Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
nhaân ngaøy Truyeàn Thoâng Theá Giôùi naêm 2015
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân ngaøy Truyeàn Thoâng Theá Giôùi naêm 2015.
Vatican (VietCatholic News 23-01-2015) - Saùng ngaøy 23 thaùng 1 naêm 2015, Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân ngaøy Truyeàn thoâng xaõ hoäi laàn thöù 49 ñaõ ñöôïc coâng boá vôùi chuû ñeà: "Truyeàn thoâng trong gia ñình, moâi tröôøng öu tieân ñeå gaëp gôõ trong tình yeâu nhöng khoâng". Ngaøy Truyeàn Thoâng xaõ hoäi laàn thöù 49 seõ ñöôïc cöû haønh vaøo chuùa nhaät 17 thaùng 5 naêm 2015. Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân ngaøy Truyeàn Thoâng Theá Giôùi naêm 2015:
Truyeàn thoâng trong gia ñình: Moät nôi thuaän lôïi cuûa gaëp gôõ vôùi hoàng aân tình yeâu
Gia ñình laø ñoái töôïng suy tö saâu saéc cuûa Giaùo Hoäi vaø cuûa moät tieán trình lieân quan ñeán hai Thöôïng Hoäi Ñoàng: Thöôïng Hoäi Ñoàng Ngoaïi Thöôøng veà Gia Ñình gaàn ñaây vaø Thöôïng Hoäi Ñoàng thöôøng kyø döï kieán vaøo thaùng Möôøi tôùi. Vì vaäy, toâi nghó thaät laø thích hôïp ñeå chuû ñeà cuaû Ngaøy Truyeàn thoâng Theá giôùi saép tôùi coù ñieåm quy chieáu laø gia ñình. Noùi cho cuøng, chính laø trong boái caûnh cuûa gia ñình maø chuùng ta laàn ñaàu tieân bieát caùch giao tieáp. Taäp trung vaøo ngöõ caûnh naøy coù theå giuùp cho vieäc truyeàn thoâng cuûa chuùng ta chaân thöïc vaø nhaân baûn hôn, ñoàng thôøi giuùp chuùng ta nhìn gia ñình töø moät goùc ñoä môùi.
Chuùng ta coù theå laáy caûm höùng töø ñoaïn Tin Möøng thuaät laïi chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Meï daønh cho baø EÂlisabeùt (Lc 1: 39-56). "Baø EÂlisabeùt vöøa nghe tieáng baø Maria chaøo, thì ñöùa con trong buïng nhaûy leân, vaø baø ñöôïc traàn ñaày Thaùnh Thaàn, lieàn keâu lôùn tieáng vaø noùi raèng: 'Em ñöôïc chuùc phuùc hôn moïi ngöôøi phuï nöõ, vaø ngöôøi con em ñang cöu mang cuõng ñöôïc chuùc phuùc.'"(caùc caâu. 41-42)
Ñoaïn ñaàu tieân naøy cho chuùng ta thaáy truyeàn thoâng laø moät cuoäc ñaøm thoaïi ñan quyeän vôùi cöû chæ nhö theá naøo. Phaûn öùng ñaàu tieân tröôùc lôøi chaøo cuûa Ñöùc Maria laø cuûa ñöùa con nhaûy möøng trong buïng baø EÂlisabeùt. Söï vui möøng khi gaëp gôõ nhöõng ngöôøi khaùc, laø moät caùi gì ñoù chuùng ta hoïc thaäm chí tröôùc khi chaøo ñôøi; vaø theo moät nghóa nhaát ñònh, laø nguyeân maãu vaø laø bieåu töôïng cuûa moïi hình thöùc giao tieáp khaùc. Daï meï ñang cöu mang chuùng ta laø "tröôøng hoïc" ñaàu tieân cuûa truyeàn thoâng, moät nôi ñeå laéng nghe vaø coù nhöõng tieáp xuùc theå lyù khi chuùng ta baét ñaàu laøm quen vôùi theá giôùi beân ngoaøi töø trong moät moâi tröôøng ñöôïc baûo veä, nôi nhòp tim ngöôøi meï laø aâm thanh laøm ta yeân taâm. Cuoäc gaëp gôõ naøy giöõa hai ngöôøi duø khaùc bieät vaãn raát lieân quan maät thieát vôùi nhau, laø moät cuoäc gaëp gôõ ñaày höùa heïn, laø kinh nghieäm giao tieáp ñaàu tieân cuûa chuùng ta. Ñoù laø moät kinh nghieäm maø taát caû chuùng ta cuøng chia seû, vì moãi ngöôøi trong chuùng ta ñeàu ñöôïc sinh ra bôûi moät ngöôøi meï.
Ngay caû sau khi chuùng ta ñaõ chaøo ñôøi, theo moät yù nghóa naøo ñoù, chuùng ta vaãn ñang ôû trong moät "buïng meï", laø gia ñình, laø nôi bao goàm nhöõng con ngöôøi ña daïng lieân quan vôùi nhau: gia ñình laø "nôi maø chuùng ta hoïc caùch soáng chung vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, baát chaáp nhöõng khaùc bieät cuûa chuùng ta" (Toâng Huaán Nieàm Vui Tin Möøng, 66). Maëc duø coù nhöõng khaùc bieät veà giôùi tính vaø tuoåi taùc, caùc thaønh vieân trong gia ñình chaáp nhaän nhau bôûi vì coù moät moái lieân heä giöõa hoï. Caùc moái quan heä naøy caøng roäng raõi vaø söï khaùc bieät veà tuoåi taùc caøng lôùn thì moâi tröôøng soáng cuûa chuùng ta caøng phong phuù. Chính moái quan heä baét nguoàn töø ngoân ngöõ naøy ñeán löôït noù laïi taêng cöôøng tình thaân trong gia ñình. Chuùng ta khoâng taïo ra ngoân ngöõ; chuùng ta coù theå söû duïng noù bôûi vì chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc noù. Chính laø trong gia ñình maø chuùng ta hoïc caùch noùi "tieáng meï ñeû", laø ngoân ngöõ cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñi tröôùc chuùng ta. (x 2 Macb 7: 25,27). Trong gia ñình, chuùng ta nhaän ra raèng nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ coù tröôùc chuùng ta, hoï ñaõ laøm cho chuùng ta coù theå hieän höõu vaø ñeán löôït mình chuùng ta taïo ra söï soáng vaø laøm nhöõng gì toát ñeïp. Chuùng ta coù theå cho vì chuùng ta ñaõ ñöôïc nhaän. Voøng ñaïo lyù naøy ñaët troïng taâm nôi khaû naêng giao tieáp giöõa caùc thaønh vieân cuûa gia ñình vaø vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Toång quaùt hôn, noù laø moâ hình cho taát caû caùc giao tieáp.
Kinh nghieäm cuûa moái quan heä "coù tröôùc" chuùng ta naøy cho pheùp gia ñình trôû thaønh boái caûnh trong ñoù hình thöùc cô baûn nhaát cuûa truyeàn thoâng, laø lôøi caàu nguyeän, ñöôïc löu truyeàn töø ñôøi naøy sang ñôøi khaùc. Khi cha meï ñöa treû sô sinh vaøo giaác nguû, hoï thöôøng uyû thaùc cho Thieân Chuùa, xin Ngaøi chaêm soùc chuùng. Khi nhöõng ñöùa treû lôùn hôn moät chuùt, cha meï giuùp hoï ñoïc moät vaøi lôøi caàu nguyeän ñôn giaûn, trong khi trìu meán nghó ñeán ngöôøi khaùc, chaúng haïn nhö oâng baø, ngöôøi thaân, ngöôøi beänh vaø nhöõng ai ñang ñau khoå, cuõng nhö taát caû nhöõng ai ñang caàn ñeán söï giuùp ñôõ cuûa Thieân Chuùa. Chính laø trong gia ñình maø ña soá chuùng ta ñaõ hoïc ñöôïc nhöõng chieàu kích toân giaùo cuûa truyeàn thoâng, nôi Kitoâ giaùo ñöôïc thaám nhuaàn tình yeâu, laø tình yeâu maø Thieân Chuùa ban cho chuùng ta vaø ñeán löôït mình chuùng ta laïi trao ban cho ngöôøi khaùc.
Trong gia ñình, chuùng ta hoïc caùch chaáp nhaän vaø hoã trôï laãn nhau, hoïc caùch phaân bieät yù nghóa cuûa nhöõng bieåu hieän treân khuoân maët vaø nhöõng khoaûnh khaéc cuûa söï im laëng, hoïc caùch khoùc cöôøi vôùi nhöõng ngöôøi tuy ñaõ khoâng choïn löïa nhau nhöng raát quan troïng ñoái vôùi nhau. Ñieàu naøy giuùp chuùng ta raát nhieàu ñeå coù theå hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa truyeàn thoâng nhö laø söï coâng nhaän vaø taïo ra söï gaàn guõi. Khi chuùng ta giaûm bôùt khoaûng caùch baèng caùch gaàn guõi hôn vaø chaáp nhaän nhau hôn, chuùng ta caûm nhaän ñöôïc loøng bieát ôn vaø nieàm vui. Lôøi chaøo cuûa Ñöùc Maria vaø söï khuaáy ñoäng cuûa con treû trong buïng baø EÂlisabeùt laø moät phöôùc laønh cho baø; vaø ñöôïc tieáp noái vôùi baøi ca Magnificat tuyeät ñeïp, trong ñoù Ñöùc Maria ca ngôïi keá hoaïch yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa daønh cho mình vaø cho daân toäc mình. Moät tieáng "xin vaâng" ñöôïc thoát leân vôùi ñöùc tin coù theå coù nhöõng taùc duïng vöôït xa khoûi chuùng ta vaø vò trí cuûa chuùng ta treân theá giôùi. "Gheù thaêm" laø môû cöûa, laø khoâng coøn ñoùng kín trong theá giôùi nhoû beù cuûa chuùng ta, nhöng laø ñi ra ngoaøi ñeán vôùi ngöôøi khaùc. Vì theá, gia ñình cuõng trôû neân soáng ñoäng khi noù vöôn ra khoûi chính mình; nhöõng gia ñình nhö theá truyeàn ñaït thoâng ñieäp cuûa hoï veà cuoäc soáng vaø söï hieäp thoâng, ñang mang laïi uûi an vaø hy voïng cho caùc gia ñình mong manh hôn, vaø do ñoù xaây döïng leân chính Giaùo Hoäi, laø gia ñình cuûa caùc gia ñình.
Hôn baát cöù nôi naøo khaùc, gia ñình laø nôi maø chuùng ta traûi nghieäm haøng ngaøy nhöõng giôùi haïn cuûa chính mình vaø cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, nhöõng vaán ñeà lôùn nhoû loàng trong vieäc soáng hoøa bình vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Moät gia ñình hoaøn haûo khoâng toàn taïi. Chuùng ta khoâng neân sôï nhöõng baát toaøn, yeáu keùm hoaëc thaäm chí xung ñoät, maø laø hoïc caùch ñoái phoù vôùi chuùng moät caùch xaây döïng. Caùc gia ñình, nôi chuùng ta vaãn yeâu thöông nhau baát chaáp nhöõng giôùi haïn vaø toäi loãi cuûa chuùng ta, do ñoù, trôû thaønh moät tröôøng hoïc cuûa söï tha thöù. Tha thöù töï noù laø moät quaù trình giao tieáp. Khi aên naên hoái caûi ñöôïc theå hieän vaø chaáp nhaän, chuùng ta coù theå khoâi phuïc vaø xaây döïng laïi nhöõng giao tieáp ñaõ bò phaù vôõ. Moät ñöùa treû hoïc ñöôïc trong gia ñình caùch laéng nghe ngöôøi khaùc, caùch noùi vôùi söï toân troïng vaø caùch baøy toû quan ñieåm cuûa mình maø khoâng nhaát thieát phaûi phuû nhaän ngöôøi khaùc, seõ laø moät ñoäng löïc cho nhöõng cuoäc ñoái thoaïi vaø hoøa giaûi trong xaõ hoäi.
Khi ñeà caäp ñeán nhöõng thaùch thöùc cuûa truyeàn thoâng, caùc gia ñình coù nhöõng ñöùa con khuyeát taät coù nhieàu ñieàu ñeå daïy chuùng ta. Moät khuyeát taät veà cöû ñoäng, caûm giaùc hay taâm thaàn coù theå laø moät lyù do daãn ñeán söï ñoùng kín treân chính mình, nhöng nhôø tình yeâu cuûa cha meï, anh chò em, vaø baïn beø noù cuõng coù theå trôû thaønh moät kích thích cho söï côûi môû, chia seû vaø saün saøng giao tieáp vôùi taát caû moïi ngöôøi. Noù cuõng coù theå giuùp caùc tröôøng hoïc, caùc giaùo xöù vaø caùc hieäp hoäi trôû thaønh nieàm nôû hôn vaø dung naïp nhieàu hôn moïi ngöôøi.
Trong moät theá giôùi maø ngöôøi ta thöôøng nguyeàn ruûa, chöûi theà, noùi xaáu ngöôøi khaùc, gaây maát ñoaøn keát vaø ñaàu ñoäc moâi tröôøng cuûa con ngöôøi baèng caùc tin ñoàn, gia ñình coù theå daïy cho chuùng ta hieåu truyeàn thoâng nhö moät phöôùc laønh. Trong nhöõng tình huoáng döôøng nhö bò chi phoái bôûi haän thuø vaø baïo löïc, nôi caùc gia ñình bò ngaên caùch bôûi nhöõng böùc töôøng ñaù hoaëc nhöõng böùc töôøng khoâng keùm baát khaû xaâm phaïm cuûa ñònh kieán vaø oaùn giaän, nôi hình nhö coù nhöõng lyù do chính ñaùng ñeå noùi "ñuû roài nheù", ôû nhöõng nôi nhö theá baèng nhöõng lôøi caàu chuùc hôn laø nhöõng lôøi nguyeàn ruûa, baèng caùch tieáp caän hôn laø traùnh xa, vaø baèng caùch chaáp nhaän hôn laø kình choáng, chuùng ta môùi coù theå phaù vôõ nhöõng voøng xoaùy cuûa söï aùc, cho thaáy söï toát laønh luoân luoân laø coù theå, vaø giaùo duïc treû em cuûa chuùng ta tình ñoàng baøo.
Ngaøy nay, caùc phöông tieän truyeàn thoâng hieän ñaïi, laø moät phaàn thieát yeáu trong cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi treû, coù theå vöøa laø moät söï trôï giuùp vaø vöøa laø moät trôû ngaïi ñoái vôùi truyeàn thoâng trong vaø giöõa caùc gia ñình. Caùc phöông tieän truyeàn thoâng coù theå laø moät trôû ngaïi neáu chuùng trôû thaønh moät caùch ñeå khoûi laéng nghe ngöôøi khaùc, ñeå traùnh tieáp xuùc theå lyù, ñeå laáp ñaày moïi thôøi khaéc cuûa im laëng vaø nghæ ngôi, ñeán noãi chuùng ta queân maát raèng "im laëng laø moät yeáu toá khoâng theå thieáu trong giao tieáp; thieáu ñi söï im laëng, nhöõng töø ngöõ phong phuù veà noäi dung khoâng theå toàn taïi ñöôïc." (Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ thöù 16, Thoâng ñieäp Ngaøy Truyeàn thoâng Theá giôùi 2012). Caùc phöông tieän truyeàn thoâng coù theå giuùp cho vieäc giao tieáp khi chuùng cho pheùp moïi ngöôøi chia seû nhöõng caâu chuyeän cuûa nhau, giöõ lieân laïc vôùi baïn beø ôû xa, caûm ôn ngöôøi khaùc hoaëc tìm kieám söï tha thöù cuûa hoï, vaø môû ra nhöõng caùnh cöûa cho nhöõng gaëp gôõ môùi. Baèng vieäc naâng cao nhaän thöùc haøng ngaøy cuûa chuùng ta veà taàm quan troïng soáng coøn cuûa vieäc gaëp gôõ nhöõng ngöôøi khaùc, vaø nhöõng "khaû naêng môùi" naøy, chuùng ta seõ söû duïng coâng ngheä moät caùch khoân ngoan, chöù khoâng phaûi ñeå cho mình bò thoáng trò bôûi noù. ÔÛ ñaây cuõng vaäy, cha meï laø nhöõng nhaø giaùo duïc chính, nhöng hoï khoâng theå bò boû maëc soáng cheát vôùi caùc thieát bò cuûa mình. Caùc coäng ñoàng Kitoâ höõu ñöôïc keâu goïi ñeå giuùp ñôõ hoï trong vieäc daïy treû em laøm theá naøo ñeå soáng trong moät moâi tröôøng truyeàn thoâng moät caùch phuø hôïp vôùi phaåm giaù con ngöôøi vaø phuïc vuï coâng ích.
Thaùch thöùc lôùn chuùng ta phaûi ñoái maët ngaøy nay laø hoïc laïi moät laàn nöõa laøm theá naøo ñeå noùi chuyeän vôùi nhau, khoâng chæ ñôn giaûn laø laøm theá naøo ñeå taïo ra vaø tieâu thuï thoâng tin. Tieâu thuï thoâng tin laø moät xu höôùng maø caùc phöông tieän truyeàn thoâng hieän ñaïi quan troïng vaø ñaày aûnh höôûng coù theå khuyeán khích. Thoâng tin laø quan troïng, nhöng chöa ñuû. Quaù thöôøng khi taát caû bò giaûn löôïc, nhöõng laäp tröôøng vaø quan ñieåm khaùc nhau ñöôïc trình baøy caù meø moät löùa, vaø con ngöôøi ñöôïc môøi goïi ñeå ñöùng veà beân naøo, hôn laø nhìn thaáy toång theå nhöõng söï vieäc.
Ñeå keát luaän, caùc gia ñình khoâng phaûi laø moät ñoái töôïng cuûa nhöõng cuoäc tranh luaän hoaëc moät ñòa baøn cho nhöõng cuoäc ñuïng ñoä veà yù thöùc heä. Thay vaøo ñoù, gia ñình laø moät moâi tröôøng trong ñoù chuùng ta hoïc ñeå giao tieáp vôùi caûm nhaän cuûa söï gaàn guõi, laø boái caûnh trong ñoù giao tieáp dieãn ra, moät "giao tieáp coäng ñoàng". Gia ñình laø moät coäng ñoàng mang ñeán söï giuùp ñôõ coù hieäu quaû vaø toân vinh cuoäc soáng. Moät khi chuùng ta nhaän ra ñieàu naøy, chuùng ta laïi thaáy theâm moät laàn nöõa raèng gia ñình vaãn tieáp tuïc laø moät nguoàn maïch phong phuù cho nhaân loaïi, chöù khoâng phaûi laø moät vaán naïn hoaëc moät ñònh cheá ñang bò khuûng hoaûng. Ñoâi khi caùc phöông tieän truyeàn thoâng coù xu höôùng trình baøy gia ñình nhö laø moät moâ hình tröøu töôïng maø ngöôøi ta coù theå chaáp nhaän hay töø choái, baûo veä hoaëc taán coâng, chöù khoâng phaûi laø moät thöïc taïi soáng ñoäng. Coù khi gia ñình coøn bò moâ taû nhö moät ñòa baøn cho nhöõng xung ñoät yù thöùc heä chöù khoâng phaûi laø moät moâi tröôøng nôi maø taát caû chuùng ta coù theå tìm hieåu yù nghóa cuûa vieäc giao tieáp trong moät tình yeâu ñoùn nhaän vaø trao ban. Nhuû baûo nhau nhöõng kinh nghieäm cuûa chuùng ta coù nghóa laø nhaän ra raèng cuoäc soáng cuûa chuùng ta ñang raøng buoäc laïi vôùi nhau nhö moät thöïc taïi duy nhaát, raèng tieáng noùi cuûa chuùng ta tuy raát nhieàu, nhöng moãi caùi ñeàu laø ñoäc ñaùo.
Caùc gia ñình neân ñöôïc xem nhö laø moät nguoàn taøi nguyeân chöù khoâng phaûi laø moät vaán ñeà ñoái vôùi xaõ hoäi. Caùc gia ñình coù theå tích cöïc giao tieáp qua chöùng taù cuûa hoï cho veû ñeïp vaø söï phong phuù cuûa caùc moái quan heä giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, giöõa cha meï vaø con caùi. Chuùng ta khoâng chieán ñaáu ñeå baûo veä quaù khöù. Thay vaøo ñoù, vôùi söï kieân nhaãn vaø nieàm caäy troâng, chuùng ta ñang laøm vieäc ñeå xaây döïng moät töông lai toát ñeïp hôn cho theá giôùi maø chuùng ta ñang soáng.
Töø Vatican, 23 Thaùng Gieâng naêm 2015
Voïng leã nhôù Thaùnh Phanxicoâ Ñeä Saleâ
+ Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
J.B. Ñaëng Minh An dòch