Ngaøy ñaàu ñaày ñuû
treân ñaát Phi cuûa Ñöùc Phanxicoâ
Ngaøy ñaàu ñaày ñuû treân ñaát Phi cuûa Ñöùc Phanxicoâ.
Manila (VietCatholic News 16-01-2015) - Ngaøy ñaàu tieân Ñöùc Phanxicoâ soáng troïn treân ñaát Phi tuy khoâng taïo neân moät chuû ñeà gì coù tính bao truøm, nhöng quaû khoâng thieáu nhöõng khuùc reõ vaø truyeän beân leà ñaùng löu yù.
Cuoàng nhieät ñoái vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng
Ngöôøi Phi voán noåi tieáng moä meán Ñöùc Giaùo Hoaøng, baát cöù vò giaùo hoaøng naøo. Thöïc vaäy, naêm 1970, hoï keùo nhau töøng ñoaøn ra nghinh ñoùn Ñöùc Phaoloâ VI. Vaø maëc duø ngaûi chæ löu laïi chöa ñaày 48 tieáng ñoàng hoà, chuyeán vieáng thaêm cuûa ngaøi vaãn ñöôïc caùc nhaø baùo Phi coi laø bieán coá tin töùc haøng ñaàu trong naêm. Ñöùc Gioan Phaoloâ II tôùi ñaây hai laàn: naêm 1981 vaø naêm 1995. Vaø ôû laàn thöù hai, ngaøi loâi cuoán ñeán 5 trieäu ngöôøi tham döï thaùnh leã, cho tôùi nay, vaãn laø moät kyû luïc.
Laàn naøy, coù ngöôøi tieân ñoaùn coøn hôn theá nöõa. Töøng ñoaøn luõ ngöôøi say söa keùo nhau qua caùc phoá mong ñöôïc thoaùng thaáy Ñöùc Phanxicoâ, vò giaùo hoaøng ñöôïc tôø Philippine Star chaïy haøng tít goïi laø "Giaùo Hoaøng Cuûa Daân".
Moät ngöôøi chuû moät muïc baùo ñaõ toùm taét taâm tö ngöôøi daân trong moät baøi töïa laø "Laøm theá naøo baïn laïi khoâng coù caûm tình vôùi vò giaùo hoaøng naøy ñöôïc?"
Coù luùc, chính Ñöùc Phanxicoâ caûm thaáy buoäc phaûi haõm caùi ñaø phaán khích cuûa ngöôøi daân Phi. Vì tröôùc khi ngaøi tôùi ñaây, loä trình döï truø cuûa ngaøi ngaäp caùc hình aûnh ñuû loaïi veà ngaøi: treo treân coät ñeøn, cöûa tieäm, maùi nhaø, baát cöù choã naøo coù theå treo ñöôïc.
Vatican aâm thaàm cho Manila hay Ñöùc Phanxicoâ thích ngöôøi ta taäp chuù vaøo Thieân Chuùa hôn laø vaøo ngaøi, neân phaàn lôùn caùc hình aûnh veà ngaøi ñaõ ñöôïc gôõ xuoáng vaø loä trình ngaøi ñi ñöôïc trang trí baèng côø Toøa Thaùnh vaø côø Phi Luaät Taân.
Noãi sôï cho raèng loøng moä meán cuoàng nhieät ñoái vôùi Ñöùc Phanxicoâ coù theå chuyeån xoay thaønh nguy hieåm ñaõ ñöôïc bieåu loä roõ reät trong caùc bieän phaùp an ninh chaët cheõ, trong ñoù coù vieäc söû duïng caùc maùy nhieãu loaïn ñieän töû khieán ngöôøi ta khoâng söû duïng ñöôïc ñieän thoaïi di ñoäng ñeå khôûi ñoäng bom.
Ngay buoåi chieàu thöù Naêm 15 thaùng 1 naêm 2015, caùc ñieän thoaïi di ñoäng ñaõ khoâng söû duïng ñöôïc taïi caùc khu vöïc Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ ñi qua, nghóa laø nhieàu khu vöïc roäng lôùn cuûa trung taâm Manila. Caû caùc nhaø baùo ñi theo Ñöùc Phanxicoâ cuõng khoâng söû duïng ñöôïc ñieän thoaïi di ñoäng caû moät tieáng ñoàng hoà sau khi maùy bay ñaùp xuoáng ñeå thoâng baùo noäi dung cuoäc phoûng vaán Ñöùc Phanxicoâ treân chuyeán bay.
Duø vaãn coøn ba ngaøy nöõa, nhieàu ngöôøi Phi ñaõ chuaån bò ñeå tham döï thaùnh leã ngoaøi trôøi cuûa ngaøi taïi Quaûng Tröôøng Rizal ôû Manila vaøo hoâm Chuùa Nhaät 18 thaùng 1 naêm 2015. Ngöôøi ta nghó raèng thaùnh leã naøy seõ coù tôùi 6 trieäu ngöôøi tham döï, vöôït con soá kyû luïc cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II.
Joan Fernandez, 45 tuoåi, cho hay baø vaø coâ con gaùi 16 tuoåi ñaõ chuaån bò saün saøng ñeå cuoác boä xa baèng caùch suoát tuaàn ñi nguû sôùm laáy söùc. Baø noùi: "ngaém ngaøi treân TV coù leõ thoaûi maùi hôn, nhöng meï con toâi muoán thaáy ngaøi baèng xöông baèng thòt. Coù theå phaûi 20 naêm nöõa môùi laïi coù chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Toâi khoâng bieát luùc aáy mình coøn hay khoâng, neân khoâng muoán lôõ dòp".
Thoái naùt
Duø Ñöùc Phanxicoâ tôùi Phi Luaät Taân tröôùc nhaát ñeå baøy toû caûm thöông ñoái vôùi caùc naïn nhaân cuûa traän baõo Yolanda naêm 2013, töøng saùt haïi 6,000 ngöôøi vaø laøm hôn 1 trieäu ngöôøi khaùc maøn trôøi chieáu ñaát, nhöng ñieàu naøy khoâng coù nghóa Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng can döï vaøo caùc vaán ñeà xaõ hoäi vaø chính trò khaùc.
Phi Luaät Taân laø moâi tröôøng thuaän lôïi ñoái vôùi nghò trình xaõ hoäi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Caùc vò giaùm muïc ôû ñaây ñaõ coâng boá naêm 2015 laø "Naêm Ngöôøi Ngheøo" nhaèm thuùc ñaåy caû chính phuû laãn Giaùo Hoäi taêng cöôøng caùc coá gaéng vöôn tôùi ngöôøi ngheøo, ngöôøi bò haát huûi, naïn nhaân cuûa aùp böùc.
Buoåi saùng thöù Saùu 16 thaùng 1 naêm 2015, Ñöùc Phanxicoâ gaëp gôõ Toång Thoáng Benigno "Noynoy" Aquino, roài ñoïc dieãn vaên tröôùc caùc vieân chöùc chính phuû vaø ngoaïi giao ñoaøn. Ñoái vôùi loã tai ngöôøi Phi, caâu quan troïng nhaát trong baøi dieãn vaên naøy hieån nhieân laø caâu ngaøi keâu goïi caùc vieân chöùc coâng töø boû "moïi hình thöùc thoái naùt töøng laøm cheäch höôùng caùc taøi nguyeân, khoâng ñeán ñöôïc vôùi ngöôøi daân".
Coù ngöôøi cho ñaây chæ laø vaên hoa cho coù meõ, nhöng quaû laø moät vaên hoa can ñaûm khi daùm chæ tay vaøo con voi trong phoøng, vì quaû tình Phi Luaät Taân voán ñöôïc xeáp haøng cao treân baäc thang thoái naùt cuûa AÙ Chaâu, ñoâi khi döôùi nhöõng hình thöùc heát söùc loä lieãu.
Duø sao, ñaây cuõng laø moät ñaát nöôùc coù tôùi 2 toång thoáng lieân tieáp, Gloria Macapagal Arroyo vaø Joseph Estrada, ra toøa veà toäi tham nhuõng. Estrada bò keát aùn bieån thuû 80 trieäu dollars coâng quó vaø bò tuø chung thaân, chæ ñöôïc aân xaù bôûi chính Macapagal Arroyo.
Duø Giaùo Hoäi Phi leân tieáng thöôøng xuyeân choáng tham nhuõng, nhöng khoâng luoân luoân ñöôïc laéng nghe.
Trong lôøi nhaän xeùt cuûa oâng veà baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Phanxicoâ, Toång Thoáng Aquino nhaéc laïi vai troø laõnh ñaïo cuûa Giaùo Hoäi thôøi phong traøo Söùc Maïnh Nhaân Daân thaäp nieân 1980, töøng laät nhaøo Ferdinand Marcos, nhöng roài bò toá caùo laø "im laëng tröôùc caùc vi phaïm cuûa chính phuû tröôùc" töùc chính phuû Arroyo.
Ngaøy nay, Giaùo Hoäi Phi ñaõ trôû laïi vôùi vai troø laõnh ñaïo cuûa mình. Ñöùc Hoàng Y Luis Antonio Tagle, maø ngöôøi bình daân goïi laø "Chito", vaøo naêm ngoaùi ñaõ phaùt ñoäng chieán dòch choáng tham nhuõng vôùi caùc aùo thung mang haøng chöõ "Chôù laáy cuûa ngöôøi!".
Trong chieàu höôùng aáy, vieäc Ñöùc Phanxicoâ thaúng thöøng raên ñe tham nhuõng chaéc chaén ñöôïc ngöôøi ta nghe nhö moät thaùch thöùc tröïc tieáp ñoái vôùi giai caáp caàm quyeàn Phi vaø laø moät nhaéc nhôû ñeå caùc giaùm muïc tieáp tuïc lôùn tieáng choáng tham nhuõng, vaø cuõng laø moät khích leä lôùn ñoái vôùi Ñöùc Hoàng Y Tagle. Ngöôøi ta thaáy roõ giöõa Ñöùc Phanxicoâ vaø Ñöùc Hoàng Y Tagle, coù moät moái thaâm tình neáu khoâng baïn beø thì cuõng laø cha con, qua nhöõng caùi oâm tha thieát, vaø nhöõng nuï cöôøi thaät thoaûi maùi, moãi laàn gaëp nhau.
Toång Thoáng Phi khoâng thaân thieän laém ñoái vôùi Giaùo Hoäi
Gia ñình Aquino cuõng töông töï nhö gia ñình Kennedy ôû Myõ, moät thöù thò toäc chính trò noåi tieáng cuûa ñaát nöôùc. Thöôïng nghò só Benigno Aquino Jr. voán laø ngöôøi maïnh meõ chæ trích cheá ñoä Marcos tröôùc khi bò aùm saùt taïi phi tröôøng Manila treân ñöôøng bieät xöù hoài höông naêm 1983. Quûa phuï cuûa oâng, Corazon Aquino, sau ñoù trôû thaønh toång thoáng vaø ñöông kim toång thoáng chính laø con trai cuûa hoï.
Cuõng nhö gia ñình Kennedy, gia ñình Aquino theo Coâng Giaùo laâu ñôøi, nhöng ñoâi luùc taïo vaán ñeà cho haøng giaùo phaåm. Hoâm thöù Saùu, 16 thaùng 1 naêm 2015 chuùng ta nghe ñöôïc caùc vang voïng cuûa nhöõng caêng thaúng naøy trong baøi dieãn vaên chaøo ñoùn Ñöùc Phanxicoâ cuûa ñöông kim toång thoáng.
OÂng baét ñaàu nhaéc laïi raèng Giaùo Hoäi voán uûng hoä vieäc ngöôøi Taây Ban Nha ñoâ hoä xöù sôû. OÂng baûo: moãi laàn ngöôøi daân ta thaùn veà baát coâng, Giaùo Hoäi thöôøng chæ noùi "Nöôùc Thieân Chuùa khoâng thuoäc theá gian naøy".
OÂng cho hay phaàn lôùn caùc thaùi ñoä aáy ñaõ thay ñoåi keå töø Coâng Ñoàng Vatican II vaø oâng ca ngôïi vai troø ñöôïc nhieàu giaùo só ñaûm nhieäm thôøi noåi daäy choáng Marcos. OÂng baûo: "Nhaát laø trong caùc naêm Thieát Quaân Luaät, Giaùo Hoäi cuûa ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi bò aùp böùc ñaõ toûa saùng moät caùch soáng ñoäng".
Nhö ñaõ ghi treân ñaây, Toång Thoáng Aquino phaøn naøn raèng tieáng noùi coù tính tieân tri ñaõ bò lu môø döôùi thôøi Arroyo vaø cho hay caùc nhaø laõnh ñaïo Giaùo Hoäi hieän nay xem ra chæ bieát khieáu naïi... "thaäm chí moät vò giaùo phaåm coøn quôû traùch toâi veà chuyeän toùc tai, nhö theå ñoù laø moät toäi troïng".
Toång Thoáng Aquino ca ngôïi baøi dieãn vaên môùi ñaây cuûa Ñöùc Phanxicoâ vôùi Giaùo Trieàu, goïi ngaøi laø "cuøng toâng tinh thaàn" (kindred spirit) vaø roài trích daãn caâu noùi cuûa George Bernard Shaw, caâu noùi voán ñöôïc gia ñình Kennedy öa thích: "nhieàu ngöôøi nhìn söï vieäc hieän coù, vaø noùi taïi sao; toâi mô nhöõng söï vieäc chöa bao giôø coù, vaø noùi taïi sao khoâng?"
Duø khoâng phaûi laø baát thöôøng khi caùc chính trò gia caáp tieán Coâng Giaùo thænh thoaûng choáng laïi moät soá boä phaän trong Giaùo Hoäi, nhöng söû duïng chuyeán vieáng thaêm cuûa moät vò giaùo hoaøng ñeå noùi leân caùc yù nghó traùi ngöôïc laø ñieàu hoïa hieám. Chaéc chaén baøi dieãn vaên naøy seõ ñöôïc caùc giôùi Coâng Giaùo Phi phaân tích caën keõ.
Toøa Thaùnh minh xaùc nhaän ñònh cuûa Ñöùc Phanxicoâ veà caùc cuoäc taán coâng taïi Paris
Ñöùc Phanxicoâ gaây ra tranh caõi tröôùc khi ñaët chaân leân Phi Luaät Taân. Vì trong cuoäc hoïp baùo treân khoâng, ngaøi coù nhaän ñònh veà caùc vuï taán coâng cuûa khuûng boá taïi Paris nhaém vaøo tôø Charlie Hebdo, maø coù ngöôøi coi nhö moät baùn bieän hoä ñoái vôùi chuùng.
Möôøi hai ngöôøi bò gieát bôûi nhöõng ngöôøi mang suùng mieäng hoâ caùc khaåu hieäu duy Hoài Giaùo ñeå traû ñuõa vieäc tôø baùo naøy veõ hí hoïa xaâm phaïm tôùi vò tieân tri saùng laäp ñaïo cuûa hoï.
Trong cuoäc hoïp baùo treân, Ñöùc Phanxicoâ ñöôïc moät nhaø baùo Phaùp hoûi ngaøi nghó gì veà moái lieân heä giöõa töï do toân giaùo vaø töï do ngoân luaän. Thaáy nhaø baùo naøy laø ngöôøi Phaùp, Ñöùc Phanxicoâ baûo: "oâng laø ngöôøi Phaùp, vaäy ta noùi tôùi Paris ñi, noùi cho roõ raøng".
Sau ñoù, ngaøi cho hay: gieát ngöôøi nhaân danh Thieân Chuùa luoân laø ñieàu xaáu, nhöng töï do ngoân luaän cuõng coù caùc giôùi haïn cuûa noù. Caùch rieâng, theo ngaøi, ta khoâng neân "khieâu khích", "xuùc phaïm" hay "ñuøa bôõn vôùi" caùc tình caûm toân giaùo cuûa ngöôøi khaùc.
Chæ vaøo Alberto Gasparri, ngöôøi giaùo daân coù nhieäm vuï saép xeáp chuyeán ñi cuûa ngaøi, Ñöùc Phanxicoâ noùi raèng ngay oâng baïn thaân maø daùm nhuïc maï meï anh ta, chaéc chaén anh ta seõ cho cuù ñaám vaøo maët.
Moät soá baùo chí sau ñoù ñaõ boùp meùo caâu truyeän vôùi töïa ñeà "Ñöùc Giaùo Hoaøng uûng hoä baïo löïc" buoäc Toøa Thaùnh phaûi minh xaùc. Moät thoâng caùo baùo chí vaøo saùng sôùm cho hay "lôøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng heà coù yù ñònh ñöôïc giaûi thích nhö laø moät bieän minh cho baïo löïc vaø khuûng boá ñaõ dieãn ra taïi Paris tuaàn roài. Lôøi cuûa ngaøi coù nghóa: coù nhöõng giôùi haïn cho haøi höôùc vaø chaâm bieám nhaát laø trong cung caùch ta ñeà caäp tôùi caùc vaán ñeà ñöùc tin vaø tín ngöôõng".
Thoâng caùo vieát theâm: "phong thaùi phaùt bieåu töï do cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, nhaát laø trong caùc hoaøn caûnh nhö hoïp baùo chaúng haïn, caàn ñöôïc xem seùt trong boái caûnh cuûa noù, khoâng neân boùp meùo hay thao tuùng".
Bình taâm maø xeùt, lôøi nhaän ñònh cuûa ngaøi khoâng theå coù nghóa uûng hoä baïo löïc, maø laø leân aùn vieäc nhuïc maï xaùc tín toân giaùo cuûa ngöôøi ta.
Traùi bom xì
Vaøo hoâm thöù Naêm 15 thaùng 1 naêm 2015, trong moät luùc ngaén nguûi, xem ra chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Phanxicoâ coù nguy cô bò hoen oá vì moät töôøng trình noùng hoåi cuûa tôø Daily Mail ôû Anh cho hay: caùc treû em buïi ñôøi taïi Manila bò nhoát vaø chòu nhieàu ñoái xöû taøn teä ngoõ haàu laøm cho Manila deã coi hôn.
Ñaây quaû laø caâu truyeän giaät gaân vôùi caû hình aûnh treû em bò nhoát vaø bò haønh haï. Raát may, theo nguoàn tin chính phuû vaø töôøng trình baùo chí ñòa phöông, caâu truyeän naøy chæ laø phoùng ñaïi.
Toång thö kyù boä an sinh vaø phaùt trieån xaõ hoäi, Corazoùn Soliman, noùi vôùi caùc phoùng vieân raèng moät trong caùc treû em coù hình trong töôøng trình teân laø Federico, nay ñaõ leân kí vaø khoâng coøn bò giam nöõa. Hieän em ñang ñöôïc moät cô quan phi chính phuû chaêm soùc.
Duø khoâng choái caõi vieäc moät soá treû em ñöôïc di chuyeån khoûi ñöôøng phoá bôûi nhaân vieân cuûa chính quyeàn ñòa phöông, baø nhaán maïnh raèng muïc ñích laø ñeå baûo veä chöù khoâng daáu dieám caùc em.
Hôn nöõa, chính Ñöùc Phanxicoâ ñaõ gaëp gôõ nhieàu treû em ñöôøng phoá trong ngaøy 16 thaùng Gieâng naêm 2015.
Soliman keát luaän: "chuùng toâi ñaâu coù daáu dieám caùc em. Thöïc vaäy, hôn 400 treû em ñöôøng phoá seõ ca haùt khi tieãn chaân Ñöùc Giaùo Hoaøng vaøo hoâm thöù Hai 19 thaùng 1 naêm 2015".
Vuõ Van An