Ñöùc Phanxicoâ vaø söï thay ñoåi
quan ñieåm cuûa Myõ veà ngöôøi Coâng Giaùo
Ñöùc Phanxicoâ vaø söï thay ñoåi quan ñieåm cuûa Myõ veà ngöôøi Coâng Giaùo.
Hoa Kyø (VietCatholic News 27-01-2015) - Toång Thoáng Obama ca ngôïi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ trong baøi dieãn vaên veà tình traïng lieân bang cuûa oâng môùi ñaây. Tuy nhieân, ai cuõng ñaõ roõ: trong suoát lòch söû Myõ vôùi gaàn 50 oâng toång thoáng thay phieân nhau cai trò ñaát nöôùc Hoa Kyø, môùi chæ coù 3 oâng laøm chuyeän naøy. Tröôùc Obama, Johnson nhaéc tôùi Ñöùc Phaoloâ VI; Clinton nhaéc tôùi Ñöùc Gioan Phaoloâ II.
Teân tuoåi Ñöùc Phanxicoâ seõ xuaát hieän moät laàn nöõa taïi toøa nhaø quoác hoäi Myõ vaøo cuoái naêm 2015 khi ngaøi nhaän lôøi môøi tôùi ñaây ñoïc dieãn vaên, ñaây coù leõ laø laàn ñaàu tieân trong lòch söû. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Bernardito Auza, thuoäc UÛy Ban saép xeáp cuoäc toâng du Myõ vaøo thaùng 9 naêm 2015 cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, cho hay: "Thöïc söï, ta coù theå noùi, ñieåm noåi baät cuûa chuyeán thaêm Hoa Thònh Ñoán coù theå laø baøi dieãn vaên ngaøi ñoïc vôùi phieân hoïp löôõng vieän; vôùi caùc ñaïi dieän Thöôïng vaø Haï Nghò Vieän".
Tuy nhieân, baøi dieãn vaên treân seõ khoâng chæ laø moät ñieåm noåi baät maø thoâi. Vôùi moät oâng phoù toång thoáng Coâng Giaùo vaø moät oâng chuû tòch Haï Nghò Vieän Coâng Giaùo nhìn töø sau löng ngaøi, baøi dieãn vaên chaéc chaén seõ laø moät nhaéc nhôû soáng ñoäng vieäc ngöôøi Myõ ñaõ tieán bao xa trong vieäc khaéc phuïc caùc thieân kieán vaø cuoàng tín baøi Coâng Giaùo laâu ñôøi cuûa hoï.
Söï cuoàng tín noùi treân bao goàm caû Toång Thoáng Thomas Jefferson, ngöôøi, vaøo naêm 1813, töøng vieát raèng: "Toâi tin raèng lòch söû chöa bao giôø cho ta moät ñieån hình naøo veà vieäc moät daân toäc nhieàu linh muïc laïi duy trì ñöôïc moät chính phuû daân söï töï do... Taïi moïi quoác gia vaø trong moïi thôøi ñaïi, linh muïc luoân thuø nghòch ñoái vôùi töï do".
Trong phaàn lôùn theá kyû 19, ngöôøi Coâng Giaùo bò ngöôøi Myõ theo chuû tröông coi ngöôøi sinh ra ôû ñòa phöông troäi hôn ngöôøi nhaäp cö (nativists), phaàn lôùn theo Theä Phaûn, toá caùo laø phaù hoaïi cuoäc thöû nghieäm daân chuû cuûa Myõ. Ñoâi khi nhöõng lôøi toá caùo naøy keøm theo baïo löïc.
Naêm 1834, moät tu vieän taïi Charlestown, Mass., ñaõ bò phoùng hoûa. Naêm 1844, moät cuoäc baïo ñoäng taïi Philadelphia ñaõ khieán 13 thieät maïng vaø phaù huûy hai nhaø thôø. Trong cuøng thaäp nieân naøy, Hieäp Hoäi Theä Phaûn Myõ ñöôïc thaønh laäp ñeå toá caùo "caùc nguyeân taéc cuûa boïn giaùo hoaøng" vì chuùng bò coi nhö "phaù saäp töï do daân söï vaø töï do toân giaùo".
Naêm 1835, Lyman Beecher, moät nhaø giaûng thuyeát vaø laø vieän tröôûng moät chuûng vieän, hoâ haøo xua ñuoåi ngöôøi Coâng Giaùo khoûi baát cöù khu ñònh cö naøo ôû Phía Taây khi ngöôøi Myõ di chuyeån ngaøy caøng ñoâng töø bôø bieån Phía Ñoâng tôùi ñoù. Oaùi oaêm moät ñieàu, con gaùi oâng laø Harriet Beecher Stowe, laïi laø taùc giaû cuoán "Uncle Tom's Cabin", moät tieåu thuyeát nhaèm toá caùo toäi aùc buoân baùn noâ leä taïi Hoa Kyø.
Toång Thoáng Ulysses S. Grant coâng khai lo ngaïi ñoái vôùi moät ñaát nöôùc "moät ñaøng thì coù loøng yeâu nöôùc vaø thoâng minh, nhöng ñaøng khaùc laïi dò ñoan, coù tham voïng vaø tham lam". Vò anh huøng cuûa cuoäc Noäi Chieán naøy cuõng muoán caùc tröôøng coâng laäp "khoâng bò pha troän vôùi thöù giaùo huaán voâ thaàn, ngoaïi ñaïo hay beø phaùi", voán tieâu cöïc aùm chæ moät caùch loä lieãu tôùi Ñaïo Coâng Giaùo Roâma.
Naêm 1928, Thoáng Ñoác New York, Al Smith, laø ngöôøi Coâng Giaùo ñaàu tieân tranh cöû vaøo Toøa Baïch OÁc. Trong chieán dòch tranh cöû, coù caû moät laøn soùng cuoàng tín baøi Coâng Giaùo. Ngöôøi ta sôï oâng Smith seõ nhaän leänh tröïc tieáp töø giaùo hoaøng ôû Roâma. Moät soá ngöôøi cuoàng tín coøn phao tin raèng giaùo hoaøng coù döï ñònh doïn vaøo Toaø Baïch OÁc neáu Smith trôû thaønh toång thoáng. Keát quaû: Smith thua Herbert Hoover trong moät cuoäc thaát baïi "ñaát lôû" (raát ñaäm).
Ngay sau naøy, vaøo naêm 1960, moät soá muïc sö Theä Phaûn noåi tieáng, vì sôï moät toång thoáng Coâng Giaùo, cuõng ñaõ vaän ñoäng choáng laïi John F. Kennedy. Caùc muïc söï naøy, trong ñoù coù ngöôøi quaù coá Norman Vincent Peale, taùc giaû cuoán saùch baùn chaïy nhaát "The Power of Positive Thinking", sôï raèng ñöùc tin Coâng Giaùo cuûa John F. Kennedy seõ xung ñoät vôùi caùc traùch nhieäm toång thoáng cuûa oâng.
Trong moät dieãn vaên vôùi moät nhoùm nhaø laõnh ñaïo Theä Phaûn ôû Houston, Kennedy ñaõ noåi tieáng baùc boû nhöõng lôøi toá caùo nhö treân khi xaùc nhaän söï ñoäc laäp baûn thaân vaø chính trò cuûa oâng ñoái vôùi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo trong caùc vaán ñeà chính saùch coâng.
OÂng chæ thaéng cuoäc baàu cöû raát xít xao vaø vaãn laø ngöôøi Coâng Giaùo duy nhaát nguï trong Toøa Baïch OÁc.
Ñieàu ñaùng löu yù laø Kennedy chæ gaëp Ñöùc Giaùo Hoaøng coù moät laàn. Khi yeát kieán Ñöùc Phaoloâ VI taïi Roâma naêm 1963, John F. Kennedy thaän troïng chæ baét tay Ñöùc Giaùo Hoaøng chöù khoâng hoân nhaãn nhö pheùp lòch söï thoâng thöôøng cuûa ngöôøi Coâng Giaùo.
Trong 50 naêm qua, ñaõ coù nhieàu cuoäc gaëp gôõ giöõa caùc toång thoáng Myõ vaø caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng hôn tröôùc, nhöng môùi chæ coù hai vò giaùo hoaøng thöïc söï ñaët chaân vaøo Toøa Baïch OÁc. Naêm 1979, Toång Thoáng Jimmy Carter, moät ngöôøi Baptist Mieàn Nam, chaøo ñoùn Ñöùc Gioan Phaoloâ II taïi ñaây; naêm 2008, George W. Bush, moät ngöôøi tin laønh taùi sinh, nghinh ñoùn Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI taïi Saân Coû Phía Nam.
Duø hai ñöùc Gioan Phaoloâ II vaø Beâneâñíctoâ XVI quyeát ñònh khoâng laøm vaäy, nhöng caùc ngaøi coù theå deã daøng nguû qua ñeâm taïi Phoøng Nguû Lincoln nhö nhöõng vò khaùch, moät ñieàu khoâng theå naøo coù ñöôïc vaøo thôøi Jefferson vaø Grant.
Vaø khi Ñöùc Phanxicoâ ñoïc dieãn vaên vôùi Quoác Hoäi Myõ, thì ñaây laø moät daáu chæ roõ reät khaùc cho thaáy "thôøi gian quaû ñang thay ñoåi".
Vuõ Van An