Chuyeán vieáng thaêm AÙ Chaâu
ñaàu naêm 2015 cuûa Ñöùc Phanxicoâ
Chuyeán vieáng thaêm AÙ Chaâu ñaàu naêm 2015 cuûa Ñöùc Phanxicoâ.
Roma (VietCatholic News 12-01-2015) Ngaøy Thöù Hai 12 thaùng 1 naêm 2015, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ seõ rôøi Roâma leân ñöôøng toâng du Sri Lanka vaø Phi Luaät Taân. Ñaây laø chuyeán toâng du ngoaïi quoác laàn thöù baåy, vaø toâng du AÙ Chaâu laàn thöù hai sau khi vieáng Nam Haøn thaùng Taùm naêm 2014.
Gioáng vieäc cöû nhieäm 15 vò taân Hoàng Y coù quyeàn boû phieáu gaàn ñaây, trong ñoù heát 10 vò khoâng xuaát thaân töø Taây Phöông, chuyeán toâng du naøy caøng cuûng coá hôn nöõa hình aûnh "Giaùo Hoaøng cuûa Laøng Hoaøn Caàu" nôi ngaøi.
Ñeå hieåu phaàn naøo tính chaát phöùc taïp cuûa chuyeán ñi, ta neân chuù yù tôùi 5 loaïi xe maø Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ ñöôïc söû duïng: 2 taïi Sri Lanka vaø 3 taïi Phi Luaät Taân trong ñoù coù chieác xe jeep bieán caûi, moät hình thöùc xe taûi daønh cho ngöôøi ngheøo Phi Luaät Taân.
Taïi Sri Lanka, chuû ñieåm cuûa Ñöùc Phanxicoâ chaéc chaén laø söï hoaø hôïp giöõa caùc toân giaùo, trong ñoù, coù cuoäc ñaáu tranh choáng chuû nghóa cöïc ñoan toân giaùo. Ñaây laø moät chuû ñieåm neân coù trong moät quoác gia hieän ñang coù chia reõ giöõa ngöôøi Phaät Giaùo, AÁn Giaùo, Hoài Giaùo vaø Kitoâ Giaùo vaø laø nôi kyù öùc cuoäc noäi chieán ñaãm maùu keùo daøi 30 naêm, môùi chæ chaám döùt vaøo naêm 2009, hieän vaãn coøn ñaäm neùt trong taâm thöùc ngöôøi daân.
Caùc lieân heä lieân toân luoân laø vaán ñeà coù nhieàu ñoät bieán trong moät xaõ hoäi voán ñöôïc cuoäc thaêm doø naêm 2008 cuûa Vieän Gallup xeáp haïng ba treân theá giôùi veà toân giaùo, nghóa laø caùc dò bieät veà toân giaùo raát deã bò laïm duïng.
Ñöùc Phanxicoâ tôùi ñoù sau caùc cuoäc baàu cöû ñaày gay caán giöõa oâng Maithripala Sirisena vaø Toång Thoáng ñöông nhieäm Mahinda Rajapaksa. Keát quaû: Toång Thoáng ñöông nhieäm ñaõ maát gheá.
Duø ñöôïc nhoùm saéc toäc ña soá Sinhalese, phaàn ñoâng theo Phaät Giaùo, taùn thaønh, oâng Sirisena chuû yeáu döïa vaøo nhoùm thieåu soá Tamil theo AÁn Giaùo vaø caùc caêng thaúng cuûa chieán dòch baàu cöû khieán nhieàu ngöôøi Sri Lanka lo ngaïi.
Ngöôøi Coâng Giaùo chæ chieám töø 7 tôùi 8 phaàn traêm daân soá, nhöng nhieàu ngöôøi tin raèng hoï coù söù meänh hoøa giaûi, vì ñaây laø tín ngöôõng duy nhaát ñöôïc caû ngöôøi Sinhalese laãn ngöôøi Tamil tin theo.
Veà phöông dieän chính trò, raát coù theå Ñöùc Phanxicoâ seõ ñeà caäp tôùi chuû ñeà gai goùc laø "hoäi nhaäp vaên hoùa" nghóa laø phaûi laøm sao ñeå thích öùng bieåu töôïng vaø vieäc thôø phöôïng cuûa Kitoâ Giaùo vaøo neàn vaên hoùa Sri Lanka.
Vaán ñeà treân töøng gaây ra nhieàu caêng thaúng raát gay gaét giöõa maãn caûm toân giaùo vaø chuû nghóa töông ñoái toân giaùo. Trong hai thaäp nieân 1990 vaø 2000, nhieàu thaàn hoïc gia caáp tieán Coâng Giaùo, trong ñoù coù Tissa Balasuriya cuûa Sri Lanka, töøng bò Vatican ra kyû luaät vì ñaõ ñi quaù xa trong vieäc pha troän caùc thöïc haønh vaø quan nieäm Ñoâng Phöông vaøo Ñaïo Coâng Giaùo.
Noùi chung, Ñöùc Phanxicoâ hieän ñöôïc coi laø khaù meàm deûo trong ñòa haït naøy, duø Thöù Saùu 9 thaùng 1 naêm 2015, ngaøi coù caûnh caùo neân töï cheá. Trong moät thaùnh leã buoåi saùng taïi Vatican, ngaøi cho raèng: "moät buoåi yoga khoâng theå daïy taâm hoàn ta caûm nhaän ñöôïc tình phuï töû cuûa Thieân Chuùa, vaø moät lôùp linh ñaïo Thieàn khoâng theå laøm ta töï do hôn ñeå yeâu thöông".
Trong khi aáy, theo tôø Sunday Times taïi Sri Lanka, Ñöùc Phanxicoâ seõ ñöôïc taân toång thoáng vöøa ñaéc cöû laø Maithripala Sirisena tieáp ñoùn khi ngaøi ñaët chaân xuoáng Phi Tröôøng Quoác Teá Bandaranaike. Thuû Töôùng Ranil Wickremesinghe cho cöïu Toång Thoáng Mahinda Rajapaksa hay: oâng ta cuõng ñöôïc môøi coù maët taïi Phi Tröôøng ñeå tieáp ñoùn Ñöùc Giaùo Hoaøng vì chính oâng laø ngöôøi ñaõ môøi ngaøi qua vieáng thaêm.
Tình huoáng treân khoâng phaûi laø laàn ñaàu tieân xaåy ra. Tôø Sunday Times cho hay: noù ñaõ xaåy ra nhieàu laàn tröôùc ñaây. Naêm 1995, khi Ñöùc Gioan Phaoloâ II vieáng thaêm Sri Lanka ñeå phong chaân phuùc cho Cha Joseph Vaz, ngaøi voán ñöôïc chính phuû UNP tieàn nhieäm môøi, vaø ñöôïc taân Toång Thoáng Chandrika Bandaranaike Kumaratunga tieáp ñoùn.
Ñöùc Phaoloâ VI cuõng vaäy, ñöôïc chính phuû UNP môøi vieáng thaêm Sri Lanka, nhöng ñaõ ñöôïc taân Thuû Töôùng Sirima Bandaranaike cuûa Ñaûng SLFP tieáp ñoùn.
Phi Luaät Taân
Taïi Phi Luaät Taân, trong caùc ngaøy töø 16 tôùi 19 thaùng Gieâng naêm 2015, Ñöùc Phanxicoâ seõ vieáng thaêm caùc coäng ñoàng Phi Luaät Taân lôùn nhaát vaø naêng ñoäng nhaát treân theá giôùi.
Coù theå noùi ngöôøi Phi Luaät Taân ngaøy nay laø nhöõng ngöôøi AÙi Nhó Lan môùi, taïo xöông soáng cho Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, nôi ñöùc tin Coâng Giaùo ñang ñi xuoáng. Gioáng caùc di daân vaø caùc nhaø truyeàn giaùo AÙi Nhó Lan tröôùc ñaây trong theá kyû 19.
Ngöôøi ta öôùc löôïng hieän coù 10 trieäu ngöôøi Phi Luaät Taân soáng taïi ngoaïi quoác vaø hoï coù khuynh höôùng ñem ñöùc tin tôùi baát cöù nôi naøo hoï tôùi. Duø sao, Phi cuõng laø moät quoác gia maø ngay taïi caùc khu mua baùn lôùn (shopping malls) vaãn coù caùc nhaø nguyeän, vaø laø nôi nhan nhaûn coù nhöõng baûng höôùng daãn ôû ñöôøng phoá vôùi nhöõng haøng chöõ "Xin löu yù: Caùc Thaùnh Leã vaø Caùc Buoåi Caàu Nguyeän luoân luoân ñang dieãn tieán".
Tuy nhieân, khoâng vì theá maø Giaùo Hoäi khoâng gaëp nhieàu thaùch ñoá cam go, ít nhaát töø hai chieán tuyeán:
1. Moät laø söï chuyeån tieáp sang moät xaõ hoäi nhieàu tính theá tuïc hôn. Naêm 2012, döï luaät y teá gaây nhieàu tranh caõi veà sinh ñeû cho pheùp moïi ngöôøi ngöøa thai duø bò Giaùo Hoäi Coâng Giaùo cöïc löïc choáng ñoái ñaõ ñöôïc thoâng qua vaø ñöôïc Toái Cao Phaùp Vieän chaáp nhaän naêm 2014.
2. Hai laø söï hieän dieän moãi ngaøy moät thaáy roõ hôn cuûa Tin Laønh vaø Nguõ Tuaàn, maø vang voïng nhaát laø cuoäc trôû laïi cuûa Manny Pacquiao, moät löïc só quyeàn Anh Coâng Giaùo heát söùc noåi tieáng. Moät linh muïc Phi Luaät Taân goïi con soá thoáng keâ noùi raèng 85 phaàn traêm daân Phi laø ngöôøi Coâng Giaùo laø "aûo giaùc" vì ña soá coù tham döï Thaùnh Leã Chuùa Nhaät ñaâu.
Nöôùc naøy cuõng vaãn ñang coøn baøng hoaøng veà côn baõo Haûi Yeán, thaùng Möôøi Moät naêm 2013, moät trong nhöõng côn baõo maïnh nhaát xöa nay, töøng gieát hôn 6,000 ngöôøi vaø phaù huûy hôn 1 trieäu 1 traêm ngaøn ngoâi nhaø khieán cho 4 trieäu 1 traêm ngaøn ngöôøi maøn trôøi chieáu ñaát.
Vaøo Thöù Baåy 17 thaùng 1 naêm 2015, Ñöùc Phanxicoâ seõ tôùi thaêm vuøng bò baõo taøn haïi hôn caû ñeå an uûi nhöõng ngöôøi rôøi cö vaø laøm pheùp moät trung taâm daønh cho ngöôøi ngheøo. Ngaøi seõ duøng böõa tröa vôùi khoaûng 30 naïn nhaân soáng soùt.
Ngöôøi ta cho raèng con soá ngöôøi tuoán tôùi gaëp gôõ Ñöùc Phanxicoâ seõ heát söùc lôùn. Moät trong caùc cuoäc thaêm doø môùi ñaây cho thaáy soá ngöôøi "heát söùc noân noùng" tröôùc cuoäc vieáng thaêm cuûa ngaøi leân tôùi 88 phaàn traêm ngöôøi Phi, 6 phaàn traêm cho bieát "noân noùng" vaø phaàn coøn laïi cho bieát "vui möøng".
Naêm 1995, khi Ñöùc Gioan Phaoloâ II tôùi Manila, ngaøi loâi cuoán 4 tôùi 5 trieäu ngöôøi tôùi tham döï Thaùnh Leã do ngaøi cöû haønh, moät con soá chöa töøng xaåy ra bao giôø cho moät cuoäc vieáng thaêm cuûa caùc vò giaùo hoaøng. Nhieàu ngöôøi Phi noân noùng muoán con soá aáy ñöôïc vöôït qua, duø caûnh saùt khoâng maáy khuyeán khích vì lyù do an ninh vaø vì ñòa ñieåm Thaùnh Leã döï truø chæ chöùa ñöôïc chöøng 1 trieäu ngöôøi.
Vieäc Ñöùc Phanxicoâ tôùi thaêm Phi Luaät Taân cuõng laøm saùng hôn ngoâi sao saùng voán ñaõ saùng röïc cuûa Phi Luaät Taân: Ñöùc Hoàng Y Antonio Tagle, Toång Giaùm Muïc Manila, moät trong caùc vò giaùo phaåm nhieàu ñaëc suûng vaø noåi tieáng treân theá giôùi.
Vò giaùo phaåm naøy voán ñöôïc ngöôøi ta gaùn cho danh hieäu "Phanxicoâ cuûa AÙ Chaâu", vì cuõng bieåu loä cuøng moät ñöùc khieâm nhöôøng töông töï, vaø cuõng nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng, cuøng thuoäc caùnh oân hoøa veà chính trò. Nhieàu ngöôøi coi ngaøi laø moät papabile (töông lai laøm giaùo hoaøng).
Cuõng nhö taïi Nam Haøn tröôùc ñaây, Ñöùc Phanxicoâ seõ ñoïc dieãn vaên baèng tieáng Anh, bieán cuoäc vieáng thaêm naøy thaønh moät tuaàn leã thöû nghieäm ngöõ hoïc, chuaån bò cho cuoäc vieáng thaêm ñang ñöôïc nhieàu ngöôøi nhaéc tôùi taïi Hoa Kyø vaøo thaùng Chín naêm 2015.
Naêm ñieàu neân bieát veà cuoäc vieáng thaêm Sri Lanka
Nicole Winfield cuûa AP lieät keâ naêm ñieàu neân bieát veà chuyeán toâng du AÙ Chaâu cuûa Ñöùc Phanxicoâ:
- Tôùi vuøng Tamil
Ñieàu ñaùng löu yù ñaàu tieân laø Ñöùc Phanxicoâ seõ tôùi vuøng ngöôøi Tamil (Baéc Sri Lanka) ñeå caàu nguyeän taïi moät ñeàn thôø Coâng Giaùo vaø gaëp gôõ tín höõu ngöôøi Tamil. Ñeàn thôø Ñöùc Meï Madhu ñöôïc caû ngöôøi Coâng Giaùo Tamil vaø Sinhalese suøng kính, quaû laø böùc phoâng thích hôïp ñeå Ñöùc GH coå vuõ hoaø giaûi...
Linh muïc Bernado Cervellera, chuû nhieäm AsiaNews, cho hay: "ñaây laø moät cöû chæ raát maïnh. Ngaøi seõ tôùi moät vuøng maø Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ khoâng tôùi ñöôïc vì chieán tranh".
Giaùo Hoäi Coâng Giaùo töï coi mình laø moät löïc löôïng hôïp nhaát taïi Sri Lanka vì nhö treân ñaõ noùi, noù coù caû tín höõu ngöôøi Tamil laãn ngöôøi Sinhalese. Hoï cuøng thôø phöôïng vôùi nhau, vôùi caùc buoåi phuïng vuï laàn löôït baèng hai thöù tieáng. Linh muïc Prasad Harshan, moät sinh vieân tieán só taïi Ñaïi Hoïc Thaùnh Giaù ôû Roâma, nhaän ñònh raèng "ñaây laø daáu chæ tuyeät dieäu cuûa tình lieân ñôùi".
Vieäc Ñöùc Phanxicoâ vöøa phong hieån thaùnh cho chaân phuùc Giuseppe Vaz laø moät daáu hieäu hôïp nhaát khaùc: caùc vò thöøa sai theá kyû 17 coù coâng laøm soáng laïi ñöùc tin Coâng Giaùo taïi moät xöù sôû ñang bò baùch haïi bôûi chuû nghóa thöïc daân Hoøa Lan, baèng caùch chaêm soùc caû ngöôøi Tamil laãn ngöôøi Sinhalese.
- Chuû nghóa cöïc ñoan Phaät Giaùo
Khi Ñöùc Gioan Phaoloâ II thaêm Sri Lanka naêm 1995, ngaøi coá gaéng ñem tôùi moät söù ñieäp khoan dung, nhöng bò caùc nhaø laõnh ñaïo Phaät Giaùo taåy chay. Phaät Giaùo chieám tôùi 70% daân soá, trong khi AÁn Giaùo chieám 13%, Hoài Giaùo chieám 10% vaø Coâng Giaùo chieám khoaûng 7%.
Ngöôøi ta mong caùc ñaïi dieän Phaät Giaùo tôùi tham döï buoåi gaëp gôõ lieân toân do Ñöùc Gioan Phaoloâ II toå chöùc, nhöng khoâng moät ñaïi dieän naøo xuaát hieän, ñeå phaûn ñoái lôøi pheâ phaùn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi veà hoïc thuyeát cöùu roãi cuûa Phaät Giaùo.
Chuû nghóa cöïc ñoan Phaät Giaùo chæ môùi lôùn maïnh töø 20 naêm nay, vôùi nhöõng ngöôøi Phaät Töû quaù khích phaùt ñoäng caùc chieán dòch baïo ñoäng choáng ngöôøi Hoài Giaùo.
Nhöng hai ñaïi dieän oân hoøa cuûa Phaät Giaùo ñaõ ñöï ñònh seõ yeát kieán ñöùc Phanxicoâ nhaân cuoäc gaëp gôõ lieân toân vaøo ngaøy ñaàu tieân cuûa chuyeán vieáng thaêm. Cha Federico Lombardi nhaän ñònh "toâi khoâng bieát lieäu coù nhöõng gioïng noùi khoù nghe cuûa ngöôøi quaù khích hay khoâng. Ta haõy chôø xem".
Ñöùc Phanxicoâ töøng toá caùo söï xuaát hieän cuûa chuû nghóa cöïc ñoan toân giaùo taïi Sri Lanka vaø cuûa nhöõng ngöôøi quaù khích chuyeân coå vuõ "moät caûm thöùc sai laïc veà thoáng nhaát quoác gia döïa treân moät baûn saéc toân giaùo duy nhaát".
Trong cuoäc gaëp gôõ caùc giaùm muïc Sri Lanka thaùng Naêm naêm 2014, Ñöùc Phanxicoâ cho raèng Giaùo Hoäi ñiaï phöông phaûi tieáp tuïc tìm kieám "nhöõng ngöôøi cuøng chia seû hoaø bình vaø cuøng ñoái thoaïi vôùi nhau" baát chaáp baïo löïc vaø ñe doïa töø phiaù nhöõng ngöôøi quaù khích veà toân giaùo.
- Quan taâm veà an ninh
An ninh seõ chaët cheõ nhaân chuyeán vieáng thaêm Sri Lanka vaø Phi Luaät Taân, nhaát laø taïi Phi Luaät Taân vì caùc caêng thaúng hieän nay giöõa chính phuû vaø ngöôøi Hoài Giaùo, hôn nöõa coøn vì caùc tieàn leä trong quaù khöù nöõa.
Naêm 1970, nhaân chuyeán vieáng thaêm Manila, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ bò moät ngöôøi giaû daïng laøm linh muïc ñaâm vaøo coå. Veát thöông chæ nheï thoâi, nhöng maùu cuõng ñaõ ñoå vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng phaûi vaøo nhaø thöông.
Thaùng Möôøi naêm 2014, hai chieác aùo vests ñaãm maùu ñaõ ñöôïc tröng baøy trong thaùnh leã phong chaân phuùc cho ngaøi. Moät tuaàn tröôùc khi Ñöùc Gioan Phaoloâ II thaêm Phi Luaät Taân naêm 1995, caùc nhaø caàm quyeàn Phi cho hay ñaõ khaùm phaù moät aâm möu cuûa ngöôøi Hoài Giaùo quùa khích nhaèm gieát Ñöùc Giaùo Hoaøng. Caùc nhaø caàm quyeàn sau ñoù coøn nhaän dieän ñöôïc caû ngöôøi chuû möu vuï naøy laø Ramzi Yousef, ngöôøi töøng bò keát aùn laø chuû möu vuï ñaùnh bom Trung Taâm Thöông Maõi Theá Giôùi naêm 1993.
- Kieåm soaùt ñaùm ñoâng
Tuy nhieân, cuoäc vieáng thaêm Manila cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ taïo ñöôïc moät kyû luïc maø chöa vò giaùo hoaøng naøo vöôït qua ñöôïc, ñoù laø khoaûng 5 trieäu ngöôøi ñaõ tôùi tham döï Thaùnh Leã keát thuùc chuyeán toâng du cuûa ngaøi, ñöùng chaät ních Coâng Vieân Rizal taïi Manila vaø keùo daøi haøng haûi lyù sang hai beân. Ñöôøng chaät ngöôøi ñeán ñoä Ñöùc Gioan Phaoloâ II buoäc phaûi tôùi baèng tröïc thaêng sau ñoù 1 tieáng ñoàng hoà vì ñoaøn tuøy tuøng khoâng tôùi ñöôïc baøn thôø.
Cha Gregory Gaston, vieän tröôûng Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Phi Luaät Taân, tieân ñoaùn raèng vôùi söï noåi tieáng cuûa Ñöùc Phanxicoâ, soá ngöôøi tôùi mong ñöôïc dieän kieán vôùi ngaøi chaéc chaén seõ ñoâng hôn nöõa, vì caùc nhaø laõnh ñaïo ñòa phöông ñaõ cho pheùp nhaân vieân ñöôïc nghæ ñeå tham döï caùc bieán coá chính, trong ñoù coù thaùnh leã beá maïc cuõng taïi Coâng Vieân Rizal.
Ngaøi vöøa cöôøi vöøa noùi: "baây giôø moái lo khoâng haún laø quaân khuûng boá maø chính laø daân chuùng, vì hoï thöông Ñöùc Giaùo Hoaøng quaù neân hoï daùm ñeø beïp ngaøi laém!"
- Moâi tröôøng
Ngöôøi ta tin Ñöùc Phanxico seõ taäp chuù vaøo caùc vaán ñeà lieân quan tôùi gia ñình: moãi ngaøy ngaøi ñeàu seõ gaëp caùc gia ñình giaø treû, goàm caû caùc gia ñình bò phaân taùn vì coâng aên vieäc laøm. Nhöng moät vaán ñeà khoâng keùm quan troïng laø moâi tröôøng.
Caùc vò giaùm muïc Phi voán coi vaán ñeà moâi tröôøng laø öu tieân haøng ñaàu vaø Ñöùc Phanxicoâ chaéc chaén seõ vieáng thaêm caùc khu vöïc bò traän baõo Haûi Yeán taøn phaù, moät traän baõo voán bò quy cho vieäc thay ñoåi khí haäu.
Cha Lombardi cho hay Ñöùc Phanxicoâ seõ khoâng coù baøi dieãn vaên naøo daønh rieâng cho vaán ñeà moâi tröôøng, tuy nhieân, chaéc chaén ngaøi seõ nhaéc tôùi noù.
Töø ngaøy leân ngoâi giaùo hoaøng vôùi danh hieäu laáy theo Thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi, vò thaùnh cuûa thieân nhieân, Ñöùc Phanxicoâ luoân keâu goïi phaûi chuù taâm tôùi vieäc chaêm soùc coâng trình saùng taïo cuûa Thieân Chuùa.
Ngöôøi ta chöa bieát Ñöùc Phanxicoâ seõ tieán bao xa trong lôøi keâu goïi treân qua thoâng ñieäp veà moâi tröôøng saép tôùi. Caùc nhaø duy moâi tröôøng hy voïng vaên kieän naøy seõ ñaåy maïnh chieán dòch moâi tröôøng cuûa quoác teá hieän ñang bò ñình treä.
Nhöng nhöõng ngöôøi baùc boû tính khoa hoïc cuûa caùc tieân ñoaùn veà moâi tröôøng thì leân tieáng ñaû kích Ñöùc Giaùo Hoaøng vì söï can thieäp cuûa ngaøi vaøo laõnh vöïc naøy. Maureen Mullarkey cuûa First Things, moät tôø baùo Coâng Giaùo Myõ baûo thuû, gaàn ñaây cho raèng Ñöùc Phanxicoâ thieáu khoân ngoan vaø laøm oâ danh chöùc vuï cuûa mình baèng caùch söû duïng caùc coâng thöùc mò daân ñeå duï doã coâng chuùng böôùc vaøo caùc haønh ñoäng moâi tröôøng khoâng heà coù baát cöù phaåm chaát naøo ngoaøi vieäc tuyeân truyeàn veà thaàn hoïc.
Vuõ Van An