Baøi giaûng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
trong kinh chieàu taï ôn cuoái naêm
vaø haùt Thaùnh Thi Te Deum
Baøi giaûng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ trong kinh chieàu taï ôn cuoái naêm vaø haùt Thaùnh Thi Te Deum.
Vatican (Vat. 31-12-2014) - Vaøo luùc 5h chieàu thöù Tö 31 thaùng 12 naêm 2014, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ chuû söï buoåi haùt kinh chieàu taï ôn Te Deum beân trong Ñeàn Thôø Thaùnh Pheâroâ cuøng vôùi taát caû caùc vò trong giaùo trieàu Roâma trong ñoù coù hôn 20 Hoàng Y, ñaëc bieät laø Ñöùc Hoàng Y Agostino Vallini, Giaùm Quaûn Roâma, caùc Giaùm Muïc phuï taù, ñoâng ñaûo caùc cha sôû vaø tín höõu cuøng vôùi OÂng Ñoâ Tröôûng vaø chính quyeàn mieàn Lazio vaø thaønh phoá Roma. Hieän dieän trong buoåi leã cuõng coù ñoâng ñaûo caùc vò trong Ngoaïi Giao Ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh.
Ñaây laø moät truyeàn thoáng ñaõ ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ thöù 16 giaûi thích nhö sau: "Giaùo Hoäi gôïi yù raèng chuùng ta khoâng neân keát thuùc naêm cuõ maø khoâng baøy toû lôøi caùm taï Chuùa, vì nhöõng ôn laønh Ngaøi ban cho chuùng ta".
Trong baøi giaûng, Ñöùc Thaùnh Cha noùi:
Anh chò em thaân meán
Lôøi Chuùa giôùi thieäu vôùi chuùng ta ngaøy hoâm nay moät caùch ñaëc bieät yù nghóa cuûa thôøi gian, trong yù thöùc raèng thôøi gian khoâng phaûi laø moät thöïc taïi xa laï ñoái vôùi Thieân Chuùa, vì Ngaøi ñaõ muoán maïc khaûi chính Ngaøi vaø muoán cöùu chuùng ta trong doøng lòch söû. YÙ nghóa cuûa thôøi gian, cuûa ñôøi taïm naøy, laø baàu khí hieån linh cuûa Thieân Chuùa, laø söï theå hieän cuûa Thieân Chuùa vaø tình yeâu vöõng beàn cuûa Ngaøi. Trong thöïc teá, thôøi gian laø söù giaû cuûa Thieân Chuùa, nhö Thaùnh Pheâroâ thaønh Favre noùi.
Hoâm nay Phuïng Vuï nhaéc nhôù chuùng ta nhöõng lôøi cuûa Thaùnh Gioan Toâng ñoà: "Hôõi caùc con, giôø ñaõ taän" (1 Ga 2:18), vaø lôøi cuûa Thaùnh Phaoloâ veà "söï vieân maõn cuûa thôøi gian" (Gl 4: 4). Vì vaäy, Phuïng Vuï hoâm nay chæ cho chuùng ta thaáy thôøi gian - coù theå noùi laø - ñaõ ñöôïc Ñöùc Kitoâ, Con Thieân Chuùa vaø Con Meï Maria "ñuïng chaïm" ñeán nhö theá naøo, vaø nhaän ñöôïc töø Ngaøi moät yù nghóa môùi vaø ñaùng ngaïc nhieân: noù trôû thaønh "thôøi gian cöùu ñoä", nghóa laø thôøi ñieåm ñònh ñoaït cuûa ôn cöùu roãi vaø aân suûng.
Vaø taát caû ñieàu naøy khieán chuùng ta suy tö veà söï keát thuùc cuûa cuoäc haønh trình döông theá, söï keát thuùc cuoäc löõ haønh cuûa chuùng ta. Ñaõ coù baét ñaàu taát seõ coù hoài keát thuùc, "moät thôøi ñeå ñöôïc sinh ra vaø moät thôøi ñeå cheát" (Quoleth 3: 2). Söï thaät naøy raát ñôn giaûn vaø cô baûn nhöng laïi thöôøng bò lôø ñi vaø laõng queân, Meï Thaùnh Giaùo Hoäi daïy chuùng ta keát thuùc moät naêm vaø moãi ngaøy trong ñôøi chuùng ta vôùi moät söï töï vaán löông taâm, trong ñoù chuùng ta nhìn laïi nhöõng gì ñaõ xaûy ra: chuùng ta caûm ôn Chuùa vì moïi ñieàu thieän haûo chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc hay ñaõ coù theå laøm ñöôïc, ñoàng thôøi chuùng ta cuõng suy nghó veà nhöõng thaát baïi vaø toäi loãi cuûa chuùng ta - ñeå bieát ôn Chuùa vaø caàu xin söï tha thöù cuûa Ngaøi.
Ñoù cuõng laø nhöõng gì chuùng ta laøm hoâm nay vaøo ngaøy cuoái naêm naøy. Chuùng ta ca ngôïi Chuùa vôùi Thaùnh Thi Te Deum vaø ñoàng thôøi chuùng ta caàu xin Ngaøi tha thöù. Thaùi ñoä taï ôn cuûa chuùng ta daãn chuùng ta ñeán taám loøng khieâm cung, ñeå nhaän bieát vaø ñoùn nhaän aân suûng cuûa Thieân Chuùa.
Trong Baøi Ñoïc I trong caùc buoåi Kinh Chieàu naøy, Thaùnh Toâng Ñoà Phaoloâ toùm löôïc caùc ñoäng löïc cô baûn hình thaønh neân loøng bieát ôn cuûa chuùng ta vôùi Thieân Chuùa: Ngaøi ñaõ laøm cho chuùng ta trôû neân con caùi cuûa Ngaøi, neân nhöõng döôõng töû cuûa Ngaøi. Moùn quaø voâ giaù naøy laáp ñaày chuùng ta vôùi loøng bieát ôn ñaày kinh ngaïc! Nhöng coù ngöôøi laïi noùi: "Söï thaät laø chuùng ta laø con ngöôøi, chaúng nheõ nhö theá vaãn chöa phaûi laø con caùi cuûa Ngaøi sao?" Chaéc chaén roài, vì Thieân Chuùa laø Cha cuûa moãi ngöôøi ñeán trong theá gian naøy. Nhöng ñöøng queân raèng chuùng ta ñaõ xa laï vôùi Ngaøi vì toäi nguyeân toå ñaõ taùch chuùng ta khoûi Cha chuùng ta: moái quan heä hieáu thuaän cuûa chuùng ta vôùi Thieân Chuùa ñaõ bò toån thöông. Vì theá, Thieân Chuùa ñaõ sai Con cuûa Ngaøi ñeán cöùu chuùng ta baèng giaù maùu cuûa Ngaøi. Vaø neáu coù ôn cöùu roãi, thì ñoù laø vì coù söï noâ leä. Chuùng ta laø con caùi Ngaøi, nhöng chuùng ta ñaõ thaønh noâ leä nghe theo tieáng goïi cuûa aùc thaàn. Khoâng ai cöùu chuùng ta khoûi aùch noâ leä cay nghieät naøy, ngoaïi tröø Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñaõ maëc laáy xaùc loaøi ngöôøi bôûi Ñöùc Trinh Nöõ Maria vaø ñaõ cheát treân thaäp töï giaù ñeå giaûi thoaùt chuùng ta khoûi aùch noâ leä cuûa toäi loãi vaø khoâi phuïc quan heä hieáu thuaän vôùi Thieân Chuùa ñaõ bò ñaùnh maát.
Hoâm nay Phuïng Vuï nhaéc chuùng ta raèng "Luùc khôûi ñaàu ñaõ coù Ngoâi Lôøi.... vaø Ngoâi Lôøi ñaõ trôû neân ngöôøi phaøm vaø cö nguï giöõa chuùng ta." Vì theá Thaùnh Ireâneâ khaúng ñònh: "Ñaây laø lyù do Ngoâi Lôøi ñaõ laøm ngöôøi, vaø laø Con Thieân Chuùa, Con cuûa nhaân loaïi: ñoù laø ñeå con ngöôøi, khi hieäp thoâng vôùi Lôøi vaø töø ñoù ñoùn nhaän tình con caùi thaàn thaùnh, coù theå trôû thaønh con cuûa Thieân Chuùa: (Adversus Haereses, 3, 19, 1 "PG 7, 939; x Giaùo Lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, 460 ).
Ñoàng thôøi, chính aân suûng ñöôïc laøm con caùi Chuùa maø chuùng ta daâng lôøi caûm taï cuõng laø moät lyù do ñeå chuùng ta töï vaán löông taâm mình, söûa ñoåi ñôøi soáng caù nhaân vaø coäng ñoaøn cuûa chuùng ta, baèng caùch töï hoûi loøng mình: chuùng ta soáng nhö theá naøo? Chuùng ta soáng nhö con caùi hay nhö noâ leä? Chuùng ta coù soáng nhö nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi trong Chuùa Kitoâ, ñöôïc xöùc daàu bôûi Thaùnh Thaàn, ñöôïc cöùu thoaùt vaø töï do? Hay chuùng ta soáng trong baêng hoaïi, chaïy theo luaän lyù cuûa theá gian naøy, laøm nhöõng gì aùc thaàn xuùi chuùng ta tin ñoù laø lôïi ích cuûa chuùng ta? Trong cuoäc haønh trình hieän sinh cuûa chuùng ta luoân luoân coù moät xu höôùng choáng laïi söï töï do; chuùng ta sôï töï do vaø, moät caùch nghòch lyù, chuùng ta voâ tình thích aùch noâ leä. Söï töï do laøm chuùng ta sôï haõi bôûi vì noù ñaët chuùng ta tröôùc thôøi gian vaø tröôùc traùch nhieäm cuûa chuùng ta laø phaûi soáng cho toát. AÙch noâ leä giaûn löôïc thôøi gian vaøo moät "choác laùt" vaø chuùng ta caûm thaáy an toaøn hôn, nghóa laø, noù laøm cho chuùng ta soáng phuùt hieän taïi taùch bieät khoûi quaù khöù vaø töông lai cuûa chuùng ta. Noùi caùch khaùc, aùch noâ leä caûn trôû chuùng ta soáng phuùt hieän taïi ñaày ñuû vaø thöïc söï, vì noù trieät tieâu quaù khöù vaø ñoùng laïi töông lai, kheùp kín vôùi coõi ñôøi ñôøi. AÙch noâ leä laøm cho chuùng ta tin raèng mình khoâng theå öôùc mô, bay boång, hay hy voïng.
Maáy ngaøy tröôùc moät ngheä só vó ñaïi ngöôøi YÙ noùi raèng Chuùa ñöa daân Israel ra khoûi Ai Caäp thì deã hôn laø laáy Ai Caäp khoûi traùi tim cuûa ngöôøi Do Thaùi. "Vaâng," hoï ñaõ ñöôïc giaûi phoùng "moät caùch höõu hình" khoûi cheá ñoä noâ leä, nhöng cuoäc haønh trình sa maïc vôùi nhöõng khoù khaên ña daïng vaø ñoùi khaùt ñaõ khieán hoï baét ñaàu caûm thaáy hoaøi coå, nhôù nhung maûnh ñaát Ai Caäp nôi hoï ñaõ "aên nhöõng cuû haønh, cuû toûi ..." (x. Daân soá 11: 5); nhöng hoï queân hoï ñaõ aên nhöõng thöù aáy 'taïi baøn daønh cho noâ leä'. Noãi nhôù nhung thôøi noâ leä cuõng laøm toå trong traùi tim chuùng ta, vì noù laøm chuùng ta yeân taâm hôn töï do, laø ñieàu xem ra ruûi ro quaù. Chuùng ta haïnh phuùc khi bò meâ hoaëc bôûi nhöõng phaùo hoa töng böøng bieát chöøng naøo, ñeïp ñaáy nhöng thöïc ra chæ keùo daøi trong phuùt giaây. Ñoù laø ñieàu ñang ngöï trò vaøo thôøi ñieåm naøy!
Phaåm chaát soáng, vaø haønh ñoäng cuûa chuùng ta nhö caùc Kitoâ höõu, söï hieän dieän cuûa chuùng ta trong thaønh phoá naøy, söù vuï cuûa chuùng ta cho lôïi ích chung, söï döï phaàn cuûa chuùng ta trong caùc toå chöùc coâng coäng vaø Giaùo Hoäi cuõng tuøy thuoäc vaøo söï töï vaán löông taâm naøy.
Vì lyù do ñoù, vaø cuõng trong tö caùch Giaùm Muïc Roâma, toâi muoán suy tö veà ñôøi soáng cuûa chuùng ta taïi Roâma, voán dó laø moät hoàng aân tuyeät vôøi, vì ñieàu naøy coù nghóa laø ñöôïc soáng taïi kinh thaønh vónh cöûu; ñaëc bieät ñoái vôùi moät Kitoâ höõu, noù coù nghóa laø ñöôïc trôû thaønh moät phaàn cuûa Giaùo Hoäi ñaõ ñöôïc thaønh laäp treân chöùng taù vaø maùu töû ñaïo cuûa hai Thaùnh Toâng Ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ. Do ñoù, chuùng ta cuõng taï ôn Chuùa veà ñieàu naøy. Tuy nhieân, ñoù cuõng laø moät traùch nhieäm lôùn lao. Chuùa Gieâsu ñaõ noùi: " Heã ai ñaõ ñöôïc cho nhieàu thì seõ bò ñoøi nhieàu, vaø ai ñöôïc giao phoù nhieàu thì seõ bò ñoøi hoûi nhieàu hôn. " (Lu-ca 12:48). Vì vaäy, chuùng ta phaûi töï hoûi baûn thaân chuùng ta: trong thaønh phoá naøy, trong coäng ñoàng Giaùo Hoäi naøy, chuùng ta laø nhöõng ngöôøi töï do hay chuùng ta laø noâ leä, chuùng ta coù phaûi laø muoái vaø aùnh saùng khoâng? Coù phaûi chuùng ta laø men khoâng? Hay chuùng ta raùch naùt, voâ vò, thuø ñòch, chaùn naûn, ti tieän, vaø meät moûi?
Chaéc chaén nhöõng vuï tham nhuõng theâ thaûm ñöôïc vaïch traàn gaàn ñaây, ñoøi hoûi moät söï hoaùn caûi nghieâm chænh vaø coù yù thöùc cuûa con tim cho moät söï taùi sinh veà tinh thaàn vaø ñaïo ñöùc, cuõng nhö cho moät cam keát môùi ñeå xaây döïng moät thaønh phoá coâng chính vaø lieân ñôùi hôn, nôi ngöôøi ngheøo, ngöôøi yeáu theá vaø nhöõng ngöôøi bò gaït ra ngoaøi leà phaûi laø trung taâm cuûa nhöõng moái quan taâm vaø haønh ñoäng haøng ngaøy cuûa chuùng ta. Moät thaùi ñoä töï do Kitoâ giaùo cao caû vaø haøng ngaøy laø caàn thieát ñeå coù söùc maïnh rao giaûng trong thaønh phoá cuûa chuùng ta raèng ngöôøi ngheøo phaûi ñöôïc baûo veä, chöù khoâng phaûi laø baûo veä chuùng ta khoûi nhöõng ngöôøi ngheøo; vaø raèng chuùng ta phaûi phuïc vuï nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái chöù khoâng phaûi laø lôïi duïng hoï!
Nhöõng giaùo huaán cuûa moät phoù teá ñôn sô cuûa kinh thaønh Roâma naøy coù theå giuùp chuùng ta. Khi Thaùnh Loâresensoâ ñöôïc yeâu caàu mang ñeán cho ngöôøi ta xem kho taøng cuûa Giaùo Hoäi, ngaøi chæ ñôn giaûn laø daãn ñeán moät soá ngöôøi ngheøo. Khi nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng yeáu theá ñöôïc chaêm soùc, ñöôïc hoã trôï ñeå thaêng tieán trong xaõ hoäi, hoï seõ cho thaáy hoï laø kho baùu cuûa Giaùo Hoäi vaø laø kho taøng cuûa xaõ hoäi. Thay vaøo ñoù, khi xaõ hoäi boû qua nhöõng ngöôøi ngheøo, baùch haïi hoï, bieán hoï thaønh toäi phaïm, vaø buoäc hoï gia nhaäp Mafia, xaõ hoäi ñoù ñang ngheøo ñi ñeán möùc cuøng taän cuûa baát haïnh, noù ñaùnh maát töï do cuûa mình, vaø öa chuoäng "nhöõng cuû haønh, cuû toûi" cuûa thôøi noâ leä, cuûa aùch noâ leä gaây ra bôûi tính ích kyû, cuûa söï nhu nhöôïc; vaø xaõ hoäi ñoù khoâng coøn laø Kitoâ nöõa.
Anh chò em thaân meán,
Keát thuùc moät naêm laø taùi khaúng ñònh raèng coù moät "giôø khaéc cuoái cuøng" vaø moät "thôøi vieân maõn". Khi keát thuùc naêm nay, khi taï ôn vaø caàu xin ôn tha thöù, chuùng ta neân xin ôn ñeå tieán böôùc trong töï do haàu söûa chöõa nhöõng thieät haïi vaø baûo veä baûn thaân chuùng ta khoûi noãi nhôù nhung veà thôøi noâ leä.
Nguyeän xin Thaùnh Nöõ Ñoàng Trinh, Ñaáng chính laø trung taâm trong ñeàn thôø Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ ban Ñaáng Cöùu Theá cho theá giôùi, khi Ngoâi Lôøi - Ñaáng ñaõ coù töø khôûi ñaàu -hoaù thaân thaønh phaøm nhaân giöõa chuùng ta; xin Meï giuùp chuùng ta ñoùn nhaän Ngaøi vôùi moät traùi tim roäng môû ñeå thöïc söï ñöôïc töï do vaø soáng töï do nhö con caùi Thieân Chuùa.
Cuoái kinh chieàu, coù nghi thöùc ñaët Mình Thaùnh Chuùa vaø haùt kinh Te Deum taï ôn Thieân Chuùa. Thaùnh thi Te Deum, nghóa laø Laïy Thieân Chuùa, chuùng con xin ca ngôïi haùt möøng, tuyeân xöng Ngaøi laø Ñöùc Chuùa, laø moät baøi thaùnh thi Latinh coå xöa baèng vaên xuoâi coù nhòp ñieäu töông töï nhö nhòp ñieäu cuûa baøi Gloria in Excelsis Deo, töùc laø Kinh Vinh Danh: Vinh danh Thieân Chuùa treân caùc taàng trôøi.
Noäi dung thaùnh thi Te Deum coù theå dòch nhö sau:
Laïy Thieân Chuùa, / Chuùng con xin ca ngôïi haùt möøng, / Tuyeân xöng Ngaøi laø Ðöùc Chuùa. / Chuùa laø Cha, Ðaáng tröôøng toàn vaïn ñaïi, / Hoaøn vuõ naøy kính caån suy toân. / Tröôùc nhan Chuùa, caùc toång thaàn phuû phuïc, / Moïi thieân thaàn vaø ñaïo binh thieân quoác, / Ðeàu caûm taï vaø cung chuùc toân thôø, / Chaúng khi ngöøng vang daäy tieáng tung hoâ: / Thaùnh! Thaùnh! Chí Thaùnh! / Chuùa teå caøn khoân laø Ðaáng Thaùnh! / Trôøi ñaát raïng ngôøi vinh quang Chuùa uy linh. / Baäc Toâng Ðoà ñoàng thanh ca ngôïi Chuùa, / Bao vò ngoân söù taùn tuïng Ngaøi. / Ðoaøn töû ñaïo quang huy huøng duõng, / Maùu ñaøo ñoå ra minh chöùng veà Ngaøi, / Vaø traûi roäng khaép nôi traàn theá, / Hoäi Thaùnh Ngaøi hoan hyû tuyeân xöng: / Chuùa laø Cha laãm lieät uy huøng, / Vaø Con Moät Ngaøi chí toân chí aùi, / Cuøng Thaùnh Thaàn, Ðaáng an uûi yeâu thöông.
"Laïy Ñöùc Kitoâ, Con Chuùa Trôøi haèng soáng, / Ngaøi laø Chuùa hieån vinh / Ñaõ chaúng neà maëc laáy xaùc phaøm / Nôi cung loøng Trinh Nöõ / Haàu giaûi phoùng nhaân loaïi laàm than. / Ngaøi ñaõ ra tay chieán thaéng töû thaàn, / Môû cöûa trôøi cho nhöõng ai tin töôûng. / Ngaøi hieån trò beân höõu Chuùa Cha, / Ngaøy cuoái cuøng seõ giaùng laâm thaåm phaùn. / Cuùi laïy Chuùa, xin phuø hoä beà toâi / Ngaøi cöùu chuoäc baèng böûu huyeát tuoân traøn. / Xin ñöôïc hôïp ñoaøn cuøng muoân thaàn thaùnh, / Phuùc mieân tröôøng vui höôûng aùnh vinh quang."
Sau ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ra quaûng tröôøng thaùnh Pheâroâ vieáng thaêm vaø caàu nguyeän tröôùc hang ñaù khoång loà taïi ñaây.
J.B. Ñaëng Minh An dòch