøng lieân quan tôùi hoøa bình, ñeán ñoä tin töùc maáy ngaøy vöøa qua cho bieát ñöôøng xe löûa noái lieàn Baéc Nam ñaõ ñöôïc môû trôû laïi. Nhö theá tieán trình hoøa bình tieáp tuïc, caû trong vieãn töôïng taùi hoäi nhaäp ñang thaønh hình trong xaõ hoäi Sri Lanka.
(RG 1-1-2015)
Linh Tieán Khaûi
(Radio vatican)