Caùc linh muïc Coâng giaùo taïi Balan
ñaõ cöùu ngöôøi Do Thaùi trong Theá chieán thöù hai
Caùc linh muïc Coâng giaùo taïi Balan ñaõ cöùu ngöôøi Do Thaùi trong Theá chieán thöù hai.
Balan (WHÑ 27-01-2015) - Taïi Ba Lan, coù hôn 1,000 linh muïc Coâng giaùo ñaõ lieàu maïng ñeå cöùu ngöôøi Do Thaùi trong thaûm hoaï Shoah (dieät chuûng Do Thaùi) hoài Theá chieán thöù hai. Con soá naøy ñöôïc linh muïc Ba Lan Pawel Rytel-Andrianik, ñöa ra trong moät baûn töôøng trình veà cuoäc nghieân cöùu trong hai thaùng 7 vaø 8 naêm 2014. Nhoùm nghieân cöùu 8 ngöôøi do ngaøi laøm ñieàu phoái vieân ñaõ khaûo saùt caùc taøi lieäu trong kho vaên khoá Ñaøi töôûng nieäm Yad Vaschem ôû Jerusalem, nhaèm cho thaáy thaùi ñoä cuûa caùc linh muïc Coâng giaùo Roma ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi ôû Ba Lan trong Theá chieán thöù hai.
Cha Rytel-Andrianik laø giaùo sö Kinh Thaùnh taïi Ñaïi hoïc giaùo hoaøng Thaùnh Giaù ôû Roma, chuyeân thu thaäp nhöõng caâu chuyeän vaø laäp danh saùch teân tuoåi cuûa nhöõng con ngöôøi bình thöôøng, caùc linh muïc vaø nöõ tu ñaõ lieàu maïng cöùu thoaùt ngöôøi Do Thaùi. Naêm 2011, cha ñaõ xuaát baûn moät cuoán saùch vieát veà nhöõng haønh ñoäng anh huøng cuûa nhöõng ngöôøi Ba Lan baûo veä ngöôøi Do Thaùi, nhan ñeà "Ta seõ cho teân tuoåi chuùng tröôøng toàn (Isaia 56,5) - Ngöôøi Ba Lan cöùu ngöôøi Do Thaùi taïi vuøng Treblinka". Saùch vieát baèng tieáng Ba Lan vôùi phaàn toùm löôïc baèng tieáng Do Thaùi vaø tieáng Anh.
Lôøi daãn nhaäp taäp saùch naøy ghi nhaän coù töø 40,000 ñeán 60,000 ngöôøi Do Thaùi ñaõ ñöôïc cöùu thoaùt nhôø söï trôï giuùp cuûa ngöôøi Ba Lan. Cuï theå, "maïng löôùi trôï giuùp cuûa ngöôøi Ba Lan coù khoaûng töø 160,000 ñeán 360,000 ngöôøi. Taát caû nhöõng ngöôøi naøy ñaõ lieàu maïng cuûa mình vaø cuûa ngöôøi thaân ñeå giuùp ñôõ cöùu thoaùt ngöôøi Do Thaùi". Trong soá nhöõng ngöôøi naøy, coù nhieàu linh muïc.
Quaân chieám ñoùng ñaõ chaúng heà tha caùc linh muïc: treân toång soá 16,000 linh muïc cuûa Ba Lan vaøo naêm 1939, khoaûng 4,000 ñaõ bò giam trong caùc traïi taäp trung vaø 2,000 ñaõ bò gieát trong caùc phoøng hôi ngaït. Khoaûng moät nöûa soá linh muïc cuûa caùc giaùo phaän nhö Wloclawek, Gniezno vaø Chelmno ñaõ bò gieát cheát.
Nhieàu ngöôøi tieáp tuïc giuùp ñôõ caùc keû gaëp khoù khaên, ñaëc bieät ngöôøi Do Thaùi. Söï trôï giuùp cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo naèm trong moät chöông trình trong ñoù caùc linh muïc hoaït ñoäng moät caùch bí maät.
Caùch phoå bieán nhaát laø caáp giaáy chöùng nhaän röûa toäi giaû maïo hoaëc chöùng thö khaùc, cuõng nhö tìm nôi truù aån an toaøn trong caùc gia ñình Coâng giaùo hay nhaän vaøo laøm vieäc trong caùc giaùo xöù.
Cha Rytel-Andrianik keát luaän baûn töôøng trình: "Ñeå toång keát coâng vieäc vaø nhöõng nghieân cöùu chuùng toâi tieán haønh taïi Yad Vashem, coù theå khaúng ñònh chaéc chaén raèng caùc linh muïc soáng ôû Ba Lan döôùi thôøi Ñöùc Quoác xaõ chieám ñoùng ñaõ khoâng thôø ô tröôùc soá phaän bi thaûm cuûa ngöôøi Do Thaùi. Haøng giaùo só Ba Lan ñaõ tìm caùch cöùu caùc anh chò em Do Thaùi cuûa mình vôùi loøng can ñaûm lôùn lao, söï thaáu caûm vaø loøng thöông xoùt. Luùc ñoù hoï thöôøng lieàu maïng soáng, khi ngay caû nhöõng haønh ñoäng nhoû nhaát cuûa loøng toát cuûa con ngöôøi cuõng bò tröøng phaït baèng caùi cheát".
Tröôùc chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai, coäng ñoàng ngöôøi Do Thaùi taïi Ba Lan ñöôïc xem laø lôùn nhaát theá giôùi. Theo ñaøi Töôûng nieäm Shoah taïi Washington, Hoa Kyø, thì vaøo naêm 1933, coù 9.5 trieäu ngöôøi Do Thaùi soáng taïi chaâu AÂu, töùc 1.7% daân soá chaâu AÂu vaø 60% daân soá Do Thaùi treân theá giôùi (öôùc tính 15.3 trieäu ngöôøi). Coù treân 3 trieäu soáng taïi Ba Lan. Trong chieán tranh, coù 3 trieäu ngöôøi Do Thaùi vaø 3 trieäu ngöôøi coâng giaùo Ba Lan ñaõ bò gieát cheát.
Mai Taâm